Γιατί πρέπει να μιλάμε σε αγνώστους

«Όταν μιλάς σε αγνώστους, κάνεις όμορφες παύσεις στο αναμενόμενο αφήγημα της καθημερινής σου ζωής - και στην δική τους», λέει η Κίο Στάρτ. Σε αυτή την συναρπαστική ομιλία, η Στάρκ εξερευνά τα οφέλη του παραγκωνισμού της παλιάς μας ενόχλησης που προκαλεί η επαφή με αγνώστους και από την αποδοχή των φευγαλέων αλλά εξαιρετικά όμορφων στιγμών, αυθεντικής σύνδεσης.

Υπάρχουν πράγματα που λέμε

όταν συναντάμε το βλέμμα ενός αγνώστου

ή ενός γείτονα που περνάει δίπλα μας.

Λέμε, «Γεια, τι κάνεις;

Είναι μια όμορφη μέρα.

Πώς αισθάνεσαι;»

Όλα αυτά ακούγονται κάπως ανούσια, σωστά;
Και είναι, κατά κάποιο τρόπο.

Δεν έχουν κάποια εννοιολογική σημασία.

Δεν έχει σημασία πώς είσαι
ή πώς είναι η μέρα.

Έχουν όμως άλλη σημασία.

Έχουν κοινωνική σημασία.

Αυτό που εννοούμε όταν λέμε αυτά, είναι:

Εσένα, εκεί, σε βλέπω.

Έχω εμμονή να μιλάω σε αγνώστους.

Τους κοιτάω κατάματα, λέω γεια,

προσφέρω βοήθεια, ακούω,

και μαθαίνω ιστορίες κάθε είδους.

Πριν από επτά χρόνια περίπου,
ξεκίνησα να καταγράφω τις εμπειρίες μου

ώστε να καταλάβω γιατί το κάνω.

Αυτό που κατάλαβα ήταν
ότι κάτι πολύ όμορφο συνέβαινε,

κάτι σχεδόν ποιητικό.

Αυτές ήταν πολύ ξεχωριστές εμπειρίες.

Ήταν απροσδόκητες απολαύσεις.

Ήταν γνήσιες συναισθηματικές συνδέσεις.

Ήταν στιγμές απελευθέρωσης.

Οπότε, μια μέρα, στεκόμουν σε μια γωνία
περιμένοντας να αλλάξει το φανάρι,

κι επειδή είμαι Νεοϋορκέζα,

αυτό σημαίνει ότι στεκόμουν στον δρόμο
πάνω σε μια σχάρα υπονόμου,

λες κι έτσι θα περνούσα
απέναντι γρηγορότερα.

Δίπλα μου στέκεται
ένας ηλικιωμένος άνδρας.

Φοράει ένα μακρύ παλτό
και ένα παλιό ανδρικό καπέλο,

και φαινόταν σαν να είχε βγει από ταινία.

Και μου λέει,

«Μην στέκεσαι εκεί.
Μπορεί να εξαφανισθείς».

Είναι λίγο παράλογο, σωστά;

Αλλά έκανα ό,τι μου είπε.
Ανέβηκα στο πεζοδρόμιο.

Και τότε χαμογέλασε, και είπε,

«Ωραία. Ποτέ δεν ξέρεις.

Μπορεί να είχα γυρίσει από την άλλη,

και να σε είχαν παρασύρει».

Αυτό ήταν περίεργο,

αλλά και πολύ όμορφο.

Ήταν τόσο ζεστός,
και τόσο χαρούμενος που με έσωσε.

Είχαμε ένα μικρό δέσιμο.

Για ένα λεπτό ένιωσα
ότι η ύπαρξή μου ως άτομο

είχε γίνει αντιληπτή,

και άξιζα να σωθώ.

Το λυπηρό είναι
πως σε πολλά μέρη του κόσμου

έχουμε ανατραφεί να πιστεύουμε
ότι οι άγνωστοι είναι κακοί εξ ορισμού,

ότι δεν μπορούμε να τους εμπιστευτούμε,
και ότι μπορεί να μας πληγώσουν.

Αλλά οι περισσότεροι άγνωστοι
δεν είναι επικίνδυνοι.

Δεν αισθανόμαστε άνετα μαζί τους
γιατί δεν έχουμε κάποιο κοινό πλαίσιο.

Δεν ξέρουμε ποιες είναι οι προθέσεις τους.

Οπότε, αντί να επιλέγουμε με βάση
την αντιληπτική μας ικανότητα,

βασιζόμαστε στην κατηγορία του «αγνώστου».

Έχω ένα παιδί τεσσάρων ετών.

Όταν χαιρετάω τους ανθρώπους στον δρόμο,

με ρωτάει, «Γιατί;»

Με ρωτάει, «Τους γνωρίζουμε;»

Απαντάω, «Όχι, είμαστε γείτονες».

«Είναι φίλοι μας;»

«Όχι, απλά είναι ωραίο
να είμαστε φιλικοί».

Το σκέφτομαι δύο φορές πριν της το πω,

γιατί το πιστεύω,
αλλά ειδικά σαν γυναίκα,

γνωρίζω ότι δεν έχει κάθε άγνωστος
τις καλύτερες προθέσεις.

Είναι καλό να είσαι φιλικός,

αλλά είναι καλό να μάθεις
και πότε δεν πρέπει να είσαι.

Όμως κανένα από τα δύο δεν σημαίνει
ότι πρέπει να φοβόμαστε.

Υπάρχουν δύο μεγάλα πλεονεκτήματα

στο να χρησιμοποιούμε τις αισθήσεις μας,
αντί για τους φόβους μας.

Το πρώτο είναι ότι μας απελευθερώνει.

Αν το σκεφτείτε,

το να χρησιμοποιείτε την αντίληψή σας
αντί για τις κατηγορίες,

είναι πιο εύκολο να το λες
παρά να το κάνεις.

Το μυαλό μας χρησιμοποιεί τις κατηγορίες.

Όσον αφορά στους ανθρώπους,

μας γλυτώνουν χρόνο
για όσα έχουμε να μάθουμε για αυτούς.

Βλέπουμε άντρας, γυναίκα, νέος, γέρος,

μαύρος, καστανός, λευκός,
άγνωστος, φίλος,

και χρησιμοποιούμε
τις πληροφορίες απ' αυτό το κουτί

Είναι γρήγορο και εύκολο

και οδηγεί στην προκατάληψη.

Και σημαίνει ότι δεν σκεφτόμαστε
τους ανθρώπους ως άτομα.

Γνωρίζω μια Αμερικανή ερευνήτρια
η οποία ταξιδεύει συχνά μόνη της

στην Κεντρική Ασία και την Αφρική.

Επισκέπτεται τις πόλεις και τις κωμοπόλεις

ως απολύτως ξένη.

Δεν έχει δεσμούς, δεν έχει γνωστούς.

Είναι μια ξένη.

Η στρατηγική επιβίωσής της είναι:

κάνε έναν άγνωστο να σε δει
ως ένα πραγματικό άτομο.

Αν μπορέσεις να το κάνεις αυτό,

θα βοηθήσει και άλλους ανθρώπους
να σε δουν έτσι.

Το δεύτερο όφελος της χρήσης των αισθήσεων
έχει να κάνει με την οικειότητα.

Το ξέρω, ακούγεται λιγάκι παράλογο,

οικειότητα και άγνωστοι,

αλλά αυτές οι γρήγορες αλληλεπιδράσεις
μπορούν να οδηγήσουν σε ένα αίσθημα

το οποίο οι κοινωνιολόγοι
αποκαλούν «φευγαλέα οικειότητα».

Άρα, είναι μια σύντομη εμπειρία,

η οποία έχει συναισθηματική
απήχηση και σημασία.

Είναι το όμορφο συναίσθημα που είχα

επειδή σώθηκα από τη θανάσιμη
παγίδα του υπονόμου

από αυτόν τον ηλικιωμένο άνδρα,

ή επειδή νιώθω μέρος μιας κοινότητας

όταν μιλάω σε κάποιον στο τρένο
καθ' οδόν για τη δουλειά.

Κάποιες φορές, πάει ακόμα παραπέρα.

Ερευνητές έχουν διαπιστώσει
ότι οι άνθρωποι νιώθουν πιο άνετα

να είναι ειλικρινείς και ανοιχτοί
με αγνώστους

παρά με τους φίλους τους
και τις οικογένειές τους.

Ότι συχνά νιώθουν πως οι άγνωστοι
τους καταλαβαίνουν περισσότερο.

Αυτό το αναφέρουν και τα ΜΜΕ,
με μεγάλη απογοήτευση.

«Άγνωστοι επικοινωνούν καλύτερα,
από ό,τι οι σύζυγοι!»

Είναι ωραίος τίτλος, σωστά;

Νομίζω ότι χάνει εντελώς την ουσία.

Το σημαντικό για αυτές τις μελέτες

είναι το πόσο σημαντικές μπορούν
να γίνουν αυτές οι αλληλεπιδράσεις,

πώς αυτή η ειδική μορφή εγγύτητας

μας δίνει κάτι που χρειαζόμαστε τόσο,
όσο χρειαζόμαστε και τους φίλους μας

και τις οικογένειές μας.

Άρα, πώς είναι δυνατόν
να επικοινωνούμε τόσο καλά με αγνώστους;

Υπάρχουν δύο λόγοι.

Ο πρώτος είναι ότι είναι
μια γρήγορη αλληλεπίδραση.

Δεν έχει επιπτώσεις.

Είναι εύκολη η ειλικρίνεια με κάποιον
που δεν πρόκειται να δεις ξανά, σωστά;

Αυτό είναι λογικό.

Ο δεύτερος λόγος έχει πιο ενδιαφέρον.

Είμαστε προκατειλημμένοι, όσον αφορά
τους κοντινούς μας ανθρώπους.

Αναμένουμε την κατανόησή τους.

Θεωρούμε ότι την έχουν,

και περιμένουμε να διαβάσουν το μυαλό μας.

Οπότε, φανταστείτε ότι είστε σε ένα πάρτι,

και δεν μπορείτε να πιστέψετε
ότι ο φίλος σας ή ο σύντροφός σας

δεν καταλαβαίνει
ότι θέλετε να φύγετε νωρίς.

Και σκέφτεστε,

«Αφού σε κοίταξα με τρόπο!»

Με έναν άγνωστο πρέπει
να ξεκινήσουμε από την αρχή.

Λέμε όλη την ιστορία,

εξηγούμε ποιοι είναι οι άνθρωποι,
πώς νιώθουμε για αυτούς,

εξηγούμε τα προσωπικά μας αστεία.

Και για μαντέψτε.

Κάποιες φορές μας καταλαβαίνουν
λίγο καλύτερα.

ΟΚ.

Τώρα που γνωρίζουμε ότι το να μιλάμε
σε αγνώστους έχει σημασία,

πώς γίνεται αυτό;

Υπάρχουν άγραφοι κανόνες
που τείνουμε να ακολουθούμε.

Οι κανόνες διαφέρουν ανάλογα
με την χώρα στην οποία βρίσκεστε,

σε ποια κουλτούρα βρίσκεστε.

Στα περισσότερα μέρη των ΗΠΑ,

αυτό που αναμένεται σε ένα δημόσιο χώρο

είναι να κρατάμε ισορροπία
μεταξύ ευγένειας και ιδιωτικότητας.

Αυτό είναι γνωστό ως «ευγενική απροσεξία».

Άρα, σκεφτείτε δύο ανθρώπους που βαδίζουν
ο ένας προς τον άλλο στον δρόμο.

Θα ρίξουν μια ματιά ο ένας
στον άλλο από απόσταση.

Αυτό είναι η ευγένεια, η αναγνώριση.

Και τότε, όσο πλησιάζουν,
θα κοιτάξουν από την άλλη,

ώστε να δώσει ο ένας στον άλλο λίγο χώρο.

Σε άλλες κουλτούρες,

οι άνθρωποι φτάνουν στα άκρα,
ώστε να μην έχουν καμία επαφή.

Άνθρωποι από τη Δανία μου λένε

ότι πολλοί Δανοί είναι τόσο απρόθυμοι
να μιλήσουν σε αγνώστους,

που θα προτιμούσαν να χάσουν
τη στάση τους στο λεωφορείο

από το να πουν «συγγνώμη»
σε κάποιον που πρέπει να προσπεράσουν.

Αντ' αυτού, υπάρχει αυτή
η περίτεχνη κίνηση με τις σακούλες

και η χρήση του σώματος,
ώστε να πεις ότι χρειάζεσαι να περάσεις,

αντί να πεις δύο λέξεις.

Στην Αίγυπτο, μου έχουν πει,

ότι είναι αγένεια να αγνοήσεις έναν ξένο,

και ότι υπάρχει μια ιδιαίτερη
κουλτούρα φιλοξενίας.

Άγνωστοι μπορεί να ζητήσουν
ο ένας από τον άλλον μια γουλιά νερό.

Ή αν ρωτήσεις κάποιον για οδηγίες,

είναι πολύ πιθανό
να σε καλέσει σπίτι του για καφέ.

Βλέπουμε αυτούς τους άγραφους κανόνες
πιο ξεκάθαρα, όταν παραβιάζονται

ή όταν είσαι σε ένα καινούριο μέρος

και προσπαθείς να καταλάβεις
τι είναι σωστό να κάνεις.

Μερικές φορές, η δράση βρίσκεται
στην παραβίαση των κανόνων.

Σε περίπτωση που δεν είναι ξεκάθαρο,
θέλω να το κάνετε αυτό, ΟΚ;

Οπότε, δείτε πώς θα γίνει.

Βρείτε κάποιον που σας κοιτάει.

Αυτό είναι ένα καλό σημάδι.

Το πρώτο πράγμα είναι ένα απλό χαμόγελο.

Εάν περάσετε δίπλα από κάποιον στον δρόμο
ή στον διάδρομο εδώ, χαμογελάστε.

Δείτε τι θα συμβεί.

Το άλλο είναι ο τριγωνισμός.

Υπάρχετε εσείς, ο άγνωστος
και ένα τρίτο πράγμα

το οποίο μπορεί και οι δύο
να το δείτε και να σχολιάσετε.

Όπως ένα δημόσιο έργο τέχνης

ή κάποιον που κάνει κήρυγμα στον δρόμο

ή κάποιον που φοράει αστεία ρούχα.

Προσπαθήστε.

Κάντε ένα σχόλιο για αυτό και δείτε
εάν θα ξεκινήσει κάποια συζήτηση.

Το άλλο το ονομάζω παρατήρηση.

Αυτό σημαίνει, συνήθως,
κάνω μια φιλοφρόνηση.

Έχω μανία να προσέχω
τα παπούτσια των άλλων.

Τώρα δεν φοράω υπέροχα παπούτσια,

αλλά τα παπούτσια είναι γενικά υπέροχα.

Και οι φιλοφρονήσεις για τα παπούτσια
είναι σχετικά πιο ουδέτερες.

Οι άνθρωποι θέλουν πάντοτε να μιλήσουν
για τα υπέροχα παπούτσια τους.

Μπορεί να έχετε ήδη εμπειρία
της αρχής των σκύλων και των μωρών.

Μπορεί να είναι περίεργο
να μιλήσεις σε κάποιον στο δρόμο,

δεν ξέρεις πώς θα αντιδράσουν,

αλλά μπορείς πάντοτε να μιλήσεις
στο σκύλο ή το μωρό τους.

Ο σκύλος ή το μωρό

είναι ένας κοινωνικός αγωγός
προς το άλλο πρόσωπο,

και μπορείς να κρίνεις
από το πώς αντιδρούν

για το αν είναι ανοιχτοί
να μιλήσουν περισσότερο.

Το τελευταίο που θέλω
να σας προκαλέσω να κάνετε

είναι η αποκάλυψη.

Αυτό είναι πράξη που σε κάνει ευάλωτο,

αλλά μπορεί να σε ανταμείψει.

Οπότε, την επόμενη φορά
που θα μιλάτε σε έναν άγνωστο

και θα νιώθετε άνετα,

πείτε κάτι αληθινό για τον εαυτό σας,

κάτι πραγματικά προσωπικό.

Ίσως θα έχετε την εμπειρία που σας είπα,
να νιώσετε ότι σας καταλαβαίνουν.

Κάποιες φορές σε συνομιλίες
προκύπτει να με ρωτάνε οι άνθρωποι,

«Τι δουλειά κάνει ο πατέρας σου;»
ή, «Πού μένει;»

Και κάποιες φορές
τους λέω την πλήρη αλήθεια,

δηλαδή, ότι πέθανε όταν ήμουν παιδί.

Πάντα, σε τέτοιες στιγμές,

μοιράζονται μια δική τους απώλεια.

Έχουμε την τάση να αποκαλύπτουμε
όταν μας αποκαλύπτουν,

ακόμα και με αγνώστους.

Οπότε, αυτό είναι.

Όταν μιλάτε σε αγνώστους,
κάνετε όμορφες παύσεις

στην αναμενόμενη πορεία
της καθημερινότητάς σας

και στη δική τους.

Κάνετε απροσδόκητες συνδέσεις.

Εάν δεν μιλάτε σε αγνώστους,
χάνετε αυτή την ευκαιρία.

Ξοδεύουμε πολύ χρόνο

να διδάσκουμε τα παιδιά μας
για τους αγνώστους.

Τι θα γινόταν αν ξοδεύαμε λίγο χρόνο
ώστε να διδάξουμε τους εαυτούς μας;

Μπορεί να απορρίπταμε όλες τις ιδέες
που μας κάνουν καχύποπτους.

Θα μπορούσαμε να κάνουμε χώρο για αλλαγή.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)