Karbonhidratlar sağlığını nasıl etkiler?- Richard J. Wood

Tüm dersi izleyin: http://ed.ted.com/lessons/how-do-carbohydrates-impact-your-health-richard-j-wood

Gün içinde yiyip içtiğimiz şeyler sağlığımızı önemli şekilde etkileyebilir. Örneğin çok fazla karbonhidrat alımı, kardiyovasküler hastalık ve tip 2 diyabet gelişimine büyük katkı sağlayan insülin direncine yol açabilir. Ama karbonhidrat dediğimiz tam olarak nedir ve vücudumuza ne yapar? Richard J. Wood açıklıyor.

Ders: Richard J. Wood, Animasyon: Qa'ed Mai.

Bu yiyeceklerden hangisi en az
karbonhidrat içerir?

Bu ekmek parçası mı?

Bir kase pirinç mi?

Ya da bir şişe gazlı içecek mi?

Bu hileli bir soru.

İçerdikleri yağ, vitamin ve diğer besinsel
içerik farklı da olsa,

karbonhidratlar söz konusu olduğunda
bu besinler yaklaşık olarak aynıdır.

Peki bu, senin beslenme düzenin açısından
ne anlama geliyor?

Öncelikle, karbonhidratlar
şeker ve

parçalandığında şekere dönüşen
moleküllerin dahil olduğu besin grubudur.

Karbonhidratlar yapısına göre
basit ya da kompleks olabilir.

Bu bir basit şeker
ya da monosakkarit.

Glukoz, fruktoz ve galaktoz
basit şekerlerdir.

İkisini bir bağla bir araya getirirsek,
bir disakkarit elde ederiz.

Laktoz, maltoz ya da sükroz.

Öte yandan, komleks karbonhidratlar

üç ya da daha fazla basit şekerin
Bir araya gelmesiyle oluşur.

3-10 arası birbirine bağlı şeker
içeren kompleks karbonhidratlara

oligosakkarit denir.

10'dan fazla şeker içerenlereyse
polisakkarit denir.

Sindirim sırasında

vücudun, bu kompleks karbonhidratları

monosakkarit yapıtaşlarına yıkar.

Hücrelerin bunları enerji üretmek
için kullanabilir.

Bu yüzden karbonhidrat zengini
bir besin yediğinde

kanında normalde bir çay kaşığı kadar olan
şeker miktarı artar.

Ama sindirim kanalın tüm karbonhidratlara
aynı şekilde cevap vermez.

Nişasta ve lifli yiyecekleri düşün:

İkisi de polisakkarit,

ikisi de bitkilerden elde ediliyor,

ikisi de yüz ila binlerce monosakkaritin
bir araya gelmesiyle oluşuyor;

ama bir araya geliş şekilleri
farklı

ve bu da vücuttaki etkilerini
değiştiriyor.

Bitkilerin genelde kök ve tohumlarında
enerji için depoladığı nişastada,

glukoz molekülleri alfa bağlarıyla
birleşir.

Bu da sindirim kanalındaki enzimlerce
kolaylıkla yıkılabilmelerini sağlar.

Ama liflerde monosakkaritler
beta bağlarıyla bir araya gelir.

Bu bağlar vücut tarafından yıkılamaz.

Lifler ayrıca nişastayı tutarak
yıkılımasını bir miktar engelleyebilir.

Bu durum dirençli nişasta
oluşumuyla sonuçlanır.

Bu yüzden yüksek nişasta içerikli
kraker ve beyaz ekmek gibi yiyecekler

kolay sindirilir,

kana hızlıca bir sürü glukoz salar.

Glukoz içeriği yüksek gazlı içecekler
içtiğinde de aynen böyle olur.

Bu yiyeceklerin yüksek glisemik indeksi
vardır.

Belli bir yiyeceğin kan şekerini yükseltme
miktarı glisemik endekstir.

Gazlı içecekler ve beyaz ekmeğin
benzer glisemik endeksi vardır.

Çünkü kan şekeri üzerine etkileri
benzerdir.

Ama liften zengin sebze, meyve ve
tam tahıllar yediğinde;

bunlardaki sindirilemeyen beta bağları,
kana glukoz salınımını yavaşlatır.

Bu yiyeceklerin daha düşük
glisemik endeksi vardır

ve yumurta, peynir ve etler de
en düşük glisemik endeksli besinlerdir.

Şeker sindirimi kanalından kana geçerken,

vücudun bu şekeri dokulara aktarmak için
harekete geçer.

Şeker dokularda işlenip enerji için
kullanılabilir.

İnsülin, pankreasta sentezlenen
bir hormon,

vücudun şeker yönetimindeki
ana araçlarındandır.

Birşey yiyip kan şekerin yükseldiğinde,

insülin kana salgılanır.

Kas ve yağ hücrelerini glukozu içeri
almaları için harekete geçirir

ve şekerin enerjiye dönüşümünü
hızla başlatır.

Bir ünite insülinin kan şekerini
düşürme derecesi,

insülin duyarlılığı denen kavramı
anlamamıza yardımcı olabilir.

Bir ünite insülinin kan şekerini
düşürebildiği oranda

insüline duyarlısındır.

İnsülin duyarlılığının azalması,
insülin direnci olarak bilinir.

Pankreas hâlâ insülin göndermektedir;
ama hücreler,

özellikle kas hücreleri insüline
gittikçe azalan bir duyarlılık sergiler.

Bu yüzden kan şekeri düşmez

ve kandaki insülin artmaya devam eder.

Devamlı olarak çok miktarda
karbonhidrat tüketmek

insülin direncine yol açabilir

ve birçok bilim adamı
insülin direncinin

metabolik sendrom denilen
ciddi bir duruma yol açtığını düşünmekte.

Bu durum aşağıdakileri içeren
bir dizi semptomu kapsar:

Artmış kan şekeri,

artmış bel çevresi

ve yüksek tansiyon.

Bu sendrom bazı hastalıkların
gelişim riskini arttırır.

Kardiyovasküler hastalık

ve tip 2 diyabet gibi.

Yaygınlığı da dünya çapında
hızla artmaktadır.

ABD nüfusunun %32 kadar çok bir kısmında
metabolik sendrom var.

Öyleyse şimdi senin beslenme düzenine
geri dönelim.

Yiyeceğin sana şekerli gelse de
gelmese de şeker şekerdir

ve fazlası soruna yol açabilir.

Bu yüzden belki

o makarna suşi pide burrito donut burger
sandviçi reddetmek isteyebilirsin.