1
00:00:06,983 --> 00:00:10,684
Hikâyeye göre
efsanevi okçu William Tell

2
00:00:10,684 --> 00:00:15,430
kötü bir lord tarafından
zor bir işi başarmaya zorlanmış.

3
00:00:15,430 --> 00:00:17,652
William oğlunun başında bir elmayı

4
00:00:17,652 --> 00:00:21,959
okla vurmayı başaramazsa
oğlu idam edilecekmiş.

5
00:00:21,959 --> 00:00:26,933
William başarmış fakat hikâyedeki
iki değişkeni düşünelim.

6
00:00:26,933 --> 00:00:28,573
Birinci değişkende lord,

7
00:00:28,573 --> 00:00:33,070
William'ın güvenilir okunu çalması için
bir hırsız tutuyor,

8
00:00:33,070 --> 00:00:37,341
o da bir köylüden daha kötü bir ok
ödünç almak zorunda kalıyor.

9
00:00:37,341 --> 00:00:41,357
Ödünç ok tam tamına ayarlanmamış,

10
00:00:41,357 --> 00:00:43,446
William'ın deneme atışları

11
00:00:43,446 --> 00:00:47,752
hedefin oldukça altına isabet ediyor.

12
00:00:47,752 --> 00:00:52,608
Neyse ki çok geç olmadan
bunu düzeltecek zamanı oluyor.

13
00:00:52,608 --> 00:00:54,372
İkinci değişkende ise,

14
00:00:54,372 --> 00:00:58,805
William her geçen saat 
yeteneklerinden şüphe duymaya başlıyor

15
00:00:58,805 --> 00:01:01,502
ve elinde titreme baş gösteriyor.

16
00:01:01,502 --> 00:01:04,619
Deneme atışları hâlâ
elmanın çevresinde toplanıyor

17
00:01:04,619 --> 00:01:06,677
fakat rastgele bir düzen izliyor.

18
00:01:06,677 --> 00:01:08,732
Arada sırada elmaya da isabet ettiriyor

19
00:01:08,732 --> 00:01:12,619
ama elindeki titremeyle
hedefi vurabileceğinin garantisi yok.

20
00:01:12,619 --> 00:01:14,572
William, oğlunu kurtarmak için

21
00:01:14,572 --> 00:01:19,201
elindeki gerginliği yatıştırıp
hedefi tutturma yetisini geri kazanmalı.

22
00:01:19,201 --> 00:01:23,639
Bu değişkenlerin merkezinde
birbiri yerine kullanılan iki terim var:

23
00:01:23,639 --> 00:01:26,369
doğruluk ve kesinlik.

24
00:01:26,369 --> 00:01:27,942
İkisi arasındaki ayrım

25
00:01:27,942 --> 00:01:31,517
aslında bilimsel araştırmalar için
oldukça önemli.

26
00:01:31,517 --> 00:01:35,501
Doğruluk, doğru sonuca
ne kadar yakın olduğunuzla ilgili.

27
00:01:35,501 --> 00:01:39,636
Doğruluğu tutturmak
doğru şekilde ayarlanan araçlar

28
00:01:39,636 --> 00:01:42,013
ve aldığınız iyi eğitimle gelişir.

29
00:01:42,013 --> 00:01:43,714
Diğer yandan kesinlik,

30
00:01:43,714 --> 00:01:48,212
aynı yöntemle sürekli aynı sonucu
alabilmenizle ilgilidir.

31
00:01:48,212 --> 00:01:52,034
Kesinlik kazanmak
daha az ölçüm gerektiren

32
00:01:52,034 --> 00:01:54,511
sayısı artan araçlarla gelişir.

33
00:01:54,511 --> 00:01:59,327
Çalınan ok hikâyesi de
doğruluk değil kesinlikle ilgilidir.

34
00:01:59,327 --> 00:02:02,888
William her ok attığında
aynı hatalı sonucu aldı.

35
00:02:02,888 --> 00:02:08,065
Titreyen el değişkeni ise
kesinlik değil doğrulukla ilgilidir.

36
00:02:08,065 --> 00:02:11,241
William'ın okları
doğru sonuç etrafında toplandı

37
00:02:11,241 --> 00:02:15,449
ama herhangi bir atışın
hedefi tutturma kesinliği yoktu.

38
00:02:15,449 --> 00:02:18,179
Gündelik işlerde muhtemelen
düşük doğruluk

39
00:02:18,179 --> 00:02:21,076
ve düşük kesinlik oranıyla 
işlerinizi halledersiniz.

40
00:02:21,076 --> 00:02:24,580
Mühendis ve araştırmacılar ise
genellikle mikroskopik düzeylerde doğruluk

41
00:02:24,580 --> 00:02:30,262
ve her denemede haklı olmak için
yüksek kesinliğe gerek duyarlar.

42
00:02:30,262 --> 00:02:32,772
Fabrika ve laboratuvarlar
daha iyi araç gereçler

43
00:02:32,772 --> 00:02:36,333
ve daha detaylı süreçlerle
kesinlik oranını artırıyorlar.

44
00:02:36,333 --> 00:02:39,170
Bu iyileştirmeler pahalı olabilir,
o yüzden yöneticiler

45
00:02:39,170 --> 00:02:44,013
her bir proje için kabul edilebilir
belirsizliğe karar vermeliler.

46
00:02:44,013 --> 00:02:46,098
Yine de kesinlik konusunda yatırımlar

47
00:02:46,098 --> 00:02:49,317
daha önceden mümkün olanı
çok daha ileriye götürmemizi sağlayabilir,

48
00:02:49,317 --> 00:02:51,532
Mars'a ulaşmak gibi.

49
00:02:51,532 --> 00:02:54,551
Buna şaşırabilirsiniz
ama NASA uzay araçlarının

50
00:02:54,551 --> 00:02:58,535
başka bir gezegende tam olarak
nereye iniş yapacağını bilmiyor.

51
00:02:58,535 --> 00:03:02,484
Nereye iniş yapacaklarını tahmin etmek
her zaman kesin bir yanıtı olmayan

52
00:03:02,484 --> 00:03:06,247
ölçümlerle donanmış
uzun hesaplamalar gerektiriyor.

53
00:03:06,247 --> 00:03:11,254
Mars atmosferinin yoğunluğu
farklı yüksekliklerde nasıl değişir?

54
00:03:11,254 --> 00:03:14,049
Uzay aracı 
atmosferi hangi açıyla geçecek?

55
00:03:14,049 --> 00:03:17,227
Uzay aracının 
giriş sonrası hızı ne olacak?

56
00:03:17,227 --> 00:03:20,764
Bilgisayar simülasyonları
binlerce farklı iniş senaryosu yürütüyor,

57
00:03:20,764 --> 00:03:24,391
tüm değişkenler için
değerleri karıştırıp eşleştiriyor.

58
00:03:24,391 --> 00:03:26,418
Bilgisayar tüm olasılıkları değerlendirip

59
00:03:26,418 --> 00:03:29,439
potansiyel etki bölgesini

60
00:03:29,439 --> 00:03:32,840
iniş elipsi halinde çıkarıyor.

61
00:03:32,840 --> 00:03:37,528
1976'da Mars Viking Lander'ın
iniş elipsi

62
00:03:37,528 --> 00:03:44,336
103 x 280 km'ydi,
neredeyse New Jersey yüz ölçümü kadar.

63
00:03:44,336 --> 00:03:45,918
Böyle bir kısıtlamayla

64
00:03:45,918 --> 00:03:50,608
NASA ilginç ama riskli iniş bölgelerini
görmezden gelmek zorunda kaldı.

65
00:03:50,608 --> 00:03:53,975
O zamandan beri 
Mars atmosferiyle ilgili yeni bilgiler

66
00:03:53,975 --> 00:03:56,451
uzay aracı teknolojisini geliştirdi

67
00:03:56,451 --> 00:04:02,333
ve daha güçlü bilgisayar simülasyonları
belirsizliği büyük ölçüde azalttı.

68
00:04:02,333 --> 00:04:06,186
2012'de Curiosity Lander'ın
iniş elipsi

69
00:04:06,186 --> 00:04:10,046
sadece 6 km kalınlığında
ve 19 km uzunluğundaydı,

70
00:04:10,046 --> 00:04:14,251
Viking aracının alanından
200 kat daha küçük bir alan.

71
00:04:14,251 --> 00:04:18,492
Bu da NASA'nın daha önce
iniş yapılamayacağı düşünülen

72
00:04:18,492 --> 00:04:23,341
bilimin çok ilgili olduğu Gale Krateri'ne
tam bir iniş yeri belirlemesini sağladı.

73
00:04:23,341 --> 00:04:26,199
Her ne kadar doğruluk için uğraşsak da

74
00:04:26,199 --> 00:04:30,480
güvenle başarıya ulaşmamızı
kesinlik belirliyor.

75
00:04:30,480 --> 00:04:32,501
Bu iki ilkeyi akılda tutarak

76
00:04:32,501 --> 00:04:34,202
yıldızları bile hedef alıp

77
00:04:34,202 --> 00:04:37,121
her seferinde isabet ettireceğimize
güven duyabiliriz.