WEBVTT 00:00:06.946 --> 00:00:09.801 Bletët janë krijesa magjepsëse për shumë arsye: 00:00:09.801 --> 00:00:11.942 për moralin e tyre të jashtëzakonshëm në punë, 00:00:11.942 --> 00:00:14.320 për shurupin e ëmbël të cilin e prodhojnë 00:00:14.320 --> 00:00:16.468 dhe për strukturën e ndërlikuar shoqërore. 00:00:16.468 --> 00:00:19.754 Por një arsye tjetër është se bletët janë, në fakt, 00:00:19.754 --> 00:00:21.767 matematiciene të mrekullueshme. 00:00:21.767 --> 00:00:25.292 Shkencëtarët pohojnë se këto insekte të vogla mund të llogarisin kënde, 00:00:25.292 --> 00:00:28.592 dhe madje mund të kuptojnë rrumbullakësine e Tokës. 00:00:28.592 --> 00:00:31.252 Por ka një gjenialitet të veçantë matematikor të bletëve 00:00:31.252 --> 00:00:34.961 lidhur me aspektin më të rëndësishëm të jetës së tyre: kosheren. 00:00:34.961 --> 00:00:38.954 Ashtu si njerëzive, bletëve ju nevojitet ushqim dhe strehë për të jetuar. 00:00:38.954 --> 00:00:41.032 Kosherja nuk është vetëm shtëpia e bletëve, 00:00:41.032 --> 00:00:43.731 por shërben edhe si vend për të ruajtur mjaltin e tyre. 00:00:43.731 --> 00:00:46.433 Pasiqë është kaq parësore për mbijetesë, 00:00:46.433 --> 00:00:49.793 bletët duhet ta perfeksionojnë dizajnin arkitekturor të kosheres. 00:00:49.793 --> 00:00:52.616 Nëse ekzaminojmë çfarëdo cope të hojeve të kosheres, 00:00:52.616 --> 00:00:54.622 do të shohim se është e ndërtuar 00:00:54.622 --> 00:00:57.805 nga qeli gjashtëkëndëshe të puthitura ngushtë. 00:00:57.805 --> 00:00:59.686 Nga të gjitha dizajnet e mundshme, 00:00:59.686 --> 00:01:02.038 pse bletët zgjodhën gjashtëkëndëshin? 00:01:02.038 --> 00:01:04.816 Për ta kuptuar, duhet të mendojmë si një bletë. 00:01:04.816 --> 00:01:08.372 Bletëve ju nevojitet një vend i sigurt ku mund të jetojë e gjithë kolonia. 00:01:08.372 --> 00:01:10.227 Ngjashëm, i duhet edhe një vend 00:01:10.227 --> 00:01:13.085 ku nektari i tyre mund të ruhet dhe "piqet" 00:01:13.085 --> 00:01:14.585 derisa të kthehet në mjaltë. 00:01:14.595 --> 00:01:18.469 Kjo do të thotë se ka vërtetë nevojë për efiçiencë të hapësirës. 00:01:18.469 --> 00:01:22.060 Zgjidhje e mirë është ndërtimi i njësive të vogla depozituese, ose qelizave, 00:01:22.060 --> 00:01:24.680 mjaftueshëm të mëdha për tu futur një bletë, 00:01:24.680 --> 00:01:28.361 të cilat mund të përdoren edhe si kuti ku nektari depozitohet: 00:01:28.361 --> 00:01:30.650 Kavanozët e mjaltit të vetë bletëve. 00:01:30.650 --> 00:01:34.558 Puna tjetër, është të vendosin se prej çka duhet të ndërtohen ato qeli. 00:01:34.558 --> 00:01:37.484 Bletët nuk kanë sqepa ose krahë për të kapur gjëra, 00:01:37.484 --> 00:01:40.030 por mund të prodhojnë dyll. 00:01:40.030 --> 00:01:43.412 Problemi është se, prodhimi i tij kërkon shumë punë. 00:01:43.412 --> 00:01:45.939 Bletët duhet të konsumojnë 240 gram mjaltë 00:01:45.939 --> 00:01:48.368 Për të prodhuar 30 gram dyll. 00:01:48.368 --> 00:01:50.386 Prandaj nuk dëshirojnë ta shpërdorojnë atë. 00:01:50.386 --> 00:01:53.032 Bletëve i duhet një dizajn që u lejon të depozitojnë 00:01:53.032 --> 00:01:55.302 sasitë më të mëdha të mundshme të mjaltit 00:01:55.302 --> 00:01:57.578 duke përdorur sa më pak dyll. 00:01:57.578 --> 00:01:58.935 Cila formë e mundëson këtë? 00:01:58.935 --> 00:02:01.103 Imagjinoni se të gjitha bletëve do tu duhej 00:02:01.103 --> 00:02:04.233 të studionin arkitekturën dhe të shkonin në kurse të matëmatikës. 00:02:04.233 --> 00:02:06.681 Nëse ato pyetën profesorin e tyre të gjeometrisë, 00:02:06.681 --> 00:02:10.291 "Cila formë do të na jepte hapësirën më të madhe për të depozituar mjaltin, 00:02:10.291 --> 00:02:12.418 por që do të kërkonte sa më pak dyll?" 00:02:12.418 --> 00:02:14.237 Profesori i gjeometrisë u përgjigj, 00:02:14.237 --> 00:02:16.686 "Forma të cilën po kërkoni është rrethi." 00:02:16.686 --> 00:02:19.362 Bletët u kthyen në zonën eksperimentale të ndërtimit 00:02:19.362 --> 00:02:23.047 dhe filluan të ndërtonin kosheret me qeliza rrethore. 00:02:23.047 --> 00:02:25.590 Pas pak, disa nga to mund të kenë dalluar 00:02:25.590 --> 00:02:27.259 një problem me dizajnin e tyre: 00:02:27.259 --> 00:02:29.837 hapësirat e vogla mes qelizave. 00:02:29.837 --> 00:02:32.508 "Neve nuk na zë aty! Ajo hapësirë është e çuar dëm!" 00:02:32.508 --> 00:02:34.103 mund të kenë menduar. 00:02:34.103 --> 00:02:36.212 Kështu, duke injoruar mësimet e gjeometrisë, 00:02:36.212 --> 00:02:38.229 dhe duke menduar zgjidhjen vetë, 00:02:38.229 --> 00:02:39.921 bletët kthehen te dërrasa e zëze 00:02:39.921 --> 00:02:42.147 për të menduar prapë dizajnin e kosheres. 00:02:42.147 --> 00:02:43.719 Njëra sugjeroi trekëndëshat, 00:02:43.719 --> 00:02:47.319 "Ne mund ti përdorim trekëndëshat. Shiko! Përshtaten në mënyrë perfekte." 00:02:47.319 --> 00:02:49.950 Një bletë tjetër sugjeroi katrorët. 00:02:49.950 --> 00:02:52.035 Në fund, bleta e tretë u ngrit dhe tha, 00:02:52.035 --> 00:02:55.305 "Pesëkëndëshat nuk po pështaten, por gjashtëkëndëshat po! 00:02:55.305 --> 00:02:58.081 Ne do donim një dizajn i cili kërkon sa më pak dyll 00:02:58.081 --> 00:03:00.553 e që do të depozitojë sa më shumë mjaltë. 00:03:00.553 --> 00:03:02.990 Po, mendoj se është gjashtëkëndëshi." 00:03:02.990 --> 00:03:04.175 "Pse?" 00:03:04.175 --> 00:03:06.281 "Duket më shumë si rreth se të tjerët." 00:03:06.281 --> 00:03:08.072 "Por si ta dimë me siguri?" 00:03:08.072 --> 00:03:10.902 Për ta ditur, insektet arkitekte industriale 00:03:10.902 --> 00:03:14.804 llogariten syprinat e trekëndëshit, katrorit dhe gjashtëkëndëshit 00:03:14.804 --> 00:03:17.002 dhe gjetën se gjashtëkëndëshi ishte, në fakt, 00:03:17.002 --> 00:03:20.251 forma që i jepte më së shumti hapësirë depozituese. 00:03:20.251 --> 00:03:23.389 Ato u pajtuan në formën ideale dhe vazhduan punën. 00:03:23.389 --> 00:03:26.179 Kosherja me hapësirë efikase që është simbol i bletëve sot, 00:03:26.179 --> 00:03:28.800 është me siguri rezultat i këtyre provave dhe gabimeve, 00:03:28.800 --> 00:03:31.611 por gjatë periudhave të gjata të historisë së evolucionit. 00:03:31.611 --> 00:03:33.363 Sidoqoftë, ja vlejti mundin. 00:03:33.363 --> 00:03:34.664 Futu në ndonjë koshere -- 00:03:34.664 --> 00:03:37.063 me syzet mbrojtëse dhe rrjetat, sigurisht -- 00:03:37.063 --> 00:03:40.826 e do ti shohësh rezultatet përfundimtare: një koshere e bukur dhe kompakte 00:03:40.826 --> 00:03:43.812 që çdo arkitekt do të ishte krenar ta dizajnonte.