Kitaplar zihninizi nasıl açar?

Çocukluğunuzdan beri kurduğunuz bir hayal gerçekleşmezse ne olur? Lisa Bu, ABD'de yeni hayatına adapte olmaya çalışırken, zihninin ufuklarını geliştirmek ve kendine yeni bir yol çizmek için kitaplara başvurdu. Kitapların sihri üzerine bu sevimli ve kişisel konuşmasında Lisa okumaya yönelik benzersiz yaklaşımını bizlerle paylaşıyor.

Bir jimnastikçi olmak için,

1970'lerde Çin'in Hunan Eyaleti'nde iki yıl boyunca eğitim gördüm.

Birinci sınıfta iken,

devlet beni bir atletizm okuluna göndermek istedi,

tüm masraflarım karşılanacaktı.

Ama benim kaplan annem bu teklifi reddetti.

Annem ve babam kendileri gibi

mühendis olmamı istiyorlardı.

Kültür Devrimi'nde hayatta kalmayı başardıktan sonra, onlar

kesinlikle mutluluğa giden tek bir yol olduğuna körü körüne inanıyorlardı:

bu da güvenli ve dolgun maaşlı bir işti.

İşi sevmem ya da sevmemem önemli değildi.

Ama benim hayalim bir Çin operası şarkıcısı olmaktı.

İşte burada hayali piyanomu çalıyorum.

Bir opera şarkıcısı, cambazlığı öğrenmek için

eğitimine küçük yaşta başlamalıdır.

Bu yüzden opera okuluna gidebilmek için her şeyi denedim, elimden gelen her şeyi yaptım.

Hatta okul müdürüne

ve bir radyo programcısına dahi mektup yazdım.

Ama hiçbir yetişkin bu fikirden hoşlanmadı.

Hiçbir yetişkin benim ciddi olduğuma inanmadı.

Beni destekleyen yalnızca arkadaşlarım oldu, ama onlar da çocuktular,

dolayısıyla benim kadar güçsüzdüler.

15 yaşına geldiğimde, opera eğitimi için artık çok geç kaldığımı biliyordum.

Hayalim asla gerçekleşmeyecekti.

Hayatımın geri kalanını düşündükçe korkuyordum.

Umudum en iyi ihtimalle

ikinci sınıf bir mutluluk sahibi olmaktı.

Ama bu hiç de adil değildi.

Ben güçlü bir şekilde isteyeceğim başka bir şey bulmaya kararlıydım.

Etrafımda bana bir şey öğretecek kimse yok mu? Peki öyle olsun!

Ben de kitaplara yöneldim.

Anne-babamdan alamadığım tavsiyeler konusundaki açlığımı, yazar ve müzisyenlerden oluşan bir aile tarafından yazılmış

"Fou Lei'in Ailesinin Mektupları" adlı kitapla giderdim.

Konfüçyus geleneği itaat gerektirirken, ben örnek alacağım

bağımsız kadın rol modelini "Jane Eyre" da buldum.

"Sürüsüne Bereket" adlı kitaptan da verimli olmayı öğrendim.

Ve şu kitapları okuduktan sonra yurtdışında eğitim görmeye heveslendim:

"Sanmao'nun Tüm Eserleri" ("Echo Chan") ve Nan Huaijin'in
"Tarihten Dersler"i.

1995 yılında ABD'ye geldim.

Bu ülkede ilk olarak hangi kitapları okudum?

Tabii ki Çin'de yasaklı olan kitapları.

"İyi Dünya" Çinli köylülerin hayatını anlatıyordu.

Propaganda için uygun değildi, anlamıştım.

İncil ilginç, ama garipti.

(Gülüşmeler)

İçinde her ayrı gün için bir konu vardı.

Ancak beşinci emirle bir şeyi idrak ettim:

"Anneni ve babanı onurlandırmalısın."

"Onurlandırmak?! İtaatten çok farklı ve çok daha iyi"

dedim kendi kendime.

Yani bu Konfüçyus geleneğinden gelen kendimi suçlama tuzağından

kurtulma ve anne-babamla ilişkimi yeniden başlatma konusunda

benim aracım İncil oldu.

Yeni bir kültürle tanışmak da bana karşılaştırmalı okuma

alışkanlığını kazandırdı.

Bu alışkanlık birçok konuda kavrayışımı artırdı.

Örneğin bu haritayı başta uygunsuz bulmuştum,

Çünkü Çinli öğrenciler böyle büyürlerdi.

Çin'in dünyanın merkezi olması

gerekmediğini hiç düşünmemiştim.

Bir harita aslında bir kişinin görüşünü yansıtır.

Karşılaştırmalı okuma aslında yeni bir şey değildir.

Akademik dünyada standart bir uygulamadır.

Hatta karşılaştırmalı din ve karşılaştırmalı edebiyat

gibi araştırma alanları bile vardır.

Karşılaştırmak ve tezat oluşturmak akademisyenlerin

bir konuyu bütünüyle anlamalarını sağlar.

Ben de şöyle düşündüm: karşılaştırmalı okuma

araştırmada işe yarıyorsa, onu niye günlük hayatta da kullanmayalım ki?

Ben de kitapları çift halinde okumaya başladım.

Bu kitaplar, Walter Isaacson'un 'Benjamin Franklin'i ve David McCullough'un 'John Adams'ında olduğu gibi

aynı olaya karışmış kişileri,

veya Katharine Graham'ın 'Kişisel Tarih'i ve Alice Schroeder'in 'Kartopu: Warren Buffet ve Hayatın İş Dünyası'nda olduğu gibi

aynı deneyimleri paylaşmış arkadaşları anlatıyor olabilirler.

Aynı hikayeleri farklı türde kitaplarda da karşılaştırdım. (Gülüşmeler)

King James'in yazdığı "Kutsal İncil" ve Christopher Moore'un yazdığı "Kuzu" gibi.

Farklı kültürlerden benzer öyküleri de karşılaştırdım: Joseph Campbell'ın "Mitin Gücü" adlı muhteşem kitabında yaptığı gibi.

Örneğin hem İsa hem de Buda'nın başına

üç baştan çıkarıcı şey gelmiş.

İsa'nın başına gelenler ekonomik, siyasi ve ruhani özellikli imiş.

Ama Buda'nın başına gelenlerin tümü,

ilginç bir şekilde psikolojikmiş:

şehvet, korku ve sosyal görev. Çok enteresan...

Yabancı bir dil biliyorsanız en sevdiğiniz kitapları iki ayrı dilde okumak eğlencelidir.

Thomas Merton'un yazdığı "Chuang Tzu'nun Yolu" ve Alan Watts'ın yazdığı "Tao: Akarsunun Yolu" gibi.

Çevirinin içinde kaybolup asıl metinden uzaklaşmak yerine ben burada birçok kazanım görüyorum.

Örneğin "mutluluk" sözcüğünün Çincede kelime anlamıyla

"hızlı neşe" anlamına geldiğini çeviri sayesinde keşfettim. A-ha!

Çince de "gelin" aslında "taze anne" anlamına geliyor. Vay canına!

(Gülüşmeler)

Kitaplar geçmişin ve bugünün insanlarıyla bağlantı

kurmam için bana sihirli bir kapının anahtarını verdiler.

Kendimi bir daha yalnız veya güçsüz hissetmeyeceğimi biliyorum.

Hayallerinin yıkılması aslında diğer insanların

ızdıraplarıyla karşılaştırılacak olursa tamamen önemsiz bir şeydir.

Sonunda anladım ki,

bir hayalin tek amacı gerçekleşmek değildir.

Bir hayalin en önemli amacı

hayallerin, tutkunun, mutluluğun

kaynaklandığı noktayla ilişkiye geçmemizi sağlamaktır.

Yıkılmış bir hayal bile sizin için bunu yapabilecek niteliktedir.

Yani bugün çoğunlukla mutlu isem ve

bir amacım, net bir dünya görüşüm varsa

bu, kitaplar sayesinde olmuştur.

Kitaplar yanınızdan hiç eksik olmasın.

Teşekkürler.

(Alkışlar)

Teşekkürler. (Alkışlar)