Return to Video

Si e kthyem rrjedhën e ngjarjeve mbi dhunën në familje (Udhëzim: Polaroidi ndihmoi)

  • 0:01 - 0:03
    Dua të imagjinoni
  • 0:03 - 0:05
    se çfarë zbulimi i madh ishte ky
  • 0:05 - 0:07
    për gratë që ishin viktima të dhunës
  • 0:07 - 0:09
    në vitet 80.
  • 0:09 - 0:13
    Ato vinin në urgjencë për shkaqe
  • 0:13 - 0:16
    që policia i quante argument bashkëshortor,
  • 0:16 - 0:20
    dhe shihje një grua që ishte rrahur,
  • 0:20 - 0:25
    shihje një hundë e një kyç të thyer
  • 0:25 - 0:26
    e sy të enjtur.
  • 0:26 - 0:30
    Si aktiviste, ne merrnim kameren Polaroid
  • 0:30 - 0:33
    i bënim asaj një fotografi,
  • 0:33 - 0:35
    prisnim 90 sekonda,
  • 0:35 - 0:38
    dhe i jepnim foton.
  • 0:38 - 0:40
    Dhe kështu ajo kishte
  • 0:40 - 0:43
    evidencën që i duhej për në gjyq.
  • 0:43 - 0:48
    Ne bënim të padukshmen të dukshme.
  • 0:48 - 0:50
    E kam bërë këtë për 30 vjet.
  • 0:50 - 0:52
    Isha pjesë e një lëvizje sociale
  • 0:52 - 0:54
    që punonte për të ndalur
  • 0:54 - 0:58
    dhunën ndaj grave dhe fëmijëve.
  • 0:58 - 1:01
    Për gjithë këto vite,
  • 1:01 - 1:06
    kisha një besim të forte
  • 1:06 - 1:08
    dhe jo shumë të njohur
  • 1:08 - 1:12
    që dhuna nuk është e paevitueshme,
  • 1:12 - 1:15
    që është e mësuar, dhe nëse mund të mësohet,
  • 1:15 - 1:19
    edhe mund të ç'mësohet, dhe mund të parandalohet.
  • 1:19 - 1:26
    (Duartrokitje)
  • 1:26 - 1:28
    Pse e besoj këtë?
  • 1:28 - 1:30
    Sepse është e vërtetë.
  • 1:30 - 1:32
    Absolutisht e vërtetë.
  • 1:32 - 1:38
    Ndërmjet viteve 1993 dhe 2010,
  • 1:38 - 1:41
    dhuna në familje ndër gratë e rritura
  • 1:41 - 1:43
    në SHBA
  • 1:43 - 1:46
    ka rënë 64 përqind,
  • 1:46 - 1:49
    dhe është lajm shumë i mirë.
  • 1:49 - 1:52
    (Duartrokitje)
  • 1:52 - 1:55
    64 përqind. Si arritëm aty?
  • 1:55 - 1:56
    I kishim sytë e hapur.
  • 1:56 - 1:59
    30 vjet më parë, gratë rriheshin,
  • 1:59 - 2:01
    ato ndiqeshin, përdhunoheshin,
  • 2:01 - 2:04
    dhe asnjeri s'fliste për këtë gjë.
  • 2:04 - 2:05
    Nuk kishte drejtësi.
  • 2:05 - 2:10
    Si aktiviste, kjo nuk mjaftonte.
  • 2:10 - 2:12
    Hapi i parë në këtë rrugë,
  • 2:12 - 2:14
    ishte që organizuam,
  • 2:14 - 2:17
    dhe krijuam këtë
  • 2:17 - 2:20
    rrjet të "nëndheshëm" të grave të mahnitshme
  • 2:20 - 2:22
    që hapen strehimore,
  • 2:22 - 2:24
    dhe nëse s'hapen një strehimore,
  • 2:24 - 2:26
    ato hapen shtëpitë e tyre
  • 2:26 - 2:29
    që gratë dhe fëmijët të ishin të sigurt.
  • 2:29 - 2:30
    Cfarë bëmë tjetër?
  • 2:30 - 2:34
    Bëmë shitje embëlsirash, larje makinash,
  • 2:34 - 2:36
    bëmë aq sa mundëm që të mblidhnim fonde,
  • 2:36 - 2:38
    dhe kur arritëm në një pikë, thamë,
  • 2:38 - 2:40
    është koha të shkojmë
  • 2:40 - 2:42
    tek qeveria federale
  • 2:42 - 2:44
    dhe ti kërkojme atyre të paguajnë
  • 2:44 - 2:48
    për këto shërbime të rendesishme
    që po shpëtojnë jetë njerëzish.
  • 2:48 - 2:51
    Apo jo? (Duartrokitje)
  • 2:51 - 2:54
    Hapi i dytë,
  • 2:54 - 2:56
    e dinim që duhet të ndryshonim ligjet.
  • 2:56 - 2:58
    Vajtëm në Washington,
  • 2:58 - 3:03
    dhe lobuam për pjesën e parë të legjislacionit.
  • 3:03 - 3:06
    Mbaj mend që ecja në korridoret
  • 3:06 - 3:08
    e Kapitolit të SHBA,
  • 3:08 - 3:13
    isha në të tridhjetat, dhe jeta ime kishte një qëllim,
  • 3:13 - 3:15
    dhe nuk mund ta imagjinoja
  • 3:15 - 3:17
    që ndonjeri mund të kundershtonte
  • 3:17 - 3:19
    këtë pjesë të rëndësishme të legjislacionit.
  • 3:19 - 3:22
    Ndoshta isha 30 dhe naive.
  • 3:22 - 3:24
    Por dëgjova për një kongresmen
  • 3:24 - 3:26
    që kishte një pikëpamje shumë shumë të ndryshme.
  • 3:26 - 3:28
    E dini se si ai e quajti
  • 3:28 - 3:31
    këtë pjesë të rëndësishme të legjislacionit?
  • 3:31 - 3:34
    E quajti, "të heqësh argëtimin nga akti i martesës".
  • 3:34 - 3:37
    "Të heqësh argëtimin nga akti i martesës".
  • 3:37 - 3:39
    Zonja dhe zotërinj, kjo ishte në 1984
  • 3:39 - 3:42
    në SHBA, dhe ... ahh që s'kishte Twitter.
  • 3:42 - 3:45
    (Te qeshura)
  • 3:45 - 3:49
    Dhjetë vjet më vonë, pas shumë pune,
  • 3:49 - 3:52
    më në fund kaluam "Aktin kunder dhunës ndaj grave",
  • 3:52 - 3:54
    që është një akt jetë-ndryshues
  • 3:54 - 3:57
    që ka shpëtuar kaq shumë jetë. (Duartrokitje)
  • 3:57 - 3:58
    Falemnderit.
  • 3:58 - 4:01
    Isha krenare që isha pjesë e kësaj pune,
  • 4:01 - 4:04
    që ndryshoi ligjet
  • 4:04 - 4:06
    dhe që vuri miliona dollarë në komunitetet lokale.
  • 4:06 - 4:09
    E dini ç'bëri tjetër? Mblodhi të dhëna.
  • 4:09 - 4:11
    Duhet t'ju them, kam pasion për të dhënat.
  • 4:11 - 4:14
    Në fakt, jam një gik për të dhëna.
  • 4:14 - 4:16
    Me siguri ka plot gik të dhënash këtu.
  • 4:16 - 4:17
    Unë jam gik të dhënash,
  • 4:17 - 4:20
    dhe arsyeja është që dua te sigurohem
  • 4:20 - 4:24
    që nëse shpenzojmë dollarët, programi duhet të punojë,
  • 4:24 - 4:28
    nëse s'punon, duhet të ndryshojmë planin.
  • 4:28 - 4:32
    Duhet t'ju them, po ashtu, një gjë tjetër:
  • 4:32 - 4:34
    Nuk do ta zgjidhim këtë problem
  • 4:34 - 4:37
    duke ndërtuar më shumë burgje
  • 4:37 - 4:39
    apo duke ndërtuar më shumë strehimore.
  • 4:39 - 4:42
    Kjo ka të bëjë me fuqizimin ekonomik të grave.
  • 4:42 - 4:45
    Bëhet fjalë për shërimin e fëmijëve të lënduar,
  • 4:45 - 4:48
    dhe për parandalimin me shkronjë të madhe P.
  • 4:48 - 4:53
    Hapi numër tre në këtë rrugë:
  • 4:53 - 4:56
    E dimë, nëse duam të ecim përpara,
  • 4:56 - 4:58
    duhet të ngrejmë volumin,
  • 4:58 - 5:00
    duhet të bëhemi me të dukshëm,
  • 5:00 - 5:03
    dhe të angazhojmë publikun.
  • 5:03 - 5:07
    Duke ditur këtë, shkuam tek Këshilli i Reklamës,
  • 5:07 - 5:09
    dhe i kërkuam të na ndihmonte
  • 5:09 - 5:11
    të krijonim një fushatë për edukimin e publikut.
  • 5:11 - 5:14
    Hodhëm vështrimin rreth botës, te Kanadaja
  • 5:14 - 5:17
    e Australia e Brazili e pjesë të Afrikës,
  • 5:17 - 5:18
    i morëm këto njohuri
  • 5:18 - 5:21
    dhe krijuam fushatën e parë
  • 5:21 - 5:23
    të edukimit të publikut të quajtur
  • 5:23 - 5:25
    "Nuk ka arsye për dhunë në familje".
  • 5:25 - 5:28
    Hidhni një sy njërit prej spoteve.
  • 5:28 - 5:30
    (Video) Burri: Ku është darka?
  • 5:30 - 5:33
    Gruaja: Mendova se do vije në shtepi dy orë më pare,
    dhe i pastrova të gjitha, -
  • 5:33 - 5:36
    Burri: C'është kjo? Picë.
    Gruaja: Po të më telefonoje, do ta kisha ditur-
  • 5:36 - 5:39
    Burri: Darka? Darka gati është picë?
    Gruaja: I dashur, mos përdor kaq zë të lartë.
  • 5:39 - 5:41
    Të lutem, mos- Më lër të shkoj!
  • 5:41 - 5:44
    Burri: Shko në kuzhinë!
    Gruaja: Jo! Ndihmë!
  • 5:44 - 5:46
    Burri: Do të dish sa të dhemb? (Shuplakë gruas)
  • 5:46 - 5:50
    Ja sa të dhemb!
    (Thyen xhama)
  • 5:50 - 5:52
    Gruaja: Më ndihmoni!
  • 5:52 - 5:55
    ["Femijet duhet të ulen aty e të shohin.
    Cili është justifikimi?"]
  • 5:55 - 5:57
    Esta Soler: Ndërsa ishim në procesin
  • 5:57 - 5:59
    e lëshimit të fushatës,
  • 5:59 - 6:01
    O.J. Simpson u arrestua
  • 6:01 - 6:05
    për vrasjen e gruas dhe mikut te saj.
  • 6:05 - 6:08
    Mësuam që ai kishte histori të gjatë
  • 6:08 - 6:09
    të dhunës familjare.
  • 6:09 - 6:11
    Media u përqendrua mirë.
  • 6:11 - 6:13
    Artikujt e dhunës familjare
  • 6:13 - 6:15
    kaluan nga faqja e fundit,
  • 6:15 - 6:18
    në fakt nga askund, të faqja e parë.
  • 6:18 - 6:21
    Reklamat tona folën,
  • 6:21 - 6:23
    dhe gratë, për herë të parë,
  • 6:23 - 6:25
    filluan të tregojnë historitë e tyre.
  • 6:25 - 6:28
    Lëvizjet janë për momentet,
  • 6:28 - 6:31
    dhe ne e shfrytëzuam momentin.
  • 6:31 - 6:33
    Le të shikojmë edhe rrethanat gjatë kësaj kohe.
  • 6:33 - 6:36
    Përpara 1980, e dini sa artikuj
  • 6:36 - 6:40
    për dhunën familjare
  • 6:40 - 6:43
    ka publikuar The New York Times?
  • 6:43 - 6:46
    Po jua them : 158.
  • 6:46 - 6:51
    Në 2000, kishte mbi 7.000.
  • 6:51 - 6:54
    Natyrisht ne po bënim ndryshim.
  • 6:54 - 6:57
    Po, akoma mungonte një element kritik.
  • 6:57 - 7:02
    Hapi i katërt: Duhej të angazhonim burrat.
  • 7:02 - 7:04
    Nuk mund ta zgjidhnim problemin
  • 7:04 - 7:07
    me 50 përqind të popullatës mënjanë.
  • 7:07 - 7:10
    Ju thashë që jam gik të dhënash.
  • 7:10 - 7:13
    Sondazhi kombëtar tregonte se
    burrat ndiheshin të akuzuar
  • 7:13 - 7:16
    dhe të pa-ftuar në këtë bisede.
  • 7:16 - 7:19
    Mendova, si mund ti përfshijmë burrat?
  • 7:19 - 7:21
    Si mund ti bëjmë burrat të flasin
  • 7:21 - 7:24
    për dhunën ndaj grave dhe vajzave?
  • 7:24 - 7:27
    Një miku im mashkull më mori anash dhe më tha:
  • 7:27 - 7:30
    "Ti do që burrat të flasin për dhunën
  • 7:30 - 7:33
    ndaj grave dhe vajzave. Burrat nuk flasin."
  • 7:33 - 7:35
    (Të qeshura)
  • 7:35 - 7:37
    I kërkoj falje burrave në sallë.
  • 7:37 - 7:39
    E di që e bëni.
  • 7:39 - 7:41
    Por ai tha, "E di çfarë bëjnë ata?
  • 7:41 - 7:42
    Ata flasin me fëmijët e tyre.
  • 7:42 - 7:46
    Ata flasin me fëmijet e tyre si prindër dhe trainerë."
  • 7:46 - 7:48
    Dhe këtë bëmë.
  • 7:48 - 7:49
    Ne i takuam burrat atje ku ishin
  • 7:49 - 7:51
    dhe krijuam një program.
  • 7:51 - 7:53
    Më pas ndodhi kjo ngjarje
  • 7:53 - 7:55
    që ka mbetur në zemrën time përgjithmonë
  • 7:55 - 7:57
    ku një trajner basketbolli
  • 7:57 - 8:01
    po fliste në një sallë të mbushur me atletë meshkuj
  • 8:01 - 8:04
    dhe burra nga të gjitha sferat e jetës.
  • 8:04 - 8:06
    Ai po fliste për rëndesinë
  • 8:06 - 8:07
    e trajnimit të djemve në burra
  • 8:07 - 8:09
    dhe ndryshimit të kulturës në dhomat e zhveshjes,
  • 8:09 - 8:12
    e për ti dhënë atyre mjetet
    për marrëdhënie të shëndetshme.
  • 8:12 - 8:15
    Papritur, ai vërejti në fund të sallës,
  • 8:15 - 8:17
    dhe pa vajzën e tij,
  • 8:17 - 8:20
    dhe e thirri atë në emër,
  • 8:20 - 8:21
    dhe tha, "Michaela, eja këtu."
  • 8:21 - 8:24
    Ajo është 9 vjeç, dhe pak e druajtur,
  • 8:24 - 8:25
    por ajo u ngrit e vajti,
  • 8:25 - 8:28
    dhe ai tha, "Ulu pranë meje."
  • 8:28 - 8:30
    Ajo u ul pranë tij.
  • 8:30 - 8:33
    Ai e përqafoi dhe tha,
  • 8:33 - 8:36
    "Njerëzit më pyesin pse e bëj këtë punë.
  • 8:36 - 8:39
    E bëj sepse jam babai i saj,
  • 8:39 - 8:42
    dhe nuk dua që ajo të lëndohet kurrë nga askush."
  • 8:42 - 8:46
    Si prind, e kuptoj.
  • 8:46 - 8:48
    E kuptoj,
  • 8:48 - 8:51
    duke ditur që ka kaq shume sulme seksuale
  • 8:51 - 8:52
    në kampuset universitare
  • 8:52 - 8:56
    që janë kaq te përhapur dhe të pa-raportuar.
  • 8:56 - 8:58
    Kemi bërë shumë për gratë e rritura.
  • 8:58 - 9:01
    Duhet të bëjmë një punë më të mirë për fëmijët tanë.
  • 9:01 - 9:04
    Duhet ta bëjmë. (Duartrokitje)
  • 9:04 - 9:06
    Kemi bërë një rrugë të gjatë
  • 9:06 - 9:09
    që nga ditët e Polaroidit.
  • 9:09 - 9:13
    Teknologjia është miku ynë.
  • 9:13 - 9:17
    Celulari është një shndërrues global i lojës
  • 9:17 - 9:19
    për fuqizimin e grave,
  • 9:19 - 9:23
    po ashtu Facebook e Twitter e Google e YouTube
  • 9:23 - 9:27
    dhe e gjithë media sociale na ndihmon të organizohemi
  • 9:27 - 9:30
    dhe të tregojmë historitë tona në mënyrë të fuqishme.
  • 9:30 - 9:33
    Për ju në sallë
  • 9:33 - 9:34
    që keni ndihmuar në krijimin e atyre aplikimeve
  • 9:34 - 9:37
    dhe platformave, si një organizatore,
  • 9:37 - 9:39
    unë ju them, falemnderit shumë.
  • 9:39 - 9:41
    Vërtet. Ju duartrokas.
  • 9:41 - 9:44
    (Duartrokitje)
  • 9:44 - 9:47
    Jam vajza e një burri
  • 9:47 - 9:49
    që i përkiste vetëm një klubi në jetën e tij
  • 9:49 - 9:53
    Klubit të Optimistëve.
  • 9:53 - 9:56
    Nuk është diçka që krijohet.
  • 9:56 - 9:59
    Fryma dhe optimizmi i tij janë
  • 9:59 - 10:01
    në ADN time.
  • 10:01 - 10:03
    E kam bërë këtë punë
  • 10:03 - 10:05
    për 30 vjet,
  • 10:05 - 10:08
    dhe jam e bindur tani, më shumë së kurrë,
  • 10:08 - 10:12
    në kapacitetin për ndryshim të qenies njerëzore.
  • 10:12 - 10:15
    Mendoj që mund ta përkulim harkun e historisë njerëzore
  • 10:15 - 10:18
    drejt dhëmbshurisë dhe barazisë,
  • 10:18 - 10:21
    dhe po ashtu mendoj
  • 10:21 - 10:23
    dhe ndjej tërësisht
  • 10:23 - 10:26
    që kjo dhunë nuk duhet të jetë pjesë
  • 10:26 - 10:28
    e gjendjes njerëzore.
  • 10:28 - 10:31
    Ju kërkoj, bashkohuni me ne
  • 10:31 - 10:35
    ndërsa krijojmë të ardhme pa dhune
  • 10:35 - 10:40
    për gratë dhe vajzat dhe burrat dhe djemtë kudo.
  • 10:40 - 10:42
    Falemnderit shumë.
  • 10:42 - 10:48
    (Duartrokitje)
Title:
Si e kthyem rrjedhën e ngjarjeve mbi dhunën në familje (Udhëzim: Polaroidi ndihmoi)
Speaker:
Esta Soler
Description:

Kur Esta Soler loboi për të nxjerrë një projektligj që ilegalizonte dhunën në familje në 1984, një politikan e quajti atë "Te heqësh argëtimin nga akti i martesës". "Ah, qe s'kishte Twitter në atë kohë," thotë ajo. Në mënyrë optimiste, ajo përmbledh praktikën 30 vjeçare të taktikave dhe teknologjive --nga Polaroidi deri tek media sociale -- që ka sjellë rënien prej 64% në dhunën në familje në SHBA.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:10

Albanian subtitles

Revisions Compare revisions