Pse bletët pëlqejnë gjashtëkëndëshat? - Zack Patterson dhe Andy Peterson

Shikoje lekturën e plotë: http://ed.ted.com/lessons/why-do-honeybees-love-hexagons-zack-patterson-and-andy-peterson

Bletët janë disa nga matematicienet më të mira të natyrës. Jo vetëm që mund të llogarisin kënde dhe ta kuptojnë rrumbullakësinë e tokës, por këto insekte të mençura ndërtojnë dhe jetojnë në një nga dizajnet arkitektonike më efektive matematikisht: koshere. Zack Patterson dhe Andy Peterson gërmojnë në gjeometrinë e zgjuar pas shtëpisë së bletëve.

Lektura nga Zack Patterson dhe Andy Peterson, animacioni nga TED-Ed.

Bletët janë krijesa magjepsëse
për shumë arsye:

për moralin e tyre
të jashtëzakonshëm në punë,

për shurupin e ëmbël të cilin e prodhojnë

dhe për strukturën e ndërlikuar shoqërore.

Por një arsye tjetër është
se bletët janë, në fakt,

matematiciene të mrekullueshme.

Shkencëtarët pohojnë se këto
insekte të vogla mund të llogarisin kënde,

dhe madje mund të kuptojnë
rrumbullakësine e Tokës.

Por ka një gjenialitet të veçantë
matematikor të bletëve

lidhur me aspektin më të rëndësishëm
të jetës së tyre: kosheren.

Ashtu si njerëzive, bletëve ju nevojitet
ushqim dhe strehë për të jetuar.

Kosherja nuk është vetëm
shtëpia e bletëve,

por shërben edhe si vend
për të ruajtur mjaltin e tyre.

Pasiqë është kaq parësore për mbijetesë,

bletët duhet ta perfeksionojnë dizajnin
arkitekturor të kosheres.

Nëse ekzaminojmë çfarëdo
cope të hojeve të kosheres,

do të shohim se është e ndërtuar

nga qeli gjashtëkëndëshe
të puthitura ngushtë.

Nga të gjitha dizajnet e mundshme,

pse bletët zgjodhën gjashtëkëndëshin?

Për ta kuptuar,
duhet të mendojmë si një bletë.

Bletëve ju nevojitet një vend i sigurt
ku mund të jetojë e gjithë kolonia.

Ngjashëm, i duhet edhe një vend

ku nektari i tyre mund
të ruhet dhe "piqet"

derisa të kthehet në mjaltë.

Kjo do të thotë se ka vërtetë nevojë
për efiçiencë të hapësirës.

Zgjidhje e mirë është ndërtimi i njësive
të vogla depozituese, ose qelizave,

mjaftueshëm të mëdha
për tu futur një bletë,

të cilat mund të përdoren edhe si kuti
ku nektari depozitohet:

Kavanozët e mjaltit të vetë bletëve.

Puna tjetër, është të vendosin se prej
çka duhet të ndërtohen ato qeli.

Bletët nuk kanë sqepa ose krahë
për të kapur gjëra,

por mund të prodhojnë dyll.

Problemi është se, prodhimi i tij
kërkon shumë punë.

Bletët duhet të konsumojnë
240 gram mjaltë

Për të prodhuar 30 gram dyll.

Prandaj nuk dëshirojnë
ta shpërdorojnë atë.

Bletëve i duhet një dizajn
që u lejon të depozitojnë

sasitë më të mëdha të mundshme të mjaltit

duke përdorur sa më pak dyll.

Cila formë e mundëson këtë?

Imagjinoni se të gjitha
bletëve do tu duhej

të studionin arkitekturën
dhe të shkonin në kurse të matëmatikës.

Nëse ato pyetën profesorin
e tyre të gjeometrisë,

"Cila formë do të na jepte hapësirën
më të madhe për të depozituar mjaltin,

por që do të kërkonte sa më pak dyll?"

Profesori i gjeometrisë u përgjigj,

"Forma të cilën po kërkoni është rrethi."

Bletët u kthyen në zonën
eksperimentale të ndërtimit

dhe filluan të ndërtonin kosheret
me qeliza rrethore.

Pas pak, disa nga to mund të kenë dalluar

një problem me dizajnin e tyre:

hapësirat e vogla mes qelizave.

"Neve nuk na zë aty!
Ajo hapësirë është e çuar dëm!"

mund të kenë menduar.

Kështu, duke injoruar
mësimet e gjeometrisë,

dhe duke menduar zgjidhjen vetë,

bletët kthehen te dërrasa e zëze

për të menduar prapë dizajnin e kosheres.

Njëra sugjeroi trekëndëshat,

"Ne mund ti përdorim trekëndëshat.
Shiko! Përshtaten në mënyrë perfekte."

Një bletë tjetër sugjeroi katrorët.

Në fund, bleta e tretë u ngrit dhe tha,

"Pesëkëndëshat nuk po pështaten,
por gjashtëkëndëshat po!

Ne do donim një dizajn
i cili kërkon sa më pak dyll

e që do të depozitojë sa më shumë mjaltë.

Po, mendoj se është gjashtëkëndëshi."

"Pse?"

"Duket më shumë si rreth se të tjerët."

"Por si ta dimë me siguri?"

Për ta ditur,
insektet arkitekte industriale

llogariten syprinat e trekëndëshit,
katrorit dhe gjashtëkëndëshit

dhe gjetën se gjashtëkëndëshi
ishte, në fakt,

forma që i jepte më së shumti
hapësirë depozituese.

Ato u pajtuan në formën ideale
dhe vazhduan punën.

Kosherja me hapësirë efikase
që është simbol i bletëve sot,

është me siguri rezultat i këtyre
provave dhe gabimeve,

por gjatë periudhave të gjata
të historisë së evolucionit.

Sidoqoftë, ja vlejti mundin.

Futu në ndonjë koshere --

me syzet mbrojtëse dhe rrjetat,
sigurisht --

e do ti shohësh rezultatet përfundimtare:
një koshere e bukur dhe kompakte

që çdo arkitekt
do të ishte krenar ta dizajnonte.