WEBVTT

00:00:08.139 --> 00:00:11.122
Làm cách nào để biết điều gì 
diễn ra trên thế giới ?

00:00:11.122 --> 00:00:13.621
Lượng thông tin chỉ cần 
click chuột để xem

00:00:13.621 --> 00:00:15.281
có thể là vô hạn,

00:00:15.281 --> 00:00:17.098
nhưng thời gian và 
công sức

00:00:17.098 --> 00:00:20.233
cần để tiếp nhận và đánh giá
thì không như vậy.

00:00:20.233 --> 00:00:23.148
Tất cả thông tin trên thế giới 
sẽ là vô ích

00:00:23.148 --> 00:00:25.988
nếu bạn không biết cách
đọc tin tức.

00:00:25.988 --> 00:00:27.538
Với ông bà, bố mẹ,

00:00:27.538 --> 00:00:29.319
hay anh chị bạn,

00:00:29.319 --> 00:00:31.601
điều này nghe có vẻ xa lạ.

00:00:31.601 --> 00:00:34.867
Vài chục năm trước, 
tin tức có sức ảnh hưởng rất lớn.

00:00:34.867 --> 00:00:36.203
Lựa chọn bị giới hạn

00:00:36.203 --> 00:00:38.390
bởi một vài tạp chí đại chúng,

00:00:38.390 --> 00:00:39.968
các tờ báo lớn

00:00:39.968 --> 00:00:42.825
và vài ba đài truyền hình

00:00:42.825 --> 00:00:45.697
nơi những phát thanh viên uy tín 
đọc tin tức trong ngày

00:00:45.697 --> 00:00:48.901
vào cùng một khung giờ 
mỗi buổi tối.

00:00:48.901 --> 00:00:51.148
Vấn đề với hệ thống này
dần trở nên rõ ràng

00:00:51.148 --> 00:00:53.213
với sự nở rộ
của truyền thông đại chúng.

00:00:53.213 --> 00:00:54.991
Các nước 
có nền chính trị độc tài

00:00:54.991 --> 00:00:57.256
thường quản lí 
và kiểm duyệt thông tin,

00:00:57.256 --> 00:00:59.665
song một loạt bê bối 
đã cho thấy

00:00:59.665 --> 00:01:03.211
chính phủ các nước dân chủ 
cũng lừa gạt công chúng

00:01:03.211 --> 00:01:06.058
với sự hợp tác 
của truyền thông.

00:01:06.058 --> 00:01:09.267
Sự tiết lộ về các 
cuộc chiến tranh mật, các vụ ám sát

00:01:09.267 --> 00:01:11.068
và sự mục nát 
của thể chế chính trị

00:01:11.068 --> 00:01:13.864
hủy hoại niềm tin công chúng 
vào nguồn tin chính quyền

00:01:13.864 --> 00:01:16.793
truyền đi qua 
các nguồn thông tin đại chúng.

00:01:16.793 --> 00:01:19.421
Sự sụp đổ niềm tin đối với 
người bảo vệ truyền thông

00:01:19.421 --> 00:01:22.764
dẫn đến sự cạnh tranh 
từ các báo, radio,

00:01:22.764 --> 00:01:26.666
truyền hình cáp với các hãng tin lớn
ghi lại các sự kiện

00:01:26.666 --> 00:01:28.541
từ nhiều quan điểm khác nhau.

00:01:28.541 --> 00:01:30.796
Những năm gần đây, 
mạng internet nhân lên

00:01:30.796 --> 00:01:32.953
số lượng thông tin và quan điểm,

00:01:32.953 --> 00:01:35.957
cùng với mạng xã hội, blog 
và video trực tuyến

00:01:35.957 --> 00:01:38.761
khiến ai cũng có thể 
thành phóng viên.

00:01:38.761 --> 00:01:41.913
Nếu ai cũng là phóng viên, 
thì không ai thực sự là phóng viên cả,

00:01:41.913 --> 00:01:43.720
những nguồn tin 
có thể bất đồng,

00:01:43.720 --> 00:01:46.813
không chỉ về quan điểm, 
mà còn về chính sự kiện thực tế.

00:01:46.813 --> 00:01:50.204
Vậy làm cách nào có được sự thật ,
hay ít nhất là gần với sự thật?

00:01:50.204 --> 00:01:52.929
Một trong những cách tốt nhất 
là lấy tin tức gốc

00:01:52.929 --> 00:01:55.140
chưa được chỉnh sửa 
bởi các biên tập viên.

00:01:55.140 --> 00:01:57.772
Thay vì đọc bài phân tích 
nghiên cứu khoa học

00:01:57.772 --> 00:01:59.597
hay phát biểu 
của một chính trị gia,

00:01:59.597 --> 00:02:03.273
bạn có thể tìm tài liệu gốc 
và tự đánh giá chúng.

00:02:03.273 --> 00:02:06.833
Với tin tức thời sự, hãy theo dõi 
các phóng viên trên mạng xã hội.

00:02:06.833 --> 00:02:09.019
Trong các sự kiện lớn, 
như Mùa xuân Ả Rập

00:02:09.019 --> 00:02:10.861
hay biểu tình phản đối 
ở Ukraina,

00:02:10.861 --> 00:02:14.271
các phát thanh viên và blogger đăng 
cập nhập và các đoạn ghi âm

00:02:14.271 --> 00:02:16.434
từ giữa cuộc hỗn loạn.

00:02:16.434 --> 00:02:19.416
Mặc dù, sau đó, chúng sẽ xuất hiện 
trên báo đài,

00:02:19.416 --> 00:02:21.890
hãy nhớ rằng 
đó là bản đã qua biên tập

00:02:21.890 --> 00:02:24.634
thường kết hợp giọng nói
của người ở hiện trường

00:02:24.634 --> 00:02:27.311
với dữ liệu của biên tập viên 
vốn không ở đó.

00:02:27.311 --> 00:02:29.392
Đồng thời, sự kiện càng hỗn loạn,

00:02:29.392 --> 00:02:32.369
bạn càng không nên 
theo dõi trực tiếp.

00:02:32.369 --> 00:02:35.721
Trong những sự kiện như 
khủng bố hay thiên tai,

00:02:35.721 --> 00:02:37.977
truyền thông ngày nay 
cố đưa tin liên tục

00:02:37.977 --> 00:02:41.498
kể cả khi 
không có thông tin xác thực,

00:02:41.498 --> 00:02:44.141
đôi khi dẫn đến sai lệch

00:02:44.141 --> 00:02:47.150
hay cáo buộc sai người vô tội.

00:02:47.150 --> 00:02:49.842
Bạn rất dễ trở nên lo lắng,

00:02:49.842 --> 00:02:52.152
nhưng hãy cố gắng 
cập nhật thông tin

00:02:52.152 --> 00:02:53.991
vào nhiều thời điểm 
trong ngày,

00:02:53.991 --> 00:02:55.898
thay vì cứ vài phút,

00:02:55.898 --> 00:02:58.704
để thông tin hoàn thiện 
có thời gian để xuất hiện

00:02:58.704 --> 00:03:01.721
và những báo cáo sai
bị bác bỏ.

00:03:01.721 --> 00:03:03.838
Dù báo chí hướng đến 
tính khách quan,

00:03:03.838 --> 00:03:06.649
sự chủ quan trong truyền thông 
là không tránh khỏi.

00:03:06.649 --> 00:03:08.440
Khi không có 
nguồn tin trực tiếp,

00:03:08.440 --> 00:03:10.844
hãy đọc từ nhiều nguồn

00:03:10.844 --> 00:03:14.386
những phóng viên khác nhau 
phỏng vấn những chuyên gia khác nhau.

00:03:14.392 --> 00:03:17.399
Tìm kiếm từ nhiều nguồn
và chú ý sự khác biệt

00:03:17.399 --> 00:03:19.445
giúp bạn lắp ghép

00:03:19.445 --> 00:03:21.274
cho một cái nhìn tổng thể.

00:03:21.274 --> 00:03:24.216
Tách rời thực tế và quan điểm
cũng là điều quan trọng.

00:03:24.216 --> 00:03:27.564
Những từ như nghĩ, có thể, 
hay có khả năng

00:03:27.564 --> 00:03:29.591
nghĩa là hãng tin đang thận trọng

00:03:29.591 --> 00:03:31.915
hoặc, tệ hơn, 
là đưa ra dự đoán.

00:03:31.915 --> 00:03:35.653
Cẩn thận với bản tin 
dựa vào nguồn tin nặc danh.

00:03:35.653 --> 00:03:38.677
Chúng có thể từ những người 
có ít kết nối với câu chuyện,

00:03:38.677 --> 00:03:41.409
hoặc chỉ muốn gây ảnh hưởng 
đến bản tin,

00:03:41.409 --> 00:03:43.904
sự nặc danh giúp họ 
thoát khỏi trách nhiệm

00:03:43.904 --> 00:03:45.645
trước thông tin 
mà họ cung cấp.

00:03:45.645 --> 00:03:47.705
Điều cuối cùng cũng là
quan trọng nhất,

00:03:47.705 --> 00:03:50.652
cố gắng xác minh tin tức
trước khi lan truyền.

00:03:50.652 --> 00:03:52.473
Mặc dù mạng xã hội 
mang chúng ta

00:03:52.473 --> 00:03:53.756
đến với sự thật
nhanh hơn,

00:03:53.756 --> 00:03:55.805
nó cũng khiến 
những lời đồn đại

00:03:55.805 --> 00:03:57.588
lan truyền trước khi được xác minh

00:03:57.588 --> 00:04:01.218
và thông tin sai lệch tồn tại rất lâu 
kể cả sau khi bị bác bỏ.

00:04:01.218 --> 00:04:03.470
Vậy nên, trước khi chia sẻ một

00:04:03.470 --> 00:04:05.431
tin tức kinh ngạc hay khó tin,

00:04:05.431 --> 00:04:07.828
hãy tìm kiếm thêm trên mạng 
về thông tin

00:04:07.828 --> 00:04:10.986
hay bối cảnh mà bạn 
có thể đã bỏ qua

00:04:10.986 --> 00:04:13.540
và xem xem những người khác 
đang nói gì về nó.

00:04:13.540 --> 00:04:15.567
Ngày nay, chúng ta tự do hơn

00:04:15.567 --> 00:04:17.226
thoát khỏi những người

00:04:17.226 --> 00:04:20.052
từng kiểm soát 
dòng chảy thông tin.

00:04:20.052 --> 00:04:22.478
Nhưng sự tự do 
mang đến trách nhiệm:

00:04:22.478 --> 00:04:25.441
trách nhiệm định hướng
thông tin của chính mình

00:04:25.441 --> 00:04:28.492
và đảm bảo dòng chảy ấy 
không trở thành một trận lũ,

00:04:28.492 --> 00:04:31.847
khiến ta khó tiếp cận 
với thông tin chính xác.