Τι σκέφτονται και αισθάνονται τα ζώα;

Τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό των ζώων; Μπορούμε να ξέρουμε αν και τι σκέφτονται και αισθάνονται; Ο Καρλ Σαφίνα νομίζει ότι μπορούμε. Χρησιμοποιώντας ανακαλύψεις και ανέκδοτα από την οικολογία, τη βιολογία και την επιστήμη της συμπεριφοράς, συνενώνει ιστορίες φαλαινών, λύκων, ελεφάντων και άλμπατρος για να υποστηρίξει ότι όλα τα πλάσματα με τα οποία μοιραζόμαστε τη Γη, σκέφτονται, αισθάνονται, χρησιμοποιούν εργαλεία και εκφράζουν συναισθήματα, ακριβώς όπως κι εμείς.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι σκέφτονται
και αισθάνονται τα ζώα;

Ας ξεκινήσουμε με μια ερώτηση:

Μ' αγαπάει στ' αλήθεια ο σκύλος μου
ή απλώς θέλει μια λιχουδιά;

Είναι εύκολο να δούμε ότι ο σκύλος μας
μας αγαπάει στ΄αλήθεια.

Είναι εύκολο να δούμε, σωστά,

τι συμβαίνει μέσα σ' αυτό
το μαλλιαρό κεφαλάκι.

Τι συμβαίνει;

Κάτι συμβαίνει.

Αλλά γιατί πάντα η ερώτηση είναι
αν αυτά αγαπούν εμάς;

Γιατί έχει να κάνει πάντα με εμάς;

Γιατί είμαστε τόσο νάρκισσοι;

Βρήκα μια διαφορετική ερώτηση
να κάνω στα ζώα.

Ποιος είσαι;

Υπάρχουν ικανότητες του ανθρώπινου μυαλού

που έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε
πως είναι αποκλειστικά ανθρώπινες.

Αλλά είναι αλήθεια αυτό;

Τι κάνουν τα υπόλοιπα πλάσματα
με αυτούς τους εγκεφάλους;

Τι σκέφτονται και τι αισθάνονται;

Υπάρχει τρόπος να μάθουμε;

Νομίζω ότι υπάρχει.

Νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι.

Μπορούμε να κοιτάξουμε την εξέλιξη,
να κοιτάξουμε τους εγκεφάλους τους

και μπορούμε
να παρακολουθήσουμε τι κάνουν.

Το πρώτο που πρέπει να θυμόμαστε είναι
πως έχουμε κληρονομήσει τον εγκέφαλο μας.

Οι πρώτοι νευρώνες
προήλθαν από τις μέδουσες.

Από τις μέδουσες προήλθαν
τα πρώτα χορδωτά.

Από τα πρώτα χορδωτά
προήλθαν τα πρώτα σπονδυλωτά.

Τα σπονδυλωτά βγήκαν από τη θάλασσα,

και να' μαστε.

Όμως η αλήθεια είναι ότι ένας νευρώνας,
ένα κύτταρο, είναι ολόιδια

σε μια καραβίδα, σε ένα πουλί ή σε εσάς.

Τι μας λέει αυτό
για το μυαλό των καραβίδων;

Μπορούμε να πούμε κάτι για αυτό;

Φαίνεται ότι αν κάνεις σε μια καραβίδα
πολλά μικρά ηλεκτροσόκ

κάθε φορά που προσπαθεί
να βγει από τη φωλιά της,

θα εμφανίσει άγχος.

Αν δώσεις στην καραβίδα το ίδιο φάρμακο

που χρησιμοποιείται στη θεραπεία
της αγχώδους διαταραχής των ανθρώπων,

χαλαρώνει, βγαίνει έξω και εξερευνά.

Πώς δείχνουμε ότι νοιαζόμαστε
για το άγχος των καραβίδων;

Κυρίως, τις βράζουμε.

(Γέλια)

Τα χταπόδια χρησιμοποιούν εργαλεία,

όπως και οι πιο πολλοί πίθηκοι,

και αναγνωρίζουν τα ανθρώπινα πρόσωπα.

Πώς τιμούμε την εξυπνάδα
αυτού του ασπόνδυλου;

Κυρίως, τα βράζουμε.

Αν μια σερανίδα κυνηγήσει ένα ψάρι
στη σχισμή ενός κοραλλιού,

μερικές φορές θα πάει εκεί που ξέρει
πως κοιμάται μια σμέρνα

και θα κάνει σινιάλο στη σμέρνα,
«Ακολούθησέ με»

και η σμέρνα θα καταλάβει το σινιάλο.

Η σμέρνα μπορεί να μπει μέσα στη σχισμή
και να πιάσει το ψάρι,

αλλά το ψάρι μπορεί να το σκάσει
και να το πιάσει η σερανίδα.

Αυτή είναι μια αρχαία συνεργασία
που ανακαλύψαμε μόλις πρόσφατα.

Πώς τιμούμε αυτή την αρχαία συνεργασία;

Κυρίως, τα τηγανίζουμε.

Ένα μοτίβο εμφανίζεται και λέει
πολλά περισσότερα για εμάς

από ό,τι λέει για εκείνα.

Οι βύδρες χρησιμοποιούν εργαλεία

και κάνουν ένα διάλειμμα
από αυτό που κάνουν

για να δείξουν στα μωρά τους τι να κάνουν,
κάτι που ονομάζεται διδασκαλία.

Οι χιμπατζήδες δεν διδάσκουν.

Οι φάλαινες δολοφόνοι διδάσκουν
και μοιράζονται το φαγητό τους.

Όταν η εξέλιξη δημιουργεί κάτι καινούριο,

χρησιμοποιεί τα κομμάτια που έχει
σε απόθεμα, έτοιμα για χρήση,

προτού μεταβάλει κάτι.

Ο εγκέφαλος μας έφτασε σε μας

μέσα από τα βάθη του αμέτρητου χρόνου.

Αν δείτε τον ανθρώπινο εγκέφαλο
σε σύγκριση με ενός χιμπατζή,

βλέπετε ότι στην ουσία έχουμε
έναν πολύ μεγάλο εγκέφαλο χιμπατζή.

Είναι καλό που ο δικός μας είναι πιο
μεγάλος γιατί είμαστε πολύ ανασφαλείς.

(Γέλια)

Υπάρχει όμως και το δελφίνι.

Έχει μεγαλύτερο εγκέφαλο
με περισσότερες έλικες.

Ίσως πείτε, καλά λοιπόν,
βλέπουμε εγκεφάλους,

αλλά τι μας λέει αυτό για το μυαλό;

Λοιπόν, βλέπουμε τη λειτουργία του μυαλού

στη λογική της συμπεριφοράς.

Οπότε, αυτοί οι ελέφαντες,
όπως μπορείτε να δείτε,

προφανώς, αναπαύονται.

Έχουν βρει μια μικρή σκιά στους φοίνικες,

κάτω από τους οποίους βάζουν
τα μωρά τους να κοιμηθούν,

ενώ εκείνοι λαγοκοιμούνται
παραμένοντας σε εγρήγορση.

Είναι απολύτως λογικό για μας
αυτό που βλέπουμε

όπως είναι απολύτως λογικό για αυτούς
αυτό που κάνουν,

γιατί υπό τον ίδιο ήλιο,
στις ίδιες πεδιάδες,

ακούγοντας τα ουρλιαχτά
των ίδιων κινδύνων,

έγιναν εκείνοι αυτό που είναι
και εμείς γίναμε αυτό που είμαστε.

Είμαστε γείτονες εδώ και πάρα πολύ καιρό.

Κανείς δεν θα θεωρούσε
ότι αυτοί οι ελέφαντες είναι ήρεμοι.

Προφανώς κάτι τους προβληματίζει.

Τι τους προβληματίζει;

Φαίνεται πως αν μαγνητοφωνήσετε
τις φωνές των τουριστών

και ακουστεί αυτή εγγραφή
από ένα ηχείο κρυμμένο στους θάμνους,

οι ελέφαντες θα την αγνοήσουν γιατί
οι τουρίστες δεν ενοχλούν τους ελέφαντες.

Αλλά αν μαγνητοφωνήσετε τις φωνές βοσκών
που κουβαλούν λόγχες

και συχνά πληγώνουν τους ελέφαντες
σε συγκρούσεις στους νερόλακκους,

οι ελέφαντες θα συγκεντρωθούν
και θα τρέξουν μακριά από το ηχείο.

Όχι μόνο ξέρουν οι ελέφαντες
ότι υπάρχουν άνθρωποι,

ξέρουν ότι υπάρχουν
διαφορετικά είδη ανθρώπων

και ότι κάποιοι είναι καλοί
και κάποιοι επικίνδυνοι.

Μας παρακολουθούν για πιο πολύ καιρό
από όσο τους παρακολουθούμε εμείς.

Μας ξέρουν καλύτερα
από όσο τους ξέρουμε εμείς.

Έχουμε τις ίδιες υποχρεώσεις:

Φροντίζουμε τα μωρά μας, βρίσκουμε φαγητό,
προσπαθούμε να επιβιώσουμε.

Είτε είμαστε εξοπλισμένοι για πεζοπορία
στους λόφους της Αφρικής

είτε εξοπλισμένοι για υποθαλάσσιες
καταδύσεις, είμαστε βασικά ίδιοι.

Είμαστε συγγενείς κάτω από το δέρμα.

Ο ελέφαντας έχει τον ίδιο σκελετό,

η φάλαινα δολοφόνος
έχει τον ίδιο σκελετό με εμάς.

Βλέπουμε πού χρειάζεται να βοηθήσουμε.

Βλέπουμε την περιέργεια στα μικρά.

Βλέπουμε τους δεσμούς της οικογένειας.

Αναγνωρίζουμε την τρυφερότητα.

Η ερωτοτροπία είναι ερωτοτροπία.

Και μετά ρωτάμε, «Έχουν συναίσθηση;»

Όταν κάνετε γενική νάρκωση
αναισθητοποιείστε,

που σημαίνει ότι δεν αισθάνεστε τίποτα.

Συναίσθηση σημαίνει απλά
κάτι που το αισθάνεστε.

Αν δείτε, αν ακούσετε, αν νιώσετε,
αν αντιληφθείτε οτιδήποτε,

έχετε συναίσθηση,
και αυτά έχουν συναίσθηση.

Κάποιοι λένε ότι υπάρχουν πράγματα
που κάνουν τους ανθρώπους ανθρώπους

κι ένα από αυτά είναι η ενσυναίσθηση.

Είναι η ικανότητα του μυαλού
να συντονίζει τη διάθεση σας

με αυτή των συντρόφων σας.

Είναι ένα πολύ χρήσιμο πράγμα.

Αν οι σύντροφοι σας αρχίσουν
να προχωρούν γρήγορα,

πρέπει να νιώσετε
ότι χρειάζεται να βιαστείτε.

Όλοι βιαζόμαστε τώρα.

Η παλαιότερη μορφή ενσυναίσθησης
είναι ο μεταδοτικός φόβος.

Αν οι σύντροφοι σας ξαφνιαστούν
και απομακρυνθούν πετώντας,

εσείς δεν μπορείτε να πείτε,

«Χριστέ μου, αναρωτιέμαι
γιατί όλοι έφυγαν».

(Γέλια)

Η ενσυναίσθηση είναι κάτι παλιό,

αλλά όπως και καθετί στη ζωή,

έχει τη δική της κλίμακα
και τη δική της ανάπτυξη.

Υπάρχει η βασική ενσυναίσθηση:

Αν είσαι λυπημένος, στενοχωριέμαι.
Αν είσαι χαρούμενος, χαίρομαι.

Έπειτα υπάρχει κάτι που ονομάζουμε
συμμερισμό λύπης,

είναι κάτι λίγο πιο απόμακρο:

«Λυπάμαι που ακούω
πως η γιαγιά σου πέθανε.

Δεν αισθάνομαι την ίδια θλίψη με σένα,
αλλά καταλαβαίνω, ξέρω πώς νιώθεις

και με νοιάζει».

Έπειτα, αν θέλουμε να έχουμε
εμπράκτως ενσυναίσθηση,

αυτό το ονομάζω αυτό συμπόνοια.

Παρ' όλο που δεν είναι αυτό
που μας κάνει ανθρώπους,

η ανθρώπινη ενσυναίσθηση δεν είναι τέλεια.

Μαζεύουμε γύρω μας πλάσματα
που έχουν ενσυναίσθηση,

τα σκοτώνουμε και τα τρώμε.

Μπορείτε να πείτε πως, εντάξει,
αυτά είναι διαφορετικά είδη.

Αυτό είναι απλά αρπαγή
και οι άνθρωποι είναι αρπακτικά.

Αλλά δεν μεταχειριζόμαστε καλά
ούτε το δικό μας είδος.

Οι άνθρωποι που μοιάζουν να ξέρουν μόνο
ένα πράγμα για τη συμπεριφορά των ζώων,

ξέρουν ότι δεν πρέπει να αποδίδεις
ανθρώπινες σκέψεις και συναισθήματα

σε άλλα είδη.

Νομίζω ότι αυτό είναι χαζό

γιατί αποδίδοντας ανθρώπινες σκέψεις
και συναισθήματα σε άλλα είδη

είναι η καλύτερη αρχική εικασία
για το τι κάνουν και πώς νιώθουν,

γιατί οι εγκέφαλοι τους
είναι βασικά ίδιοι με τους δικούς μας.

Έχουν την ίδια δομή.

Οι ίδιες ορμόνες που δημιουργούν
τη διάθεση και τα κίνητρα σε εμάς

υπάρχουν και σε αυτούς τους εγκεφάλους.

Δεν είναι επιστημονικό να λέμε
ότι πεινάνε όταν κυνηγούν

και είναι κουρασμένα
όταν οι γλώσσες τους κρέμονται

και μετά να λέμε πως
όταν παίζουν με τα παιδιά τους

και διασκεδάζουν και είναι χαρούμενα,

δεν έχουμε ιδέα ότι μπορούν
να αισθάνονται κάτι.

Αυτό δεν είναι επιστημονικό.

Ένας δημοσιογράφος μου είπε,

«Ίσως, αλλά πώς ξέρεις ότι πράγματι
τα άλλα ζώα σκέφτονται και νιώθουν;»

Ξεκίνησα να ψάχνω τις εκατοντάδες
των επιστημονικών αναφορών

που έβαλα στο βιβλίο μου

και συνειδητοποίησα ότι η απάντηση
βρισκόταν στο δωμάτιο μου.

Όταν η σκύλα μου φεύγει από το χαλί
και έρχεται προς εμένα

-όχι προς τον καναπέ, προς εμένα-

και ξαπλώνει ανάσκελα
και εκθέτει την κοιλιά της,

έχει κάνει τη σκέψη,
«Θέλω να μου χαϊδέψουν την κοιλιά μου.

Ξέρω ότι μπορώ να πάω στον Καρλ,

Θα καταλάβει τι ζητάω.

Ξέρω ότι τον εμπιστεύομαι
γιατί είμαστε οικογένεια.

Θα το κάνει και θα μου αρέσει».

(Γέλια)

Το σκέφτηκε και το ένιωσε

και δεν είναι πιο περίπλοκο από αυτό.

Όμως βλέπουμε άλλα ζώα και λέμε,
«Κοίτα, οι φάλαινες δολοφόνοι,

οι λύκοι, οι ελέφαντες,

δεν το βλέπουν έτσι».

Αυτό το αρσενικό με το μεγάλο πτερύγιο
είναι ο Λ41.

Είναι 38 χρονών.

Το θηλυκό στα αριστερά του είναι η Λ22.

Είναι 44.

Γνωρίζονται για δεκαετίες.

Ξέρουν ακριβώς ποιοι είναι.

Ξέρουν ποιοι είναι φίλοι τους.

Ξέρουν ποιοι είναι αντίπαλοί τους.

Η ζωή τους ακολουθεί
την καμπύλη μιας καριέρας.

Ξέρουν διαρκώς πού βρίσκονται.

Αυτός είναι ένας ελέφαντας ονόματι Φάιλο.

Ήταν ένα νεαρό αρσενικό.

Εδώ τον βλέπετε τέσσερις μέρες μετά.

Οι άνθρωποι όχι μόνο νιώθουμε θλίψη,
αλλά και προκαλούμε πολλή θλίψη.

Θέλουμε να σκαλίσουμε τα δόντια τους.

Γιατί δεν περιμένουμε να πεθάνουν;

Kάποτε οι βιότοποι των ελεφάντων
εκτείνονταν από τις ακτές της Μεσογείου

μέχρι το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας.

Το 1980 υπήρχαν
απέραντοι βιότοποι ελεφάντων

στην Κεντρική και Ανατολική Αφρική.

Τώρα οι βιότοποι τους είναι διασπασμένοι.

Αυτή είναι η γεωγραφία ενός ζώου
που οδηγούμε σε εξαφάνιση,

ενός συντρόφου μας,
του πιο σπουδαίου πλάσματος στη γη.

Φυσικά, φροντίζουμε πολύ καλύτερα
την άγρια ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στο Εθνικό Πάρκο Γιέλοουστοουν,
σκοτώσαμε όλους τους λύκους.

Σκοτώσαμε όλους τους λύκους
νότια των συνόρων του Καναδά.

Αλλά στο πάρκο, οι φύλακες του πάρκου
το έκαναν τη δεκαετία του 1920,

και 60 χρόνια αργότερα
έπρεπε να τους φέρουν πίσω

γιατί ο πληθυσμός των ελαφιών
είχε βγει εκτός ελέγχου.

Μετά ήρθαν οι άνθρωποι.

Οι άνθρωποι ήρθαν κατά χιλιάδες
για να δουν τους λύκους,

τους πιο προσβάσιμα
ορατούς λύκους στον κόσμο.

Πήγα εκεί και είδα
αυτή την απίθανη οικογένεια λύκων.

Η αγέλη είναι μια οικογένεια.

Έχει μερικούς ενήλικες αναπαραγωγής
και τα μικρά διάφορων γενεών.

Είδα την πιο διάσημη, την πιο σταθερή
αγέλη στο Εθνικό Πάρκο Γέλοουστοουν.

Έπειτα, όταν περιφέρονταν
ακριβώς έξω από τα σύνορα,

δύο από τους ενήλικες σκοτώθηκαν,

συμπεριλαμβανομένης και της μητέρας

που μερικές φορές ονομάζουμε
άλφα θηλυκό.

Στην υπόλοιπη οικογένεια άρχισε αμέσως
η αδελφική αντιπαλότητα.

Αδερφές έδιωξαν άλλες αδερφές.

Αυτή στα αριστερά προσπάθησε για μέρες
να επιστρέψει στην οικογένειά της.

Δεν την άφηναν γιατί τη ζήλευαν.

Δεχόταν πάρα πολύ προσοχή
από δύο νέα αρσενικά

και ήταν η πιο αναπτυγμένη
για την ηλικία της.

Αυτό δεν το άντεξαν.

Κατέληξε να περιφέρεται έξω από το πάρκο
όπου την πυροβόλησαν.

Ο άλφα αρσενικός εκδιώχτηκε
από την οικογένειά του.

Καθώς ερχόταν ο χειμώνας,

έχασε την περιοχή του,
την κυνηγετική υποστήριξή του,

τα μέλη της οικογένειάς του
και τη σύντροφό του.

Τους προκαλούμε τόσο πολύ πόνο.

Το μυστήριο είναι, γιατί δεν μας πληγώνουν
εκείνα περισσότερο;

Αυτή η φάλαινα είχε μόλις φάει
ένα μέρος μιας γκρι φάλαινας

με τους συντρόφους της
που είχαν σκοτώσει αυτή τη φάλαινα.

Αυτοί οι άνθρωποι στο καράβι
δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν.

Αυτή η φάλαινα είναι ο Τ20.

Είχε μόλις κομματιάσει στα τρία μια φώκια
μαζί με δύο συντρόφους του.

Η φώκια ζύγιζε περίπου
όσο οι άνθρωποι στο καράβι.

Δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν.

Τρώνε φώκιες.

Γιατί δεν τρώνε εμάς;

Γιατί μπορούμε να τις εμπιστευόμαστε
γύρω από τα παιδιά μας;

Γιατί επέστρεψαν οι φάλαινες δολοφόνοι
στους ερευνητές

που είχαν χαθεί στην πυκνή ομίχλη

και τους οδήγησαν για χιλιόμετρα
μέχρι να διαλυθεί η ομίχλη

και να φτάσουν στην ακτή
που ήταν η πατρίδα των ερευνητών;

Και αυτό συνέβη πάνω από μία φορά.

Στις Μπαχάμες είναι μια γυναίκα
ονόματι Ντενίς Χέρζινγκ

και μελετά τα πιτσιλωτά δελφίνια
και αυτά τη γνωρίζουν.

Τα ξέρει πολύ καλά.
Ξέρει όλα ποια είναι.

Αυτά την ξέρουν.
Αναγνωρίζουν το καράβι ερευνών.

Όταν εμφανίζεται,
επανασυνδέονται μαζί της με χαρά,

εκτός από μια φορά που εμφανίστηκε
και αυτά δεν ήρθαν κοντά στο καράβι

και αυτό ήταν πολύ παράξενο.

Δεν μπορούσαν να καταλάβουν
τι συνέβαινε

μέχρι που κάποιος στο κατάστρωμα
ανακοίνωσε ότι κάποιος στο καράβι

είχε πεθάνει την ώρα του ύπνου
στην κουκέτα του.

Πώς μπορούν τα δελφίνια να ξέρουν
ότι η καρδιά ενός ανθρώπου

είχε μόλις σταματήσει;

Γιατί να τα νοιάζει αυτό;

Και γιατί τα τρόμαξε;

Αυτά τα μυστήρια πράγματα
είναι μόνο μια μικρή ένδειξη

για όλα όσα συμβαίνουν στο μυαλό
όσων είναι μαζί μας στη Γη

και που εμείς σχεδόν ποτέ
δεν τα σκεφτόμαστε.

Σε ένα ενυδρείο στη Νότια Αφρική

υπήρχε ένα μικρό μωρό ρινοδέλφινο
με το όνομα Ντόλι.

Θήλαζε και μια μέρα ο φύλακας
έκανε ένα διάλειμμα για τσιγάρο

και κοιτούσε μέσα από το παράθυρο
στην πισίνα τους καπνίζοντας.

Η Ντόλι ήρθε και τον κοίταξε,

γύρισε πίσω στη μητέρα της,
θήλασε για ένα ή δύο λεπτά,

γύρισε πίσω στο παράθυρο

και απελευθέρωσε ένα σύννεφο γάλακτος
που κάλυψε το κεφάλι της σαν καπνός.

Κάπως, αυτό το μωρό ρινοδέλφινο

σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει το γάλα
για να αναπαραστήσει τον καπνό.

Όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ένα πράγμα
για να αναπαραστήσουν κάτι άλλο

το λέμε τέχνη.

(Γέλια)

Αυτά που μας κάνουν ανθρώπους

δεν είναι τα πράγματα που νομίζουμε
ότι μας κάνουν ανθρώπους.

Αυτό που μας κάνει ανθρώπους είναι ότι,

από όλα αυτά που υπάρχουν στο δικό τους
και το δικό μας μυαλό,

εμείς είμαστε οι πιο ακραίοι.

Είμαστε το πιο συμπονετικό,

το πιο βίαιο, το πιο δημιουργικό,

και το πιο καταστροφικό ζώο που
έχει υπάρξει ποτέ σε αυτόν τον πλανήτη

και είμαστε όλα αυτά τα πράγματα μαζί,
ανακατεμένα.

Αλλά η αγάπη δεν είναι αυτό
που μας κάνει ανθρώπους.

Δεν έχουμε την αποκλειστικότητα.

Δεν είμαστε οι μόνοι που νοιαζόμαστε
για τους συντρόφους μας.

Δεν είμαστε οι μόνοι
που νοιαζόμαστε για τα παιδιά μας.

Τα άλμπατρος συχνά πετούν για εβδομάδες,
από 9 έως 16 χιλιάδες χιλιόμετρα,

προκειμένου να φέρουν ένα γεύμα,
ένα μεγάλο γεύμα,

στο νεοσσό που τους περιμένει.

Κάνουν φωλιά στα πιο απομακρυσμένα νησιά
στους ωκεανούς του κόσμου

και αυτή είναι η εικόνα.

Η μεταφορά της ζωής από τη μια γενιά
στην επόμενη είναι η αλυσίδα της ύπαρξης.

Αν αυτό σταματήσει, όλα θα εξαφανιστούν.

Αν υπάρχει κάτι ιερό, τότε είναι αυτό

και μέσα σε αυτή την ιερή σχέση

παρεισφρύουν τα πλαστικά απορρίμματά μας.

Όλα αυτά τα πουλιά έχουν
τώρα πλαστικό μέσα τους.

Αυτό ήταν ένα άλμπατρος έξι μηνών,
έτοιμο να βγάλει φτερά.

Πέθανε, γεμάτο με κόκκινους αναπτήρες.

Αυτή δεν είναι η σχέση
που θα έπρεπε να έχουμε

με τον υπόλοιπο κόσμο.

Αλλά εμείς που ονομαστήκαμε
άνθρωποι λόγω των εγκεφάλων μας,

δεν σκεφτόμαστε ποτέ τις συνέπειες.

Όταν καλωσορίζουμε μια νέα
ανθρώπινη ζωή στον κόσμο,

καλωσορίζουμε τα μωρά μας
στη συντροφιά κι άλλων πλασμάτων.

Ζωγραφίζουμε ζώα στους τοίχους.

Δεν ζωγραφίζουμε κινητά τηλέφωνα.

Δεν ζωγραφίζουμε θαλάμους εργασίας.

Ζωγραφίζουμε ζώα για τους δείξουμε
ότι δεν είμαστε μόνοι μας.

Έχουμε παρέα.

Και κάθε ένα από αυτά τα ζώα,
σε κάθε πίνακα της Κιβωτού του Νώε

που θεωρείται άξιο σωτηρίας,
βρίσκεται τώρα σε θανάσιμο κίνδυνο

και ο κατακλυσμός τους είμαστε εμείς.

Οπότε ξεκινήσαμε με μια ερώτηση:

Μας αγαπούν;

Θα κάνουμε άλλη μια ερώτηση.

Είμαστε ικανοί να χρησιμοποιήσουμε
όσα έχουμε

και να νοιαστούμε όσο χρειάζεται

ώστε απλά να τους επιτρέπουμε
να συνεχίσουν να υπάρχουν;

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)