Πώς να φτιάξετε μια μούμια - Λεν Μπλοχ

Δείτε όλο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/how-to-make-a-mummy-len-bloch

Όποιος έχει δει μια μούμια ξέρει ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ιερείς προσπαθούσαν πολύ να αποφύγουν την αποσύνθεση. Αλλά κατά πόσο τα κατάφερναν; Ο Λεν Μπλοχ μας εξηγεί λεπτομερώς τη διαδικασία μουμιοποίησης και εξετάζει τα αποτελέσματά της χιλιάδες χρόνια αργότερα.

Μάθημα από τον Λεν Μπλοχ, κινούμενη απεικόνιση από το The Moving Company Animation Studio.

Ο θάνατος και οι φόροι είναι αναπόφευκτα,
αλλά τι γίνεται με την αποσύνθεση;

Όποιος έχει δει μια μούμια ξέρει

ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι προσπαθούσαν πολύ
να αποφύγουν την αποσύνθεση.

Όμως, κατά πόσο τα κατάφεραν;

Τα ζώντα κύτταρα ανανεώνονται συνέχεια.

Εξειδικευμένα ένζυμα αποσυνθέτουν
τις παλιές κατασκευές,

και τα υλικά χρησιμοποιούνται
για να φτιαχτούν καινούργιες.

Αλλά τι συμβαίνει όταν κάποιος πεθαίνει;

Τα νεκρά τους κύτταρα
δεν μπορούν πλέον να ανανεωθούν,

αλλά τα ένζυμα συνεχίζουν
να αποσυνθέτουν τα πάντα.

Άρα όποιος θα ήθελε να διατηρήσει ένα σώμα

έπρεπε να προλάβει αυτά τα ένζυμα
πριν αρχίσουν να αποσυντίθενται οι ιστοί.

Οι νευρώνες πεθαίνουν γρήγορα,

άρα οι εγκέφαλοι ήταν χαμένη υπόθεση
για τους αρχαίους Αιγύπτιους μουμιοποιούς

και για αυτό, σύμφωνα
με τον Έλληνα ιστορικό Ηρόδοτο,

άρχιζαν τη διαδικασία
καρφώνοντας ένα καρφί στο κρανίο,

πολτοποιώντας τον εγκέφαλο,
βγάζοντάς τον από την μύτη

και βάζοντας ρετσίνι μέσα στο κρανίο
για να εμποδίσουν περαιτέρω αποσύνθεση.

Το μυαλό μπορεί να αποσυντίθεται πρώτο,
αλλά τα σπλάχνα είναι πολύ χειρότερα.

Το συκώτι, το στομάχι και τα έντερα
έχουν πεπτικά ένζυμα και βακτήρια,

που, με τον θάνατο, ξεκινούν
να τρώνε το πτώμα από μέσα.

Έτσι οι ιερείς αφαιρούσαν πρώτα
τους πνεύμονες και τα κοιλιακά όργανα.

Η αφαίρεση των πνευμόνων ήταν
δύσκολη χωρίς ζημιά στην καρδιά,

αλλά επειδή πίστευαν
ότι η καρδιά ήταν η έδρα της ψυχής,

της συμπεριφέρονταν με ιδιαίτερη φροντίδα.

Έβαζαν τα εντόσθια σε βάζα

γεμάτα με ένα φυσικό άλας
που λεγόταν νάτρον.

Όπως κάθε άλας, μπορεί να αποτρέψει
την αποσύνθεση σκοτώνοντας τα βακτήρια

και αποτρέποντας τα φυσικά πεπτικά ένζυμα
του σώματος να λειτουργήσουν.

Αλλά το νάτρον δεν είναι οποιοδήποτε άλας.

Είναι ένα μείγμα δύο αλκαλικών αλάτων,

το ανθρακικό νάτριο και τη μαγειρική σόδα.

Τα αλκαλικά άλατα είναι
ιδιαίτερα φονικά για τα βακτήρια.

Μπορούν να μετατρέψουν λιπώδης μεμβράνες
σε μια σκληρή, σαπουνώδη ουσία,

διατηρώντας έτσι τη δομή του πτώματος.

Μετά τα εσωτερικά όργανα,

ο ιερέας γέμιζε το κενό
με σακούλες κι άλλου νάτρον

και έπλενε το σώμα
για να απολυμάνει το δέρμα.

Στη συνέχεια, έβαζαν το σώμα
πάνω σε ένα στρώμα νάτρον

για περίπου 35 ημέρες
για να διατηρηθεί η σάρκα του.

Μέχρι να το πάρουν από εκεί,

τα αλκαλικά άλατα είχαν απορροφήσει
τα υγρά του σώματος

και είχαν δημιουργήσει
σκληρούς καφέ όγκους.

Το σώμα δεν ήταν σάπιο,

αλλά δεν μύριζε και καλά.

Έτσι, οι ιερείς περιέχυναν το σώμα
με ρετσίνι για να το σφραγίσουν,

το έτριβαν με ένα κηρώδες μείγμα
που περιείχε έλαιο κέδρου,

και μετά το τύλιγαν με ύφασμα.

Τέλος, έβαζαν τη μούμια
μέσα σε ένθετες σαρκοφάγους

και μερικές φορές
και σε μια λίθινη σαρκοφάγο.

Κατά πόσο τα κατάφερναν λοιπόν οι αρχαίοι
Αιγύπτιοι στην αποτροπή της αποσύνθεσης;

Από την μία, οι μούμιες σίγουρα
δεν είναι άθικτα ανθρώπινα σώματα.

Ο εγκέφαλός τους
έχει πολτοποιηθεί και αφαιρεθεί,

τα όργανά τους έχουν αφαιρεθεί
και παστωθεί σαν σαλάμι,

και περίπου η μισή μάζα σώματος
έχει αποστραγγιχθεί.

Κι όμως, αυτό που απομένει είναι
παραδόξως πολύ καλά διατηρημένο.

Ακόμα και μετά από χιλιάδες χρόνια,

οι επιστήμονες μπορούν
να κάνουν αυτοψίες σε μούμιες

για να καθορίσουν την αιτία θανάτου,

και ακόμα και να αποσπάσουν δείγματα DNA.

Αυτό μας έδωσε καινούργιες πληροφορίες.

Για παράδειγμα, φαίνεται
ότι η ατμοσφαιρική μόλυνση

ήταν σοβαρό πρόβλημα στην αρχαία Αίγυπτο,

πιθανώς λόγω εσωτερικών φωτιών που
χρησιμοποιούνταν για να ψηθεί το ψωμί.

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως και
η φυματίωση ήταν πολύ διαδεδομένες.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν κάποια επιτυχία
στην αποφυγή της αποσύνθεσης.

Όμως, όπως και ο θάνατος,
οι φόροι είναι αναπόφευκτοι.

Όταν κάποιες μούμιες μεταφέρονταν,
φορολογούνταν ως παστό ψάρι.