WEBVTT

00:00:06.806 --> 00:00:10.354
Als je een glimp wilt opvangen
van Marie Curies manuscripten

00:00:10.384 --> 00:00:13.254
moet je een verklaring tekenen
en beschermende kleding dragen

00:00:13.279 --> 00:00:16.724
om jezelf te beschermen
tegen stralingsbesmetting.

00:00:16.772 --> 00:00:21.187
Ook het lichaam van Madame Curie werd
bijgezet in een met lood bekleedde kist

00:00:21.187 --> 00:00:23.835
om de straling die het hart was
van haar onderzoek,

00:00:23.907 --> 00:00:27.566
en waarschijnlijk haar doodsoorzaak,
onder controle te houden.

00:00:27.666 --> 00:00:30.886
Opgroeiend in Warschau
in het Russisch bezette deel van Polen

00:00:30.926 --> 00:00:34.587
was de jonge Marie,
oorspronkelijk genaamd Maria Sklodowska,

00:00:34.626 --> 00:00:38.910
een briljante student,
maar ze stond voor lastige hindernissen.

00:00:39.288 --> 00:00:42.378
Als vrouw werd ze uitgesloten
van hoger onderwijs,

00:00:42.458 --> 00:00:44.618
dus in een daad van opstandigheid

00:00:44.690 --> 00:00:47.131
ging Marie naar de varende universiteit,

00:00:47.216 --> 00:00:52.491
een geheime instantie die clandestien
onderwijs gaf aan Poolse jongeren.

00:00:52.613 --> 00:00:55.433
Door geld te sparen en te werken
als gouverneur en docent

00:00:55.496 --> 00:01:00.205
kon ze uiteindelijk in Parijs gaan
studeren bij de gereputeerde Sorbonne.

00:01:00.279 --> 00:01:03.390
Daar behaalde Marie zowel haar fysica-
als haar wiskundediploma,

00:01:03.453 --> 00:01:05.650
overleefde er grotendeels
op brood en thee

00:01:05.713 --> 00:01:08.720
en viel soms flauw
als gevolg van ondervoeding.

00:01:08.767 --> 00:01:11.884
In Parijs, ontmoette Marie
de fysicus Pierre Curie,

00:01:11.963 --> 00:01:14.668
die zijn lab en hart met haar deelden.

00:01:14.668 --> 00:01:17.337
Maar ze wilde graag terug naar Polen.

00:01:17.337 --> 00:01:19.187
Toen ze echter terugkwam in Warschau

00:01:19.187 --> 00:01:23.144
bleek een academische positie vinden
als een vrouw een lastige opgave.

00:01:23.207 --> 00:01:24.617
Niet alles was verloren.

00:01:24.617 --> 00:01:27.201
In Parijs wachtte Pierre met smart op haar

00:01:27.201 --> 00:01:30.847
en het paar trouwde snel en werd
een formidabel wetenschappelijk team.

00:01:30.933 --> 00:01:34.836
Het werk van een andere fysicus
wekte Marie Curies interesse.

00:01:34.896 --> 00:01:38.529
In 1896 ontdekte Henri Becquerel

00:01:38.529 --> 00:01:43.938
dat uranium spontaan een mysterieuze
röntgenachtige straling afgeeft

00:01:44.033 --> 00:01:46.795
waar fotografische film gevoelig voor is.

00:01:46.893 --> 00:01:52.061
Curie ontdekte al snel dat het element
thorium een vergelijkbare straling afgaf.

00:01:52.134 --> 00:01:57.015
Wat belangrijk was: de stralingssterkte
hing puur af van de hoeveelheid

00:01:57.089 --> 00:02:00.438
en ondervond geen gevolgen
door fysieke of chemische veranderingen.

00:02:00.463 --> 00:02:04.055
Dit bracht haar tot de conclusie
dat straling uit iets fundamenteels kwam,

00:02:04.110 --> 00:02:07.102
binnen de atomen van elk element.

00:02:07.102 --> 00:02:08.342
Het idee was radicaal

00:02:08.342 --> 00:02:13.689
en hielp het gangbare model van atomen
als ondeelbare objecten te ontkrachten.

00:02:13.747 --> 00:02:18.478
Door vervolgens te focussen op een
superradioactief erts genaamd pekblende,

00:02:18.526 --> 00:02:23.547
realiseerden de Curies zich dat niet
alleen uranium straling kon creëren.

00:02:23.619 --> 00:02:28.229
Waren er dus andere radioactieve elementen
die mogelijk verantwoordelijk waren?

00:02:28.317 --> 00:02:32.120
In 1898 rapporteerden ze
twee nieuwe elementen:

00:02:32.193 --> 00:02:35.326
polonium, vernoemd
naar Maries eigen land Polen,

00:02:35.414 --> 00:02:38.119
en radium, het Latijnse woord voor straal.

00:02:38.177 --> 00:02:42.264
Ze hebben in die tijd
ook de term radioactiviteit bedacht.

00:02:42.384 --> 00:02:48.339
Tegen 1902 hadden de Curies
een tiende gram zuiver radiumchloridezout

00:02:48.384 --> 00:02:50.889
geëxtraheerd uit een paar ton pekblende,

00:02:50.977 --> 00:02:53.246
een ongelooflijke prestatie op dat moment.

00:02:53.321 --> 00:02:56.387
Later dat jaar, werden
Pierre Curie en Henri Becquerel

00:02:56.476 --> 00:02:58.977
genomineerd voor de Nobelprijs
in natuurkunde,

00:02:59.042 --> 00:03:00.811
maar Marie werd overgeslagen.

00:03:00.874 --> 00:03:04.536
Pierre nam het op voor de welverdiende
erkenning van zijn vrouw.

00:03:04.590 --> 00:03:07.288
En dus deelden beide Curies en Becquerel

00:03:07.368 --> 00:03:10.796
de Nobelprijs in 1903,

00:03:10.869 --> 00:03:15.759
waardoor Marie Curie de eerste
vrouwelijke Nobelprijswinnaar is.

00:03:15.893 --> 00:03:19.702
Goed gefinancierd en gerespecteerd
waren de Curies een succes.

00:03:19.806 --> 00:03:24.405
Maar toen werd Pierre in 1906
verpletterd door een paardenkar

00:03:24.430 --> 00:03:26.646
toen hij een drukke kruising
wilde oversteken.

00:03:26.671 --> 00:03:29.559
Marie, ten einde raad,
verdiepte zich in haar onderzoek

00:03:29.625 --> 00:03:32.485
en nam Pierres leerpositie over
bij de Sorbonne,

00:03:32.553 --> 00:03:35.794
en werd de eerste vrouwelijke
professor van de school.

00:03:35.849 --> 00:03:38.039
Haar solowerk wierp vruchten af.

00:03:38.087 --> 00:03:40.676
In 1911 won ze nog een Nobelprijs,

00:03:40.728 --> 00:03:44.561
deze keer in scheikunde voor haar eerdere
ontdekking van radium en polonium,

00:03:44.644 --> 00:03:48.967
en haar extractie en analyse
van pure radium en zijn verbindingen.

00:03:48.967 --> 00:03:52.375
Dit maakte haar de eerste,
en tot deze datum enige persoon

00:03:52.375 --> 00:03:56.368
die twee Nobelprijzen won
in twee verschillende wetenschappen.

00:03:56.368 --> 00:03:58.762
Professor Curies ontdekkingen
werden toegepast

00:03:58.803 --> 00:04:02.107
en veranderden het landschap
van medisch onderzoek en behandelingen.

00:04:02.162 --> 00:04:05.466
Zij opende mobiele radiologie-eenheden
tijdens de Eerste Wereldoorlog

00:04:05.514 --> 00:04:08.520
en onderzocht de effecten
van straling op tumoren.

00:04:08.604 --> 00:04:12.628
Echter, deze voordelen voor de mensheid
kwamen haar wellicht zelf duur te staan.

00:04:12.715 --> 00:04:15.751
Curie overleed in 1934
aan een beenmergziekte,

00:04:15.836 --> 00:04:20.047
wat velen vandaag wijten
aan haar blootstelling aan straling.

00:04:20.110 --> 00:04:22.740
Marie Curies revolutionaire onderzoek

00:04:22.764 --> 00:04:26.150
legde de basis voor ons begrip
van natuurkunde en scheikunde,

00:04:26.219 --> 00:04:29.342
en het was baanbrekend werk 
voor oncologie, technologie,

00:04:29.400 --> 00:04:33.145
geneeskunde en nucleaire fysica,
om er een paar te noemen.

00:04:33.170 --> 00:04:36.296
Ten goede of ten kwade toegepast:
haar ontdekkingen in de straling

00:04:36.296 --> 00:04:37.996
lanceerden een nieuw tijdperk

00:04:37.996 --> 00:04:41.210
en legde sommige van de grootste geheimen
van de wetenschap bloot.