Tại sao cá mập lại đáng sợ như vậy?

Ở một số nền văn hóa bản ngữ, cá mập được coi như những vị thần đầy quyền năng, Và ngày nay, cá mập được công nhận là động vật ăn thịt đứng đầu thế giới đại dương. Điều gì khiến loài cá mập xứng đáng là huyền thoại của chúng ta và thành công trên biển? Tierney Thys đưa chúng ta vào sâu trong đại dương để tìm câu trả lời.

Tierney Thys soạn nội dung, TEG-Ed minh họa.

Ở một số nền văn hóa

cá mập được coi như những vị thần
quyền năng

Ví dụ, người Fiji tin rằng thần
cá mập Dakuwaqa,

có thể bảo vệ ngư dân
ra khơi an toàn.

Và ngày nay, cá mập được công nhận
là động vật ăn thịt hàng đầu thế giới

và là một trong những loài động vật có
xương sống lâu đời nhất trên Trái Đất.

Điều gì khiến cho loài cá này trở thành
huyền thoại

và thành công trên biển?

Phần lớn khả năng săn mồi của chúng
xuất phát từ một tập hợp các đặc điểm

sinh học được trải qua hơn 400 triệu năm.

Bộ xương của chúng nhẹ hơn

và tốn ít năng lượng để di chuyển.

Lá gan lớn chứa dầu giúp cơ thể
nổi trong nước,

và trong khi các loài cá nhiều xương
có cơ bắp dính vào xương

cơ của cá mập dính cả vào da.

Cấu trúc đặc biệt này biến
chúng thành các ống chịu lực

thông qua làn da đàn hồi,
có thể truyền lực đến đuôi.

Da cá mập có những tính năng đáng chú ý.

Mặc dù có bề mặt mịn màng,

nhưng dưới kính hiển vi,
nó có kết cấu thô

nhờ hàng ngàn vảy nhỏ như răng

được gọi là răng bì.

Mỗi cái răng bì được bao phủ bởi chất
enameloid

giúp da cá mập trở thành
một tấm lá chắn.

Thêm vào đó, cấu trúc của da thay đổi

theo từng vị trí trên cơ thể để giảm độ

ồn và lực cản của nước khi nó di chuyển.

Về hàm răng của cá mập

chúng có thể mọc tới 50,000 chiếc
trong cả cuộc đời.

Trung bình, mỗi tuần cá mập sẽ rụng
1 chiếc răng

Và sau khi một chiếc răng rụng đi,

sẽ có một chiếc răng mới
nhanh chóng mọc lên.

Răng của chúng được phủ
bởi một lớp flo,

nên cá mập chẳng bao giờ bị sâu răng.

Nhưng răng của các loài cá mập
cũng khác nhau.

Nó phụ thuộc chủng loại và
loại thức ăn.

Một số loài có hàm răng dày và phẳng

dùng để nghiền nát các loài thân mềm

Một số loài khác có hàm răng nhọn
để kẹp chặt con mồi.

Loài cá mập trắng có những chiếc
răng nhỏ sắc nhọn ở hàm dưới để giữ

và răng hàm trên hình
tam giác để cắt

Sự đa dạng này cho phép cá mập có thể
săn mồi ở các vùng biển khác nhau.

Mỗi loài có một đặc điểm riêng biệt

- khả năng tách hàm ra khỏi miệng,

để miệng có thể mở rộng hơn,

và bất ngờ tấn công con mồi.

Trong quá trình tiến hóa,

não cá mập đã to ra, cùng với

sự phát triển các giác quan của chúng.

Cá mập ngày nay có thể ngửi thấy máu

dù chỉ một giọt và nghe thấy
âm thanh dưới nước từ cách xa 800m.

Chúng đặc biệt bắt sóng tốt những
tần số thấp,

bao gồm cả âm thanh của
những con cá sắp chết.

Và giống như mèo, cá mập có
màng phản quang gọi là tapeta lucida

ở phía sau mắt nhằm giúp

chúng cải thiện đáng kể tầm nhìn
trong ánh sáng yếu.

Nếu như các điều kiện này là

không đủ, cá mập thậm chí còn

có giác quan thứ 6.

Chúng có thể đi săn bằng cách sử dụng

một mạng lưới các tế bào electrosensory

được gọi là túi Lorenzini.

Những tế bào này được lấp đầy bởi lớp

dịch đặc biệt cho phép chúng phát

hiện các tín hiệu điện từ con mồi,

dù chỉ là một cơn co giật nhỏ của cơ bắp.

Một số loài cá mập nổi bật nhất,

như cá mập Trắng lớn, Mako,

Porbeagles, và cá mập Mặt Trăng

đều có một đặc điểm đáng ngạc nhiên:

đó là có dòng máu ấm trong một sinh

vật máu lạnh. Trong cơ thể của chúng,

có các bó động mạch và tĩnh mạch

được gọi là lưới vi mạch.

Tại đây, máu ở tĩnh mạch được làm ấm lên

bởi các cơ đang làm việc của cá mập

lưu thông ngay bên cạnh động mạch

chứa máu lạnh, giàu khí oxy từ mang cá.

Sự sắp xếp này vận chuyển nhiệt đến máu

và được vận chuyển ngược lại tới các

cơ quan trong cơ thể.

Khi các cơ bắp ấm hơn, cá mập sẽ trở

nên nhanh hơn, có thể bơi nhanh hơn

trong khi đó bụng ấm hơn còn hỗ trợ

tiêu hóa, và sự phát triển tốt hơn

của cá mập con trong tử cung.

Đôi mắt và não ấm hơn giúp cá mập

trở nên nhanh nhẹn dưới nước lạnh.

Với sự thích nghi tuyệt vời này,

500 loài cá mập đang sinh sống

trong đại dương của chúng ta

nhận được nhiều sự tôn kính
hơn là sợ hãi.

Không may rằng, một phần ba trong

số chúng bị đe dọa bởi nạn săn bắt cá.

Sau hàng triệu năm phát triển, những

động vật săn mồi hàng đầu này có thể chưa

đáp ứng thách thức lớn nhất của chúng.