Cuộc sống bí mật của những chú cá con - Amy McDermott

Xem bài giảng đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/the-secret-lives-of-baby-fish-amy-mcdermott

Cá ở rạn san hô, như cá đuôi gai, bắt đầu cuộc sống của mình một cách thú vị và kì quặc: từ những ấu trùng trôi nổi! Những em bé cá này, theo dòng biển, trôi dạt hàng ngàn dặm xa khỏi nơi chúng được sinh ra. Amy McDermott vẽ lại chuyến hành trình vượt qua đại dương rộng lớn của cá con, trên đường tìm kiếm những rạn san hô xa tít để làm nhà.

Bài giảng của Amy McDermott, hoạt hình bởi Reflective Films.

Thứ bạn đang thấy
không phải phim x-quang.

Mà là một chú cá đuôi gai
2 tháng tuổi.

Bạn nghĩ rằng
tuổi thơ của mình thật là kì cục.

Nhưng đây là
chú cá đó lúc trưởng thành,

Một cư dân xinh đẹp của rạn san hô
Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương

và là một trong những loài cá
phổ biến nhất vùng nước mặn.

Trong 27,000 loài cá,
hơn 1/4 sống ở rạn san hô

vốn chiếm ít hơn
1% bề mặt Trái đất.

Trước khi ổn định ở môi trường
nhiệt đới đa dạng này,

những chú cá con phải đối mặt
với khó khăn trong việc tự trưởng thành,

trải qua những thay đổi mạnh mẽ
và cuộc hành trình để đời

trước khi tìm thấy
rạn san hô để trú ngụ.

Vòng đời của
hầu hết những chú cá

bắt đầu khi cha mẹ chúng
thả tinh trùng và trứng vào dòng nước.

Điều này xảy ra hàng ngày, theo mùa
hoặc năm tùy loài,

thường theo tuần trăng
hay thủy triều.

Mặc cho số phận, trứng được thụ tinh
trôi theo dòng nước,

nở ra hàng triệu cá con .

Khi mới nở, chúng rất bé và yếu ớt.

Một vài con còn chưa có mang
và phải hấp thụ oxy trực tiếp từ nước

qua lớp da mỏng.

Chúng có thể trôi theo dòng nước
tới bất cứ đâu, từ vài phút tới vài tháng,

đôi khi vượt hàng ngàn dặm
qua đại dương rộng lớn,

cách rất xa nơi chúng được sinh ra.

Trên đường đi, chúng phải né tránh
những kẻ săn mồi, tìm thức ăn

và bơi đúng dòng nước
để tới được môi trường phù hợp,

dù điều đó chẳng khác
tìm kim đáy bể là mấy.

Vậy chúng đã làm điều đó
như thế nào?

Các nhà sinh học biển từng cho rằng
cá con là những sinh vật thụ động

phân tán theo dòng nước
tới những nơi xa.

Nhưng 20 năm gần đây,
nghiên cứu mới đã chỉ ra

cá con có thể
không vô dụng như ta tưởng,

mà nắm giữ vận mệnh
bằng những chiếc vây kia

và tối đa hóa cơ hội sống sót.

Nhiều loài cá con bơi khỏe
một cách đáng ngạc nhiên,

chúng có thể di chuyển dọc cột nước,
đi vào làn nước khác

và tận dụng lực đẩy.

Những chú cá này có thể chọn
con đường tốt nhất tới ngôi nhà tương lai.

Khi tìm nhà,

bằng chứng cho thấy cá con định hướng
theo một hệ thống phức tạp và nhạy cảm,

theo cả âm thanh và mùi vị.

Cụ thể, mùi hương giúp cá con
phân biệt môi trường khác nhau,

thậm chí cả những rạn san hô liền kề,

giúp chúng tìm thấy
môi trường sống thích hợp nhất.

Nhiều con sẽ tới địa điểm
cách nơi chúng sinh ra hàng dặm.

Một vài con sẽ dùng
mùi hương và những cảm nhận khác

để trở về lại nơi chúng được sinh ra,

kể cả khi ở trạng thái ấu trùng
suốt hàng tháng.

Vậy điều gì xảy ra khi ấu trùng
tìm thấy rạn san hô thích hợp?

Liệu chúng có đặt cược hết
vào một cú nhảy

với hi vọng
sẽ tới được đúng nơi

để cư ngụ và trưởng thành?

Không hẳn vậy.

Thay vào đó, cá con có
hệ thống nhảy đặc biệt.

Chúng sẽ nhảy khỏi dòng nước
để kiểm tra rạn san hô phía dưới.

Nếu điều kiện không thích hợp,
chúng có thể quay trở lại

dòng nước bên trên
và tiếp tục hành trình

với hi vọng rạn san hô tiếp theo
sẽ thích hợp hơn.

Nhưng đây cũng là toàn bộ
những gì ta được biết.

Ta không biết chuyển động địa lý
của hầu hết các loài cá.

Và cũng không biết chính xác
đặc điểm môi trường và hành vi

mà chúng dùng để định hướng
rạn san hô làm nhà.

Nhưng ta biết rằng
các kẻ du mục này

không phải là những sinh vật
yếu ớt và vô dụng

mà khoa học đã lầm tưởng.

Cuộc sống của những chú cá con
vẫn còn là điều bí ẩn,

một chuyến phiêu lưu lạ kỳ
đang chờ được khám phá.