Veterinerler doktorların bilmediği neyi biliyorlar

Sadece bir türle ilgilenebilen veterinere ne nedir? Hekim. Barbara Natterson-Horowitz bu şaşırtıcı konuşmada, türler arası bir bakışla insan türündeki hayvanın sağlık hizmetinin, özellikle de akıl sağlığı alanında nasıl iyileştirilebileceğini paylaşıyor.

On yıl önce,

hayatımı değiştiren bir
telefon görüşmesi yaptım.

O zaman UCLA'da kalp görüntüleme

teknikleri üzerine uzmanlaşmış
bir kardiyologtum.

Arayan Los Angeles Hayvanat
Bahçesi'nden bir veterinerdi.

Yaşlı, dişi bir şempanze yüzü sarkık

bir şekilde uyanmış ve

veterinerler felç geçirmiş
olmasından endişelenmişler.

Benden, hayvanat bahçesine gitmemi

ve olası bir kardiyak sebebi için

hayvanın kalp görüntülerini
incelememi istediler.

Şu açık ki, Kuzey Amerika
hayvanat bahçeleri

hayvanların bakımını
harika bir şekilde üstlenen

yüksek vasıflı ve lisanslı
veterinerlerle dolu.

Fakat ara sıra, özellikle bazı
uzmanlık danışmanlığı için

insan tıbbı uzmanlarına başvururlar

ve ben yardım için davet edilen şanslı
hekimlerden biriydim.

Bu şempanzenin felç geçirme
olasılığını eleyebildim

ve bu gorilde aort yırtılmasını
engelleyebildim,

bu macaw papağanının kalp
hırıltısını değerlendirdim,

bu Kaliforniya deniz aslanın kalp zarınıın
şişmediğinden emin oldum.

Bu resimde de veteriner ve doktorların
ortak çalışması ile

kalbini kaplayan 700 cc sıvının

kalp zarından boşaltılması ile

hayatı kurtarılan aslanın

kalbini dinliyorum.

Bu operasyon birçok hastama
yaptığımla aynıydı;

bu pati ve kuyruk hariç.

Genellikle, UCLA Tıp Merkezi'nde
doktorlar ile çalışıyor,

semptomları, teşhisleri

ve hastalarım için
tedavileri tartışıyordum.

Fakat bazı zamanlar Los Angeles
Hayvanat Bahçesi'nde

veterinerler ile hayvan hastalarının
semptomlarını, teşhislerini

ve tedavilerini tartışıyordum.

Bazen aynı gün

hem UCLA Tıp Merkezi'ne

hem Los Angeles
Hayvanat Bahçesi'ne gittim.

Burada benim için açıkça görülmeye
başlayan şey şuydu;

Doktorlar ve veterinerler aslında
kendi hastalarında

aynı hastalıklar ile ilgileniyorlar:

Konjestif kalp yetmezliği,
beyin tümörü, lösemi,

diyabet, artrit, ALS
(Motor nöron hastalığı), meme kanseri

hatta, depresyon, endişe, takıntı,
yeme bozukluğu

ve kendine zarar verme gibi
psikolojik belirtiler.

Şimdi bir şey itiraf etmeliyim.

Karşılaştırmalı fizyoloji
ve evrimsel biyoloji

öğrenmiş bir üniversiteli
olmama rağmen,

evrim teorisi üzerine uzmanlık tezi
yazmış olmama rağmen,

hayvan ve insan hastalıklarının

kısmen aynı olduğunu öğrenmek,

bana bir şeylerin değişmesi gerektiğini
farkettiren bir olay oldu.

Ben de merak etmeye başladım.
Bütün bu benzerliklere rağmen,

nasıl bir hasta hakkında
bilgi edinmek için

bir veterinere sormayı

veya veterinerlik bilgi kaynaklarına
danışmayı hiç düşünmedim?

Neden ne ben ne hekim arkadaşlarım
ne de meslektaşlarım,

kime sorduysam, hiç bir veteriner
konferansına katılmadık?

Onu bırakın, neden bunlardan herhangi
biri şaşırtıcıydı?

Anlatmak istediğim, her hekim
hayvanlar ve insanlar arasıdaki

bazı biyolojik bağları kabul eder.

Reçeteye yazdığımız, aldığımız

veya kendi ailemize verdiğimiz
bütün ilaçlar

ilk önce hayvanlar üzerinde
test ediliyorlar.

Fakat bir hayvana ilaç

veya insan hastalığı vermek ile

hayvanın kendi kendine
konjektif kalp yetmezliğine,

diyabete veya meme kanserine
yakalanması arasında fark var.

Belki, şaşırdığımız bazı olaylar,

dünyamızdaki giderek artan

kentsel ve kırsal ayrımın sonucudur.

Yünün ağaçta yetiştiğini

veya peynirin bitkiden
üretildiğini düşünen

şehirli çocukların olduğunu duyuyoruz.

Günümüzde hastaneler giderek pırıltılı,

teknoloji katedrallerine
dönüşüyorlar.

Bu da oralarda tedavi edilen
insan hastalar ile

okyanuslarda, çiftliklerde
ve ormanlarda yaşayan

hayvan hastalar arasında
psikolojik bir ayrıma neden oluyor.

Fakat, bence burada daha derin
bir sebep var.

Doktorlar ve bilim adamları olarak,
entelektüel açıdan

türümüz "Homo sapiens"in
sadece bir hayvan türü olduğunu

ve diğerlerinden daha özel
olmadığını kabul ederiz.

Fakat kalbimizde buna tamamen
inanmıyoruz.

Mozart dinlerken veya MacBook'umda
Mars Rover'in resimlerine bakarken

kendim böyle hissediyorum.

Kendimizi üstün tür ve farklı görmenin

bilimselliğe olan zararının
farkında olmama rağmen,

bu insan istisnacılığının çekimini
hissediyorum.

Bugünlerde,

bir hastaya baktığım zaman, kendime
her zaman şunu soruyorum:

Veterinerler bu sorun hakkında benim
bilmediğim ne biliyorlar?

Eğer onlara bir insan ve hayvan hasta
gibi bakarsam

hastalarım ile daha iyi
ilgilenebilir miyim?

Bu tarz düşünmenin
yol açtığı bazı bağlantıları

sizinle paylaşmak istiyorum.

Korku kaynaklı kalp yetmezliği:

2000 yılı civarında,
kardiyoloji uzmanları

duygusal kaynaklı kalp yetmezliğini
"keşfettiler".

Bütün birikimi barbut oyununda
kaybeden kumarbaz bir babada

ve düğün töreni esnasında
kilise önünde terk edilen

gelinde tanımlandı.

Fakat bu "yeni" teşhis ne yeni,
ne de sadece insana özgüydü.

Veterinerler maymundan
flamingoya,

geyikten tavşana kadar, hayvanlarda
duygusal kaynaklı semptomları

1970'lerden bu yana tanımlamış,
tedavi etmiş

ve hatta engellemişler.

Eğer bu veterinerlik bilgi kaynakları
kardiyoloji uzmanları

veya acil servis doktorları
ile paylaşılsaydı,

kaç insan hayatı kurtarılabilirdi?

Kendini yaralama:

Bazı hastalar kendilerine
zarar veriyorlar.

Bazıları saçından parçalar koparıyorlar,

diğerleri ise kendilerini kesiyorlar.

Bazı hayvan hastalar da
kendilerine zarar veriyor.

Tüylerini koparan kuşlar var.

Yan taraflarını tekrar tekrar,
kanayana dek ısıran atlar var.

Fakat veterinerler çok özel
ve etkili tedavi,

hatta kendini yaralayan hayvanlarda

bunun tekrarlanmasını önleme
tekniklerine sahipler.

Bu veterinerlik bilgi birikimi,
kendini yaralama ile

mücadele eden psikoterapistler,
ebeveynler

ve hastalar ile paylaşılamaz mı?

Doğum sonrası depresyon
ve doğum sonrası psikoz:

Bazen doğum sonrasında

bazı kadınlar bunalıma girerler.

Bazen de ciddi şekilde depresyonda,
hatta psikoz halinde olurlar.

Yeni doğan bebeklerini
ihmal edebilirler

ve bazen en uçlarda

bebeğe zarar bile verebilirler.

Veterinerler bir kısrağın
nadiren, doğumdan hemen sonra

tayı ihmal edeceğini,

emzirmeyi reddedeceğini
ve bazı durumlarda

ölümüne tekmeleyeceğini bilirler.

Fakat veterinerler tay reddetme
sendromu ile

başa çıkmak için bir müdahale
yöntemi geliştirdiler:

Kısrakta oksitosinin arttırılması.

Oksitosin bir bağlanma hormonudur

ve kısrağın yavrusuna
karşı olan ilgisinin

bir parça yenilenmesene sebep olur.

Bu bilgi doğum sonrası depresyon

ve psikoz ile mücadele eden

kadın hastalıkları ve doğum uzmanları,

aile doktorları ve hastalar ile
paylaşılamaz mı?

Tüm bu umut verici bulguya rağmen,

çalışma alanlarımız arasındaki
büyük uçurum yerinde duruyor.

Bunu açıklamak için, ne yazık ki
bazı kirli çamaşırları ortaya dökmeliyim.

Bazı hekimler, tıp akademisi mezunu
olmayan doktorlara karşı

gerçekten züppe olabiliyorlar.

Diş doktorları, optometristler,
psikologlar

ve belki de özellikle
veterinerlere karşı...

Tabii ki, birçok doktor, günümüzde
veterinerlik fakültesine girmenin

tıp akademisine girmekten
daha zor olduğunun farkında değil.

Tıp akademisinde sadece
tek tür hakkında

olabilecek her şeyi öğreniyoruz:

Homo sapiens.

Fakat veterinerler memeliler,
amfibiler, sürüngenler, balıklar

ve kuşların sağlığı ve hastalıklarını
öğrenmek zorundalar.

Bu yüzden meslektaşlarımın
kibirliliklerine

ve cahilliklerine kızdıkları
için veterinerleri suçlamıyorum.

İşte veterinerlerden bir yorum:

Sadece tek tür ile ilgilenebilen
bir veterinere ne denir?

Doktor.
(Kahkaha)

Bu boşluğu doldurmak, benim için
bir tutku haline geldi

ve UCLA'da "Darwin on Rounds" gibi

programlar düzenleyerek, hayvan
ve evrim biyolojisi uzmanlarını

bir araya getiriyor,

stajer ve asistan doktorlarımızla birlikte

kendi ekimize dahil ediyoruz.

Zoobiquity konferansları sayesinde,

tıp okulları ve veterinerlik okullarını,

hayvan ve insanlardaki ortak hastalıklar

ve rahatsızlıkları tartışmak için

bir araya getiriyoruz.

Zoobiquity konferanslarında,

katılımcılar bir kaplanda meme kanseri
tedavisinin,

bir anaokulu öğretmenindeki meme
kanseri tedavisinde

nasıl yardımcı olacağını;

Bir Holstein ineğindeki
polikistik over sendromunu anlamanın

bize bir dans öğretmeninin
ağrılı dönemleri ile

daha iyi ilgilenmek için nasıl
yardımcı olabileceğini

ve sinirli bir Sheltie çoban köpeğindeki
ayrılık kaygısının tedavisini anlamanın,

endişeli bir çocuğun
okulun ilk günündeki stresini

azaltmaya nasıl yardımcı
olabileceğini öğreniyorlar.

Amerika Birleşik Devletleri ve
uluslararasında

Zoobiquity konferanslarında
doktorlar ve veterinerler

görüşlerini ve önyargılarını
dışarıda bırakarak

bir meslektaş gibi, arkadaş gibi
ve doktor gibi buluşuyorlar.

Sonuç olarak, biz insanlar da
birer hayvanız.

Biz doktorlar için hastalarımızın

ve kendimizin doğasını benimseme

ve sağlık için tek tür yaklaşımı ile

veterinerlerle işbirliği yapmanın zamanı.

Çünkü, bazı en iyi ve en insancıl tıbbın

hastaları insan olmayan
doktorlar tarafından

uygulandığı ortada.

Hastalar ile ilgilenmenin
en iyi yollarından biri,

dünya üzerindeki diğer tüm hayvanların

nasıl yaşadıkları, geliştikleri,
hastalandıkları

ve iyileştiklerine yakından dikkat etmek.

Teşekkürler.

(Alkışlama)-