0:00:01.707,0:00:04.596
Moi rodacy mówią o mnie: krzykacz,

0:00:04.596,0:00:07.313
podżegacz, prowokator,

0:00:07.313,0:00:09.983
buntownik, aktywista,

0:00:09.983,0:00:11.840
głos narodu.

0:00:11.840,0:00:14.270
Ale nie zawsze tak było.

0:00:14.270,0:00:16.182
Gdy dorastałem, miałem ksywkę.

0:00:16.182,0:00:18.502
Mówili na mnie Mięczak,

0:00:18.502,0:00:21.755
czyli słaby, nieszkodliwy chłopak.

0:00:21.755,0:00:24.495
Jak każdy inny unikałem problemów.

0:00:24.495,0:00:26.538
W dzieciństwie nauczono mnie milczeć.

0:00:26.538,0:00:28.340
Nie kłóć się, rób, jak ci każą.

0:00:28.340,0:00:32.272
W szkółce niedzielnej nauczono mnie[br]unikać konfrontacji i kłótni.

0:00:32.272,0:00:35.585
Nawet jeśli masz rację, [br]nadstaw drugi policzek.

0:00:35.585,0:00:40.182
Wzmagał to klimat polityczny [br]tamtych czasów.

0:00:40.182,0:00:43.783
(Śmiech)

0:00:43.783,0:00:45.792
Kenia to kraj, gdzie jesteś winny,

0:00:45.792,0:00:48.239
dopóki nie staniesz się bogaty.

0:00:48.239,0:00:50.984
(Śmiech)

0:00:50.984,0:00:53.726
Biedni w Kenii 5 razy częściej

0:00:53.726,0:00:56.650
zostaną zastrzeleni przez policję,[br]która ma ich chronić,

0:00:56.650,0:00:58.298
niż przez przestępców.

0:00:58.298,0:01:00.945
Wzmagał to ówczesny klimat polityczny.

0:01:00.945,0:01:03.894
Mieliśmy prezydenta,[br]Moi, który był dyktatorem.

0:01:03.894,0:01:06.100
Rządził krajem żelazną ręką,

0:01:06.100,0:01:08.538
a każdego, kto ważył się [br]sprzeciwić władzy,

0:01:08.538,0:01:13.507
aresztowano, torturowano,[br]więziono albo nawet zabijano.

0:01:13.507,0:01:17.431
Ludzi nauczono mądrze tchórzyć, [br]unikać kłopotów.

0:01:17.431,0:01:19.474
Tchórz - to nie była obelga.

0:01:19.474,0:01:21.401
Tchórz - to był komplement.

0:01:21.401,0:01:24.559
Mówiliśmy, że tchórz [br]wraca do domu, do matki.

0:01:24.559,0:01:28.320
Znaczyło to: jeśli się nie mieszasz,[br]pozostaniesz przy życiu.

0:01:28.320,0:01:30.260
Wątpiłem w tę poradę.

0:01:30.260,0:01:33.082
Osiem lat temu mieliśmy w Kenii wybory,

0:01:33.082,0:01:35.565
o których wyniki gwałtownie się spierano.

0:01:35.565,0:01:40.302
Po tych wyborach nastąpiła[br]straszna przemoc, gwałty

0:01:40.302,0:01:44.239
i śmierć ponad tysiąca ludzi.

0:01:44.239,0:01:47.360
Dokumentowałem tę przemoc.

0:01:47.360,0:01:50.216
Pracując jako fotograf, [br]zrobiłem tysiące zdjęć.

0:01:50.216,0:01:52.283
Po 2 miesiącach

0:01:52.283,0:01:56.908
dwóch polityków spotkało się na herbatce,

0:01:56.908,0:02:00.595
podpisali porozumienie pokojowe [br]i kraj mógł funkcjonować dalej.

0:02:00.595,0:02:04.124
Byłem bardzo poruszony, [br]bo widziałem przemoc na własne oczy.

0:02:04.124,0:02:07.440
Widziałem zabijanie. Widziałem zesłania.

0:02:07.440,0:02:10.811
Spotkałem zgwałcone kobiety [br]i to mnie poruszyło.

0:02:10.811,0:02:12.855
Władze jednak o tym nie mówiły.

0:02:12.855,0:02:15.339
Udawaliśmy. Byliśmy mądrymi tchórzami.

0:02:15.339,0:02:18.938
Zdecydowaliśmy nie mieszać się [br]i nie mówić o tym.

0:02:18.938,0:02:22.235
Po 10 miesiącach rzuciłem pracę.[br]Nie mogłem dłużej tego znieść.

0:02:22.235,0:02:24.830
Wtedy zdecydowałem zebrać znajomych,

0:02:24.830,0:02:26.850
żeby mówić o przemocy w kraju,

0:02:26.850,0:02:28.714
o stanie naszego narodu.

0:02:28.714,0:02:32.580
Pierwszego czerwca 2009 roku[br]mieliśmy pójść na stadion,

0:02:32.580,0:02:34.889
spróbować zwrócić uwagę prezydenta.

0:02:34.889,0:02:36.329
Było to święto narodowe,

0:02:36.329,0:02:37.978
emitowane w całym kraju.

0:02:37.978,0:02:41.386
Pojawiłem się na stadionie.

0:02:41.386,0:02:44.380
Moi znajomi nie przyszli.

0:02:44.380,0:02:47.753
Zostałem sam

0:02:47.753,0:02:50.280
i nie wiedziałem, co zrobić.

0:02:50.280,0:02:51.695
Bałem się,

0:02:51.695,0:02:53.865
ale wiedziałem, że tego dnia

0:02:53.865,0:02:55.086
muszę podjąć decyzję.

0:02:55.086,0:02:57.509
Czy będę żył jak tchórz, jak każdy inny,

0:02:57.509,0:02:59.107
czy się postawię?

0:02:59.107,0:03:01.313
Gdy prezydent wstał, żeby przemówić,

0:03:01.313,0:03:05.470
zerwałem się i zacząłem do niego krzyczeć.

0:03:05.470,0:03:09.114
Mówiłem, żeby pamiętał [br]o ofiarach przemocy po wyborach,

0:03:09.114,0:03:11.390
żeby powstrzymał korupcję.

0:03:11.390,0:03:13.595
Nagle, nie wiadomo skąd,

0:03:13.595,0:03:16.707
policja rzuciła się na mnie,[br]jak wygłodniałe zwierzęta.

0:03:16.707,0:03:18.564
Uciszyli mnie,

0:03:18.564,0:03:20.491
wywlekli ze stadionu,

0:03:20.491,0:03:23.462
dotkliwie pobili i zamknęli.

0:03:25.112,0:03:31.870
Spędziłem noc na zimnej, [br]betonowej podłodze więzienia.

0:03:31.870,0:03:34.518
Zacząłem się zastanawiać.

0:03:34.518,0:03:36.389
Co sprawia, że się tak czuję?

0:03:36.389,0:03:39.554
Znajomi i rodzina myśleli,[br]że mi odbiło,

0:03:39.554,0:03:44.568
że fotografowanie zakłóca mi życie.

0:03:44.568,0:03:47.518
Zdjęcia, które robiłem były tylko [br]cyfrą dla wielu Kenijczyków.

0:03:47.518,0:03:49.465
Większość z nich nie widziała przemocy.

0:03:49.465,0:03:51.160
To była dla nich historyjka.

0:03:51.160,0:03:53.947
Postanowiłem zorganizować wystawę uliczną,

0:03:53.947,0:03:56.733
żeby pokazać obrazy przemocy w całym kraju

0:03:56.733,0:03:58.707
i nakłonić ludzi do mówienia o tym.

0:03:58.707,0:04:01.516
Podróżowałem po całym kraju[br]i pokazywałem zdjęcia.

0:04:01.516,0:04:04.999
Ta podróż rozpoczęła [br]dla mnie działalność aktywisty,

0:04:04.999,0:04:07.716
kiedy postanowiłem więcej nie milczeć

0:04:07.716,0:04:09.914
i zacząć mówić.

0:04:09.914,0:04:14.064
Podróżowaliśmy, a nasza działalność[br]zmieniła się z ulicznej wystawy

0:04:14.064,0:04:18.362
na polityczne graffiti o sytuacji w kraju,

0:04:18.362,0:04:21.120
o korupcji, o złym przywództwie.

0:04:21.120,0:04:24.900
Robiliśmy nawet symboliczne pogrzeby.

0:04:24.900,0:04:28.882
Jako symbol zachłanności polityków,[br]przywieźliśmy żywe świnie

0:04:28.882,0:04:30.810
pod kenijski parlament.

0:04:30.810,0:04:33.041
Tak było w Ugandzie i w innych krajach.

0:04:33.041,0:04:36.550
Co najważniejsze, zdjęcia zostały[br]podchwycone przez media

0:04:36.550,0:04:39.586
i pokazywane w całym kraju,[br]na całym kontynencie.

0:04:39.586,0:04:42.233
Tam, gdzie 7 lat temu stałem sam

0:04:42.233,0:04:45.259
pojawiła się społeczność, [br]która stoi ze mną.

0:04:45.259,0:04:50.177
Nie jestem osamotniony, [br]kiedy zabieram głos w tych kwestiach.

0:04:50.177,0:04:54.350
Należę do grupy młodych ludzi,[br]którzy przejmują się krajem,

0:04:54.350,0:04:56.200
którzy chcą dokonać zmian

0:04:56.200,0:05:00.614
i już się nie boją, [br]nie są już mądrymi tchórzami.

0:05:01.744,0:05:04.472
To moja historia.

0:05:06.242,0:05:08.840
Tego dnia na stadionie

0:05:08.840,0:05:11.327
wstawałem jako mądry tchórz.

0:05:11.327,0:05:16.574
Tym gestem pożegnałem się [br]z 24 latami tchórzliwego życia.

0:05:16.574,0:05:19.616
W życiu najważniejsze są 2 dni:

0:05:19.616,0:05:24.742
dzień, w którym się rodzisz [br]i dzień, w którym odkrywasz - po co.

0:05:24.771,0:05:28.015
Kiedy stałem na stadionie,[br]krzycząc do prezydenta

0:05:28.015,0:05:31.295
odkryłem cel swoich narodzin,

0:05:31.295,0:05:34.546
że nie będę dłużej milczeć[br]w obliczu niesprawiedliwości.

0:05:35.776,0:05:38.580
Czy znacie cel swoich narodzin?

0:05:39.700,0:05:41.535
Dziękuję.

0:05:41.535,0:05:46.454
(Brawa)

0:05:48.524,0:05:51.031
Tom Reilly: To była niesamowita historia.

0:05:51.031,0:05:53.587
Chciałbym zadać kilka krótkich pytań.

0:05:53.587,0:05:55.907
A więc PAWA254...

0:05:55.907,0:05:59.910
Sworzyłeś studio, miejsce,[br]gdzie młodzi ludzie

0:05:59.910,0:06:02.966
mogą zaprządz potęgę mediów cyfrowych

0:06:02.966,0:06:04.687
do działania.

0:06:04.687,0:06:06.564
Co się teraz dzieje w PAWA?

0:06:06.564,0:06:09.117
Boniface Mwangi: Mamy tam[br]społeczność filmowców,

0:06:09.117,0:06:10.687
artystów graffiti, muzyków.

0:06:10.687,0:06:12.380
Kiedy w kraju się coś dzieje,

0:06:12.380,0:06:15.511
spotykamy się, naradzamy[br]i zajmujemy się tą sprawą.

0:06:15.511,0:06:17.567
Naszym kluczowym narzędziem jest sztuka,

0:06:17.567,0:06:19.257
bo obecnie żyjemy w ciągłym biegu.

0:06:19.257,0:06:21.398
Ludzie są dziś bardzo zajęci

0:06:21.398,0:06:23.465
i nie mają czasu czytać.

0:06:23.465,0:06:27.598
Pakujemy więc nasz aktywizm,[br]nasze przesłanie w sztukę.

0:06:27.598,0:06:32.577
Poczynając od muzyki, graffiti,[br]sztuki, to właśnie robimy.

0:06:33.557,0:06:35.075
Czy mogę jeszcze coś dodać?

0:06:35.075,0:06:36.996
TR: Tak, oczywiście. (Brawa)

0:06:36.996,0:06:40.101
BM: Mimo aresztowania,[br]pobicia, zastraszenia,

0:06:40.101,0:06:41.434
odkryłem wtedy swój głos

0:06:41.434,0:06:44.298
i że mogę stanąć w obronie tego, [br]w co naprawdę wierzę.

0:06:44.298,0:06:45.296
Już się nie boję.

0:06:45.296,0:06:47.825
Mówili na mnie Mięczak,[br]ale już nim nie jestem,

0:06:47.825,0:06:51.336
bo odkryłem kim naprawdę jestem,[br]czyli to, co chcę robić

0:06:51.336,0:06:54.896
i podążanie za tym jest takie piękne.

0:06:54.896,0:06:58.917
Nie ma nic ważniejszego od wiedzy, [br]że robię to, co jest mi przeznaczone.

0:06:58.917,0:07:01.869
Nie boisz się wtedy,[br]tylko żyjesz dalej swoim życiem.

0:07:01.869,0:07:03.179
Dziękuję.

0:07:03.179,0:07:06.717
(Brawa)