Mówi się, że mimo
wielu różnych konfliktów,
wszyscy krwawimy tą samą krwią.
To fajne przysłowie, ale niedokładne.
Tak naprawdę krew
ma wiele różnych wariantów.
Czerwone krwinki zawierają
białko zwane hemoglobiną,
które wiąże się z tlenem,
pomagając rozprowadzić go po całym ciele.
Mają jednak też inny rodzaj
złożonego białka
na zewnątrz błony komórkowej.
Te białka, zwane antygenami,
komunikują się z białymi krwinkami,
komórkami odpornościowymi
chroniącymi przed infekcjami.
Antygeny służą jako
markery identyfikujące,
pozwalają systemowi odpornościowemu
rozpoznawać komórki organizmu
i nie atakować ich jak ciał obcych.
Dwa główne rodzaje antygenów:
A i B określają grupę krwi.
Skąd więc cztery grupy krwi
z wyłącznie dwóch antygenów?
Antygeny są kodowane
przez trzy różne allele,
czyli wersje danego genu.
Podczas gdy allele A i B
kodują antygeny A i B,
allel 0 nie koduje nic,
a ponieważ dziedziczymy po jednej kopii
każdego genu od każdego z rodziców,
otrzymujemy dwa allele
ustalające grupę krwi.
Kiedy będą różne,
jeden przeważy drugi w zależności
od ich wzajemnej dominacji.
W grupach krwi allele A i B są dominujące,
zaś 0 jest allelem recesywnym.
Więc A i A dadzą grupę krwi A,
zaś B i B grupę krwi B.
Gdy odziedziczysz po jednym z obu,
powstaną antygeny zarówno A i B,
co da grupę krwi AB.
Allel 0 jest recesywny,
więc każdy inny nad nim przeważa,
co daje grupę krwi A lub B.
Jeśli jednak odziedziczysz dwa 0,
zostaną wydane instrukcje,
które wyprodukują komórki krwi
bez antygenu A i B.
Z powodu tych oddziaływań,
znajomość grupy krwi obu rodziców
pozwala przewidzieć
grupę krwi ich dziecka.
Czemu grupy krwi są ważne?
W transfuzji krwi
odpowiednia grupa
jest sprawą życia i śmierci.
Jeśli ktoś z grupą krwi A
otrzyma krew z grupy B lub na odwrót,
jego przeciwciała odrzucą
obce antygeny i je zaatakują,
co może spowodować skrzep krwi.
Ponieważ ludzie z grupą krwi AB
produkują zarówno antygeny A i B,
nie posiadają przeciwciał
przeciwko nim, uznając oba za bezpieczne.
Są uniwersalnymi biorcami.
Z drugiej strony,
ludzie z grupą krwi 0
nie produkują żadnego antygenu,
są więc uniwersalnymi dawcami.
To jednak powoduje,
że organizm wyprodukuje przeciwciała
odrzucające każdą inną grupę krwi.
Niestety, dopasowanie biorcy i dawcy
jest bardziej skomplikowane
ze względu na dodatkowe systemy antygenów,
zwłaszcza czynnik Rh,
nazwany na cześć małp rezusów,
z których krwi go wyizolowano.
Rh+ i Rh- odnoszą się do obecności
lub braku antygenu D
z systemu grup krwi Rh.
Poza utrudnieniem w transfuzjach krwi,
może on spowodować
poważne komplikacje w ciąży.
Jeśli matka z Rh- nosi dziecko z Rh+,
jej ciało wyprodukuje przeciwciała Rh,
które mogą przeniknąć przez łożysko
i zaatakować płód.
Ten stan znany jest jako
choroba hemolityczna noworodków.
Niektóre kultury wierzą, że grupa krwi
jest związana z osobowością,
jednakże nauka tego nie potwierdza.
Ponieważ proporcje różnych grup krwi
wahają się w różnych populacjach,
naukowcy nie są pewni, jak powstały;
jako ochrona przed chorobami
przenoszonymi przez krew,
a może jako losowy dar genetyczny.
Różne gatunki mają
różne zestawy antygenów.
Tak naprawdę, cztery grupy krwi
współdzielone z małpami
wypadają blado przy
trzynastu grupach krwi u psów.