4 bài học tôi học được khi tôi một mình chống ma túy và súng đạn

Trong suốt sự nghiệp của mình ở ngân hàng Ilona Szabó de Carvalho không bao giờ tưởng tượng một ngày nào đó cô sẽ bắt đầu một phong trào xã hội. Nhưng sống ở quê hương Brazil của mình, nơi đứng đầu thế giới về tội phạm giết người, cô nhận ra rằng cô không thể chỉ đứng nhìn và xem ma túy và súng xé nát đất nước của mình. Szabó de Carvalho tiết lộ bốn bài học rất quan trọng, cô đã học được khi cô rời khỏi công việc ưng ý mình và đứng lên đối mặt không hề sợ hãi đối với hiện trạng.

Khoảng 12 năm trước,

tôi nghỉ việc ở ngân hàng,

để làm cho thế giới trở thành một nơi an toàn hơn.

Đó là hành trình tìm kiếm sự ủng hộ
trong nước và quốc tế,

và gặp gỡ những người phi thường trên thế giới.

Trong quá trình đó, tôi đã trở thành đại sứ xã hội dân sự.

Đại sứ xã hội dân sự làm ba việc:

Họ bày tỏ mối quan tâm của người dân

không bị lợi ích quốc gia chèn ép

và tác động đến sự thay đổi
thông qua mạng lưới công dân

chứ không chỉ nói suông.

Và để thay đổi thế giới, chúng ta cần những
con người như vậy.

Nhiều người hỏi,

Xã hội dân sự có làm nên sự khác biệt lớn lao không?

Người dân có thể chi phối và định hình chính sách
quốc gia và chính sách toàn cầu không?

Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng tôi sẽ tự hỏi mình như thế,

nhưng giờ tôi đến đây để chia sẻ những bài học kinh nghiệm

về hai cuộc vận động xã hội dân sự
quan trọng mà tôi đã tham gia.

Đó là những vấn đề
mà tôi quan tâm đến:

quản lý súng và chính sách ma túy.

Và đó là những vấn đề quan trọng.

Mỹ La tinh là nơi khởi điểm của cả hai vấn đề đó.

Brazil là một thí dụ.

Quốc gia đăng cai tổ chức TEDGlobal xinh đẹp
này nắm giữ kỉ lục tệ hại nhất.

Chúng ta là nhà vô địch trong các vụ bạo loạn giết người.

Trên thế giới, cứ 10 người bị giết
thì có 1 người là người Brazil.

Điều này cho thấy hơn 56,000 người

chết một cách tàn bạo hằng năm.

Hầu hết là người trẻ, da đen, bị bắn chết.

Brazil cũng là một trong những quốc gia
tiêu thụ ma túy nhiều nhất,

và cuộc chiến chống ma túy rất đau thương.

Khoảng 50 phần trăm những vụ giết người
trên đường phố Brazil

có liên quan tới cuộc chiến chống ma túy.

Tương tự với 25 % tù nhân.

Không chỉ Brazil mới bị ảnh hưởng từ
cặp đôi súng và ma túy.

Hầu hết các thành phố, quốc gia dọc từ
Trung Phi tới Nam Phi đều gặp vấn đề này.

Mỹ La tinh chiếm 9 phần trăm dân số thế giới,

nhưng chiếm 25 phần trăm trong số
những cái chết tàn bạo.

Đó không phải là vấn đề chúng ta
có thể trốn tránh.

Tôi không thể chạy trốn.

Chiến dịch đầu tiên tôi tham gia bắt đầu
tại đây vào năm 2003

để thay đổi chính sách quản lý súng ở Brazil

và tổ chức chương trình mua lại vũ khí.

Chỉ trong vài năm,

chúng tôi không chỉ thay đổi luật pháp quốc gia

làm cho người dân khó có thể
sở hữu súng hơn,

mà còn thu gom và tiêu hủy gần nửa triệu vũ khí.

Đó là chương trình thu mua lớn nhất trong lịch sử.

(Tiếng vỗ tay)

nhưng chúng tôi cũng đã trải qua vài thất bại.

Chúng tôi đã thua ở cuộc trưng cầu dân ý
về cấm mua bán súng cho người dân năm 2005.

Sáng kiến thứ hai vốn cũng chỉ
mang tính quốc gia,

nhưng hiện nay nó là cuộc vận động toàn cầu
để sửa đổi hệ thống kiểm soát ma túy quốc tế.

Tôi là điều phối viên

của một tổ chức được gọi là
Ủy ban Toàn cầu về Chính sách Ma túy.

Đây là một tổ chức cấp cao

của những người lãnh đạo toàn cầu
làm việc với nhau để đưa ra

các cách tiếp cận nhân đạo và hiệu quả hơn
đối với vấn đề về ma túy

Từ khi chúng tôi bắt đầu vào năm 2008,
vấn nạn ma túy đã bị phá vỡ.

Xuyên suốt châu Mỹ, từ Hoa Kỳ và
Mexico đến Colombia và Uruguay,

sự thay đổi đã gần kề.

Nhưng thay vì kể cho các bạn cả câu chuyện
về hai cuộc vận động này,

tôi chỉ muốn nói về bốn điều cốt yếu nhất.

Tôi gọi chúng là những
bài học để thay đổi thế giới.

Hẳn nhiên là còn nhiều điều nữa,

nhưng đây là những điều
nổi bật nhất đối với tôi.

Bài học đầu tiên là:

thay đổi và kiểm soát câu chuyện.

Nó có vẻ rất rõ ràng,

nhưng một điều quan trọng trong
việc ngoại giao với công dân

là trước tiên phải thay đổi
sau đó kiểm soát câu chuyện.

Đây là điều mà những
chính trị gia kỳ cựu hiểu rõ,

nhưng những tổ chức nhân dân thường
không nắm rõ điều này.

Trong trường hợp của chính sách ma túy,

thành công lớn nhất của chúng tôi là
đã hướng được cuộc bàn luận

khỏi việc tiến hành một cuộc chiến
chống ma túy

đến đưa sức khỏe và sự an toàn
của người dân lên hàng đầu.

Trong một bản báo cáo ngắn gọn
chúng tôi vừa đưa ra ở New York,

chúng tôi cũng chỉ ra những thành phần được
lợi nhiều nhất từ thị trường 320 tỉ đô này

là những băng đảng tội phạm và
buôn lậu ma túy.

Để làm giảm đi sức mạnh và lợi nhuận
của các băng nhóm này,

chúng ta cần thay đổi cách nhìn.

Chúng ta phải hợp pháp hóa
những loại thuốc bị cấm.

Nhưng trước khi tôi khiến
các bạn quá phấn khích,

tôi không nói là nên để ma túy
thành miễn phí cho tất cả.

Điều mà tôi muốn nói đến, và cũng chính là
điều mà Ủy ban Toàn cầu đang đấu tranh cho,

là tạo nên một thị trường
được kiểm soát chặt chẽ,

nơi mà những loại ma túy khác nhau sẽ chịu
những qui định kiểm soát khác nhau.

Đối với việc quản lý súng,
chúng tôi đã thành công trong việc thay đổi,

nhưng thất bại trong
việc kiểm soát câu chuyện.

Và nó đưa tôi đến bài học thứ hai:

Không bao giờ coi nhẹ đối thủ của bạn.

Nếu bạn muốn thay đổi thế giới,

bạn cần biết bạn đang chống lại ai.

Bạn cần phải hiểu được động cơ
và góc nhìn của họ.

Đối với việc kiểm soát súng đạn,

chúng tôi thật sự đã quá xem nhẹ đối thủ.

Sau một cuộc thu hồi súng thành công,

chúng tôi đã rất phấn khởi.

Chúng tôi có được sự ủng hộ từ
80 phần trăm dân số Brazil,

và nghĩ rằng điều này sẽ giúp chúng tôi
thắng trong cuộc trưng cầu dân ý

để cấm việc mua bán súng cho người dân.

Nhưng chúng tôi đã sai.

Trong buổi tranh luận công khai kéo dài
20 ngày trên truyền hình,

phe đối thủ đã dùng chính lý lẽ
của chúng tôi để chống lại chúng tôi.

Chúng tôi đã thua trong cuộc bỏ phiếu.

Nó thật sự rất tồi tệ.

Hiệp hội Súng trường Quốc gia,
vâng, Hiệp hội NRA của Hoa Kỳ

đã đến Brazil.

Họ đã nhấn chìm chiến dịch của chúng tôi
bằng lời tuyên truyền của họ,

điều mà như các bạn đã biết

gắn quyền sở hữu súng với
quyền tự do và dân chủ.

Họ đơn giản là dùng mọi thứ
để chống lại chúng tôi.

Họ dùng quốc kỳ của chúng tôi,

quốc ca của chúng tôi.

Họ khơi dậy quyền phụ nữ

và lạm dụng hình ảnh của Mandela
quảng trường Tiananmen, và cả Hitler.

Họ thắng bằng cách chơi đùa với
nỗi sợ của con người.

Thực ra, súng đạn đã gần như bị bỏ lơ
trong chiến dịch của họ.

Họ tập trung vào lợi ích của cá nhân.

Nhưng để tôi hỏi bạn,

điều nào quan trọng hơn,

quyền được sống,

hay quyền được sở hữu một cây súng
để tước đi cuộc sống?

(Tiếng vỗ tay)

Chúng tôi đã nghĩ là mọi người sẽ
bỏ phiếu để bảo vệ cuộc sống của mình,

nhưng trong một đất nước vừa đây còn nằm
dưới chế độ quân sự độc tài,

thì những lời lẽ kêu gọi chống chính phủ
của phe đối thủ đã được hưởng ứng,

và chúng tôi đã không được
chuẩn bị sẵn sàng để đáp trả.

Chúng tôi đã học được một bài học.

Chúng tôi thành công hơn
với các chính sách về ma túy.

10 năm trước nếu bạn hỏi mọi người liệu
Cuộc chiến chống ma túy có thể kết thúc,

họ có lẽ sẽ cười.

Dù sao thì cũng có một lượng lớn
nhà tù quân đội

và cơ sở tài chính được lợi
từ cuộc chiến này.

Nhưng hôm nay, chế độ quản lý ma túy
thế giới đang bắt đầu đổ vỡ.

Chính phủ và người dân đang thử nghiệm
các cách tiếp cận mới.

Ủy ban Toàn cầu về Chính sách Ma túy

hiểu rõ những chống đối,

và thay vì chống lại những điều đó,

người đứng đầu của chúng tôi, cựu
Tổng thống Brazil Fernando Henrique Cardoso

tiếp cận với những nhà lãnh đạo
trên mọi phương diện chính trị,

từ Đảng Tự do đến Đảng Bảo thủ.

Nhóm chức trách cấp cao này đồng ý
bàn luận một cách chân thành

về những điều tốt cũng như hạn chế
của các chinh sách ma túy

Chính cuộc thảo luận hợp tình hợp lý
và mang tính chiến lược này

đã vạch trần những sự thật đau buồn về
Cuộc chiến chống Ma túy.

Cuộc Chiến chống Ma Túy về cơ bản
đã thất bại trên mọi mặt.

Ma túy đã rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn
hơn bao giờ hết,

và mức tiêu thụ đang gia tăng
trên toàn thế giới.

Nhưng còn tệ hơn nữa là

nó còn sinh ra rất nhiều hệ quả tiêu cực
to lớn không ai ngờ tới.

Đúng là có nhiều người đã đưa ra
những luận điểm này trước đây,

nhưng chúng tôi đã tạo nên sự khác biệt

bằng việc tiên liệu trước những
tranh cãi của phe đối lập,

và bằng việc tác động đến những
người có tiếng nói,

mà một vài năm trước đây có lẽ
sẽ từ chối sự thay đổi.

Bài học thứ ba: Sử dụng số liệu
để dẫn dắt cho luận điểm của bạn.

Súng đạn và ma túy là
những vấn đề nhạy cảm,

và như chúng tôi đã học được từ chiến dịch
trưng cầu dân ý ở Brazil một cách đau đớn,

đôi khi ta không thể
bỏ qua những cảm xúc

và đi thẳng tới sự thật.

Tuy nhiên nó không có nghĩa là
chúng ta không nên thử.

Cho tới gần đây,

chúng tôi đã không biết
bao nhiêu người Brazil bị giết bởi súng.

Ngạc nhiên thay, chính một vở kịch
nhiều kì tên là "Mulheres Apaixonadas"

hay "Người phụ nữ khi yêu"

đã kích động chiến dịch quốc gia
nhằm kiểm soát súng đạn ở Brazil.

Trong một tập có tỉ suất xem đài cao,

nữ diễn viên chính của vở kịch nhiều kỳ
đã bị giết bởi một viên đạn lạc.

Những người bà, người vợ ở Brazil
đã hết sức phẫn nộ,

và trong hoàn cảnh nghệ thuật
phản ảnh cuộc sống,

tập phim này có chứa một cảnh phim
về một cuộc diễu hành đòi kiểm soát súng

mà chúng tôi đã tổ chức ngay tại đây,

ngoài kia tại bãi biển Copacabana.

Cái chết và cuộc diễu hành trên phim đã có
sức ảnh hưởng to lớn lên đại chúng.

Trong vài tuần, Quốc hội đã thông qua
dự luật giảm quân bị

vốn đã bị coi nhẹ trong nhiều năm.

Chúng tôi đã có thể huy động dữ liệu

để chỉ ra sự thành công trong việc
thay đổi luật pháp

và chương trình thu gom súng đạn.

Điều tôi muốn nói là:

Chúng tôi có thể chứng minh
chỉ trong một năm,

chúng tôi đã cứu hơn 5000 mạng sống.

(Tiếng vỗ tay)

Và trong trường hợp của ma túy,

để làm suy yếu đi những nỗi sợ và
thành kiến quah vấn đề này,

chúng tôi đã thu thập được những thông tin
cho thấy các chính sách về ma túy hiện nay

gây nhiều tác hại hơn là bản thân
việc dùng thuốc,

và mọi người đang dần hiểu được điều đó.

Ý thứ tư của tôi là:

Đừng ngại ngùng mang đến những
đồng minh kì lạ.

Điều chúng tôi học được ở Brazil

và nó không chỉ áp dụng cho riêng nước tôi

là tầm quan trọng của việc mang những
người thật đa dạng phong phú đến với nhau.

Nếu bạn muốn thay đổi thế giới,

việc có những người tốt
ở bên cạnh sẽ giúp bạn.

Cho cả hai vấn đề về súng và ma túy,

chúng tôi có một tập hợp những
con người tuyệt vời.

Chúng tôi huy động những người ưu tú và
nhận được sự hỗ trợ to lớn của truyền thông.

Chúng tôi tập hợp những nạn nhân, những
nhà nhân quyền, những biểu tượng văn hóa.

Chúng tôi cũng có
những con người chuyên nghiệp,

bác sĩ, luật sư, những nhà giáo dục
và hơn thế nữa.

Điều tôi học được qua nhiều năm nay

là ta cần sự kết hợp giữa sự quyết tâm và
sự phản đối để thay đổi.

Trong trường hợp ma túy,

chúng tôi cần những người chủ nghĩa tự do
người phản đối, người hợp pháp hóa

và những chính trị gia Đảng Tự Do.

Họ có thể không đồng ý với mọi việc,

trên thực tế, họ bất đồng trong
hầu hết mọi vấn đề,

nhưng tính hợp pháp của chiến dịch
dựa trên nhiều góc nhìn khác nhau.

Hơn một thập kỷ trước,

tôi có một tương lai thoải mái khi
làm việc trong một ngân hàng đầu tư.

Tôi xa cách thế giới xã hội dân sự
như một điều tự nhiên.

Như bạn có thể tưởng tượng

Nhưng tôi đã thay đổi.

Tôi chọn hướng đi mới,

và trên đường đi, tôi giúp tạo nên
những làn sóng xã hội

mà tôi tin đã phần nào giúp thế giới
an toàn hơn.

Mỗi chúng ta đều có khả năng thay đổi
thế giới.

Cho dù vấn đề là gì,
và cho dù nó có khó khăn đến đâu,

xã hội dân sự là trung tâm của
nến móng cho sự thay đội.

Xin cám ơn.

(Tiếng vỗ tay)