De prijs van schaamte

"Er moet een einde komen
aan publieke vernedering als bloedsport," zegt Monica Lewinsky. "Ik was de eerste patiënt die leed aan verlies van persoonlijke reputatie, op wereldschaal, bijna ogenblikkelijk." Vandaag is het soort online publieke vernedering dat zij moest ondergaan, een constante geworden -- en soms is het dodelijk. In een moedige talk houdt ze onze online cultuur van vernedering ongenadig tegen het licht en vraagt ze om verandering.

Hier staat een vrouw die 10 jaar lang
in publieke stilte heeft geleefd.

Zoals je ziet is dat veranderd,

maar pas sinds kort.

Enkele maanden geleden

hield ik mijn eerste
grote publieke toespraak,

bij de 'Forbes 30 under 30'-top:

1.500 briljante mensen,
allemaal jonger dan 30 jaar.

Dat betekent dat in 1998

de oudsten in de groep pas 14 jaar waren,

en de de jongsten pas vier.

Ik grapte met hen dat sommigen
mij misschien alleen kennen

van rapnummers.

Ja, ik kom voor in rapnummers.

Bijna 40 rapnummers. (Gelach)

Maar de avond van mijn toespraak
gebeurde er iets verrassends.

Op mijn 41ste werd ik versierd
door een 27-jarige jongen.

Ja, ik weet het.

Hij was charmant,
en ik voelde me vereerd,

en heb hem afgewezen.

En weet je wat zijn
onsuccesvolle openingszin was?

Hij kon ervoor zorgen
dat ik me weer 22 voelde.

(Gelach) (Applaus)

Ik besefte later op de avond

dat ik waarschijnlijk
de enige 40-plusser ben

die niet weer 22 wil zijn.

(Gelach)

(Applaus)

Op 22-jarige leeftijd
werd ik verliefd op mijn baas

en op 24-jarige leeftijd

ontdekte ik de verwoestende gevolgen.

Mag ik de handen zien van iedereen hier
die nooit fouten maakte

en niets gedaan heeft
waar hij spijt van heeft

op z'n 22ste?

Ja, dat dacht ik al.

Dus net als ik hebben jullie op je 22ste
wellicht foute keuzes gemaakt,

zijn verliefd geworden op
de verkeerde persoon,

misschien zelfs jullie baas.

In tegenstelling tot mijn baas

was de jouwe waarschijnlijk niet
de president van de Verenigde Staten.

Natuurlijk zit het leven vol verrassingen.

Er gaat geen dag voorbij dat ik niet
aan mijn fout herinnerd word

en ik heb zo ontzettend veel spijt
van die fout.

In 1998 werd ik eerst meegesleept
door een onwaarschijnlijke romance,

en vervolgens door een orkaan van
politieke, juridische en mediachaos

zoals we die nog nooit
eerder hadden gezien.

Vergeet niet, maar een paar jaar eerder

was het nieuws afkomstig
uit slechts drie bronnen:

je las een krant of een tijdschrift,

je luisterde naar de radio

of je keek naar de televisie.

Dat was het.

Maar dat was niet mijn lot.

Nee, dit schandaal werd jullie aangeleverd

door de digitale revolutie.

Dat betekende dat we toegang hadden
tot al de informatie die we wilden,

wanneer we maar waar wilden,
elke dag, overal.

Toen het verhaal naar buiten kwam
in januari 1998,

gebeurde dat online.

Het was de eerste keer
dat het traditionele nieuws

het moest afleggen tegen het internet
voor een belangrijk nieuwsbericht:

een klik die wereldwijd weerklonk.

Voor mij persoonlijk betekende het

dat ik van de ene dag op de andere
van een volledig private figuur

een wereldwijd openbaar
vernederde figuur werd.

Ik was de eerste patiënt die leed
aan verlies van persoonlijke reputatie,

op wereldschaal, bijna ogenblikkelijk.

Dit bliksemsnelle oordeel,
met dank aan de technologie,

leidde tot hordes virtuele stenengooiers.

Ja, het was voordat er
sociale media waren,

maar mensen konden wel
online commentaar geven,

verhalen mailen en uiteraard
grove moppen mailen.

Nieuwsbronnen stonden vol
van foto's van mij,

om kranten te verkopen,
als online advertentie,

en om mensen aan de tv
gekluisterd te houden.

Herinner je je een bepaald beeld van mij,

bijvoorbeeld met een baret?

Ik geef toe dat ik fouten heb gemaakt,

die baret was helemaal fout.

Maar de aandacht en de veroordeling
die me te beurt vielen, niet het verhaal,

maar mij persoonlijk,
waren zonder voorgaande.

Ik werd bestempeld als del,

slet, hoer, bimbo,

en natuurlijk, 'die vrouw'.

Velen zagen mij,

maar weinigen kenden mij.

En dat snap ik: je vergat gemakkelijk

dat 'die vrouw' ook dimensies had,

een ziel had en ooit ongebroken was.

Toen dit me 17 jaar geleden overkwam,
had het geen naam.

Nu noemen we het cyberpesten
en online intimidatie.

Vandaag wil ik mijn ervaring
met jullie delen,

vertellen hoe dit me heeft geholpen om
mijn culturele observatie vorm te geven.

Ik hoop dat mijn ervaring
kan leiden tot verandering die resulteert

in minder lijden voor anderen.

In 1998 raakte ik mijn reputatie
en mijn waardigheid kwijt.

Ik raakte bijna alles kwijt

en bijna ook mijn leven.

Ik schets het beeld even voor jullie.

We schrijven september 1998.

Ik zit in een kantoor zonder ramen

in het kantoor
van de Onafhankelijke Juridisch Adviseur,

onder zoemende fluo-verlichting.

Ik luister naar mijn stem,

mijn stem in stiekem opgenomen
telefoongesprekken

die een zogenaamde vriendin
het jaar ervoor heeft opgenomen.

Ik ben hier omdat ik
wettelijk verplicht ben

om persoonlijk de 20 uur
opgenomen gesprekken echt te verklaren.

De afgelopen 8 maanden heeft
de mysterieuze inhoud van deze opnames

als een zwaard van Damocles
boven mijn hoofd gehangen.

Wie weet er nog wat hij
een jaar eerder heeft gezegd?

Bang en ontzet luister ik,

terwijl ik babbel over koetjes en kalfjes,

terwijl ik mijn liefde
voor de president beken

en uiteraard ook mijn liefdesverdriet.

Ik luister naar mijn soms kattige,
soms ondeugende, soms dwaze ik,

die wreed, onverzoenlijk en lomp is.

Ik luister, diep, diep beschaamd,

naar de lelijkste versie van mezelf,

een versie die ik niet eens herken.

Enkele dagen later wordt het Starr-raport
aan het Congres bezorgd.

Al die opnames en transcripties,
die gestolen woorden, zijn er deel van.

Dat mensen die transcripties
kunnen lezen, is erg genoeg,

maar enkele weken later

worden de geluidsopnames
op tv uitgezonden,

en worden grote delen ervan online gezet.

De publieke vernedering was verpletterend.

Het leven was bijna ondraaglijk.

Toentertijd, in 1998, was dit niet iets
dat regelmatig gebeurde,

en daarmee bedoel ik het stelen
van privé-uitspraken, daden,

gesprekken of foto's,

om ze openbaar te maken --

openbaar zonder toestemming,

openbaar zonder context,

openbaar zonder mededogen.

Fast forward, 12 jaar verder, 2010:

de sociale media zijn intussen geboren.

Het landschap is helaas veel meer
bevolkt met gevallen als het mijne,

of iemand nu daadwerkelijk
een fout heeft begaan of niet,

en het geldt nu voor publieke
en private personen.

De gevolgen zijn voor sommigen
erg grimmig geworden.

Ik was aan het telefoneren met mijn mama

in september 2010.

We hadden het over het nieuws

in verband met een jonge student
van Rutgers University,

Tyler Clementi.

De lieve, gevoelige en creatieve Tyler

was in het geheim gefilmd
door zijn kamergenoot

terwijl hij intiem was met een andere man.

Toen de online wereld
daar lucht van kreeg,

gaf dat een spervuur van ridiculisering
en cyberpesterijen.

Enkele dagen later

sprong Tyler
van de George Washington-brug,

zijn dood tegemoet.

Hij was 18.

Mijn mama was buiten zichzelf door
wat Tyler en zijn familie was overkomen.

Ze voelde een diepe pijn

die ik niet helemaal begreep,

tot ik uiteindelijk besefte

dat ze het jaar 1998 opnieuw beleefde,

toen ze elke avond aan mijn bed zat,

toen ze me deed douchen
met de badkamerdeur open,

toen mijn beide ouders vreesden

dat ik dodelijk vernederd zou worden,

letterlijk.

Vandaag de dag krijgen teveel ouders

niet de kans om naar voren te komen
en hun geliefden te redden.

Te velen van hen vernemen
het lijden en de vernedering van hun kind

als het al te laat is.

Tylers tragische, zinloze dood
was een keerpunt voor mij.

Hierdoor zag ik mijn ervaring
in een nieuwe context,

waarna ik de wereld van vernedering
en pesten rondom mij ging bekijken

en de dingen anders ging zien.

In 1998 konden we niet weten
waar deze heerlijke nieuwe technologie,

het internet, ons heen zou leiden.

Sindsdien heeft het mensen
op onvoorstelbare wijzen bijeen gebracht,

verloren familieleden herenigd,

levens gered, revoluties gestart,

maar de duistere kant, het cyberpesten,
het voor slet verslijten dat ik ervoer,

dat had zich overal verspreid.

Elke dag worden online mensen,
vooral jonge mensen,

die niet voldoende ontwikkeling hebben
om ermee om te gaan,

zo misbruikt en vernederd,

dat ze zich niet kunnen inbeelden
de volgende dag nog te leven,

en helaas leven sommigen niet meer,

en dat is helemaal niet virtueel.

ChildLine, een Britse nonprofitorganisatie
voor hulp aan jongeren,

publiceerde eind vorig jaar
een onthutsende statistiek:

tussen 2012 en 2013

was er een stijging van 87 procent

in het aantal oproepen en mails
over cyberpesten.

Een Nederlandse meta-analyse

toonde aan dat er voor het eerst

significant meer zelfmoordgedachten waren
door cyberpesten

dan door offline pesten.

Wat me schokte,
hoewel dat niet had gemoeten,

was hoe ander onderzoek vorig jaar
vaststelde dat vernedering

een intensere emotie is

dan geluk en zelfs woede.

Wreedheid jegens anderen is niet nieuw,

maar online, technologisch versterkt
aan de schandpaal nagelen, klinkt luider,

is onbeperkt en permanent toegankelijk.

De echo van de vernedering reikten vroeger
zo ver als je familie, je dorp,

je school of je gemeenschap,

maar nu gaat het ook
om de online gemeenschap.

Miljoenen mensen kunnen je, vaak anoniem,

treffen met hun woorden,
en dat is een hoop pijn,

Er zijn geen grenzen
die bepalen hoeveel mensen

je publiek kunnen observeren

en je in een publieke uitstalling
kunnen plaatsen.

Er staat een erg persoonlijke prijs

op openbare vernedering,

en de groei van het internet
heeft die de hoogte in gejaagd.

Al bijna twee decennia

zaaien we langzaam het zaad
van schaamte en publieke vernedering

in onze culturele grond,
zowel on- als offline.

Roddelsites, paparazzi,
realityprogramma's, politiek,

nieuwtjessites en soms ook hackers
handelen allemaal in schaamte.

Het heeft geleid tot desensibilisatie
en een permissieve online omgeving

die een platform biedt aan trolling,
aanslagen op de privacy en cyberpesten.

Deze verschuiving leidt tot wat
professor Nicolaus Mills

een cultuur van vernedering noemt.

Hier zijn een paar opvallende voorbeelden
van de afgelopen zes maanden.

Snapchat, de dienst die vooral
door jongere generaties wordt gebruikt,

beweert dat zijn boodschappen
een levensduur hebben

van enkele seconden.

Je kan je al voorstellen tot welk gamma
van content dat leidt.

Een andere app, waarmee Snapchatters
die levensduur verlengden,

werd gehackt,

en 100.000 persoonlijke gesprekken,
foto's en video's werde online gelekt,

zodat hun levensduur nu eeuwig is.

De iCloud-accounts van Jennifer Lawrence
en andere acteurs werd gehackt.

Persoonlijke, intieme naaktfoto's werden
breed over het internet uitgesmeerd,

zonder hun toestemming.

Een roddelsite kreeg
meer dan 5 miljoen hits

met dit ene verhaal.

En hoe zat het met
de gehackte Sony Pictures?

De documenten
die de meeste aandacht kregen,

waren privé-mails met de hoogste
publieke schaamtefactor.

Maar in deze cultuur van vernedering

hangt er nog een ander soort prijskaartje
aan publieke vernedering.

Die prijs meet niet de kosten
voor het slachtoffer,

die Tyler en te vele anderen,

met name vrouwen, minderheden

en leden van de homogemeenschap
betaald hebben,

maar hij meet de winst
van diegenen die zich aan hen tegoed doen.

De invasie van anderen is een grondstof

die efficiënt en zonder mededogen wordt
ontgonnen, verpakt en met winst verkocht.

Er is een markt ontstaan waarop
publieke vernedering een grondstof is

en schaamte een bedrijfstak.

Hoe wordt het geld verdiend?

Clicks.

Hoe meer schaamte, hoe meer clicks.

Hoe meer clicks, hoe meer reclamegeld.

We zitten in een gevaarlijke cyclus.

Hoe meer we op dit soort roddels klikken,

hoe meer we afgestompt raken
voor het menselijk leven dat erachter zit,

en hoe meer afgestompt we raken,
hoe meer we klikken.

Al die tijd verdient iemand geld

over de rug van het lijden van een ander.

Bij elke klik maken we een keuze.

Hoe meer we onze cultuur
verzadigen met publieke vernedering,

hoe meer het geaccepteerd wordt,

hoe meer van dit gedrag
we zullen zien: cyberpesten,

trollen, sommige manieren van hacken

en online intimidatie.

Waarom? Omdat ze allemaal
op vernedering gebaseerd zijn.

Dit gedrag is een symptoom
van de cultuur die we gecreëerd hebben.

Bedenk maar even.

Gedragsverandering begint
met een evolutie in de overtuiging.

Dat zagen we bij racisme, homofobie

en vele andere vooroordelen,
vandaag de dag en in het verleden.

Naarmate onze overtuiging
over het homohuwelijk veranderde,

kregen meer mensen dezelfde vrijheden.

Toen we duurzaamheid
op prijs gingen stellen,

begonnen meer mensen
hun afval te scheiden.

Wat betreft onze cultuur van vernedering,

hebben we een culturele revolutie nodig.

Er moet een einde komen
aan publieke vernedering als bloedsport.

Het is tijd om in te grijpen,
op het internet en in onze cultuur.

De wijziging begint met iets simpels,
maar het is niet makkelijk.

We moeten terug naar de aloude waarden
van mededogen en van empathie.

Online hebben we een tekort aan mededogen,

een empathiecrisis.

Onderzoekster Brené Brown zei,
en ik citeer:

"Schaamte overleeft empathie niet."

Schaamte overleeft empathie niet.

Ik heb pikzwarte dagen
gekend in mijn leven,

en het waren het mededogen en de empathie
van mijn familie, vrienden, hulpverleners

en soms zelfs wildvreemden
die me gered hebben.

Zelfs empathie van één persoon
kan een verschil maken.

De theorie van de invloed
van de minderheid,

bepleit door sociaal psycholoog
Serge Moscovici,

zegt dat zelfs bij kleine aantallen,

mits de hele tijd standvastig,

verandering kan plaatsvinden.

In de online wereld kunnen we
de invloed van de minderheid koesteren

door 'opstaanders' te worden.

Een opstaander kan,
anders dan een apathische omstaander,

positieve commentaar geven,
of een pestsituatie aangeven.

Neem van me aan, empathische commentaar

helpt om negativiteit af te zwakken.

We gaan de cultuur ook tegen
door organisaties te steunen

die zich met dit soort zaken bezighouden,

zoals de Stichting Tyler Clementi
in de VS.

In het VK is er Anti-Bullying Pro

en in Australië Project Rockit.

We hebben het vaak over ons recht
op vrije meningsuiting,

maar we moeten het vaker hebben

over onze verantwoordelijkheid
voor vrije meningsuiting.

We willen allemaal gehoord worden,

maar laten we het verschil erkennen
tussen het woord nemen met een intentie

en het woord nemen
om aandacht te krijgen.

Het internet is de supersnelweg
voor het id,

maar online hebben we allemaal baat
bij blijken van empathie voor anderen.

Het maakt de wereld veiliger en beter.

We moeten online
met mededogen communiceren,

nieuws consumeren met mededogen

en klikken met mededogen.

Beeld je in dat andermans vette krantenkop
over jou ging.

Ik wil graag eindigen
op een persoonlijke noot.

De afgelopen negen maanden

was de vraag die ik het vaakst kreeg:
waarom?

Waarom nu? Waarom steek ik mijn hoofd
boven het maaiveld uit?

Je kan tussen de regels lezen
in die vragen,

en het antwoord heeft
niets met politiek te maken.

Het belangrijkste antwoord was en is:

omdat het tijd wordt,

om niet meer in een boog
om mijn verleden heen te gaan,

om geen leven van afkeuring
meer te leiden,

om mijn verhaal voor me op te eisen.

Dit gaat niet alleen
om het redden van mijn eigen hachje.

Iedereen die lijdt onder schaamte
en publieke vernedering

moet één ding weten:

het valt te overleven.

Ik weet dat het moeilijk is.

Het is misschien niet pijnloos,
snel of gemakkelijk,

maar je kan aandringen op een ander
einde voor je verhaal.

Toon mededogen voor jezelf.

We verdienen allemaal mededogen

en een online en offline leven
in een wereld met meer mededogen.

Bedankt voor het luisteren.

(Applaus)