Dzień, kiedy jako jedyny zabrałem głos

Fotograf Boniface Mwangi chciał zaprotestować przeciwko korupcji w Kenii, swojej ojczyźnie. Stworzył plan: razem ze znajomymi mieli wstać, przerywając publiczne zgromadzenie. Kiedy nadszedł ten moment, okazało się, że jest sam. To, co się potem stało, jak mówi, pokazało mu, kim naprawdę jest. Jak sam powiedział: „W życiu najważniejsze są dwa dni: dzień, w którym się rodzisz i dzień, w którym odkrywasz czemu”. Zdjęcia.

Moi rodacy mówią o mnie: krzykacz,

podżegacz, prowokator,

buntownik, aktywista,

głos narodu.

Ale nie zawsze tak było.

Gdy dorastałem, miałem ksywkę.

Mówili na mnie Mięczak,

czyli słaby, nieszkodliwy chłopak.

Jak każdy inny unikałem problemów.

W dzieciństwie nauczono mnie milczeć.

Nie kłóć się, rób, jak ci każą.

W szkółce niedzielnej nauczono mnie
unikać konfrontacji i kłótni.

Nawet jeśli masz rację,
nadstaw drugi policzek.

Wzmagał to klimat polityczny
tamtych czasów.

(Śmiech)

Kenia to kraj, gdzie jesteś winny,

dopóki nie staniesz się bogaty.

(Śmiech)

Biedni w Kenii 5 razy częściej

zostaną zastrzeleni przez policję,
która ma ich chronić,

niż przez przestępców.

Wzmagał to ówczesny klimat polityczny.

Mieliśmy prezydenta,
Moi, który był dyktatorem.

Rządził krajem żelazną ręką,

a każdego, kto ważył się
sprzeciwić władzy,

aresztowano, torturowano,
więziono albo nawet zabijano.

Ludzi nauczono mądrze tchórzyć,
unikać kłopotów.

Tchórz - to nie była obelga.

Tchórz - to był komplement.

Mówiliśmy, że tchórz
wraca do domu, do matki.

Znaczyło to: jeśli się nie mieszasz,
pozostaniesz przy życiu.

Wątpiłem w tę poradę.

Osiem lat temu mieliśmy w Kenii wybory,

o których wyniki gwałtownie się spierano.

Po tych wyborach nastąpiła
straszna przemoc, gwałty

i śmierć ponad tysiąca ludzi.

Dokumentowałem tę przemoc.

Pracując jako fotograf,
zrobiłem tysiące zdjęć.

Po 2 miesiącach

dwóch polityków spotkało się na herbatce,

podpisali porozumienie pokojowe
i kraj mógł funkcjonować dalej.

Byłem bardzo poruszony,
bo widziałem przemoc na własne oczy.

Widziałem zabijanie. Widziałem zesłania.

Spotkałem zgwałcone kobiety
i to mnie poruszyło.

Władze jednak o tym nie mówiły.

Udawaliśmy. Byliśmy mądrymi tchórzami.

Zdecydowaliśmy nie mieszać się
i nie mówić o tym.

Po 10 miesiącach rzuciłem pracę.
Nie mogłem dłużej tego znieść.

Wtedy zdecydowałem zebrać znajomych,

żeby mówić o przemocy w kraju,

o stanie naszego narodu.

Pierwszego czerwca 2009 roku
mieliśmy pójść na stadion,

spróbować zwrócić uwagę prezydenta.

Było to święto narodowe,

emitowane w całym kraju.

Pojawiłem się na stadionie.

Moi znajomi nie przyszli.

Zostałem sam

i nie wiedziałem, co zrobić.

Bałem się,

ale wiedziałem, że tego dnia

muszę podjąć decyzję.

Czy będę żył jak tchórz, jak każdy inny,

czy się postawię?

Gdy prezydent wstał, żeby przemówić,

zerwałem się i zacząłem do niego krzyczeć.

Mówiłem, żeby pamiętał
o ofiarach przemocy po wyborach,

żeby powstrzymał korupcję.

Nagle, nie wiadomo skąd,

policja rzuciła się na mnie,
jak wygłodniałe zwierzęta.

Uciszyli mnie,

wywlekli ze stadionu,

dotkliwie pobili i zamknęli.

Spędziłem noc na zimnej,
betonowej podłodze więzienia.

Zacząłem się zastanawiać.

Co sprawia, że się tak czuję?

Znajomi i rodzina myśleli,
że mi odbiło,

że fotografowanie zakłóca mi życie.

Zdjęcia, które robiłem były tylko
cyfrą dla wielu Kenijczyków.

Większość z nich nie widziała przemocy.

To była dla nich historyjka.

Postanowiłem zorganizować wystawę uliczną,

żeby pokazać obrazy przemocy w całym kraju

i nakłonić ludzi do mówienia o tym.

Podróżowałem po całym kraju
i pokazywałem zdjęcia.

Ta podróż rozpoczęła
dla mnie działalność aktywisty,

kiedy postanowiłem więcej nie milczeć

i zacząć mówić.

Podróżowaliśmy, a nasza działalność
zmieniła się z ulicznej wystawy

na polityczne graffiti o sytuacji w kraju,

o korupcji, o złym przywództwie.

Robiliśmy nawet symboliczne pogrzeby.

Jako symbol zachłanności polityków,
przywieźliśmy żywe świnie

pod kenijski parlament.

Tak było w Ugandzie i w innych krajach.

Co najważniejsze, zdjęcia zostały
podchwycone przez media

i pokazywane w całym kraju,
na całym kontynencie.

Tam, gdzie 7 lat temu stałem sam

pojawiła się społeczność,
która stoi ze mną.

Nie jestem osamotniony,
kiedy zabieram głos w tych kwestiach.

Należę do grupy młodych ludzi,
którzy przejmują się krajem,

którzy chcą dokonać zmian

i już się nie boją,
nie są już mądrymi tchórzami.

To moja historia.

Tego dnia na stadionie

wstawałem jako mądry tchórz.

Tym gestem pożegnałem się
z 24 latami tchórzliwego życia.

W życiu najważniejsze są 2 dni:

dzień, w którym się rodzisz
i dzień, w którym odkrywasz - po co.

Kiedy stałem na stadionie,
krzycząc do prezydenta

odkryłem cel swoich narodzin,

że nie będę dłużej milczeć
w obliczu niesprawiedliwości.

Czy znacie cel swoich narodzin?

Dziękuję.

(Brawa)

Tom Reilly: To była niesamowita historia.

Chciałbym zadać kilka krótkich pytań.

A więc PAWA254...

Sworzyłeś studio, miejsce,
gdzie młodzi ludzie

mogą zaprządz potęgę mediów cyfrowych

do działania.

Co się teraz dzieje w PAWA?

Boniface Mwangi: Mamy tam
społeczność filmowców,

artystów graffiti, muzyków.

Kiedy w kraju się coś dzieje,

spotykamy się, naradzamy
i zajmujemy się tą sprawą.

Naszym kluczowym narzędziem jest sztuka,

bo obecnie żyjemy w ciągłym biegu.

Ludzie są dziś bardzo zajęci

i nie mają czasu czytać.

Pakujemy więc nasz aktywizm,
nasze przesłanie w sztukę.

Poczynając od muzyki, graffiti,
sztuki, to właśnie robimy.

Czy mogę jeszcze coś dodać?

TR: Tak, oczywiście. (Brawa)

BM: Mimo aresztowania,
pobicia, zastraszenia,

odkryłem wtedy swój głos

i że mogę stanąć w obronie tego,
w co naprawdę wierzę.

Już się nie boję.

Mówili na mnie Mięczak,
ale już nim nie jestem,

bo odkryłem kim naprawdę jestem,
czyli to, co chcę robić

i podążanie za tym jest takie piękne.

Nie ma nic ważniejszego od wiedzy,
że robię to, co jest mi przeznaczone.

Nie boisz się wtedy,
tylko żyjesz dalej swoim życiem.

Dziękuję.

(Brawa)