Làm cách nào để chọn lọc tin tức - Damon Brown

Xem bài giảng đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/how-to-choose-your-news-damon-brown

Với sự ra đời của Internet và các phương tiện thông tin đại chúng, tin tức được truyền đi với tốc độ chóng mặt bởi một số lượng lớn nguồn đưa tin. Vậy làm cách nào ta chọn lọc tin tức để tiếp nhận? Damon Brown giải thích cách thức mà ý kiến chủ quan và thực tế khách quan (đôi khi là phi thực tế) đi vào tin tức và người đọc thông minh phân biệt chúng như thế nào.

Bài giảng bởi Damon Brown, minh họa bởi Augenblick Studios.

Làm cách nào để biết điều gì
diễn ra trên thế giới ?

Lượng thông tin chỉ cần
click chuột để xem

có thể là vô hạn,

nhưng thời gian và
công sức

cần để tiếp nhận và đánh giá
thì không như vậy.

Tất cả thông tin trên thế giới
sẽ là vô ích

nếu bạn không biết cách
đọc tin tức.

Với ông bà, bố mẹ,

hay anh chị bạn,

điều này nghe có vẻ xa lạ.

Vài chục năm trước,
tin tức có sức ảnh hưởng rất lớn.

Lựa chọn bị giới hạn

bởi một vài tạp chí đại chúng,

các tờ báo lớn

và vài ba đài truyền hình

nơi những phát thanh viên uy tín
đọc tin tức trong ngày

vào cùng một khung giờ
mỗi buổi tối.

Vấn đề với hệ thống này
dần trở nên rõ ràng

với sự nở rộ
của truyền thông đại chúng.

Các nước
có nền chính trị độc tài

thường quản lí
và kiểm duyệt thông tin,

song một loạt bê bối
đã cho thấy

chính phủ các nước dân chủ
cũng lừa gạt công chúng

với sự hợp tác
của truyền thông.

Sự tiết lộ về các
cuộc chiến tranh mật, các vụ ám sát

và sự mục nát
của thể chế chính trị

hủy hoại niềm tin công chúng
vào nguồn tin chính quyền

truyền đi qua
các nguồn thông tin đại chúng.

Sự sụp đổ niềm tin đối với
người bảo vệ truyền thông

dẫn đến sự cạnh tranh
từ các báo, radio,

truyền hình cáp với các hãng tin lớn
ghi lại các sự kiện

từ nhiều quan điểm khác nhau.

Những năm gần đây,
mạng internet nhân lên

số lượng thông tin và quan điểm,

cùng với mạng xã hội, blog
và video trực tuyến

khiến ai cũng có thể
thành phóng viên.

Nếu ai cũng là phóng viên,
thì không ai thực sự là phóng viên cả,

những nguồn tin
có thể bất đồng,

không chỉ về quan điểm,
mà còn về chính sự kiện thực tế.

Vậy làm cách nào có được sự thật ,
hay ít nhất là gần với sự thật?

Một trong những cách tốt nhất
là lấy tin tức gốc

chưa được chỉnh sửa
bởi các biên tập viên.

Thay vì đọc bài phân tích
nghiên cứu khoa học

hay phát biểu
của một chính trị gia,

bạn có thể tìm tài liệu gốc
và tự đánh giá chúng.

Với tin tức thời sự, hãy theo dõi
các phóng viên trên mạng xã hội.

Trong các sự kiện lớn,
như Mùa xuân Ả Rập

hay biểu tình phản đối
ở Ukraina,

các phát thanh viên và blogger đăng
cập nhập và các đoạn ghi âm

từ giữa cuộc hỗn loạn.

Mặc dù, sau đó, chúng sẽ xuất hiện
trên báo đài,

hãy nhớ rằng
đó là bản đã qua biên tập

thường kết hợp giọng nói
của người ở hiện trường

với dữ liệu của biên tập viên
vốn không ở đó.

Đồng thời, sự kiện càng hỗn loạn,

bạn càng không nên
theo dõi trực tiếp.

Trong những sự kiện như
khủng bố hay thiên tai,

truyền thông ngày nay
cố đưa tin liên tục

kể cả khi
không có thông tin xác thực,

đôi khi dẫn đến sai lệch

hay cáo buộc sai người vô tội.

Bạn rất dễ trở nên lo lắng,

nhưng hãy cố gắng
cập nhật thông tin

vào nhiều thời điểm
trong ngày,

thay vì cứ vài phút,

để thông tin hoàn thiện
có thời gian để xuất hiện

và những báo cáo sai
bị bác bỏ.

Dù báo chí hướng đến
tính khách quan,

sự chủ quan trong truyền thông
là không tránh khỏi.

Khi không có
nguồn tin trực tiếp,

hãy đọc từ nhiều nguồn

những phóng viên khác nhau
phỏng vấn những chuyên gia khác nhau.

Tìm kiếm từ nhiều nguồn
và chú ý sự khác biệt

giúp bạn lắp ghép

cho một cái nhìn tổng thể.

Tách rời thực tế và quan điểm
cũng là điều quan trọng.

Những từ như nghĩ, có thể,
hay có khả năng

nghĩa là hãng tin đang thận trọng

hoặc, tệ hơn,
là đưa ra dự đoán.

Cẩn thận với bản tin
dựa vào nguồn tin nặc danh.

Chúng có thể từ những người
có ít kết nối với câu chuyện,

hoặc chỉ muốn gây ảnh hưởng
đến bản tin,

sự nặc danh giúp họ
thoát khỏi trách nhiệm

trước thông tin
mà họ cung cấp.

Điều cuối cùng cũng là
quan trọng nhất,

cố gắng xác minh tin tức
trước khi lan truyền.

Mặc dù mạng xã hội
mang chúng ta

đến với sự thật
nhanh hơn,

nó cũng khiến
những lời đồn đại

lan truyền trước khi được xác minh

và thông tin sai lệch tồn tại rất lâu
kể cả sau khi bị bác bỏ.

Vậy nên, trước khi chia sẻ một

tin tức kinh ngạc hay khó tin,

hãy tìm kiếm thêm trên mạng
về thông tin

hay bối cảnh mà bạn
có thể đã bỏ qua

và xem xem những người khác
đang nói gì về nó.

Ngày nay, chúng ta tự do hơn

thoát khỏi những người

từng kiểm soát
dòng chảy thông tin.

Nhưng sự tự do
mang đến trách nhiệm:

trách nhiệm định hướng
thông tin của chính mình

và đảm bảo dòng chảy ấy
không trở thành một trận lũ,

khiến ta khó tiếp cận
với thông tin chính xác.