Return to Video

Czemu grupy krwi są ważne? - Natalie S. Hodge

  • 0:07 - 0:11
    Mówi się, że mimo
    wielu różnych konfliktów,
  • 0:11 - 0:14
    wszyscy krwawimy tą samą krwią.
  • 0:14 - 0:18
    To fajne przysłowie, ale niedokładne.
  • 0:18 - 0:22
    Tak naprawdę krew
    ma wiele różnych wariantów.
  • 0:22 - 0:25
    Czerwone krwinki zawierają
    białko zwane hemoglobiną,
  • 0:25 - 0:27
    które wiąże się z tlenem,
  • 0:27 - 0:30
    pomagając rozprowadzić go po całym ciele.
  • 0:30 - 0:33
    Mają jednak też inny rodzaj
    złożonego białka
  • 0:33 - 0:36
    na zewnątrz błony komórkowej.
  • 0:36 - 0:41
    Te białka, zwane antygenami,
    komunikują się z białymi krwinkami,
  • 0:41 - 0:45
    komórkami odpornościowymi
    chroniącymi przed infekcjami.
  • 0:45 - 0:47
    Antygeny służą jako
    markery identyfikujące,
  • 0:47 - 0:51
    pozwalają systemowi odpornościowemu
    rozpoznawać komórki organizmu
  • 0:51 - 0:55
    i nie atakować ich jak ciał obcych.
  • 0:55 - 1:00
    Dwa główne rodzaje antygenów:
    A i B określają grupę krwi.
  • 1:00 - 1:04
    Skąd więc cztery grupy krwi
    z wyłącznie dwóch antygenów?
  • 1:04 - 1:09
    Antygeny są kodowane
    przez trzy różne allele,
  • 1:09 - 1:12
    czyli wersje danego genu.
  • 1:12 - 1:15
    Podczas gdy allele A i B
    kodują antygeny A i B,
  • 1:15 - 1:19
    allel 0 nie koduje nic,
  • 1:19 - 1:22
    a ponieważ dziedziczymy po jednej kopii
    każdego genu od każdego z rodziców,
  • 1:22 - 1:27
    otrzymujemy dwa allele
    ustalające grupę krwi.
  • 1:27 - 1:29
    Kiedy będą różne,
  • 1:29 - 1:34
    jeden przeważy drugi w zależności
    od ich wzajemnej dominacji.
  • 1:34 - 1:40
    W grupach krwi allele A i B są dominujące,
    zaś 0 jest allelem recesywnym.
  • 1:40 - 1:46
    Więc A i A dadzą grupę krwi A,
    zaś B i B grupę krwi B.
  • 1:46 - 1:48
    Gdy odziedziczysz po jednym z obu,
  • 1:48 - 1:53
    powstaną antygeny zarówno A i B,
  • 1:53 - 1:54
    co da grupę krwi AB.
  • 1:54 - 1:57
    Allel 0 jest recesywny,
  • 1:57 - 2:00
    więc każdy inny nad nim przeważa,
  • 2:00 - 2:03
    co daje grupę krwi A lub B.
  • 2:03 - 2:08
    Jeśli jednak odziedziczysz dwa 0,
    zostaną wydane instrukcje,
  • 2:08 - 2:13
    które wyprodukują komórki krwi
    bez antygenu A i B.
  • 2:13 - 2:15
    Z powodu tych oddziaływań,
  • 2:15 - 2:17
    znajomość grupy krwi obu rodziców
  • 2:17 - 2:22
    pozwala przewidzieć
    grupę krwi ich dziecka.
  • 2:22 - 2:24
    Czemu grupy krwi są ważne?
  • 2:24 - 2:25
    W transfuzji krwi
  • 2:25 - 2:29
    odpowiednia grupa
    jest sprawą życia i śmierci.
  • 2:29 - 2:34
    Jeśli ktoś z grupą krwi A
    otrzyma krew z grupy B lub na odwrót,
  • 2:34 - 2:38
    jego przeciwciała odrzucą
    obce antygeny i je zaatakują,
  • 2:38 - 2:42
    co może spowodować skrzep krwi.
  • 2:42 - 2:47
    Ponieważ ludzie z grupą krwi AB
    produkują zarówno antygeny A i B,
  • 2:47 - 2:52
    nie posiadają przeciwciał
    przeciwko nim, uznając oba za bezpieczne.
  • 2:52 - 2:54
    Są uniwersalnymi biorcami.
  • 2:54 - 2:56
    Z drugiej strony,
  • 2:56 - 2:59
    ludzie z grupą krwi 0
    nie produkują żadnego antygenu,
  • 2:59 - 3:02
    są więc uniwersalnymi dawcami.
  • 3:02 - 3:04
    To jednak powoduje,
    że organizm wyprodukuje przeciwciała
  • 3:04 - 3:09
    odrzucające każdą inną grupę krwi.
  • 3:09 - 3:14
    Niestety, dopasowanie biorcy i dawcy
    jest bardziej skomplikowane
  • 3:14 - 3:16
    ze względu na dodatkowe systemy antygenów,
  • 3:16 - 3:18
    zwłaszcza czynnik Rh,
  • 3:18 - 3:23
    nazwany na cześć małp rezusów,
    z których krwi go wyizolowano.
  • 3:23 - 3:29
    Rh+ i Rh- odnoszą się do obecności
    lub braku antygenu D
  • 3:29 - 3:32
    z systemu grup krwi Rh.
  • 3:32 - 3:35
    Poza utrudnieniem w transfuzjach krwi,
  • 3:35 - 3:38
    może on spowodować
    poważne komplikacje w ciąży.
  • 3:38 - 3:43
    Jeśli matka z Rh- nosi dziecko z Rh+,
  • 3:43 - 3:47
    jej ciało wyprodukuje przeciwciała Rh,
    które mogą przeniknąć przez łożysko
  • 3:47 - 3:49
    i zaatakować płód.
  • 3:49 - 3:53
    Ten stan znany jest jako
    choroba hemolityczna noworodków.
  • 3:53 - 3:57
    Niektóre kultury wierzą, że grupa krwi
    jest związana z osobowością,
  • 3:57 - 3:59
    jednakże nauka tego nie potwierdza.
  • 3:59 - 4:01
    Ponieważ proporcje różnych grup krwi
  • 4:01 - 4:04
    wahają się w różnych populacjach,
  • 4:04 - 4:07
    naukowcy nie są pewni, jak powstały;
  • 4:07 - 4:09
    jako ochrona przed chorobami
    przenoszonymi przez krew,
  • 4:09 - 4:12
    a może jako losowy dar genetyczny.
  • 4:12 - 4:16
    Różne gatunki mają
    różne zestawy antygenów.
  • 4:16 - 4:20
    Tak naprawdę, cztery grupy krwi
    współdzielone z małpami
  • 4:20 - 4:26
    wypadają blado przy
    trzynastu grupach krwi u psów.
Title:
Czemu grupy krwi są ważne? - Natalie S. Hodge
Description:

Zobacz pełną lekcję: http://ed.ted.com/lessons/why-do-blood-types-matter-natalie-s-hodge

Niektórzy mówią, że pomimo różnych konfliktów, wszyscy ludzie krwawią tą samą krwią. To fajne powiedzenie, ale niedokładne. Tak naprawdę, nasza krew ma wiele różnych wariacji. Natalie S. Hodge definiuje cztery główne grupy krwi i rzuca światło na powód, dla którego niektóre grupy krwi się ze sobą łączą, a inne nie.

Lekcja: Natalie S. Hodge, animacja: Brad Purnell.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:42
  • "Anglicy mówią" - nie możemy sami dowolnie dodawać do tłumaczenia treści, której nie ma w oryginale.
    Jest to poza tym wtrącenie bardzo nieprecyzyjne, bo choć filmiki TedEd są po angielsku, nie oznacza, że zrobili je sami Anglicy. :)
    Własciwie to nie ma znaczenia, jakiej narodowości jest to powiedzenie. Może autorka tego filmiku jest Australijką, Amerykanką lub Nowo Zelandką?
    Ja też nie słyszałam tego powiedzenia, ale spokojnie można je przetłumaczyć na "Mówi się" czy "niektórzy mówią"

    - nadużywanie zaimków dzierżawczych - w ang są stosowane częściej niż w polskim, w tłumaczeniu możemy je pomijać, żeby zaoszczędzić cenne miejsce:)
    np. zamiast 'nasze czerwone krwinki' wystarczy samo 'czerwone krwinki' - z kontekstu wynika ze są nasze, czyli ludzkie

    cell membrane - błona komórkowa

Polish subtitles

Revisions