Return to Video

Doğruluk ve kesinlik arasındaki fark ne? - Matt Anticole

  • 0:07 - 0:11
    Hikâyeye göre
    efsanevi okçu William Tell
  • 0:11 - 0:15
    kötü bir lord tarafından
    zor bir işi başarmaya zorlanmış.
  • 0:15 - 0:18
    William oğlunun başında bir elmayı
  • 0:18 - 0:22
    okla vurmayı başaramazsa
    oğlu idam edilecekmiş.
  • 0:22 - 0:27
    William başarmış fakat hikâyedeki
    iki değişkeni düşünelim.
  • 0:27 - 0:29
    Birinci değişkende lord,
  • 0:29 - 0:33
    William'ın güvenilir okunu çalması için
    bir hırsız tutuyor,
  • 0:33 - 0:37
    o da bir köylüden daha kötü bir ok
    ödünç almak zorunda kalıyor.
  • 0:37 - 0:41
    Ödünç ok tam tamına ayarlanmamış,
  • 0:41 - 0:43
    William'ın deneme atışları
  • 0:43 - 0:48
    hedefin oldukça altına isabet ediyor.
  • 0:48 - 0:53
    Neyse ki çok geç olmadan
    bunu düzeltecek zamanı oluyor.
  • 0:53 - 0:54
    İkinci değişkende ise,
  • 0:54 - 0:59
    William her geçen saat
    yeteneklerinden şüphe duymaya başlıyor
  • 0:59 - 1:02
    ve elinde titreme baş gösteriyor.
  • 1:02 - 1:05
    Deneme atışları hâlâ
    elmanın çevresinde toplanıyor
  • 1:05 - 1:07
    fakat rastgele bir düzen izliyor.
  • 1:07 - 1:09
    Arada sırada elmaya da isabet ettiriyor
  • 1:09 - 1:13
    ama elindeki titremeyle
    hedefi vurabileceğinin garantisi yok.
  • 1:13 - 1:15
    William, oğlunu kurtarmak için
  • 1:15 - 1:19
    elindeki gerginliği yatıştırıp
    hedefi tutturma yetisini geri kazanmalı.
  • 1:19 - 1:24
    Bu değişkenlerin merkezinde
    birbiri yerine kullanılan iki terim var:
  • 1:24 - 1:26
    doğruluk ve kesinlik.
  • 1:26 - 1:28
    İkisi arasındaki ayrım
  • 1:28 - 1:32
    aslında bilimsel araştırmalar için
    oldukça önemli.
  • 1:32 - 1:36
    Doğruluk, doğru sonuca
    ne kadar yakın olduğunuzla ilgili.
  • 1:36 - 1:40
    Doğruluğu tutturmak
    doğru şekilde ayarlanan araçlar
  • 1:40 - 1:42
    ve aldığınız iyi eğitimle gelişir.
  • 1:42 - 1:44
    Diğer yandan kesinlik,
  • 1:44 - 1:48
    aynı yöntemle sürekli aynı sonucu
    alabilmenizle ilgilidir.
  • 1:48 - 1:52
    Kesinlik kazanmak
    daha az ölçüm gerektiren
  • 1:52 - 1:55
    sayısı artan araçlarla gelişir.
  • 1:55 - 1:59
    Çalınan ok hikâyesi de
    doğruluk değil kesinlikle ilgilidir.
  • 1:59 - 2:03
    William her ok attığında
    aynı hatalı sonucu aldı.
  • 2:03 - 2:08
    Titreyen el değişkeni ise
    kesinlik değil doğrulukla ilgilidir.
  • 2:08 - 2:11
    William'ın okları
    doğru sonuç etrafında toplandı
  • 2:11 - 2:15
    ama herhangi bir atışın
    hedefi tutturma kesinliği yoktu.
  • 2:15 - 2:18
    Gündelik işlerde muhtemelen
    düşük doğruluk
  • 2:18 - 2:21
    ve düşük kesinlik oranıyla
    işlerinizi halledersiniz.
  • 2:21 - 2:25
    Mühendis ve araştırmacılar ise
    genellikle mikroskopik düzeylerde doğruluk
  • 2:25 - 2:30
    ve her denemede haklı olmak için
    yüksek kesinliğe gerek duyarlar.
  • 2:30 - 2:33
    Fabrika ve laboratuvarlar
    daha iyi araç gereçler
  • 2:33 - 2:36
    ve daha detaylı süreçlerle
    kesinlik oranını artırıyorlar.
  • 2:36 - 2:39
    Bu iyileştirmeler pahalı olabilir,
    o yüzden yöneticiler
  • 2:39 - 2:44
    her bir proje için kabul edilebilir
    belirsizliğe karar vermeliler.
  • 2:44 - 2:46
    Yine de kesinlik konusunda yatırımlar
  • 2:46 - 2:49
    daha önceden mümkün olanı
    çok daha ileriye götürmemizi sağlayabilir,
  • 2:49 - 2:52
    Mars'a ulaşmak gibi.
  • 2:52 - 2:55
    Buna şaşırabilirsiniz
    ama NASA uzay araçlarının
  • 2:55 - 2:59
    başka bir gezegende tam olarak
    nereye iniş yapacağını bilmiyor.
  • 2:59 - 3:02
    Nereye iniş yapacaklarını tahmin etmek
    her zaman kesin bir yanıtı olmayan
  • 3:02 - 3:06
    ölçümlerle donanmış
    uzun hesaplamalar gerektiriyor.
  • 3:06 - 3:11
    Mars atmosferinin yoğunluğu
    farklı yüksekliklerde nasıl değişir?
  • 3:11 - 3:14
    Uzay aracı
    atmosferi hangi açıyla geçecek?
  • 3:14 - 3:17
    Uzay aracının
    giriş sonrası hızı ne olacak?
  • 3:17 - 3:21
    Bilgisayar simülasyonları
    binlerce farklı iniş senaryosu yürütüyor,
  • 3:21 - 3:24
    tüm değişkenler için
    değerleri karıştırıp eşleştiriyor.
  • 3:24 - 3:26
    Bilgisayar tüm olasılıkları değerlendirip
  • 3:26 - 3:29
    potansiyel etki bölgesini
  • 3:29 - 3:33
    iniş elipsi halinde çıkarıyor.
  • 3:33 - 3:38
    1976'da Mars Viking Lander'ın
    iniş elipsi
  • 3:38 - 3:44
    103 x 280 km'ydi,
    neredeyse New Jersey yüz ölçümü kadar.
  • 3:44 - 3:46
    Böyle bir kısıtlamayla
  • 3:46 - 3:51
    NASA ilginç ama riskli iniş bölgelerini
    görmezden gelmek zorunda kaldı.
  • 3:51 - 3:54
    O zamandan beri
    Mars atmosferiyle ilgili yeni bilgiler
  • 3:54 - 3:56
    uzay aracı teknolojisini geliştirdi
  • 3:56 - 4:02
    ve daha güçlü bilgisayar simülasyonları
    belirsizliği büyük ölçüde azalttı.
  • 4:02 - 4:06
    2012'de Curiosity Lander'ın
    iniş elipsi
  • 4:06 - 4:10
    sadece 6 km kalınlığında
    ve 19 km uzunluğundaydı,
  • 4:10 - 4:14
    Viking aracının alanından
    200 kat daha küçük bir alan.
  • 4:14 - 4:18
    Bu da NASA'nın daha önce
    iniş yapılamayacağı düşünülen
  • 4:18 - 4:23
    bilimin çok ilgili olduğu Gale Krateri'ne
    tam bir iniş yeri belirlemesini sağladı.
  • 4:23 - 4:26
    Her ne kadar doğruluk için uğraşsak da
  • 4:26 - 4:30
    güvenle başarıya ulaşmamızı
    kesinlik belirliyor.
  • 4:30 - 4:33
    Bu iki ilkeyi akılda tutarak
  • 4:33 - 4:34
    yıldızları bile hedef alıp
  • 4:34 - 4:37
    her seferinde isabet ettireceğimize
    güven duyabiliriz.
Title:
Doğruluk ve kesinlik arasındaki fark ne? - Matt Anticole
Speaker:
Matt Anticole
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/what-s-the-difference-between-accuracy-and-precision-matt-anticole

Nesneleri ölçerek pek çok insan ne kadar doğru veya asıl değere ne kadar yakın oldukları konusunda endişelenirler. Ölçüm sürecine daha dikkatli baktığımızda önemli bir husus daha olduğunu görüyoruz: kesinlik. Matt Anticole kesinliğin tam olarak ne olduğunu ve nesneleri nasıl daha iyi ölçebileceğimizi açıklıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:53

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.