Paris iklim anlaşmasının iç yüzü

İşiniz gezegeni kurtarmak olsaydı ne yapardınız? Christiana Figueres Birleşmiş Milletler tarafından Aralık 2015'te Paris İklim Konferansı'na (COP 21) öncülük etmek için görevlendirildiği zaman, birçok insanın yapacağı şekilde tepki verdi: 195 ülkenin liderlerini iklim değişikliğinin nasıl yavaşlatacağına dair bir anlaşmaya getirmenin mümkün olamayacağını düşündü. Onun şüphecilikten iyimserliğe nasıl döndüğünü ve tarihteki en önemli iklim anlaşmasının başarılmasına nasıl yardımcı olduğunu keşfedin.

İyimserlik için bir sebebim daha var:

İklim değişikliği.

Belki buna inanmayacaksınız
ama, işte gerçek.

12 Aralık 2015 tarihinde,

Paris'te, Birleşmiş Milletler yönetiminde,

195 hükûmet bir araya geldi

ve oy birliği ile --

hükûmetlerle çalıştıysanız,
bunun ne kadar zor olduğunu bilirsiniz --

en savunmasız insanları korumak

ve hepimizin hayatını iyileştirmek için

küresel ekonomi rotasının
kasıtlı olarak değiştirilmesine

oy birliği ile karar verdi.

İşte bu fevkalade bir başarıdır.

(Alkış)

Hatta, sadece birkaç yıl önce
nerede olduğumuzu düşünürseniz

daha fevkalade bir başarıdır.

Kopenhag, 2009.

Kopenhag'ı kim hatırlıyor?

Bir iklim anlaşması için
yıllarca çalıştıktan sonra,

aynı hükûmetler Kopenhag'ta toplandı

ve son derece başarısız oldu.

Peki neden son derece başarısız oldu?

Birçok farklı sebepten dolayı,

ama temelde Küresel Kuzey
ve Küresel Güney arasındaki

derinden kök salmış
ayrım yüzünden başarısız oldu.

Şimdi, bu başarısızlıktan 6 ay sonra,

küresel iklim değişikliği müzakerelerinin

sorumluluğunu üstlenmek için çağrıldım.

Hayal edebilirsiniz, bu yeni işe
başlamak için en iyi zamanlama.

İklim değişikliği üzerine olan küresel
ruh hâli çöp kutusunun içindeydi.

Küresel anlaşmanın mümkün olabileceğine

hiç kimse inanmadı.

Aslında, ben de inanmadım.

Bu harika TED seyircisinin dışındaki
kimseye söylemeyeceğinize söz verirseniz,

tarih tarafından minnetle gömülen

bir sırrı ortaya çıkaracağım.

İlk basın toplantımda,

bir gazeteci; ''Bayan Figueres,

küresel bir anlaşmanın
mümkün olabileceğini

düşünüyor musunuz?'' diye sordu.

Düşünmeksizin ağzımdan
şu kelimeler döküldü:

"Benim ömrüm elvermez."

Basın ekibimin, Kosta Rikalı

yeni patronlarına bakarken

dehşete düşmüş yüzlerini tahmin edersiniz.

Ben de dehşete düşmüştüm.

Şimdi kendime şaşırmıyorum,
çünkü artık kendime alıştım.

Gerçekten de söylediğim şeylerin

ve bütün evlatlarımızın
yaşamak zorunda olduğu

bir dünyanın varacağı sonuçlar

konusunda dehşete düşmüştüm.

Açık konuşmak gerekirse
benim için feci bir andı

ve düşündüm ki, şey, hayır, dur biraz,

dur biraz.

İmkânsızlık bir gerçek değildir,

bir düşüncedir.

Sadece bir düşünce.

Böylece, o anda ve orada düşüncemi
değiştirmeye karar verdim

ve dünyanın küresel ısınma hakkındaki
duruşunu değiştirmesine yardım edecektim.

Yani bilemiyorum --

Hayır, sadece bu mu? Teşekkürler.

Eğer size

işinizin dünyayı kurtarmak
olduğu söylenseydi,

neler yapardınız bilemiyorum.

İşte bunu iş tanımınızın
içine yerleştirin.

Ayrıca bütün sorumluluk sizde

ancak hiçbir yetkiniz yok,

çünkü hükûmetler aldıkları
her kararda bağımsızdır.

Gerçekten de ilk Pazartesi gününüzde

ne yapacağınızı çok merak ediyorum

fakat benim yaptığım şuydu: Panik oldum.

(Gülüşmeler)

Tekrar panik oldum,

çünkü bu problemi nasıl çözeceğimiz

konusunda hiçbir fikrim
olmadığını fark ettim.

Ayrıca sonra yine bu problemi
nasıl çözeceğimiz konusunda

hiçbir fikrim olmadığını fark ettim.

Ancak tek bir şey biliyordum:

Bu konuşmanın üslubunu
değiştirmek zorundayız.

Çünkü iyimserlik olmadan

zafer kazanmanın bir yolu yok.

İşte,

iyimserliği basit bir kelime
olarak kullanıyorum

fakat gelin bunu daha
geniş bir şekilde anlayalım.

Hadi bunu cesaret olarak,

umut olarak, güven olarak,
dayanışma olarak,

biz insanları, bir araya getiren
temel inançlar olarak anlayalım

ve insanlığın kaderini daha iyiye

götürmek için birbirimize
yardım edebilelim.

Bu olmadan Kopenhag
felcinden kurtulabilememiz için

bir yol olmadığını düşündüğümü
tahmin edebiliyorsunuzdur.

Altı yıldır,

inatla, bıkmadan usanmadan,

medyadan gelen sorular ne olursa olsun,

--daha da iyiye gittim--

ve deliller ne kadar
aksini işaret etse de

bu düzene iyimserlik aşıladım.

Bana güvenin, aksi yönde
çok fazla kanıt vardı.

Ancak karşısında da düzene doğru
sonu gelmeyen bir iyimserlik vardı.

Yakın bir zaman sonra,

binlerce insanın zemin hazırladığı

birçok alanda meydana gelen
değişiklikleri görmeye başladık,

buna bugün burada
bulunan sizler de dâhilsiniz

ve sizlere teşekkür ediyorum.

Bu TED topluluğu,

önemli değişikliğin meydana geldiği

ilk alanı söylediğimde şaşırmayacaktır.

O alan,

teknolojiydi.

Bizler, temiz teknolojide,

özellikle de yenilenebilir
enerji teknolojilerinde,

şu an şehrin tamamının

elektrik ihtiyacını karşılayacak
kapasiteye sahip

yoğunlaştırılmış güneş enerjili

elektrik santrallerini
inşa ettiğimiz süreçte

fiyatların düştüğünü ve kapasitenin
arttığını görmeye başladık.

Taşınabilirlik ve akıllı binalar
konusunda neler yaptığımızdan

bahsetmiyorum bile.

Teknolojideki bu değişimle,

ekonomik dengede

bir değişikliğin olduğunu anlayabildik.

Çünkü; evet biz iklim değişikliği için

yüksek maliyetlerin söz konusu olduğunu

ve yine evet karmaşık riskler
olduğunu fark edebiliyorduk.

Ancak, ekonomik avantajlar

ve hakiki faydalar da var,

çünkü temiz teknolojinin yayılması

bizlere daha temiz bir hava,

daha iyi bir sıhhat,

daha iyi ulaşım,
daha yaşanılabilir şehirler,

daha iyi bir enerji güvencesi,

gelişmekte olan ülkeler için daha fazla
enerjiye ulaşım imkânı sağlayacak.

Kısaca, şu an yaşadığımız
dünyadan daha iyi bir dünya.

Bu anlayışla

aslında bir kısmınız, öncelikle ulusal
olmayan hükûmetler olmak üzere,

özel sektör, endüstrinin ileri gelenleri,

sigorta şirketleri, yatırımcılar,

şehirlerin öncüleri,
inanç topluluklarından geçerek

hünerin ve heyecanın yayılmasına
tanıklık etmiş olmalısınız.

Çünkü bu grupların hepsi bu durumun

gerçekte kendi yararlarına
olduğunu anlamaya başladı.

Bu esasında onların
kâr-zarar hanesini düzeltebilir.

Ayrıca burada sadece
olağan şüpheliler yoktu.

Size söylemeliyim ki; büyük ama
çok büyük bir petrol ve gaz şirketinin

CEO'su geçen yılın başında bana geldi

ve,

tabii ki gizlice,

şirketini nasıl
değiştireceğini bilmediğini,

fakat değiştireceğini söyledi.

Çünkü uzun süre ayakta kalmak istiyordu.

Yani, şimdi biz ekonomi
dengesinde bir değişiklik yaşıyoruz

ve bununla birlikte,
herkesten gelen destekle

ulusal hükûmetlerin bu durumun

kendi yararlarına olduğunu anlamalarını
görmemiz çok uzun sürmedi.

Ayrıca ülkelere evrensel çabaya,
kendi yararlarına olacak şekilde,

nasıl katkı sağlayabileceklerini
belirlemek adına talepte bulunduk,

195 ülkenin 189'u

189 ülke, kendi öncelikleri ile kesişen

ve kendi milli sürdürülebilir
kalkınma planları ile uyumlu,

kendi yararlarını temel alan

geniş çaplı küresel değişiklik
planlarını gönderdiler.

Pekâlâ,

bir kere ülkelerin temel
çıkarlarını koruduğunuz zaman,

anlıyorsunuz ki; ülkeler ortak bir yolda,

ortak bir güzergâhta
birleşmeye hazırlarmış

ki bu güzergâh bizleri muhtemelen

birkaç on yıl ileriye götürecek

ve bu sürede de yeni bir ekonomiye,

hayli dirençli, karbondan
arındırılmış bir ekonomiye

geçiş olacak.

Ulusal hükûmetler adına

hâlihazırda elimizde olan ulusal destekler

istikrarlı bir iklimi sağlamakta yetersiz.

Ancak bunlar sadece ilk adımlar

ve zamanla gelişecekler.

Ayrıca önlemler, tüm bu çabaların
raporlanması ve doğrulanması

yasal olarak bağlayıcı.

Amacımızına doğru kümülatif gelişimi

değerlendirmek için her beş yılda bir

ele alacağımız kontrol noktaları

yine yasal olarak bağlayıcı

ve karbondan arındırılmış
ve daha dirençli

bir ekonomiye giden bu güzergâh da

yasal olarak bağlayıcı.

İşte size en önemli kısım:

Daha önce elimizde neler vardı?

Tamamen yetersiz

ve dahası büyük ölçekte
bir yük olarak algılanan

kısıtlı, kısa dönem karbon yayılımını

azaltma taahütlerini ortaya koyan

bir avuç dolusu ülke.

Şimdi ise elimizde neler var?

Şimdi, hepsinin çevresel bütünlükle
ortak bir amaca hizmet ettiği;

farklı alanlarda, farklı yaklaşımlarla,

farklı yoğunlukta katkıda bulunan

dünyanın tüm ülkelerine sahibiz.

Yani, hepsini bir araya getirdiğinizde

ve anlayışı değiştirdiğinizde

hükûmetlerin Paris'e gidebileceklerini

ve Paris Anlaşması'nı kabul
edeceklerini görürsünüz.

(Alkış)

Böylece,

şöyle 6 yıl

geriye doğru baktığımda,

ilk aklıma gelen şey

Paris Anlaşması'nın kabul edildiği gün.

Odadaki mutluluğu size tarif edemem.

5.000 insan mutluluk

ve hâlâ gördükleri şeye olan
inançsızlıkları arasındaki uçurumda

yerlerinden zıpladı, ağladı,
alkışladı, bağırdı, çağırdı.

Çünkü bu iş için

birçok insan yıllarca çaba sarf etti
ve sonunda bu iş gerçek oldu.

Sadece doğrudan katkıda
bulunanlarla da sınırlı değildi.

Birkaç hafta önce,
eşi Natasha'ya vermek istediği

Tahiti incisi hakkında
karar vermeye çalışan

bir meslektaşımla birlikteydim.

En sonunda neyi almaya karar verdiğinde,

kuyumcu ona dedi ki:

"Bilin ki şu an bunu
aldığınız için çok şanslısınız,

çünkü bu inciler iklim değişikliğinden
dolayı yok olma tehlikesi altındalar."

"Ancak" dedi kuyumcu, "duydunuz mu?

hükûmetler ortak bir karar almışlar

ve Tahiti'nin bir şansı olabilir."

Haklı olarak, belki de,
belki de işte size umudun,

olası bir ihtimalin olduğuna dair

ne mükemmel bir delil.

Hâlâ yapmamız gereken çok iş
olduğunun farkına varan ilk kişi benim.

Küresel ısınma hakkında
yapacağımız işe daha yeni başladık.

Aslına bakarsanız,
önümüzdeki kaçınılmaz beş yıl için

çabamızı ikiye
katladığımızdan emin olmalıyız.

Ama inanıyorum ki;

geçen altı yılı

imkânsızdan,

durmak bilmez bir hâle getirdik.

Peki bunu nasıl yaptık?

Bizi karşı karşıya
olmaktan ortaklığa götüren,

milli ve yerel menfaatlerin evrensel

ihtiyaçlar karşısında çok da
farklı bir konumda olmadığını

ve eğer bunu anlayabilirsek
bunları bir araya getirebileceğimizi

ve ahenkli bir şekilde

kaynaştırabileceğimizi
anlamamıza yardımcı olan

dönüşümsel iyimserliği
başkalarına aktararak.

Dikkatimizi vermemiz gereken
diğer küresel meselelere

-- gıda güvencesi, su güvencesi,
ev güvencesi, zorunlu göç --

baktığımda, hâlâ daha
bu problemleri nasıl çözeceğimizi

tam olarak bilmediğimizi görüyorum.

Ancak iklim değişikliği için

yaptığımız şeylerden
bir şeyler çıkarabiliriz

ve sıfır toplam anlayışını yeniden
yorumlamamız gerektiğini anlayabiliriz.

Çünkü bizlere her daim bir
kazanan ve bir kaybeden olduğu

ve sizin kaybınızın benim
kazancım olduğu öğretildi.

Ama şimdilerde öyle
bir dünyada yaşıyoruz ki

gezegensel sınırlara ulaştık

ve sadece birbirimize bağlı değil

ve fakat artan bir şekilde
birbirimize bağımlıyız,

sizin kaybınız artık benim kazancım değil.

Ya hepimiz kaybedeniz

ya da hepimiz kazanan olabiliriz.

Ancak sıfır ile toplam arasında

bir karar vermemiz gerekiyor.

Hepimiz için hiçbir yararın
olmadığı veyahut da

hepimizin yararına
bir yaşam sürmek arasında

bir seçim yapmamız gerekiyor.

Bunu bir kere yaptık.
Tekrar başarabiliriz.

Teşekkürler.

(Alkış)