0:00:08.139,0:00:11.122
Làm cách nào để biết điều gì [br]diễn ra trên thế giới ?

0:00:11.122,0:00:13.621
Lượng thông tin chỉ cần [br]click chuột để xem

0:00:13.621,0:00:15.281
có thể là vô hạn,

0:00:15.281,0:00:17.098
nhưng thời gian và [br]công sức

0:00:17.098,0:00:20.233
cần để tiếp nhận và đánh giá[br]thì không như vậy.

0:00:20.233,0:00:23.148
Tất cả thông tin trên thế giới [br]sẽ là vô ích

0:00:23.148,0:00:25.988
nếu bạn không biết cách[br]đọc tin tức.

0:00:25.988,0:00:27.538
Với ông bà, bố mẹ,

0:00:27.538,0:00:29.319
hay anh chị bạn,

0:00:29.319,0:00:31.601
điều này nghe có vẻ xa lạ.

0:00:31.601,0:00:34.867
Vài chục năm trước, [br]tin tức có sức ảnh hưởng rất lớn.

0:00:34.867,0:00:36.203
Lựa chọn bị giới hạn

0:00:36.203,0:00:38.390
bởi một vài tạp chí đại chúng,

0:00:38.390,0:00:39.968
các tờ báo lớn

0:00:39.968,0:00:42.825
và vài ba đài truyền hình

0:00:42.825,0:00:45.697
nơi những phát thanh viên uy tín [br]đọc tin tức trong ngày

0:00:45.697,0:00:48.901
vào cùng một khung giờ [br]mỗi buổi tối.

0:00:48.901,0:00:51.148
Vấn đề với hệ thống này[br]dần trở nên rõ ràng

0:00:51.148,0:00:53.213
với sự nở rộ[br]của truyền thông đại chúng.

0:00:53.213,0:00:54.991
Các nước [br]có nền chính trị độc tài

0:00:54.991,0:00:57.256
thường quản lí [br]và kiểm duyệt thông tin,

0:00:57.256,0:00:59.665
song một loạt bê bối [br]đã cho thấy

0:00:59.665,0:01:03.211
chính phủ các nước dân chủ [br]cũng lừa gạt công chúng

0:01:03.211,0:01:06.058
với sự hợp tác [br]của truyền thông.

0:01:06.058,0:01:09.267
Sự tiết lộ về các [br]cuộc chiến tranh mật, các vụ ám sát

0:01:09.267,0:01:11.068
và sự mục nát [br]của thể chế chính trị

0:01:11.068,0:01:13.864
hủy hoại niềm tin công chúng [br]vào nguồn tin chính quyền

0:01:13.864,0:01:16.793
truyền đi qua [br]các nguồn thông tin đại chúng.

0:01:16.793,0:01:19.421
Sự sụp đổ niềm tin đối với [br]người bảo vệ truyền thông

0:01:19.421,0:01:22.764
dẫn đến sự cạnh tranh [br]từ các báo, radio,

0:01:22.764,0:01:26.666
truyền hình cáp với các hãng tin lớn[br]ghi lại các sự kiện

0:01:26.666,0:01:28.541
từ nhiều quan điểm khác nhau.

0:01:28.541,0:01:30.796
Những năm gần đây, [br]mạng internet nhân lên

0:01:30.796,0:01:32.953
số lượng thông tin và quan điểm,

0:01:32.953,0:01:35.957
cùng với mạng xã hội, blog [br]và video trực tuyến

0:01:35.957,0:01:38.761
khiến ai cũng có thể [br]thành phóng viên.

0:01:38.761,0:01:41.913
Nếu ai cũng là phóng viên, [br]thì không ai thực sự là phóng viên cả,

0:01:41.913,0:01:43.720
những nguồn tin [br]có thể bất đồng,

0:01:43.720,0:01:46.813
không chỉ về quan điểm, [br]mà còn về chính sự kiện thực tế.

0:01:46.813,0:01:50.204
Vậy làm cách nào có được sự thật ,[br]hay ít nhất là gần với sự thật?

0:01:50.204,0:01:52.929
Một trong những cách tốt nhất [br]là lấy tin tức gốc

0:01:52.929,0:01:55.140
chưa được chỉnh sửa [br]bởi các biên tập viên.

0:01:55.140,0:01:57.772
Thay vì đọc bài phân tích [br]nghiên cứu khoa học

0:01:57.772,0:01:59.597
hay phát biểu [br]của một chính trị gia,

0:01:59.597,0:02:03.273
bạn có thể tìm tài liệu gốc [br]và tự đánh giá chúng.

0:02:03.273,0:02:06.833
Với tin tức thời sự, hãy theo dõi [br]các phóng viên trên mạng xã hội.

0:02:06.833,0:02:09.019
Trong các sự kiện lớn, [br]như Mùa xuân Ả Rập

0:02:09.019,0:02:10.861
hay biểu tình phản đối [br]ở Ukraina,

0:02:10.861,0:02:14.271
các phát thanh viên và blogger đăng [br]cập nhập và các đoạn ghi âm

0:02:14.271,0:02:16.434
từ giữa cuộc hỗn loạn.

0:02:16.434,0:02:19.416
Mặc dù, sau đó, chúng sẽ xuất hiện [br]trên báo đài,

0:02:19.416,0:02:21.890
hãy nhớ rằng [br]đó là bản đã qua biên tập

0:02:21.890,0:02:24.634
thường kết hợp giọng nói[br]của người ở hiện trường

0:02:24.634,0:02:27.311
với dữ liệu của biên tập viên [br]vốn không ở đó.

0:02:27.311,0:02:29.392
Đồng thời, sự kiện càng hỗn loạn,

0:02:29.392,0:02:32.369
bạn càng không nên [br]theo dõi trực tiếp.

0:02:32.369,0:02:35.721
Trong những sự kiện như [br]khủng bố hay thiên tai,

0:02:35.721,0:02:37.977
truyền thông ngày nay [br]cố đưa tin liên tục

0:02:37.977,0:02:41.498
kể cả khi [br]không có thông tin xác thực,

0:02:41.498,0:02:44.141
đôi khi dẫn đến sai lệch

0:02:44.141,0:02:47.150
hay cáo buộc sai người vô tội.

0:02:47.150,0:02:49.842
Bạn rất dễ trở nên lo lắng,

0:02:49.842,0:02:52.152
nhưng hãy cố gắng [br]cập nhật thông tin

0:02:52.152,0:02:53.991
vào nhiều thời điểm [br]trong ngày,

0:02:53.991,0:02:55.898
thay vì cứ vài phút,

0:02:55.898,0:02:58.704
để thông tin hoàn thiện [br]có thời gian để xuất hiện

0:02:58.704,0:03:01.721
và những báo cáo sai[br]bị bác bỏ.

0:03:01.721,0:03:03.838
Dù báo chí hướng đến [br]tính khách quan,

0:03:03.838,0:03:06.649
sự chủ quan trong truyền thông [br]là không tránh khỏi.

0:03:06.649,0:03:08.440
Khi không có [br]nguồn tin trực tiếp,

0:03:08.440,0:03:10.844
hãy đọc từ nhiều nguồn

0:03:10.844,0:03:14.386
những phóng viên khác nhau [br]phỏng vấn những chuyên gia khác nhau.

0:03:14.392,0:03:17.399
Tìm kiếm từ nhiều nguồn[br]và chú ý sự khác biệt

0:03:17.399,0:03:19.445
giúp bạn lắp ghép

0:03:19.445,0:03:21.274
cho một cái nhìn tổng thể.

0:03:21.274,0:03:24.216
Tách rời thực tế và quan điểm[br]cũng là điều quan trọng.

0:03:24.216,0:03:27.564
Những từ như nghĩ, có thể, [br]hay có khả năng

0:03:27.564,0:03:29.591
nghĩa là hãng tin đang thận trọng

0:03:29.591,0:03:31.915
hoặc, tệ hơn, [br]là đưa ra dự đoán.

0:03:31.915,0:03:35.653
Cẩn thận với bản tin [br]dựa vào nguồn tin nặc danh.

0:03:35.653,0:03:38.677
Chúng có thể từ những người [br]có ít kết nối với câu chuyện,

0:03:38.677,0:03:41.409
hoặc chỉ muốn gây ảnh hưởng [br]đến bản tin,

0:03:41.409,0:03:43.904
sự nặc danh giúp họ [br]thoát khỏi trách nhiệm

0:03:43.904,0:03:45.645
trước thông tin [br]mà họ cung cấp.

0:03:45.645,0:03:47.705
Điều cuối cùng cũng là[br]quan trọng nhất,

0:03:47.705,0:03:50.652
cố gắng xác minh tin tức[br]trước khi lan truyền.

0:03:50.652,0:03:52.473
Mặc dù mạng xã hội [br]mang chúng ta

0:03:52.473,0:03:53.756
đến với sự thật[br]nhanh hơn,

0:03:53.756,0:03:55.805
nó cũng khiến [br]những lời đồn đại

0:03:55.805,0:03:57.588
lan truyền trước khi được xác minh

0:03:57.588,0:04:01.218
và thông tin sai lệch tồn tại rất lâu [br]kể cả sau khi bị bác bỏ.

0:04:01.218,0:04:03.470
Vậy nên, trước khi chia sẻ một

0:04:03.470,0:04:05.431
tin tức kinh ngạc hay khó tin,

0:04:05.431,0:04:07.828
hãy tìm kiếm thêm trên mạng [br]về thông tin

0:04:07.828,0:04:10.986
hay bối cảnh mà bạn [br]có thể đã bỏ qua

0:04:10.986,0:04:13.540
và xem xem những người khác [br]đang nói gì về nó.

0:04:13.540,0:04:15.567
Ngày nay, chúng ta tự do hơn

0:04:15.567,0:04:17.226
thoát khỏi những người

0:04:17.226,0:04:20.052
từng kiểm soát [br]dòng chảy thông tin.

0:04:20.052,0:04:22.478
Nhưng sự tự do [br]mang đến trách nhiệm:

0:04:22.478,0:04:25.441
trách nhiệm định hướng[br]thông tin của chính mình

0:04:25.441,0:04:28.492
và đảm bảo dòng chảy ấy [br]không trở thành một trận lũ,

0:04:28.492,0:04:31.847
khiến ta khó tiếp cận [br]với thông tin chính xác.