Cách thức mạng blockchain làm thay đổi tiền bạc và thương mại

Blockchain là gì? Nếu bạn chưa biết thì cũng nên biết; nếu bạn biết rồi thì đây là cơ hội để bạn hiểu rõ cách thức nó hoạt động. Don Tapscott giúp chúng ta hiểu và vén màn bí mật của công nghệ xây dựng lòng tin và thay đổi thế giới, theo ông, đó không gì khác ngoài thế hệ thứ hai của internet và giữ khả năng làm biến đổi tiền bạc, thương mại, chính trị và xã hội.

Công nghệ tạo được ảnh
hưởng có lẽ là lớn nhất

trong vài thập niên

vừa qua.

Chứ không còn là truyền thông
đại chúng.

Cũng không phải là khối dữ liệu toàn cầu.

Không phải là rô bốt.

Thậm chí không phải trí thông
minh nhân tạo

Bạn sẽ ngạc nhiên khi nhận ra rằng

đó chính là công nghệ cơ bản của
hệ thống tiền tệ kỹ thuật số Bitcoin.

Hệ thống đó được gọi là blockchain.

Nó không phải là từ ngữ thời
thượng trên thế giới,

nhưng tôi tin nó là

thế hệ tiếp theo của internet,

và nó đầy hứa hẹn đối với
mọi nền kinh tế, mọi xã hội

và đối với tất cả các bạn, từng người một.

Như bạn biết, trong vài thập niên qua,
chúng ta đã có mạng thông tin internet.

Và khi tôi gửi bạn một email,
một file Power-Point hay thứ gì đó,

tôi không gửi bạn bản gốc,

tôi chỉ gửi bạn bản copy.

Thật tuyệt.

Đây là thời đại mọi người được
bình đẳng trước thông tin.

Nhưng khi thông tin trở thành tài sản --

như là tiền bạc,

tài sản kinh tế như chứng
khoán và các mối quan hệ,

khách hàng trung thành, sở hữu trí tuệ,

âm nhạc, tác phẩm nghệ thuật, lá phiếu,

carbon credit hay loại tài sản nào khác --

thì việc gửi bản copy chẳng có
ý nghĩa gì cả

Ví dụ, nếu tôi gửi cho bạn 100 đô la,

thì điều quan trọng là số tiền đó
không còn ở chỗ tôi nữa --

(Cười)

và tôi không thể gửi lại nữa.

Đó được gọi là vấn đề "gửi-đôi"

của người viết mã phần mềm
trong khoảng thời gian dài.

Vì thế hôm nay chúng ta hoàn toàn
tin vào những tổ chức trung gian uy tín--

như ngân hàng, chính phủ,

công ty truyền thông lớn,
công ty thẻ tín dụng và vân vân --

để xây dựng lòng tin vào
nền kinh tế của chúng ta.

Và những tổ chức trung gian này thực hiện
tất cả thương vụ và quá trình giao dịch

của mọi hình thức thương mại,

từ việc xác nhận giá trị, xác định
danh tính của mọi người,

thông qua kiểm tra, sắp xếp
và lưu trữ.

Nói chung, các tổ chức này làm
những việc rất hữu ích.

Nhưng có phát sinh vấn đề.

Trước hết, chúng quá tập trung.

Có nghĩa là các tổ chức đó có thể bị tin
tặc tấn công và nguy cơ ngày càng cao --

Hãng JP Morgan, chính phủ
liên bang Hoa kỳ,

công ty Linkedlm, Home Depot và
các công ty khác

đã rất khó khăn mới phát hiện ra vấn đề.

Họ loại hàng tỷ người khỏi nền kinh tế
toàn cầu,

ví dụ, những người không có đủ tiền

thì không thể có một tài khoản ngân hàng.

Họ làm chậm các quá trình.

Có thể mất 1 giây để gửi 1 email
đi khắp thế giới,

nhưng nó có thể mất vài ngày hay vài tuần

để tiền có thể chuyển qua hệ thống banking
của 1 thành phố.

Và họ hưởng lợi lớn từ các giao dịch --

từ 10 đến 20 % số tiền chỉ để gửi tiền
đến một nước khác.

Họ lấy dữ liệu của ta,

nghĩa là chúng ta không thể buôn bán nó

hoặc dùng nó để quản lý tốt
hơn cuộc sống của ta.

Sự riêng tư của chúng ta bị xâm phạm.

Và vấn đề lớn nhất là

họ tranh thủ sự hào phóng của thời
đại kỹ thuật số một cách bất công:

chúng ta tạo ra của cải, nhưng cũng gia tăng
khoảng cách giàu nghèo

Vậy nếu Internet không chỉ truyền đạt thông tin

Mà còn có thể truyền tải giá trị thực

có thể đáp ứng mức độ toàn cầu

phục vụ cho hàng triệu máy tính

và mọi người có thể truy cập.

là nơi mọi loại tài sản,
từ tiền cho đến âm nhạc,

đều có thể được lưu trữ, di chuyển, giao
dịch, trao đổi và quản lý,

mà không cần bất kỳ hình thức
quản lý trung gian nào?

Và nếu có một môi trường thuận lợi cho
tài sản?

Năm 2008, nền công nghiệp tài chính
sụp đổ

và có thể rất thuận lợi để

một người vô danh hay một nhóm
mang tên Satoshi Nakamoto

tạo ra một loại giao dịch ở đó họ phát
triển một giao thức cho tiền kỹ thuật số

bằng mã nguồn mở được gọi là Bitcoin.

Mã nguồn có thể giúp người ta thiết lập
lòng tin và thực hiện giao dịch

mà không cần bên thứ ba.

Hành động có vẻ đơn giản này
làm tóe lên một tia lửa

đã làm cháy thế giới,

mọi người phấn khích hay sợ hãi
hay không quan tâm

ở nhiều nơi khác nhau.

Vậy đừng nhầm lẫn về Bitcoin --

Bitcoin là một tài sản; có giá trị
tăng hoặc giảm,

và có thể làm bạn quan tâm
nếu bạn là nhà đầu tư.

Tổng quát hơn, nó là một mã nguồn.

Nó không phải là tiền tệ chính thức
được quản lý bởi một quốc gia.

Điều này lại càng hay.

Nhưng điều thật sự thú vị ở đây
chính là mã nguồn mở.

Nó được gọi là blockchain.

Vậy lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại,

bất kỳ nơi đâu người ta có thể tin tưởng
lẫn nhau

và giao dịch trực tiếp với nhau.

Vậy lòng tin đã được thiết lập mà
không cần bất kỳ một thiết chế nào,

nhưng lại cần với sự hợp tác với nhau,
cần mã nguồn

và cần bộ mã thông minh.

Vì lòng tin là mẹ đẻ của công nghệ.

Tôi gọi đó là "Giao Thức Lòng Tin."

Bây giờ có lẽ các bạn tự hỏi:
Làm sao mà điều đó có thể thực hiện được?

Không vấn đề gì!

Tài sản -- tài sản kỹ thuật số như tiền,
nhạc hay bất cứ thứ gì --

không được lưu trữ ở một nơi tập trung,

nhưng chúng được phân phối khắp nơi
trong một hệ thống toàn cầu,

ở mức độ cao nhất của mã nguồn.

Khi một giao dịch được thực hiện,

nó sẽ được gửi khắp nơi,

thông qua hàng triệu hàng triệu máy tính.

Khắp nơi trên thế giới,

có một nhóm người được gọi là "miners."
từ này có 2 nghĩa.

Đừng hiểu "miners" theo nghĩa "trẻ con"
mà phải hiểu là "người đào mỏ Bitcoin."

Họ sở hữu sức mạnh khổng lồ của máy tính
qua các đầu ngón tay --

gấp 10 đến 100 lần sức mạnh của Google.

Những 'miners' này làm rất nhiều việc.

Mỗi 10 phút trôi qua,

được xem là 1 nhịp tim của thế giới mạng,

một đơn vị thông tin được tạo ra

với tất cả những giao dịch
của 10 phút trước đó.

Rồi các 'miners' vào việc,
cố gắng giải quyết một số vấn đề gai góc.

Và họ hoàn thành:

'miner' nào tìm ra đầu tiên kết quả
và đóng gói,

thì được thưởng trong hệ tiền kỹ thuật số,

trong hệ thống Bitcoin blockchain, thì
được thưởng bằng Bitcoin.

Rồi -- đến phần chính --

gói đó được gửi đến gói trước

và gói này lại được gửi ngược
về phía trước nữa

để tạo ra một chuỗi các gói hoàn thiện.

Mỗi gói được đóng dấu thời gian,

giống như đóng dấu kỹ thuật số.

Vậy nếu tôi muốn xử lý một gói

và nói với bạn này hay bạn kia, hãy trả
một món tiền,

thì tôi phải 'xử lý' gói đó,

cùng tất cả những gói trước,

toàn bộ quá trình thương mại trên chuỗi
trao đổi blockchain,

không phải chỉ trên một máy nhưng thông
qua hàng triệu máy tính,

đồng thời,

tất cả đều dùng mức độ cao nhất
của mã nguồn,

trong khả năng của nguồn tài nguyên
số lớn nhất trên toàn thế giới

tất cả đang mời gọi tôi.

Biết rằng làm rất khó.

Việc đó rất an toàn

so với hệ thống máy tính
của chúng ta ngày nay.

Blockchain. Đó là cách hệ thống hoạt động.

Đơn vị tiền Bitcoin trong hệ
thông blockchain chỉ là một ví dụ.

Còn nhiều đơn vị khác nữa.

Đơn vị Ethereum blockchain đã được phát
triển bởi Vitalik Buterin, người Canada.

Chàng trai này mới 19 tuổi,

Blockchain này sở hữu
những khả năng tuyệt vời.

Một trong những khả năng đó là
xây dựng những hợp đồng thông minh.

Giống như tên gọi của nó,
"hợp đồng thông mình".

Đó là loại hợp đồng tự thực hiện,

và hợp đồng đó gồm gia công, củng cố,
quản lý và hoàn thiện

và chi trả -- hợp đồng này giống như
một tài khoản ngân hàng --

trên những thỏa thuận giữa
hai người với nhau.

Ngày nay, trên hệ thống
Ethereum blockchain,

có nhiều dự án cho nhiều lĩnh vực

từ việc thiết kế một hướng đầu tư mới
trong thị trường chứng khoán

đến việc tạo ra một hình mẫu mới
của nền dân chủ,

ở đó các nhà chính trị chịu trách nhiệm
trước công dân.

(Vỗ tay)

Vậy để hiểu sự thay đổi triệt để này,
nó mang đến đến điều gì,

hãy quan sát một nhà máy,
những dịch vụ tài chính.

Bạn có nhận ra điều đó không?

Rất giống chiếc máy Rube Goldberg.

Nó là chiếc máy phức tạp một cách buồn
cười để làm những việc vô cùng đơn giản,

như là bóc quả trứng hay đóng cửa.

Thật sự, tôi thấy nó giống
hệ thống dịch vụ tài chính,

Thật đấy.

Xem này, bạn gõ số thẻ
của mình ở cửa hàng góc phố,

và một dòng tín hiệu số đi qua hàng
chục công ty,

mỗi công ty lại có cả một hệ
thống máy tính,

trong số đó cũng còn
những máy từ thập niên 1970

nó còn già hơn nhiều người trong
khán phòng này,

và 3 ngày sau, một kết quả xuất hiện.

Nhưng với hệ thống tài
chính của blockchain,

không một kết quả nào xuất hiện cả,

vì thanh toán và hiển thị kết quả chỉ
là một hoạt động,

nó chính là sự thay đổi toàn cục.

Vậy ở Phố Wall và khắp nơi trên thế giới,

hệ thống tài chính đang đối mặt với
một đảo lộn khủng khiếp từ hiện tượng này,

và mọi người lo sợ liệu ta có
bị thay thế,

hay tự hỏi làm thế nào để ta áp dụng
công nghệ này một cách thành công?

Tại sao bạn cần phải cẩn thận?

Cho phép tôi nói về một
vài ứng dụng của nó.

Sự thịnh vượng.

Thời kỳ đầu của Internet,

mạng thông tin,

mang lại cho chúng ta của cải
nhưng không có sự phồn thịnh,

vì sự bất công xã hội đang lớn dần.

Đó là tâm điểm của mọi cơn giận dữ
và chủ nghĩa cực đoan

rồi đến chủ nghĩa bảo hộ và bài ngoại, rôi
còn nhiều thứ tồi tệ nữa,

chúng ta đang chứng kiến tất cả những thứ
đó lớn dần lên trong thế giới ngày nay,

Brexit là trường hợp mới nhất.

Ta có thể phát triển cách tiếp cận mới để
giải quyết vấn đề bất bình đẳng này không?

Vì chỉ có một giải pháp duy nhất
đó là chia lại của cải,

đánh thuế người này và chia
bớt cho người cho người kia.

Chúng ta có thể làm kế hoạch để
chia của cải được không?

Liệu ta có thể thay đổi cách thức tạo
ra của cải ngay từ giai đoạn đầu

bằng cách dân chủ hóa sự sáng tạo của cải,

khuyến khích mọi người tham gia
vào nền kinh tế,

và phải bảo đảm rằng họ được hưởng
chính đáng hay không?

Hãy cho phép tôi trình bày 5 cách
thực hiện.

Một là:

Bạn có biết quyền sở hữu đất của
70% dân số thế giới

đang vô cùng bấp bênh không?

Vậy, bạn có một nông trại nhỏ ở Honduras,
một nhà độc tài lên nắm quyền,

hắn nói, "tôi biết anh có vài giấy
tờ gì đó liên quan đến nông trại của anh,

nhưng hệ thống máy tính của chính phủ có
bằng chứng bạn tôi sở hữu nông trại đó."

Sự việc đó đã xảy ra tràn lan ở Honduras,

Và vấn đề này xảy ra ở bất kỳ nơi nào.

Hernando de Soto, nhà kinh tế học
nổi tiếng của Mỹ Latin,

nói rằng đây là vấn đề nan giải nhất
của thế giới

liên quan đến kinh tế,

nó còn quan trọng hơn cả việc sở hữu
một tài khoản ngân hàng,

vì nếu bạn không có được giấy tờ hợp lê
về đất đai,

bạn không thể thế chấp,

và bạn không thể lập kế hoạch tương lai.

Vì thế ngày nay, các công ty đang
làm việc với chính phủ

để đưa các giấy tờ sở hữu đất đai
lên mạng blockchain.

Khi đã ở đó, thì nó sẽ không bị
thay đổi tùy tiện nữa.

Tin tặc không thể tấn công.

Quyền sở hữu đó tạo
điều kiện phát triển thịnh vượng

cho hàng tỷ người.

Thứ hai:

nhiều người nói về Uber

về Airbnb, về TaskRabbit
về Lyft và vân vân

như là một phần của nền kinh
tế biết chia sẻ.

Đây là một ý tưởng rất mạnh mẽ,

các công ty đó có thể kết hợp với nhau,
tạo ra của cải và chia sẻ sự thịnh vượng.

Tôi nghĩ ...

thực ra những công ty này
chẳng chia sẻ gì đâu.

Thực tế, họ rất thành công
mà đâu cho ai cái gì.

Họ gộp những dịch vụ lại,
rồi bán trọn gói.

Sẽ thế nào nếu Airbnb là công ty có vốn lên đến
25 tỷ đô la,

có một ứng dụng phân phối trên mạng
blockchain, chúng ta gọi là B-Airbnb,

và nó được sở hữu bởi những người

có phòng dư ra để cho thuê.

Khi ai đó muốn thuê phòng,

họ vào mạng dữ liệu blockchain
và xem thông tin chi tiết,

chọn trong số đó, và họ tìm được
phòng thích hợp,

và blockchain giúp họ làm hợp đồng,

giúp xác định các bên,

giúp thực hiện việc thanh toán

chỉ thông qua chi trả kỹ thuật số --
được xây dựng trong hệ thống.

Thậm chí blockchain phụ trách xếp hạng,

vì nếu mạng blockchain xếp một phòng
ở mức 5 sao,

thì phòng đó đúng như vậy,

nó được xếp hạng như thế,
không thay đổi được.

Vậy sự thay đổi mạnh mẽ của nền kinh
tế biết chia sẻ trong Thung Lũng Silicon

có thể bị khuấy động,

và có thể làm phát triển sự phồn thịnh.

Thứ ba:

dòng tiền tệ lớn nhất từ
các nước phát triển

chảy đến các nước đang phát triển

không phải là dòng tiền đầu tư thương mại,

thậm chí không phải là hỗ trợ nước ngoài.

Mà chính là kiều hối do cá nhân gửi về.

Có sự di dân toàn cầu;

những người đã rời vùng đất tổ tiên,

và họ đang gửi tiền về quê nhà.

Số tiền đó lên đến 600 tỷ đô la
mỗi năm và còn đang tăng,

vì những người này rất nhớ quê hương.

Analie Domingo là một quản gia.

Cô ta sống ở Toronto,

và mỗi tháng cô ra ngân hàng Western Union

với một ít tiền mặt

để gửi tiền cho mẹ ở Manila.

Chi phí gửi khoảng 10%;

cần từ 4 đến 7 ngày để
nhận được số tiền đó;

mẹ cô ta không bao giờ biết
khi nào thì tiền đến nơi.

Rồi phải mất thêm 5 giờ
để đi nhận tiền.

Cách đây 6 tháng,

Analie Domingo đã dùng ứng dụng Abra
của mạng blockchain.

Từ điện thoại di động, cô gửi 300 đô la.

Nó chuyển tin thẳng đến điện thoại của mẹ

không cần qua bất kỳ trung gian nào.

Rồi mẹ cô nhìn vào điện thoại --

giống như là giao diện Uber,
có mấy "nhân viên" Abra phục vụ.

Bà bấm chọn 1 nhân viên,
nhân viên này ở mức 5 sao đó nhé,

người đó chạy 7 phút.

Anh ta đến nhà bà và đưa tiền
peso Philipin cho bàn,

rồi bà bỏ vào ví.

Tất cả chỉ mất vài phút,

và chỉ tốn 2 %.

Đây là một cơ hội lớn cho sự thịnh vượng.

Thứ tư: tài sản lớn nhất của thời đại
số là dữ liệu.

Dữ liệu thật sự là một loại tài sản mới,

có thể lớn hơn các loại tài sản trước đây,

như là đất ở thời kinh tế nông nghiệp,

hay nhà máy công nghiệp,

thậm chí tiền bạc.

Chính tất cả các bạn -- chúng ta -- đang
tạo ra dữ liệu này.

Chúng ta tạo ra tài sản,

chúng ta để lại những thông tin dạng số

trong suốt cuộc đời mình.

Những thông tin này được tập hợp lại
thành hình ảnh của chính bạn,

đó là con người ảo của bạn.

Người ảo có thể cho bạn biết về
bạn nhiều hơn,

vì bạn không thể nhớ mình
đã mua gì cách đây một năm,

hay đã nói cách đây 1 năm.

Và chính bạn không sở hữu
được người ảo của mình--

đó là vấn đề rất lớn.

Vậy ngày nay, có những công ty làm việc

để tạo ra những cá nhân trong hộp đen,

đó là người ảo của bạn và họ giao
cho bạn sở hữu người ảo đó.

Và hộp đen này luôn theo bạn

dù bạn đi khắp nơi,

hộp đen này rất cẩn thận.

Nó chỉ biết cho đi vài mẩu thông tin
bé tí tẹo

chỉ khi cần thiết thôi.

Trong nhiều giao dịch,

người bán thậm chí không
cần biết bạn là ai.

Họ chỉ cần biết họ được trả tiền đầy đủ.

Rồi avatar này quét tất cả
những dữ liệu

để bạn có thể quản lý.

Đó là điều tuyệt vời,

vì nó có thể giúp chúng ta
bảo vệ sự riêng tư của mình,

và sự riêng tư là nền tảng
của xã hội tự do.

Chúng ta hãy giữ lấy tài sản do
chúng ta tạo ra

hãy quản lý chúng,

ở nơi chúng ta có thể sở hữu thông
tin cá nhân của chính mình

và quản lý nó một cách có trách nhiệm.

Cuối cùng --

(Vỗ tay)

Cuối cùng, mục số 5:

có nhiều người tạo ra được nhiều
sản phẩm trí tuệ

mà họ lại không được hưởng công xứng đáng,

vì hệ thống sở hữu trí tuệ có vấn đề.

Nó bị phá hủy do thời kỳ đầu của Internet.

Ví dụ trường hợp âm nhạc.

Những nhạc sĩ chỉ nhận được vài xu
lẻ từ hệ thống sinh lời to lớn.

Cách đây 25 năm, nếu bạn là nhạc sỹ, và
bạn viết viết được một bài hát ăn khách,

nó bán được 1 triệu đĩa đơn,

thì bạn có thể lấy được tiền bản quyền
khoảng 45.000 đô la.

Còn ngày nay, bạn viết được
một bài hát nổi tiếng,

nó có được một triệu lược tải,

bạn không được 45 ngàn đô la đâu,

bạn được 36 đô la thôi,

đủ để mua một cái bánh pizza lớn.

Thế là Imogen Heap,

ca sĩ - nhạc sĩ đoạt giải Grammy,

đưa nhạc của mình lên mạng blockchain.

Cô ta gọi đó là "Mycelia."

Và nhạc của cô ta có được một hợp
đồng rất tốt.

Nhạc được bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Bạn muốn nghe bài hát phải không?

Nó miễn phí, hoặc chỉ tốn vài xu
để rót vào một tài khoản số.

Bạn muốn đưa bài hát đó vào một
phim của mình, thì đó là chuyện khác,

quyền sở hữu trí tuệ được quy định rất rõ.

Bạn muốn tạo một đoạn chuông điện thoại?
Thì đó là chuyện khác nữa.

Cô ta xem bài hát của mình như là một sản
phẩm thương mại.

Nó được đưa vào hệ thống
để tiếp thị cho chính nó,

để bảo vệ quyền tác giả,

vì bài hát có được một hệ thống nhận
chi trả

gửi về tài khoản ngân hàng,

tất cả số tiền đó sẽ đến
với người nghệ sỹ,

và người ta quản lý hệ thống

thật sự tốt hơn những hệ thống
trung gian khác.

Bây giờ, --

(Vỗ tay)

Đây không chỉ đối với tác giả bài hát,

mà nó dành cho tất cả mọi nhà sáng tạo,

như hội họa,

như phát minh,

khám phá khoa học, báo chí.

Có nhiều người không được
hưởng xứng đáng công sức của mình,

và với blockchain,

họ sẽ có thể làm mưa tiền qua
mạng blockchain.

Điều đó thật tuyệt vời.

Vậy ta có 5 khả năng

từ hàng chục khả năng

có thể giải quyết vấn đề
cho sự phồn thịnh,

đó là một trong những vấn đề nan giải

mà blockchain là giải pháp khả thi.

Đương nhiên, công nghệ không tạo được
sự thịnh vượng -- mà là con người.

Nhưng như tôi trình bày
với bạn, một lần nữa,

vị thần công nghệ đã thoát ra khỏi đèn,

thần được gọi đến bởi một hay vài người
không tên tuổi

vào lúc nào đó trong lịch sử nhân loại,

và vị thần cho chúng ta 1 cơ hội,

một cơ hội để tìm lại cho mình một chỗ
trong bức tranh kinh tế phồn thịnh

và làm thay đổi trật tự trước đây,

và giải quyết những vấn đề khó khăn
nhất của thế giới,

nếu chúng ta biết nắm lấy cơ hội.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)