Return to Video

Het genie van Marie Curie - Shohini Ghose

  • 0:07 - 0:10
    Als je een glimp wilt opvangen
    van Marie Curies manuscripten
  • 0:10 - 0:13
    moet je een verklaring tekenen
    en beschermende kleding dragen
  • 0:13 - 0:17
    om jezelf te beschermen
    tegen stralingsbesmetting.
  • 0:17 - 0:21
    Ook het lichaam van Madame Curie werd
    bijgezet in een met lood bekleedde kist
  • 0:21 - 0:24
    om de straling die het hart was
    van haar onderzoek,
  • 0:24 - 0:28
    en waarschijnlijk haar doodsoorzaak,
    onder controle te houden.
  • 0:28 - 0:31
    Opgroeiend in Warschau
    in het Russisch bezette deel van Polen
  • 0:31 - 0:35
    was de jonge Marie,
    oorspronkelijk genaamd Maria Sklodowska,
  • 0:35 - 0:39
    een briljante student,
    maar ze stond voor lastige hindernissen.
  • 0:39 - 0:42
    Als vrouw werd ze uitgesloten
    van hoger onderwijs,
  • 0:42 - 0:45
    dus in een daad van opstandigheid
  • 0:45 - 0:47
    ging Marie naar de varende universiteit,
  • 0:47 - 0:52
    een geheime instantie die clandestien
    onderwijs gaf aan Poolse jongeren.
  • 0:53 - 0:55
    Door geld te sparen en te werken
    als gouverneur en docent
  • 0:55 - 1:00
    kon ze uiteindelijk in Parijs gaan
    studeren bij de gereputeerde Sorbonne.
  • 1:00 - 1:03
    Daar behaalde Marie zowel haar fysica-
    als haar wiskundediploma,
  • 1:03 - 1:06
    overleefde er grotendeels
    op brood en thee
  • 1:06 - 1:09
    en viel soms flauw
    als gevolg van ondervoeding.
  • 1:09 - 1:12
    In Parijs, ontmoette Marie
    de fysicus Pierre Curie,
  • 1:12 - 1:15
    die zijn lab en hart met haar deelden.
  • 1:15 - 1:17
    Maar ze wilde graag terug naar Polen.
  • 1:17 - 1:19
    Toen ze echter terugkwam in Warschau
  • 1:19 - 1:23
    bleek een academische positie vinden
    als een vrouw een lastige opgave.
  • 1:23 - 1:25
    Niet alles was verloren.
  • 1:25 - 1:27
    In Parijs wachtte Pierre met smart op haar
  • 1:27 - 1:31
    en het paar trouwde snel en werd
    een formidabel wetenschappelijk team.
  • 1:31 - 1:35
    Het werk van een andere fysicus
    wekte Marie Curies interesse.
  • 1:35 - 1:39
    In 1896 ontdekte Henri Becquerel
  • 1:39 - 1:44
    dat uranium spontaan een mysterieuze
    röntgenachtige straling afgeeft
  • 1:44 - 1:47
    waar fotografische film gevoelig voor is.
  • 1:47 - 1:52
    Curie ontdekte al snel dat het element
    thorium een vergelijkbare straling afgaf.
  • 1:52 - 1:57
    Wat belangrijk was: de stralingssterkte
    hing puur af van de hoeveelheid
  • 1:57 - 2:00
    en ondervond geen gevolgen
    door fysieke of chemische veranderingen.
  • 2:00 - 2:04
    Dit bracht haar tot de conclusie
    dat straling uit iets fundamenteels kwam,
  • 2:04 - 2:07
    binnen de atomen van elk element.
  • 2:07 - 2:08
    Het idee was radicaal
  • 2:08 - 2:14
    en hielp het gangbare model van atomen
    als ondeelbare objecten te ontkrachten.
  • 2:14 - 2:18
    Door vervolgens te focussen op een
    superradioactief erts genaamd pekblende,
  • 2:19 - 2:24
    realiseerden de Curies zich dat niet
    alleen uranium straling kon creëren.
  • 2:24 - 2:28
    Waren er dus andere radioactieve elementen
    die mogelijk verantwoordelijk waren?
  • 2:28 - 2:32
    In 1898 rapporteerden ze
    twee nieuwe elementen:
  • 2:32 - 2:35
    polonium, vernoemd
    naar Maries eigen land Polen,
  • 2:35 - 2:38
    en radium, het Latijnse woord voor straal.
  • 2:38 - 2:42
    Ze hebben in die tijd
    ook de term radioactiviteit bedacht.
  • 2:42 - 2:48
    Tegen 1902 hadden de Curies
    een tiende gram zuiver radiumchloridezout
  • 2:48 - 2:51
    geëxtraheerd uit een paar ton pekblende,
  • 2:51 - 2:53
    een ongelooflijke prestatie op dat moment.
  • 2:53 - 2:56
    Later dat jaar, werden
    Pierre Curie en Henri Becquerel
  • 2:56 - 2:59
    genomineerd voor de Nobelprijs
    in natuurkunde,
  • 2:59 - 3:01
    maar Marie werd overgeslagen.
  • 3:01 - 3:05
    Pierre nam het op voor de welverdiende
    erkenning van zijn vrouw.
  • 3:05 - 3:07
    En dus deelden beide Curies en Becquerel
  • 3:07 - 3:11
    de Nobelprijs in 1903,
  • 3:11 - 3:16
    waardoor Marie Curie de eerste
    vrouwelijke Nobelprijswinnaar is.
  • 3:16 - 3:20
    Goed gefinancierd en gerespecteerd
    waren de Curies een succes.
  • 3:20 - 3:24
    Maar toen werd Pierre in 1906
    verpletterd door een paardenkar
  • 3:24 - 3:27
    toen hij een drukke kruising
    wilde oversteken.
  • 3:27 - 3:30
    Marie, ten einde raad,
    verdiepte zich in haar onderzoek
  • 3:30 - 3:32
    en nam Pierres leerpositie over
    bij de Sorbonne,
  • 3:33 - 3:36
    en werd de eerste vrouwelijke
    professor van de school.
  • 3:36 - 3:38
    Haar solowerk wierp vruchten af.
  • 3:38 - 3:41
    In 1911 won ze nog een Nobelprijs,
  • 3:41 - 3:45
    deze keer in scheikunde voor haar eerdere
    ontdekking van radium en polonium,
  • 3:45 - 3:49
    en haar extractie en analyse
    van pure radium en zijn verbindingen.
  • 3:49 - 3:52
    Dit maakte haar de eerste,
    en tot deze datum enige persoon
  • 3:52 - 3:56
    die twee Nobelprijzen won
    in twee verschillende wetenschappen.
  • 3:56 - 3:59
    Professor Curies ontdekkingen
    werden toegepast
  • 3:59 - 4:02
    en veranderden het landschap
    van medisch onderzoek en behandelingen.
  • 4:02 - 4:05
    Zij opende mobiele radiologie-eenheden
    tijdens de Eerste Wereldoorlog
  • 4:06 - 4:09
    en onderzocht de effecten
    van straling op tumoren.
  • 4:09 - 4:13
    Echter, deze voordelen voor de mensheid
    kwamen haar wellicht zelf duur te staan.
  • 4:13 - 4:16
    Curie overleed in 1934
    aan een beenmergziekte,
  • 4:16 - 4:20
    wat velen vandaag wijten
    aan haar blootstelling aan straling.
  • 4:20 - 4:23
    Marie Curies revolutionaire onderzoek
  • 4:23 - 4:26
    legde de basis voor ons begrip
    van natuurkunde en scheikunde,
  • 4:26 - 4:29
    en het was baanbrekend werk
    voor oncologie, technologie,
  • 4:29 - 4:33
    geneeskunde en nucleaire fysica,
    om er een paar te noemen.
  • 4:33 - 4:36
    Ten goede of ten kwade toegepast:
    haar ontdekkingen in de straling
  • 4:36 - 4:38
    lanceerden een nieuw tijdperk
  • 4:38 - 4:41
    en legde sommige van de grootste geheimen
    van de wetenschap bloot.
Title:
Het genie van Marie Curie - Shohini Ghose
Speaker:
Shohini Ghose
Description:

Zie de volledige les hier: http://ed.ted.com/lessons/the-genius-of-marie-curie-shohini-ghose

Marie Skłodowska Curies revolutionaire onderzoek legde de basis voor ons begrip van natuurkunde en scheikunde en bleek baanbrekend werk voor oncologie, technologie, geneeskunde en nucleaire fysica, om er een paar te noemen. Maar wat deed ze nu eigenlijk? Shohini Ghose verklaart een paar van Marie Skłodowska Curies revolutionaire ontdekkingen.

Les van Shohini Ghose, animatie door Anna Nowakowska.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:04
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for The genius of Marie Curie
Peter van de Ven approved Dutch subtitles for The genius of Marie Curie
Peter van de Ven accepted Dutch subtitles for The genius of Marie Curie
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for The genius of Marie Curie
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for The genius of Marie Curie
Willem Toet edited Dutch subtitles for The genius of Marie Curie
Willem Toet edited Dutch subtitles for The genius of Marie Curie
Willem Toet edited Dutch subtitles for The genius of Marie Curie

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.