0:00:06.983,0:00:10.684
Hikâyeye göre[br]efsanevi okçu William Tell

0:00:10.684,0:00:15.430
kötü bir lord tarafından[br]zor bir işi başarmaya zorlanmış.

0:00:15.430,0:00:17.652
William oğlunun başında bir elmayı

0:00:17.652,0:00:21.959
okla vurmayı başaramazsa[br]oğlu idam edilecekmiş.

0:00:21.959,0:00:26.933
William başarmış fakat hikâyedeki[br]iki değişkeni düşünelim.

0:00:26.933,0:00:28.573
Birinci değişkende lord,

0:00:28.573,0:00:33.070
William'ın güvenilir okunu çalması için[br]bir hırsız tutuyor,

0:00:33.070,0:00:37.341
o da bir köylüden daha kötü bir ok[br]ödünç almak zorunda kalıyor.

0:00:37.341,0:00:41.357
Ödünç ok tam tamına ayarlanmamış,

0:00:41.357,0:00:43.446
William'ın deneme atışları

0:00:43.446,0:00:47.752
hedefin oldukça altına isabet ediyor.

0:00:47.752,0:00:52.608
Neyse ki çok geç olmadan[br]bunu düzeltecek zamanı oluyor.

0:00:52.608,0:00:54.372
İkinci değişkende ise,

0:00:54.372,0:00:58.805
William her geçen saat [br]yeteneklerinden şüphe duymaya başlıyor

0:00:58.805,0:01:01.502
ve elinde titreme baş gösteriyor.

0:01:01.502,0:01:04.619
Deneme atışları hâlâ[br]elmanın çevresinde toplanıyor

0:01:04.619,0:01:06.677
fakat rastgele bir düzen izliyor.

0:01:06.677,0:01:08.732
Arada sırada elmaya da isabet ettiriyor

0:01:08.732,0:01:12.619
ama elindeki titremeyle[br]hedefi vurabileceğinin garantisi yok.

0:01:12.619,0:01:14.572
William, oğlunu kurtarmak için

0:01:14.572,0:01:19.201
elindeki gerginliği yatıştırıp[br]hedefi tutturma yetisini geri kazanmalı.

0:01:19.201,0:01:23.639
Bu değişkenlerin merkezinde[br]birbiri yerine kullanılan iki terim var:

0:01:23.639,0:01:26.369
doğruluk ve kesinlik.

0:01:26.369,0:01:27.942
İkisi arasındaki ayrım

0:01:27.942,0:01:31.517
aslında bilimsel araştırmalar için[br]oldukça önemli.

0:01:31.517,0:01:35.501
Doğruluk, doğru sonuca[br]ne kadar yakın olduğunuzla ilgili.

0:01:35.501,0:01:39.636
Doğruluğu tutturmak[br]doğru şekilde ayarlanan araçlar

0:01:39.636,0:01:42.013
ve aldığınız iyi eğitimle gelişir.

0:01:42.013,0:01:43.714
Diğer yandan kesinlik,

0:01:43.714,0:01:48.212
aynı yöntemle sürekli aynı sonucu[br]alabilmenizle ilgilidir.

0:01:48.212,0:01:52.034
Kesinlik kazanmak[br]daha az ölçüm gerektiren

0:01:52.034,0:01:54.511
sayısı artan araçlarla gelişir.

0:01:54.511,0:01:59.327
Çalınan ok hikâyesi de[br]doğruluk değil kesinlikle ilgilidir.

0:01:59.327,0:02:02.888
William her ok attığında[br]aynı hatalı sonucu aldı.

0:02:02.888,0:02:08.065
Titreyen el değişkeni ise[br]kesinlik değil doğrulukla ilgilidir.

0:02:08.065,0:02:11.241
William'ın okları[br]doğru sonuç etrafında toplandı

0:02:11.241,0:02:15.449
ama herhangi bir atışın[br]hedefi tutturma kesinliği yoktu.

0:02:15.449,0:02:18.179
Gündelik işlerde muhtemelen[br]düşük doğruluk

0:02:18.179,0:02:21.076
ve düşük kesinlik oranıyla [br]işlerinizi halledersiniz.

0:02:21.076,0:02:24.580
Mühendis ve araştırmacılar ise[br]genellikle mikroskopik düzeylerde doğruluk

0:02:24.580,0:02:30.262
ve her denemede haklı olmak için[br]yüksek kesinliğe gerek duyarlar.

0:02:30.262,0:02:32.772
Fabrika ve laboratuvarlar[br]daha iyi araç gereçler

0:02:32.772,0:02:36.333
ve daha detaylı süreçlerle[br]kesinlik oranını artırıyorlar.

0:02:36.333,0:02:39.170
Bu iyileştirmeler pahalı olabilir,[br]o yüzden yöneticiler

0:02:39.170,0:02:44.013
her bir proje için kabul edilebilir[br]belirsizliğe karar vermeliler.

0:02:44.013,0:02:46.098
Yine de kesinlik konusunda yatırımlar

0:02:46.098,0:02:49.317
daha önceden mümkün olanı[br]çok daha ileriye götürmemizi sağlayabilir,

0:02:49.317,0:02:51.532
Mars'a ulaşmak gibi.

0:02:51.532,0:02:54.551
Buna şaşırabilirsiniz[br]ama NASA uzay araçlarının

0:02:54.551,0:02:58.535
başka bir gezegende tam olarak[br]nereye iniş yapacağını bilmiyor.

0:02:58.535,0:03:02.484
Nereye iniş yapacaklarını tahmin etmek[br]her zaman kesin bir yanıtı olmayan

0:03:02.484,0:03:06.247
ölçümlerle donanmış[br]uzun hesaplamalar gerektiriyor.

0:03:06.247,0:03:11.254
Mars atmosferinin yoğunluğu[br]farklı yüksekliklerde nasıl değişir?

0:03:11.254,0:03:14.049
Uzay aracı [br]atmosferi hangi açıyla geçecek?

0:03:14.049,0:03:17.227
Uzay aracının [br]giriş sonrası hızı ne olacak?

0:03:17.227,0:03:20.764
Bilgisayar simülasyonları[br]binlerce farklı iniş senaryosu yürütüyor,

0:03:20.764,0:03:24.391
tüm değişkenler için[br]değerleri karıştırıp eşleştiriyor.

0:03:24.391,0:03:26.418
Bilgisayar tüm olasılıkları değerlendirip

0:03:26.418,0:03:29.439
potansiyel etki bölgesini

0:03:29.439,0:03:32.840
iniş elipsi halinde çıkarıyor.

0:03:32.840,0:03:37.528
1976'da Mars Viking Lander'ın[br]iniş elipsi

0:03:37.528,0:03:44.336
103 x 280 km'ydi,[br]neredeyse New Jersey yüz ölçümü kadar.

0:03:44.336,0:03:45.918
Böyle bir kısıtlamayla

0:03:45.918,0:03:50.608
NASA ilginç ama riskli iniş bölgelerini[br]görmezden gelmek zorunda kaldı.

0:03:50.608,0:03:53.975
O zamandan beri [br]Mars atmosferiyle ilgili yeni bilgiler

0:03:53.975,0:03:56.451
uzay aracı teknolojisini geliştirdi

0:03:56.451,0:04:02.333
ve daha güçlü bilgisayar simülasyonları[br]belirsizliği büyük ölçüde azalttı.

0:04:02.333,0:04:06.186
2012'de Curiosity Lander'ın[br]iniş elipsi

0:04:06.186,0:04:10.046
sadece 6 km kalınlığında[br]ve 19 km uzunluğundaydı,

0:04:10.046,0:04:14.251
Viking aracının alanından[br]200 kat daha küçük bir alan.

0:04:14.251,0:04:18.492
Bu da NASA'nın daha önce[br]iniş yapılamayacağı düşünülen

0:04:18.492,0:04:23.341
bilimin çok ilgili olduğu Gale Krateri'ne[br]tam bir iniş yeri belirlemesini sağladı.

0:04:23.341,0:04:26.199
Her ne kadar doğruluk için uğraşsak da

0:04:26.199,0:04:30.480
güvenle başarıya ulaşmamızı[br]kesinlik belirliyor.

0:04:30.480,0:04:32.501
Bu iki ilkeyi akılda tutarak

0:04:32.501,0:04:34.202
yıldızları bile hedef alıp

0:04:34.202,0:04:37.121
her seferinde isabet ettireceğimize[br]güven duyabiliriz.