1
00:00:08,139 --> 00:00:11,122
Làm cách nào để biết điều gì 
diễn ra trên thế giới ?

2
00:00:11,122 --> 00:00:13,621
Lượng thông tin chỉ cần 
click chuột để xem

3
00:00:13,621 --> 00:00:15,281
có thể là vô hạn,

4
00:00:15,281 --> 00:00:17,098
nhưng thời gian và 
công sức

5
00:00:17,098 --> 00:00:20,233
cần để tiếp nhận và đánh giá
thì không như vậy.

6
00:00:20,233 --> 00:00:23,148
Tất cả thông tin trên thế giới 
sẽ là vô ích

7
00:00:23,148 --> 00:00:25,988
nếu bạn không biết cách
đọc tin tức.

8
00:00:25,988 --> 00:00:27,538
Với ông bà, bố mẹ,

9
00:00:27,538 --> 00:00:29,319
hay anh chị bạn,

10
00:00:29,319 --> 00:00:31,601
điều này nghe có vẻ xa lạ.

11
00:00:31,601 --> 00:00:34,867
Vài chục năm trước, 
tin tức có sức ảnh hưởng rất lớn.

12
00:00:34,867 --> 00:00:36,203
Lựa chọn bị giới hạn

13
00:00:36,203 --> 00:00:38,390
bởi một vài tạp chí đại chúng,

14
00:00:38,390 --> 00:00:39,968
các tờ báo lớn

15
00:00:39,968 --> 00:00:42,825
và vài ba đài truyền hình

16
00:00:42,825 --> 00:00:45,697
nơi những phát thanh viên uy tín 
đọc tin tức trong ngày

17
00:00:45,697 --> 00:00:48,901
vào cùng một khung giờ 
mỗi buổi tối.

18
00:00:48,901 --> 00:00:51,148
Vấn đề với hệ thống này
dần trở nên rõ ràng

19
00:00:51,148 --> 00:00:53,213
với sự nở rộ
của truyền thông đại chúng.

20
00:00:53,213 --> 00:00:54,991
Các nước 
có nền chính trị độc tài

21
00:00:54,991 --> 00:00:57,256
thường quản lí 
và kiểm duyệt thông tin,

22
00:00:57,256 --> 00:00:59,665
song một loạt bê bối 
đã cho thấy

23
00:00:59,665 --> 00:01:03,211
chính phủ các nước dân chủ 
cũng lừa gạt công chúng

24
00:01:03,211 --> 00:01:06,058
với sự hợp tác 
của truyền thông.

25
00:01:06,058 --> 00:01:09,267
Sự tiết lộ về các 
cuộc chiến tranh mật, các vụ ám sát

26
00:01:09,267 --> 00:01:11,068
và sự mục nát 
của thể chế chính trị

27
00:01:11,068 --> 00:01:13,864
hủy hoại niềm tin công chúng 
vào nguồn tin chính quyền

28
00:01:13,864 --> 00:01:16,793
truyền đi qua 
các nguồn thông tin đại chúng.

29
00:01:16,793 --> 00:01:19,421
Sự sụp đổ niềm tin đối với 
người bảo vệ truyền thông

30
00:01:19,421 --> 00:01:22,764
dẫn đến sự cạnh tranh 
từ các báo, radio,

31
00:01:22,764 --> 00:01:26,666
truyền hình cáp với các hãng tin lớn
ghi lại các sự kiện

32
00:01:26,666 --> 00:01:28,541
từ nhiều quan điểm khác nhau.

33
00:01:28,541 --> 00:01:30,796
Những năm gần đây, 
mạng internet nhân lên

34
00:01:30,796 --> 00:01:32,953
số lượng thông tin và quan điểm,

35
00:01:32,953 --> 00:01:35,957
cùng với mạng xã hội, blog 
và video trực tuyến

36
00:01:35,957 --> 00:01:38,761
khiến ai cũng có thể 
thành phóng viên.

37
00:01:38,761 --> 00:01:41,913
Nếu ai cũng là phóng viên, 
thì không ai thực sự là phóng viên cả,

38
00:01:41,913 --> 00:01:43,720
những nguồn tin 
có thể bất đồng,

39
00:01:43,720 --> 00:01:46,813
không chỉ về quan điểm, 
mà còn về chính sự kiện thực tế.

40
00:01:46,813 --> 00:01:50,204
Vậy làm cách nào có được sự thật ,
hay ít nhất là gần với sự thật?

41
00:01:50,204 --> 00:01:52,929
Một trong những cách tốt nhất 
là lấy tin tức gốc

42
00:01:52,929 --> 00:01:55,140
chưa được chỉnh sửa 
bởi các biên tập viên.

43
00:01:55,140 --> 00:01:57,772
Thay vì đọc bài phân tích 
nghiên cứu khoa học

44
00:01:57,772 --> 00:01:59,597
hay phát biểu 
của một chính trị gia,

45
00:01:59,597 --> 00:02:03,273
bạn có thể tìm tài liệu gốc 
và tự đánh giá chúng.

46
00:02:03,273 --> 00:02:06,833
Với tin tức thời sự, hãy theo dõi 
các phóng viên trên mạng xã hội.

47
00:02:06,833 --> 00:02:09,019
Trong các sự kiện lớn, 
như Mùa xuân Ả Rập

48
00:02:09,019 --> 00:02:10,861
hay biểu tình phản đối 
ở Ukraina,

49
00:02:10,861 --> 00:02:14,271
các phát thanh viên và blogger đăng 
cập nhập và các đoạn ghi âm

50
00:02:14,271 --> 00:02:16,434
từ giữa cuộc hỗn loạn.

51
00:02:16,434 --> 00:02:19,416
Mặc dù, sau đó, chúng sẽ xuất hiện 
trên báo đài,

52
00:02:19,416 --> 00:02:21,890
hãy nhớ rằng 
đó là bản đã qua biên tập

53
00:02:21,890 --> 00:02:24,634
thường kết hợp giọng nói
của người ở hiện trường

54
00:02:24,634 --> 00:02:27,311
với dữ liệu của biên tập viên 
vốn không ở đó.

55
00:02:27,311 --> 00:02:29,392
Đồng thời, sự kiện càng hỗn loạn,

56
00:02:29,392 --> 00:02:32,369
bạn càng không nên 
theo dõi trực tiếp.

57
00:02:32,369 --> 00:02:35,721
Trong những sự kiện như 
khủng bố hay thiên tai,

58
00:02:35,721 --> 00:02:37,977
truyền thông ngày nay 
cố đưa tin liên tục

59
00:02:37,977 --> 00:02:41,498
kể cả khi 
không có thông tin xác thực,

60
00:02:41,498 --> 00:02:44,141
đôi khi dẫn đến sai lệch

61
00:02:44,141 --> 00:02:47,150
hay cáo buộc sai người vô tội.

62
00:02:47,150 --> 00:02:49,842
Bạn rất dễ trở nên lo lắng,

63
00:02:49,842 --> 00:02:52,152
nhưng hãy cố gắng 
cập nhật thông tin

64
00:02:52,152 --> 00:02:53,991
vào nhiều thời điểm 
trong ngày,

65
00:02:53,991 --> 00:02:55,898
thay vì cứ vài phút,

66
00:02:55,898 --> 00:02:58,704
để thông tin hoàn thiện 
có thời gian để xuất hiện

67
00:02:58,704 --> 00:03:01,721
và những báo cáo sai
bị bác bỏ.

68
00:03:01,721 --> 00:03:03,838
Dù báo chí hướng đến 
tính khách quan,

69
00:03:03,838 --> 00:03:06,649
sự chủ quan trong truyền thông 
là không tránh khỏi.

70
00:03:06,649 --> 00:03:08,440
Khi không có 
nguồn tin trực tiếp,

71
00:03:08,440 --> 00:03:10,844
hãy đọc từ nhiều nguồn

72
00:03:10,844 --> 00:03:14,386
những phóng viên khác nhau 
phỏng vấn những chuyên gia khác nhau.

73
00:03:14,392 --> 00:03:17,399
Tìm kiếm từ nhiều nguồn
và chú ý sự khác biệt

74
00:03:17,399 --> 00:03:19,445
giúp bạn lắp ghép

75
00:03:19,445 --> 00:03:21,274
cho một cái nhìn tổng thể.

76
00:03:21,274 --> 00:03:24,216
Tách rời thực tế và quan điểm
cũng là điều quan trọng.

77
00:03:24,216 --> 00:03:27,564
Những từ như nghĩ, có thể, 
hay có khả năng

78
00:03:27,564 --> 00:03:29,591
nghĩa là hãng tin đang thận trọng

79
00:03:29,591 --> 00:03:31,915
hoặc, tệ hơn, 
là đưa ra dự đoán.

80
00:03:31,915 --> 00:03:35,653
Cẩn thận với bản tin 
dựa vào nguồn tin nặc danh.

81
00:03:35,653 --> 00:03:38,677
Chúng có thể từ những người 
có ít kết nối với câu chuyện,

82
00:03:38,677 --> 00:03:41,409
hoặc chỉ muốn gây ảnh hưởng 
đến bản tin,

83
00:03:41,409 --> 00:03:43,904
sự nặc danh giúp họ 
thoát khỏi trách nhiệm

84
00:03:43,904 --> 00:03:45,645
trước thông tin 
mà họ cung cấp.

85
00:03:45,645 --> 00:03:47,705
Điều cuối cùng cũng là
quan trọng nhất,

86
00:03:47,705 --> 00:03:50,652
cố gắng xác minh tin tức
trước khi lan truyền.

87
00:03:50,652 --> 00:03:52,473
Mặc dù mạng xã hội 
mang chúng ta

88
00:03:52,473 --> 00:03:53,756
đến với sự thật
nhanh hơn,

89
00:03:53,756 --> 00:03:55,805
nó cũng khiến 
những lời đồn đại

90
00:03:55,805 --> 00:03:57,588
lan truyền trước khi được xác minh

91
00:03:57,588 --> 00:04:01,218
và thông tin sai lệch tồn tại rất lâu 
kể cả sau khi bị bác bỏ.

92
00:04:01,218 --> 00:04:03,470
Vậy nên, trước khi chia sẻ một

93
00:04:03,470 --> 00:04:05,431
tin tức kinh ngạc hay khó tin,

94
00:04:05,431 --> 00:04:07,828
hãy tìm kiếm thêm trên mạng 
về thông tin

95
00:04:07,828 --> 00:04:10,986
hay bối cảnh mà bạn 
có thể đã bỏ qua

96
00:04:10,986 --> 00:04:13,540
và xem xem những người khác 
đang nói gì về nó.

97
00:04:13,540 --> 00:04:15,567
Ngày nay, chúng ta tự do hơn

98
00:04:15,567 --> 00:04:17,226
thoát khỏi những người

99
00:04:17,226 --> 00:04:20,052
từng kiểm soát 
dòng chảy thông tin.

100
00:04:20,052 --> 00:04:22,478
Nhưng sự tự do 
mang đến trách nhiệm:

101
00:04:22,478 --> 00:04:25,441
trách nhiệm định hướng
thông tin của chính mình

102
00:04:25,441 --> 00:04:28,492
và đảm bảo dòng chảy ấy 
không trở thành một trận lũ,

103
00:04:28,492 --> 00:04:31,847
khiến ta khó tiếp cận 
với thông tin chính xác.