Je ergste daden zijn niet wie jij bent

In 1991 schoot Shaka Senghor een man dood. Hij was, zegt hij zelf, "een drugsdealer met een kort lontje en een semi-automatisch pistool". Hij ging de gevangenis in wegens doodslag en dit had makkelijk einde verhaal kunnen zijn. Maar integendeel, dit werd het begin van een jarenlange reis naar verlossing, met daarin deemoedigende en ontnuchterende lessen voor ons allemaal.

Drieëntwintig jaar geleden,

op 19-jarige leeftijd,

schoot ik een man dood.

Ik was een jonge drugsdealer

met een kort lontje

en een semi-automatisch pistool.

Maar dat was niet
het einde van mijn verhaal.

In feite begon het pas.

De 23 jaren nadien

zijn een verhaal van erkenning,

spijtbetuiging en boetedoening.

Maar dit verliep niet op de manier
waarop je het zou verwachten.

Deze dingen kwamen in mijn leven
op een verrassende manier,

vooral voor mij.

Zoals velen van jullie

presteerde ik bovengemiddeld,

was voorbestemd voor de universiteit

en droomde ervan dokter te worden.

Maar het ging helemaal mis

toen mijn ouders uit elkaar gingen
en uiteindelijk scheidden.

De feitelijke gebeurtenissen
zijn vrij simpel.

Toen ik 17 jaar was,

werd ik door drie kogels getroffen
op een straathoek in Detroit.

Een vriend reed mij naar het ziekenhuis.

Doktoren verwijderden de kogels,

lapten me op

en stuurden me terug naar dezelfde
buurt waar ik zojuist was beschoten.

Tijdens deze hele beproeving

omarmde niemand mij,

gaf niemand me advies

en zei niemand me dat het goed zou komen.

Niemand vertelde me
dat ik in angst zou leven,

dat ik paranoïde zou worden,

of dat ik hyper-agressief zou reageren
op het feit dat ik was neergeschoten.

Niemand vertelde mij dat ik op een dag

degene zou zijn die de trekker overhaalt.

Veertien maanden later,

om 2 uur 's nachts,

vuurde ik de kogels af

die een einde maakten
aan een iemands leven.

Toen ik de gevangenis in ging,

was ik bitter, boos en gekwetst.

Ik wilde geen verantwoordelijkheid nemen.

Ik gaf alles en iedereen de schuld,

van mijn ouders tot het systeem.

Ik rationaliseerde
mijn besluit om te schieten:

'In mijn wijk

is het beter om te schieten

dan beschoten te worden'.

Ik zat in mijn koude cel

en voelde me hulpeloos,

onbemind en in de steek gelaten.

Ik had het gevoel dat niemand om mij gaf,

waardoor ik me vijandig opstelde
jegens mijn gevangenschap.

Ik raakte steeds dieper in de problemen.

Ik verkocht zwartemarkt-artikelen,

ik leende geld uit tegen een hoge rente

en ik verkocht drugs die illegaal
de gevangenis waren binnen gesmokkeld.

Ik was geworden wat de cipier van
het tuchthuis in Michigan noemde:

"de slechtste van de slechtste".

En door mijn illegale praktijken

belandde ik in de isoleercel.

Daar zat ik zevenenhalf jaar

van mijn gevangenschap.

In mijn ogen is de isoleercel een van
de meest inhumane en barbaarse plekken

waar je je kunt bevinden,

maar dat was waar ik mijzelf vond.

Op een dag was ik aan het ijsberen,

toen een diender langskwam
om mijn post te bezorgen.

Ik bekeek een paar brieven

voordat ik de brief zag

waarop ik mijn zoon's kronkelende
handschrift herkende.

Een brief van mijn zoon

voelde altijd als een lichtstraal
in de bitterste duisternis.

Die dag opende ik deze brief

waarin hij met hoofdletters
had geschreven:

"Mijn moeder heeft me verteld
waarom je in de gevangenis zit:

moord."

Hij schreef: "Pap, niet moorden.

Jezus ziet wat je doet. Bid tot hem."

Ik was toentertijd niet gelovig,

noch ben ik dat nu,

maar er zat iets heel dieps

in de woorden van mijn zoon.

Ze zetten mij aan het denken over zaken
waaraan ik nooit eerder had gedacht.

Het was de eerste keer in mijn leven

dat ik stil stond bij het feit

dat mijn zoon mij als moordenaar zou zien.

Ik ging op mijn slaapbank zitten

en dacht na over iets
wat ik had gelezen van Plato,

die Socrates in 'Apology' laat zeggen

dat een onbewust geleefd leven
het niet waard is om geleefd te worden.

Dat was het moment
waarop de transformatie begon.

Maar het ging niet vanzelf.

Een van de dingen die ik mij realiseerde
als onderdeel van de transformatie,

was dat er vier sleutelcomponenten waren.

De eerste was,

dat ik goede mentoren had.

Ik weet dat sommige van jullie nu denken:

hoe vind je een goede mentor
in de gevangenis?

Maar in mijn geval waren een
aantal van mijn mentoren

die levenslang uitzaten,

de beste mensen die ooit
in mijn leven voorbijkwamen,

omdat ze me dwongen
eerlijk naar mijzelf te kijken,

en me dwongen om mijn
besluiten te overdenken.

Het tweede was literatuur.

Voordat ik naar de gevangenis ging

wist ik niet dat er zoveel briljante
zwarte dichters, schrijvers

en filosofen waren.

Toen ontdekte ik tot mijn geluk

de autobiografie van Malcolm X.

Die vermorzelde elk stereotype
dat ik over mezelf had.

Het derde was familie.

19 jaar lang had mijn vader
aan mijn zijde gestaan

met onwankelbaar vertrouwen,

omdat hij geloofde
dat ik in staat zou zijn

om mijn leven te beteren.

Ook ontmoette ik een geweldige vrouw

die nu de moeder is
van mijn tweejarige zoon Sekou.

Zij leerde me mijzelf lief te hebben

op een gezonde manier.

Als laatste was er het schrijven.

Toen ik die brief van mijn zoon kreeg,

begon ik dingen op te schrijven

die ik had beleefd in mijn jeugd

en in de gevangenis.

Dit opende mijn geest
voor het idee van verzoening.

Eerder in mijn gevangenschap
had ik een brief ontvangen

van een familielid van mijn slachtoffer.

In die brief

vertelde ze me dat ze me vergaf,

omdat ze besefte dat ik een kind was

met een harde jeugd,

vol ontberingen achter de rug,

en een paar slechte keuzes had gemaakt.

Dat was voor het eerst in mijn leven

dat ik me in staat voelde
mezelf te vergeven.

Een van de dingen
die gebeurden

na die ervaring

is dat ik dacht aan die andere mannen

die net als ik in de cel zaten.

Hoezeer ik dit met hen wilde delen.

Dus ik begon met hen te praten

over hun ervaringen

en was geschokt toen ik besefte

dat de meesten uit dezelfde
ruwe omstandigheden kwamen.

De meesten wilden hulp
en wilden het goede pad op,

maar helaas is het systeem

dat momenteel 2,5 miljoen
mensen gevangen houdt,

ontworpen als opslagplaats

in plaats van als plek voor
rehabilitatie en transformatie.

Dus ik nam me voor

dat ik na mijn vrijlating

alles zou doen wat ik maar kon

om dat te helpen veranderen.

In 2010 verliet ik de gevangenis

voor het eerst na twintig jaar.

Stel je even voor:

Fred Flintstone die een aflevering
van 'The Jetsons' binnenloopt.

Dat beschrijft mijn ervaring een beetje.

Voor het eerst stond ik bloot aan
het internet, sociale media,

auto's die praten
als KITT uit 'Knight Rider'.

Maar wat me het meest fascineerde

was telefoontechnologie.

Toen ik de gevangenis in ging,

waren onze autotelefoons zo groot

dat twee mensen ze moesten dragen.

Stel je voor hoe het was

om een Blackberry te pakken

en te leren sms'en.

Maar de mensen om me heen

beseften niet dat ik geen idee had

wat al die afkortingen betekenden.

LOL, OMG, LMAO en zo.

Op een dag sms'te ik met een vriend

en ik vroeg hem om iets te doen
en hij antwoordde "K".

Ik dacht, wat is K?

Dus hij zegt: "K is oké".

En ik vroeg me af:

"Wat is er nou mis met oké?"

Dus ik sms een vraagteken.

Hij antwoordt: "K = oké".

Waarop ik antwoord: "FU". (Gelach)

Dan sms't hij terug en vraagt me

waarom ik hem uitscheld.

Dus ik zeg: "LOL FU

oftewel finally understand"
[eindelijk begrepen] (Gelach)

Drie jaar later

gaat het best goed met me.

Ik heb een beurs bij MIT Media Lab,

werk voor een geweldig bedrijf, BMe,

en geef les aan de University of Michigan.

Maar het is een worsteling,

want ik besef dat er
meer mensen naar huis komen

die niet zulke kansen krijgen.

Ik heb samen met fantastische mensen

anderen mogen helpen bij hun
terugkeer naar de maatschappij.

Een van hen is mijn vriend Calvin Evans.

Hij zat 24 jaar onschuldig vast.

Hij is 45 jaar en doet momenteel
een universitaire opleiding.

We praatten over de drie dingen

die ik belangrijk vond
in mijn persoonlijke transformatie.

Ten eerste erkenning.

Ik moest erkennen dat ik
anderen pijn had gedaan.

Maar ook dat ikzelf gekwetst was.

Ten tweede moest ik
mij verontschuldigingen

bij de mensen die ik gekwetst had.

Ook al kon ik geen positieve
reactie verwachten,

was het belangrijk
omdat dat het juiste was.

Maar ik moest me ook
bij mezelf verontschuldigen.

Ten derde was er verzoening.

Voor mij betekende dat
teruggaan naar mijn gemeenschap

en werken met risicojongeren
die op hetzelfde pad zaten.

Ook betekende het eenwording met mezelf.

Door mijn ervaring van opgesloten zijn

ontdekte ik onder andere het volgende:

het merendeel van de mannen
en vrouwen die vastzitten,

zijn te beteren.

In feite keert 90% van die mensen

op enig moment terug naar de maatschappij.

Wij hebben de taak om te bepalen

wat voor soort mensen
terugkeert naar de maatschappij.

Mijn wens is nu

dat we een meer empathische
benadering gaan vinden

van onze omgang met massa-opsluiting.

We moeten af van die
'opgeruimd-staat-netjes'-mentaliteit,

want het is bewezen dat die niet werkt.

Mijn reis is uniek,

maar ze hoeft dat niet te zijn.

Iedereen kan een transformatie beleven

als we de ruimte daarvoor creëren.

Ik vraag je vandaag

om je een wereld voor te stellen

waarin mannen en vrouwen

geen gijzelaars zijn van hun verleden.

Waar misdaden en fouten

je niet een leven lang definiëren.

Ik denk dat we daar
samen voor kunnen zorgen

en ik hoop jij ook.

Dank je wel.

(Applaus)