1
00:00:00,999 --> 00:00:04,515
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι σκέφτονται 
και αισθάνονται τα ζώα;

2
00:00:05,020 --> 00:00:06,904
Ας ξεκινήσουμε με μια ερώτηση:

3
00:00:07,654 --> 00:00:12,243
Μ' αγαπάει στ' αλήθεια ο σκύλος μου
ή απλώς θέλει μια λιχουδιά;

4
00:00:12,991 --> 00:00:18,028
Είναι εύκολο να δούμε ότι ο σκύλος μας
μας αγαπάει στ΄αλήθεια.

5
00:00:18,028 --> 00:00:20,073
Είναι εύκολο να δούμε, σωστά,

6
00:00:20,073 --> 00:00:24,067
τι συμβαίνει μέσα σ' αυτό 
το μαλλιαρό κεφαλάκι.

7
00:00:24,593 --> 00:00:25,968
Τι συμβαίνει;

8
00:00:27,155 --> 00:00:28,881
Κάτι συμβαίνει.

9
00:00:29,864 --> 00:00:34,303
Αλλά γιατί πάντα η ερώτηση είναι 
αν αυτά αγαπούν εμάς;

10
00:00:34,303 --> 00:00:36,448
Γιατί έχει να κάνει πάντα με εμάς;

11
00:00:36,448 --> 00:00:39,465
Γιατί είμαστε τόσο νάρκισσοι;

12
00:00:40,674 --> 00:00:44,143
Βρήκα μια διαφορετική ερώτηση 
να κάνω στα ζώα.

13
00:00:45,911 --> 00:00:47,648
Ποιος είσαι;

14
00:00:49,910 --> 00:00:52,845
Υπάρχουν ικανότητες του ανθρώπινου μυαλού

15
00:00:52,845 --> 00:00:57,881
που έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε 
πως είναι αποκλειστικά ανθρώπινες.

16
00:00:58,176 --> 00:00:59,774
Αλλά είναι αλήθεια αυτό;

17
00:01:00,047 --> 00:01:04,212
Τι κάνουν τα υπόλοιπα πλάσματα
με αυτούς τους εγκεφάλους;

18
00:01:04,554 --> 00:01:07,117
Τι σκέφτονται και τι αισθάνονται;

19
00:01:07,570 --> 00:01:09,223
Υπάρχει τρόπος να μάθουμε;

20
00:01:09,227 --> 00:01:10,951
Νομίζω ότι υπάρχει.

21
00:01:10,951 --> 00:01:12,975
Νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι.

22
00:01:12,975 --> 00:01:17,122
Μπορούμε να κοιτάξουμε την εξέλιξη,
να κοιτάξουμε τους εγκεφάλους τους

23
00:01:17,122 --> 00:01:19,966
και μπορούμε
να παρακολουθήσουμε τι κάνουν.

24
00:01:21,316 --> 00:01:25,855
Το πρώτο που πρέπει να θυμόμαστε είναι 
πως έχουμε κληρονομήσει τον εγκέφαλο μας.

25
00:01:26,253 --> 00:01:29,960
Οι πρώτοι νευρώνες 
προήλθαν από τις μέδουσες.

26
00:01:30,435 --> 00:01:33,335
Από τις μέδουσες προήλθαν 
τα πρώτα χορδωτά.

27
00:01:33,335 --> 00:01:37,287
Από τα πρώτα χορδωτά
προήλθαν τα πρώτα σπονδυλωτά.

28
00:01:37,287 --> 00:01:39,679
Τα σπονδυλωτά βγήκαν από τη θάλασσα,

29
00:01:39,679 --> 00:01:41,405
και να' μαστε.

30
00:01:42,737 --> 00:01:48,397
Όμως η αλήθεια είναι ότι ένας νευρώνας, 
ένα κύτταρο, είναι ολόιδια

31
00:01:48,397 --> 00:01:51,908
σε μια καραβίδα, σε ένα πουλί ή σε εσάς.

32
00:01:52,427 --> 00:01:55,968
Τι μας λέει αυτό 
για το μυαλό των καραβίδων;

33
00:01:56,880 --> 00:01:58,517
Μπορούμε να πούμε κάτι για αυτό;

34
00:01:58,517 --> 00:02:04,821
Φαίνεται ότι αν κάνεις σε μια καραβίδα 
πολλά μικρά ηλεκτροσόκ

35
00:02:04,821 --> 00:02:07,511
κάθε φορά που προσπαθεί
να βγει από τη φωλιά της,

36
00:02:07,515 --> 00:02:09,920
θα εμφανίσει άγχος.

37
00:02:11,133 --> 00:02:14,601
Αν δώσεις στην καραβίδα το ίδιο φάρμακο

38
00:02:14,601 --> 00:02:17,928
που χρησιμοποιείται στη θεραπεία
της αγχώδους διαταραχής των ανθρώπων,

39
00:02:17,928 --> 00:02:20,833
χαλαρώνει, βγαίνει έξω και εξερευνά.

40
00:02:22,308 --> 00:02:25,565
Πώς δείχνουμε ότι νοιαζόμαστε 
για το άγχος των καραβίδων;

41
00:02:25,905 --> 00:02:27,449
Κυρίως, τις βράζουμε.

42
00:02:27,449 --> 00:02:28,599
(Γέλια)

43
00:02:30,490 --> 00:02:33,298
Τα χταπόδια χρησιμοποιούν εργαλεία,

44
00:02:33,298 --> 00:02:35,918
όπως και οι πιο πολλοί πίθηκοι,

45
00:02:35,918 --> 00:02:38,305
και αναγνωρίζουν τα ανθρώπινα πρόσωπα.

46
00:02:38,819 --> 00:02:43,469
Πώς τιμούμε την εξυπνάδα 
αυτού του ασπόνδυλου;

47
00:02:43,999 --> 00:02:45,716
Κυρίως, τα βράζουμε.

48
00:02:46,669 --> 00:02:51,005
Αν μια σερανίδα κυνηγήσει ένα ψάρι
στη σχισμή ενός κοραλλιού,

49
00:02:51,005 --> 00:02:56,005
μερικές φορές θα πάει εκεί που ξέρει 
πως κοιμάται μια σμέρνα

50
00:02:56,005 --> 00:02:59,622
και θα κάνει σινιάλο στη σμέρνα,
«Ακολούθησέ με»

51
00:02:59,622 --> 00:03:02,347
και η σμέρνα θα καταλάβει το σινιάλο.

52
00:03:02,816 --> 00:03:05,843
Η σμέρνα μπορεί να μπει μέσα στη σχισμή
και να πιάσει το ψάρι,

53
00:03:05,843 --> 00:03:08,925
αλλά το ψάρι μπορεί να το σκάσει
και να το πιάσει η σερανίδα.

54
00:03:08,925 --> 00:03:14,951
Αυτή είναι μια αρχαία συνεργασία
που ανακαλύψαμε μόλις πρόσφατα.

55
00:03:14,951 --> 00:03:18,150
Πώς τιμούμε αυτή την αρχαία συνεργασία;

56
00:03:18,150 --> 00:03:20,072
Κυρίως, τα τηγανίζουμε.

57
00:03:20,918 --> 00:03:24,578
Ένα μοτίβο εμφανίζεται και λέει
πολλά περισσότερα για εμάς

58
00:03:24,578 --> 00:03:26,702
από ό,τι λέει για εκείνα.

59
00:03:27,610 --> 00:03:30,065
Οι βύδρες χρησιμοποιούν εργαλεία

60
00:03:30,065 --> 00:03:33,056
και κάνουν ένα διάλειμμα
από αυτό που κάνουν

61
00:03:33,056 --> 00:03:37,251
για να δείξουν στα μωρά τους τι να κάνουν,
κάτι που ονομάζεται διδασκαλία.

62
00:03:37,251 --> 00:03:40,313
Οι χιμπατζήδες δεν διδάσκουν.

63
00:03:40,999 --> 00:03:45,259
Οι φάλαινες δολοφόνοι διδάσκουν 
και μοιράζονται το φαγητό τους.

64
00:03:46,569 --> 00:03:48,993
Όταν η εξέλιξη δημιουργεί κάτι καινούριο,

65
00:03:48,993 --> 00:03:53,360
χρησιμοποιεί τα κομμάτια που έχει
σε απόθεμα, έτοιμα για χρήση,

66
00:03:53,360 --> 00:03:55,816
προτού μεταβάλει κάτι.

67
00:03:55,816 --> 00:03:58,951
Ο εγκέφαλος μας έφτασε σε μας

68
00:03:58,951 --> 00:04:02,531
μέσα από τα βάθη του αμέτρητου χρόνου.

69
00:04:02,531 --> 00:04:06,084
Αν δείτε τον ανθρώπινο εγκέφαλο
σε σύγκριση με ενός χιμπατζή,

70
00:04:06,084 --> 00:04:09,892
βλέπετε ότι στην ουσία έχουμε 
έναν πολύ μεγάλο εγκέφαλο χιμπατζή.

71
00:04:09,892 --> 00:04:13,717
Είναι καλό που ο δικός μας είναι πιο 
μεγάλος γιατί είμαστε πολύ ανασφαλείς.

72
00:04:13,717 --> 00:04:15,833
(Γέλια)

73
00:04:15,833 --> 00:04:18,943
Υπάρχει όμως και το δελφίνι.

74
00:04:18,943 --> 00:04:22,013
Έχει μεγαλύτερο εγκέφαλο
με περισσότερες έλικες.

75
00:04:22,777 --> 00:04:25,584
Ίσως πείτε, καλά λοιπόν, 
βλέπουμε εγκεφάλους,

76
00:04:25,584 --> 00:04:27,935
αλλά τι μας λέει αυτό για το μυαλό;

77
00:04:28,347 --> 00:04:32,258
Λοιπόν, βλέπουμε τη λειτουργία του μυαλού

78
00:04:32,258 --> 00:04:34,151
στη λογική της συμπεριφοράς.

79
00:04:34,530 --> 00:04:38,251
Οπότε, αυτοί οι ελέφαντες, 
όπως μπορείτε να δείτε,

80
00:04:38,251 --> 00:04:41,115
προφανώς, αναπαύονται.

81
00:04:41,118 --> 00:04:45,562
Έχουν βρει μια μικρή σκιά στους φοίνικες,

82
00:04:45,562 --> 00:04:48,366
κάτω από τους οποίους βάζουν
τα μωρά τους να κοιμηθούν,

83
00:04:48,366 --> 00:04:50,949
ενώ εκείνοι λαγοκοιμούνται 
παραμένοντας σε εγρήγορση.

84
00:04:51,491 --> 00:04:54,383
Είναι απολύτως λογικό για μας 
αυτό που βλέπουμε

85
00:04:54,383 --> 00:04:58,058
όπως είναι απολύτως λογικό για αυτούς
αυτό που κάνουν,

86
00:04:58,058 --> 00:05:01,934
γιατί υπό τον ίδιο ήλιο, 
στις ίδιες πεδιάδες,

87
00:05:01,934 --> 00:05:05,334
ακούγοντας τα ουρλιαχτά 
των ίδιων κινδύνων,

88
00:05:05,334 --> 00:05:09,859
έγιναν εκείνοι αυτό που είναι 
και εμείς γίναμε αυτό που είμαστε.

89
00:05:10,536 --> 00:05:12,792
Είμαστε γείτονες εδώ και πάρα πολύ καιρό.

90
00:05:12,792 --> 00:05:16,250
Κανείς δεν θα θεωρούσε
ότι αυτοί οι ελέφαντες είναι ήρεμοι.

91
00:05:16,250 --> 00:05:19,156
Προφανώς κάτι τους προβληματίζει.

92
00:05:19,156 --> 00:05:21,116
Τι τους προβληματίζει;

93
00:05:21,680 --> 00:05:25,370
Φαίνεται πως αν μαγνητοφωνήσετε
τις φωνές των τουριστών

94
00:05:25,370 --> 00:05:30,098
και ακουστεί αυτή εγγραφή
από ένα ηχείο κρυμμένο στους θάμνους,

95
00:05:30,098 --> 00:05:34,117
οι ελέφαντες θα την αγνοήσουν γιατί 
οι τουρίστες δεν ενοχλούν τους ελέφαντες.

96
00:05:34,117 --> 00:05:39,794
Αλλά αν μαγνητοφωνήσετε τις φωνές βοσκών 
που κουβαλούν λόγχες

97
00:05:39,794 --> 00:05:43,987
και συχνά πληγώνουν τους ελέφαντες 
σε συγκρούσεις στους νερόλακκους,

98
00:05:43,987 --> 00:05:48,725
οι ελέφαντες θα συγκεντρωθούν 
και θα τρέξουν μακριά από το ηχείο.

99
00:05:48,725 --> 00:05:52,098
Όχι μόνο ξέρουν οι ελέφαντες 
ότι υπάρχουν άνθρωποι,

100
00:05:52,098 --> 00:05:54,668
ξέρουν ότι υπάρχουν
διαφορετικά είδη ανθρώπων

101
00:05:54,668 --> 00:05:58,264
και ότι κάποιοι είναι καλοί
και κάποιοι επικίνδυνοι.

102
00:05:58,264 --> 00:06:03,355
Μας παρακολουθούν για πιο πολύ καιρό
από όσο τους παρακολουθούμε εμείς.

103
00:06:03,355 --> 00:06:05,729
Μας ξέρουν καλύτερα 
από όσο τους ξέρουμε εμείς.

104
00:06:06,272 --> 00:06:09,180
Έχουμε τις ίδιες υποχρεώσεις:

105
00:06:09,180 --> 00:06:13,639
Φροντίζουμε τα μωρά μας, βρίσκουμε φαγητό,
προσπαθούμε να επιβιώσουμε.

106
00:06:14,478 --> 00:06:18,337
Είτε είμαστε εξοπλισμένοι για πεζοπορία
στους λόφους της Αφρικής

107
00:06:18,337 --> 00:06:22,534
είτε εξοπλισμένοι για υποθαλάσσιες 
καταδύσεις, είμαστε βασικά ίδιοι.

108
00:06:22,538 --> 00:06:24,976
Είμαστε συγγενείς κάτω από το δέρμα.

109
00:06:24,976 --> 00:06:27,492
Ο ελέφαντας έχει τον ίδιο σκελετό,

110
00:06:27,492 --> 00:06:31,088
η φάλαινα δολοφόνος 
έχει τον ίδιο σκελετό με εμάς.

111
00:06:33,674 --> 00:06:36,046
Βλέπουμε πού χρειάζεται να βοηθήσουμε.

112
00:06:36,560 --> 00:06:39,318
Βλέπουμε την περιέργεια στα μικρά.

113
00:06:40,467 --> 00:06:44,400
Βλέπουμε τους δεσμούς της οικογένειας.

114
00:06:45,776 --> 00:06:48,063
Αναγνωρίζουμε την τρυφερότητα.

115
00:06:48,522 --> 00:06:51,003
Η ερωτοτροπία είναι ερωτοτροπία.

116
00:06:51,999 --> 00:06:54,922
Και μετά ρωτάμε, «Έχουν συναίσθηση;»

117
00:06:55,300 --> 00:06:58,250
Όταν κάνετε γενική νάρκωση
αναισθητοποιείστε,

118
00:06:58,250 --> 00:07:01,053
που σημαίνει ότι δεν αισθάνεστε τίποτα.

119
00:07:01,053 --> 00:07:04,654
Συναίσθηση σημαίνει απλά 
κάτι που το αισθάνεστε.

120
00:07:05,292 --> 00:07:09,491
Αν δείτε, αν ακούσετε, αν νιώσετε,
αν αντιληφθείτε οτιδήποτε,

121
00:07:09,491 --> 00:07:12,777
έχετε συναίσθηση, 
και αυτά έχουν συναίσθηση.

122
00:07:14,865 --> 00:07:18,440
Κάποιοι λένε ότι υπάρχουν πράγματα 
που κάνουν τους ανθρώπους ανθρώπους

123
00:07:18,440 --> 00:07:20,956
κι ένα από αυτά είναι η ενσυναίσθηση.

124
00:07:20,956 --> 00:07:25,062
Είναι η ικανότητα του μυαλού
να συντονίζει τη διάθεση σας

125
00:07:25,062 --> 00:07:27,442
με αυτή των συντρόφων σας.

126
00:07:27,442 --> 00:07:28,905
Είναι ένα πολύ χρήσιμο πράγμα.

127
00:07:28,905 --> 00:07:31,259
Αν οι σύντροφοι σας αρχίσουν
να προχωρούν γρήγορα,

128
00:07:31,259 --> 00:07:33,508
πρέπει να νιώσετε
ότι χρειάζεται να βιαστείτε.

129
00:07:33,508 --> 00:07:35,332
Όλοι βιαζόμαστε τώρα.

130
00:07:35,332 --> 00:07:38,803
Η παλαιότερη μορφή ενσυναίσθησης 
είναι ο μεταδοτικός φόβος.

131
00:07:38,803 --> 00:07:41,703
Αν οι σύντροφοι σας ξαφνιαστούν 
και απομακρυνθούν πετώντας,

132
00:07:41,703 --> 00:07:43,755
εσείς δεν μπορείτε να πείτε,

133
00:07:43,755 --> 00:07:47,008
«Χριστέ μου, αναρωτιέμαι 
γιατί όλοι έφυγαν».

134
00:07:47,008 --> 00:07:48,714
(Γέλια)

135
00:07:50,776 --> 00:07:52,426
Η ενσυναίσθηση είναι κάτι παλιό,

136
00:07:52,426 --> 00:07:55,055
αλλά όπως και καθετί στη ζωή,

137
00:07:55,055 --> 00:07:58,850
έχει τη δική της κλίμακα
και τη δική της ανάπτυξη.

138
00:07:58,850 --> 00:08:01,340
Υπάρχει η βασική ενσυναίσθηση:

139
00:08:01,340 --> 00:08:04,635
Αν είσαι λυπημένος, στενοχωριέμαι. 
Αν είσαι χαρούμενος, χαίρομαι.

140
00:08:05,192 --> 00:08:08,015
Έπειτα υπάρχει κάτι που ονομάζουμε 
συμμερισμό λύπης,

141
00:08:08,015 --> 00:08:10,389
είναι κάτι λίγο πιο απόμακρο:

142
00:08:10,389 --> 00:08:13,696
«Λυπάμαι που ακούω
πως η γιαγιά σου πέθανε.

143
00:08:13,696 --> 00:08:17,517
Δεν αισθάνομαι την ίδια θλίψη με σένα, 
αλλά καταλαβαίνω, ξέρω πώς νιώθεις

144
00:08:17,517 --> 00:08:19,010
και με νοιάζει».

145
00:08:19,010 --> 00:08:21,681
Έπειτα, αν θέλουμε να έχουμε 
εμπράκτως ενσυναίσθηση,

146
00:08:21,681 --> 00:08:23,481
αυτό το ονομάζω αυτό συμπόνοια.

147
00:08:24,061 --> 00:08:27,631
Παρ' όλο που δεν είναι αυτό 
που μας κάνει ανθρώπους,

148
00:08:27,635 --> 00:08:30,995
η ανθρώπινη ενσυναίσθηση δεν είναι τέλεια.

149
00:08:30,999 --> 00:08:33,534
Μαζεύουμε γύρω μας πλάσματα 
που έχουν ενσυναίσθηση,

150
00:08:33,534 --> 00:08:36,034
τα σκοτώνουμε και τα τρώμε.

151
00:08:36,034 --> 00:08:38,971
Μπορείτε να πείτε πως, εντάξει,
αυτά είναι διαφορετικά είδη.

152
00:08:38,971 --> 00:08:42,723
Αυτό είναι απλά αρπαγή
και οι άνθρωποι είναι αρπακτικά.

153
00:08:42,723 --> 00:08:48,213
Αλλά δεν μεταχειριζόμαστε καλά
ούτε το δικό μας είδος.

154
00:08:48,832 --> 00:08:52,856
Οι άνθρωποι που μοιάζουν να ξέρουν μόνο 
ένα πράγμα για τη συμπεριφορά των ζώων,

155
00:08:52,856 --> 00:08:56,453
ξέρουν ότι δεν πρέπει να αποδίδεις
ανθρώπινες σκέψεις και συναισθήματα

156
00:08:56,453 --> 00:08:58,188
σε άλλα είδη.

157
00:08:58,723 --> 00:09:00,604
Νομίζω ότι αυτό είναι χαζό

158
00:09:00,604 --> 00:09:04,770
γιατί αποδίδοντας ανθρώπινες σκέψεις
και συναισθήματα σε άλλα είδη

159
00:09:04,770 --> 00:09:08,919
είναι η καλύτερη αρχική εικασία 
για το τι κάνουν και πώς νιώθουν,

160
00:09:08,919 --> 00:09:12,342
γιατί οι εγκέφαλοι τους
είναι βασικά ίδιοι με τους δικούς μας.

161
00:09:12,342 --> 00:09:14,177
Έχουν την ίδια δομή.

162
00:09:14,177 --> 00:09:19,201
Οι ίδιες ορμόνες που δημιουργούν
τη διάθεση και τα κίνητρα σε εμάς

163
00:09:19,201 --> 00:09:21,663
υπάρχουν και σε αυτούς τους εγκεφάλους.

164
00:09:23,050 --> 00:09:28,044
Δεν είναι επιστημονικό να λέμε 
ότι πεινάνε όταν κυνηγούν

165
00:09:28,044 --> 00:09:31,141
και είναι κουρασμένα
όταν οι γλώσσες τους κρέμονται

166
00:09:31,141 --> 00:09:33,865
και μετά να λέμε πως
όταν παίζουν με τα παιδιά τους

167
00:09:33,865 --> 00:09:35,860
και διασκεδάζουν και είναι χαρούμενα,

168
00:09:35,860 --> 00:09:40,653
δεν έχουμε ιδέα ότι μπορούν 
να αισθάνονται κάτι.

169
00:09:40,653 --> 00:09:42,941
Αυτό δεν είναι επιστημονικό.

170
00:09:43,619 --> 00:09:46,414
Ένας δημοσιογράφος μου είπε,

171
00:09:46,414 --> 00:09:50,696
«Ίσως, αλλά πώς ξέρεις ότι πράγματι
τα άλλα ζώα σκέφτονται και νιώθουν;»

172
00:09:50,696 --> 00:09:54,535
Ξεκίνησα να ψάχνω τις εκατοντάδες 
των επιστημονικών αναφορών

173
00:09:54,535 --> 00:09:56,298
που έβαλα στο βιβλίο μου

174
00:09:56,298 --> 00:09:59,582
και συνειδητοποίησα ότι η απάντηση
βρισκόταν στο δωμάτιο μου.

175
00:09:59,582 --> 00:10:03,223
Όταν η σκύλα μου φεύγει από το χαλί
και έρχεται προς εμένα

176
00:10:03,223 --> 00:10:05,095
-όχι προς τον καναπέ, προς εμένα-

177
00:10:05,095 --> 00:10:09,326
και ξαπλώνει ανάσκελα 
και εκθέτει την κοιλιά της,

178
00:10:09,326 --> 00:10:12,328
έχει κάνει τη σκέψη, 
«Θέλω να μου χαϊδέψουν την κοιλιά μου.

179
00:10:14,565 --> 00:10:17,151
Ξέρω ότι μπορώ να πάω στον Καρλ,

180
00:10:17,151 --> 00:10:19,438
Θα καταλάβει τι ζητάω.

181
00:10:20,084 --> 00:10:22,580
Ξέρω ότι τον εμπιστεύομαι
γιατί είμαστε οικογένεια.

182
00:10:23,406 --> 00:10:26,171
Θα το κάνει και θα μου αρέσει».

183
00:10:26,171 --> 00:10:28,061
(Γέλια)

184
00:10:28,061 --> 00:10:31,328
Το σκέφτηκε και το ένιωσε

185
00:10:31,328 --> 00:10:34,162
και δεν είναι πιο περίπλοκο από αυτό.

186
00:10:34,162 --> 00:10:38,739
Όμως βλέπουμε άλλα ζώα και λέμε,
«Κοίτα, οι φάλαινες δολοφόνοι,

187
00:10:38,739 --> 00:10:41,203
οι λύκοι, οι ελέφαντες,

188
00:10:41,203 --> 00:10:43,118
δεν το βλέπουν έτσι».

189
00:10:43,714 --> 00:10:48,068
Αυτό το αρσενικό με το μεγάλο πτερύγιο 
είναι ο Λ41.

190
00:10:48,068 --> 00:10:50,119
Είναι 38 χρονών.

191
00:10:50,119 --> 00:10:53,575
Το θηλυκό στα αριστερά του είναι η Λ22.

192
00:10:53,899 --> 00:10:55,521
Είναι 44.

193
00:10:55,521 --> 00:10:58,210
Γνωρίζονται για δεκαετίες.

194
00:10:58,650 --> 00:11:00,672
Ξέρουν ακριβώς ποιοι είναι.

195
00:11:00,672 --> 00:11:02,247
Ξέρουν ποιοι είναι φίλοι τους.

196
00:11:02,247 --> 00:11:03,999
Ξέρουν ποιοι είναι αντίπαλοί τους.

197
00:11:03,999 --> 00:11:06,356
Η ζωή τους ακολουθεί 
την καμπύλη μιας καριέρας.

198
00:11:06,802 --> 00:11:09,656
Ξέρουν διαρκώς πού βρίσκονται.

199
00:11:10,863 --> 00:11:13,418
Αυτός είναι ένας ελέφαντας ονόματι Φάιλο.

200
00:11:13,667 --> 00:11:15,585
Ήταν ένα νεαρό αρσενικό.

201
00:11:15,585 --> 00:11:17,957
Εδώ τον βλέπετε τέσσερις μέρες μετά.

202
00:11:18,999 --> 00:11:24,789
Οι άνθρωποι όχι μόνο νιώθουμε θλίψη, 
αλλά και προκαλούμε πολλή θλίψη.

203
00:11:26,648 --> 00:11:29,472
Θέλουμε να σκαλίσουμε τα δόντια τους.

204
00:11:30,153 --> 00:11:34,027
Γιατί δεν περιμένουμε να πεθάνουν;

205
00:11:35,918 --> 00:11:39,390
Kάποτε οι βιότοποι των ελεφάντων 
εκτείνονταν από τις ακτές της Μεσογείου

206
00:11:39,390 --> 00:11:41,645
μέχρι το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας.

207
00:11:41,645 --> 00:11:44,969
Το 1980 υπήρχαν
απέραντοι βιότοποι ελεφάντων

208
00:11:44,969 --> 00:11:47,227
στην Κεντρική και Ανατολική Αφρική.

209
00:11:47,227 --> 00:11:51,648
Τώρα οι βιότοποι τους είναι διασπασμένοι.

210
00:11:51,648 --> 00:11:56,311
Αυτή είναι η γεωγραφία ενός ζώου
που οδηγούμε σε εξαφάνιση,

211
00:11:56,311 --> 00:12:00,124
ενός συντρόφου μας,
του πιο σπουδαίου πλάσματος στη γη.

212
00:12:01,288 --> 00:12:05,716
Φυσικά, φροντίζουμε πολύ καλύτερα
την άγρια ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες.

213
00:12:05,716 --> 00:12:10,006
Στο Εθνικό Πάρκο Γιέλοουστοουν,
σκοτώσαμε όλους τους λύκους.

214
00:12:10,006 --> 00:12:13,459
Σκοτώσαμε όλους τους λύκους
νότια των συνόρων του Καναδά.

215
00:12:13,459 --> 00:12:17,836
Αλλά στο πάρκο, οι φύλακες του πάρκου
το έκαναν τη δεκαετία του 1920,

216
00:12:17,836 --> 00:12:20,511
και 60 χρόνια αργότερα
έπρεπε να τους φέρουν πίσω

217
00:12:20,511 --> 00:12:23,722
γιατί ο πληθυσμός των ελαφιών
είχε βγει εκτός ελέγχου.

218
00:12:24,511 --> 00:12:25,945
Μετά ήρθαν οι άνθρωποι.

219
00:12:25,945 --> 00:12:29,583
Οι άνθρωποι ήρθαν κατά χιλιάδες
για να δουν τους λύκους,

220
00:12:29,583 --> 00:12:33,202
τους πιο προσβάσιμα
ορατούς λύκους στον κόσμο.

221
00:12:33,512 --> 00:12:36,658
Πήγα εκεί και είδα
αυτή την απίθανη οικογένεια λύκων.

222
00:12:36,658 --> 00:12:38,291
Η αγέλη είναι μια οικογένεια.

223
00:12:38,291 --> 00:12:42,150
Έχει μερικούς ενήλικες αναπαραγωγής
και τα μικρά διάφορων γενεών.

224
00:12:43,158 --> 00:12:48,074
Είδα την πιο διάσημη, την πιο σταθερή
αγέλη στο Εθνικό Πάρκο Γέλοουστοουν.

225
00:12:48,370 --> 00:12:51,520
Έπειτα, όταν περιφέρονταν
ακριβώς έξω από τα σύνορα,

226
00:12:51,524 --> 00:12:54,265
δύο από τους ενήλικες σκοτώθηκαν,

227
00:12:54,265 --> 00:12:56,522
συμπεριλαμβανομένης και της μητέρας

228
00:12:56,522 --> 00:12:58,684
που μερικές φορές ονομάζουμε 
άλφα θηλυκό.

229
00:12:59,502 --> 00:13:03,845
Στην υπόλοιπη οικογένεια άρχισε αμέσως
η αδελφική αντιπαλότητα.

230
00:13:04,871 --> 00:13:07,232
Αδερφές έδιωξαν άλλες αδερφές.

231
00:13:07,565 --> 00:13:11,096
Αυτή στα αριστερά προσπάθησε για μέρες
να επιστρέψει στην οικογένειά της.

232
00:13:11,096 --> 00:13:13,852
Δεν την άφηναν γιατί τη ζήλευαν.

233
00:13:13,852 --> 00:13:16,383
Δεχόταν πάρα πολύ προσοχή
από δύο νέα αρσενικά

234
00:13:16,383 --> 00:13:18,671
και ήταν η πιο αναπτυγμένη 
για την ηλικία της.

235
00:13:18,671 --> 00:13:20,388
Αυτό δεν το άντεξαν.

236
00:13:20,388 --> 00:13:23,597
Κατέληξε να περιφέρεται έξω από το πάρκο 
όπου την πυροβόλησαν.

237
00:13:24,463 --> 00:13:28,472
Ο άλφα αρσενικός εκδιώχτηκε 
από την οικογένειά του.

238
00:13:28,472 --> 00:13:30,479
Καθώς ερχόταν ο χειμώνας,

239
00:13:30,479 --> 00:13:34,293
έχασε την περιοχή του,
την κυνηγετική υποστήριξή του,

240
00:13:34,293 --> 00:13:37,418
τα μέλη της οικογένειάς του
και τη σύντροφό του.

241
00:13:38,883 --> 00:13:43,017
Τους προκαλούμε τόσο πολύ πόνο.

242
00:13:43,665 --> 00:13:49,005
Το μυστήριο είναι, γιατί δεν μας πληγώνουν
εκείνα περισσότερο;

243
00:13:49,855 --> 00:13:52,983
Αυτή η φάλαινα είχε μόλις φάει
ένα μέρος μιας γκρι φάλαινας

244
00:13:52,983 --> 00:13:55,766
με τους συντρόφους της 
που είχαν σκοτώσει αυτή τη φάλαινα.

245
00:13:55,766 --> 00:13:59,064
Αυτοί οι άνθρωποι στο καράβι
δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν.

246
00:13:59,999 --> 00:14:02,188
Αυτή η φάλαινα είναι ο Τ20.

247
00:14:02,488 --> 00:14:06,879
Είχε μόλις κομματιάσει στα τρία μια φώκια
μαζί με δύο συντρόφους του.

248
00:14:07,168 --> 00:14:09,930
Η φώκια ζύγιζε περίπου
όσο οι άνθρωποι στο καράβι.

249
00:14:09,930 --> 00:14:11,647
Δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν.

250
00:14:12,189 --> 00:14:13,871
Τρώνε φώκιες.

251
00:14:14,699 --> 00:14:16,885
Γιατί δεν τρώνε εμάς;

252
00:14:18,823 --> 00:14:23,053
Γιατί μπορούμε να τις εμπιστευόμαστε 
γύρω από τα παιδιά μας;

253
00:14:24,488 --> 00:14:27,544
Γιατί επέστρεψαν οι φάλαινες δολοφόνοι 
στους ερευνητές

254
00:14:27,544 --> 00:14:30,414
που είχαν χαθεί στην πυκνή ομίχλη

255
00:14:30,414 --> 00:14:33,784
και τους οδήγησαν για χιλιόμετρα 
μέχρι να διαλυθεί η ομίχλη

256
00:14:33,784 --> 00:14:37,013
και να φτάσουν στην ακτή 
που ήταν η πατρίδα των ερευνητών;

257
00:14:37,013 --> 00:14:39,343
Και αυτό συνέβη πάνω από μία φορά.

258
00:14:41,171 --> 00:14:43,846
Στις Μπαχάμες είναι μια γυναίκα
ονόματι Ντενίς Χέρζινγκ

259
00:14:43,846 --> 00:14:47,204
και μελετά τα πιτσιλωτά δελφίνια
και αυτά τη γνωρίζουν.

260
00:14:47,204 --> 00:14:49,786
Τα ξέρει πολύ καλά.
Ξέρει όλα ποια είναι.

261
00:14:49,786 --> 00:14:52,062
Αυτά την ξέρουν.
Αναγνωρίζουν το καράβι ερευνών.

262
00:14:52,062 --> 00:14:54,446
Όταν εμφανίζεται,
επανασυνδέονται μαζί της με χαρά,

263
00:14:54,446 --> 00:14:57,805
εκτός από μια φορά που εμφανίστηκε 
και αυτά δεν ήρθαν κοντά στο καράβι

264
00:14:57,805 --> 00:14:59,743
και αυτό ήταν πολύ παράξενο.

265
00:14:59,743 --> 00:15:01,931
Δεν μπορούσαν να καταλάβουν
τι συνέβαινε

266
00:15:01,931 --> 00:15:05,625
μέχρι που κάποιος στο κατάστρωμα 
ανακοίνωσε ότι κάποιος στο καράβι

267
00:15:05,625 --> 00:15:08,779
είχε πεθάνει την ώρα του ύπνου 
στην κουκέτα του.

268
00:15:08,779 --> 00:15:12,806
Πώς μπορούν τα δελφίνια να ξέρουν
ότι η καρδιά ενός ανθρώπου

269
00:15:12,806 --> 00:15:14,429
είχε μόλις σταματήσει;

270
00:15:14,818 --> 00:15:17,258
Γιατί να τα νοιάζει αυτό;

271
00:15:17,258 --> 00:15:19,825
Και γιατί τα τρόμαξε;

272
00:15:21,111 --> 00:15:25,024
Αυτά τα μυστήρια πράγματα 
είναι μόνο μια μικρή ένδειξη

273
00:15:25,024 --> 00:15:29,226
για όλα όσα συμβαίνουν στο μυαλό 
όσων είναι μαζί μας στη Γη

274
00:15:29,226 --> 00:15:33,641
και που εμείς σχεδόν ποτέ 
δεν τα σκεφτόμαστε.

275
00:15:34,258 --> 00:15:36,490
Σε ένα ενυδρείο στη Νότια Αφρική

276
00:15:36,490 --> 00:15:40,058
υπήρχε ένα μικρό μωρό ρινοδέλφινο
με το όνομα Ντόλι.

277
00:15:40,648 --> 00:15:46,352
Θήλαζε και μια μέρα ο φύλακας 
έκανε ένα διάλειμμα για τσιγάρο

278
00:15:46,352 --> 00:15:50,493
και κοιτούσε μέσα από το παράθυρο
στην πισίνα τους καπνίζοντας.

279
00:15:50,493 --> 00:15:52,881
Η Ντόλι ήρθε και τον κοίταξε,

280
00:15:52,881 --> 00:15:56,793
γύρισε πίσω στη μητέρα της,
θήλασε για ένα ή δύο λεπτά,

281
00:15:56,793 --> 00:15:58,960
γύρισε πίσω στο παράθυρο

282
00:15:58,960 --> 00:16:04,389
και απελευθέρωσε ένα σύννεφο γάλακτος
που κάλυψε το κεφάλι της σαν καπνός.

283
00:16:04,389 --> 00:16:07,459
Κάπως, αυτό το μωρό ρινοδέλφινο

284
00:16:07,459 --> 00:16:11,992
σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει το γάλα
για να αναπαραστήσει τον καπνό.

285
00:16:12,211 --> 00:16:15,719
Όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ένα πράγμα
για να αναπαραστήσουν κάτι άλλο

286
00:16:15,719 --> 00:16:17,928
το λέμε τέχνη.

287
00:16:18,312 --> 00:16:19,685
(Γέλια)

288
00:16:19,685 --> 00:16:21,340
Αυτά που μας κάνουν ανθρώπους

289
00:16:21,340 --> 00:16:24,314
δεν είναι τα πράγματα που νομίζουμε 
ότι μας κάνουν ανθρώπους.

290
00:16:24,781 --> 00:16:27,145
Αυτό που μας κάνει ανθρώπους είναι ότι,

291
00:16:27,145 --> 00:16:30,375
από όλα αυτά που υπάρχουν στο δικό τους
και το δικό μας μυαλό,

292
00:16:30,375 --> 00:16:33,009
εμείς είμαστε οι πιο ακραίοι.

293
00:16:34,347 --> 00:16:36,716
Είμαστε το πιο συμπονετικό,

294
00:16:36,716 --> 00:16:39,757
το πιο βίαιο, το πιο δημιουργικό,

295
00:16:39,757 --> 00:16:44,401
και το πιο καταστροφικό ζώο που
έχει υπάρξει ποτέ σε αυτόν τον πλανήτη

296
00:16:44,401 --> 00:16:48,349
και είμαστε όλα αυτά τα πράγματα μαζί, 
ανακατεμένα.

297
00:16:49,341 --> 00:16:53,819
Αλλά η αγάπη δεν είναι αυτό
που μας κάνει ανθρώπους.

298
00:16:54,242 --> 00:16:56,974
Δεν έχουμε την αποκλειστικότητα.

299
00:16:57,674 --> 00:17:01,695
Δεν είμαστε οι μόνοι που νοιαζόμαστε 
για τους συντρόφους μας.

300
00:17:01,695 --> 00:17:05,917
Δεν είμαστε οι μόνοι 
που νοιαζόμαστε για τα παιδιά μας.

301
00:17:06,904 --> 00:17:11,934
Τα άλμπατρος συχνά πετούν για εβδομάδες,
από 9 έως 16 χιλιάδες χιλιόμετρα,

302
00:17:11,934 --> 00:17:16,515
προκειμένου να φέρουν ένα γεύμα, 
ένα μεγάλο γεύμα,

303
00:17:16,515 --> 00:17:18,845
στο νεοσσό που τους περιμένει.

304
00:17:18,845 --> 00:17:23,293
Κάνουν φωλιά στα πιο απομακρυσμένα νησιά
στους ωκεανούς του κόσμου

305
00:17:23,293 --> 00:17:25,710
και αυτή είναι η εικόνα.

306
00:17:27,370 --> 00:17:31,630
Η μεταφορά της ζωής από τη μια γενιά 
στην επόμενη είναι η αλυσίδα της ύπαρξης.

307
00:17:31,630 --> 00:17:34,835
Αν αυτό σταματήσει, όλα θα εξαφανιστούν.

308
00:17:34,835 --> 00:17:36,949
Αν υπάρχει κάτι ιερό, τότε είναι αυτό

309
00:17:36,949 --> 00:17:39,649
και μέσα σε αυτή την ιερή σχέση

310
00:17:39,649 --> 00:17:42,530
παρεισφρύουν τα πλαστικά απορρίμματά μας.

311
00:17:42,530 --> 00:17:45,551
Όλα αυτά τα πουλιά έχουν
τώρα πλαστικό μέσα τους.

312
00:17:45,990 --> 00:17:50,671
Αυτό ήταν ένα άλμπατρος έξι μηνών,
έτοιμο να βγάλει φτερά.

313
00:17:50,671 --> 00:17:54,640
Πέθανε, γεμάτο με κόκκινους αναπτήρες.

314
00:17:54,640 --> 00:17:58,015
Αυτή δεν είναι η σχέση
που θα έπρεπε να έχουμε

315
00:17:58,015 --> 00:17:59,835
με τον υπόλοιπο κόσμο.

316
00:17:59,835 --> 00:18:03,513
Αλλά εμείς που ονομαστήκαμε
άνθρωποι λόγω των εγκεφάλων μας,

317
00:18:04,195 --> 00:18:07,721
δεν σκεφτόμαστε ποτέ τις συνέπειες.

318
00:18:09,041 --> 00:18:12,251
Όταν καλωσορίζουμε μια νέα
ανθρώπινη ζωή στον κόσμο,

319
00:18:12,251 --> 00:18:16,728
καλωσορίζουμε τα μωρά μας
στη συντροφιά κι άλλων πλασμάτων.

320
00:18:16,728 --> 00:18:18,865
Ζωγραφίζουμε ζώα στους τοίχους.

321
00:18:18,865 --> 00:18:20,707
Δεν ζωγραφίζουμε κινητά τηλέφωνα.

322
00:18:20,707 --> 00:18:22,884
Δεν ζωγραφίζουμε θαλάμους εργασίας.

323
00:18:22,884 --> 00:18:26,989
Ζωγραφίζουμε ζώα για τους δείξουμε
ότι δεν είμαστε μόνοι μας.

324
00:18:27,316 --> 00:18:29,259
Έχουμε παρέα.

325
00:18:30,527 --> 00:18:35,317
Και κάθε ένα από αυτά τα ζώα,
σε κάθε πίνακα της Κιβωτού του Νώε

326
00:18:35,317 --> 00:18:39,681
που θεωρείται άξιο σωτηρίας, 
βρίσκεται τώρα σε θανάσιμο κίνδυνο

327
00:18:39,681 --> 00:18:42,288
και ο κατακλυσμός τους είμαστε εμείς.

328
00:18:43,704 --> 00:18:46,043
Οπότε ξεκινήσαμε με μια ερώτηση:

329
00:18:46,043 --> 00:18:48,241
Μας αγαπούν;

330
00:18:49,999 --> 00:18:52,367
Θα κάνουμε άλλη μια ερώτηση.

331
00:18:53,399 --> 00:18:57,128
Είμαστε ικανοί να χρησιμοποιήσουμε
όσα έχουμε

332
00:18:57,958 --> 00:19:00,588
και να νοιαστούμε όσο χρειάζεται

333
00:19:00,588 --> 00:19:03,831
ώστε απλά να τους επιτρέπουμε
να συνεχίσουν να υπάρχουν;

334
00:19:04,725 --> 00:19:06,206
Σας ευχαριστώ πολύ.

335
00:19:06,206 --> 00:19:08,940
(Χειροκρότημα)