Return to Video

Waarom de Aarde er ooit uit zou kunnen zien als mars

  • 0:01 - 0:03
    Als je 's nachts naar de sterren kijkt,
  • 0:03 - 0:05
    is het verbazingwekkend wat je ziet.
  • 0:05 - 0:07
    Het is mooi.
  • 0:07 - 0:10
    Maar wat nog verbazingwekkender is,
    is wat je niet ziet.
  • 0:10 - 0:11
    We weten nu
  • 0:11 - 0:15
    dat bij elke ster, of vrijwel elke ster,
  • 0:15 - 0:16
    een planeet zit,
  • 0:16 - 0:17
    en waarschijnlijk meerdere.
  • 0:18 - 0:20
    Dus wat dit plaatje je niet laat zien,
  • 0:20 - 0:22
    zijn alle planeten die we kennen
  • 0:22 - 0:24
    daar in het heelal.
  • 0:24 - 0:27
    Wanneer we denken aan planeten,
    denken we snel aan dingen ver weg
  • 0:28 - 0:30
    die erg anders zijn
    dan wat we hier kennen.
  • 0:30 - 0:32
    Maar hier zijn we op een planeet
  • 0:32 - 0:35
    en er zijn zo veel dingen
    die verbazingwekkend zijn aan de Aarde
  • 0:35 - 0:39
    dat we oneindig ver zoeken
    naar dingen die daarop lijken.
  • 0:39 - 0:43
    En tijdens onze zoektocht
    vinden we verbazingwekkende dingen.
  • 0:43 - 0:47
    Maar ik wil jullie vertellen
    over iets verbazingwekkends hier op Aarde.
  • 0:47 - 0:50
    En dat is dat per minuut
  • 0:50 - 0:52
    zo'n 180 kilo waterstof
  • 0:52 - 0:55
    en drie kilo helium
  • 0:55 - 0:58
    van de Aarde ontsnappen, het heelal in.
  • 0:59 - 1:03
    Deze gassen verdwijnen
    en komen nooit meer terug.
  • 1:03 - 1:06
    Waterstof, helium en nog wat dingen
  • 1:06 - 1:09
    vormen samen de atmosfeer van de Aarde.
  • 1:09 - 1:13
    De atmosfeer is niet meer dan gassen
    die deze dunne blauwe lijn vormen,
  • 1:13 - 1:16
    zoals hier te zien
    vanaf het International Space Station
  • 1:16 - 1:19
    op een foto gemaakt door astronauten.
  • 1:19 - 1:23
    En deze ijle fineerlaag om onze planeet
  • 1:23 - 1:25
    is waardoor het leven hier goed gedijt.
  • 1:25 - 1:28
    Het beschermt onze planeet
    tegen al te veel inslagen
  • 1:28 - 1:30
    van meteorieten en dergelijke.
  • 1:30 - 1:34
    En het is zo'n verbazingwekkend fenomeen
  • 1:34 - 1:38
    dat het feit dat het aan het verdwijnen is
    je zorgen zou moeten baren.
  • 1:38 - 1:40
    Op z'n minst een beetje.
  • 1:40 - 1:43
    Ik bestudeer dit proces
  • 1:43 - 1:45
    van ontsnapping uit de atmosfeer.
  • 1:47 - 1:51
    Ontsnapping uit de atmosfeer
    is niet specifiek iets van de Aarde.
  • 1:51 - 1:55
    Het is volgens mij
    inherent aan planeet-zijn,
  • 1:55 - 1:59
    omdat planeten, niet alleen de Aarde
    maar overal in het universum,
  • 1:59 - 2:02
    onderhevig kunnen zijn
    aan ontsnapping uit de atmosfeer.
  • 2:02 - 2:07
    En de manier waarop dat gebeurt,
    vertelt ons iets over de planeet zelf.
  • 2:08 - 2:11
    Als je denkt aan het zonnestelsel,
  • 2:11 - 2:13
    denk je wellicht aan dit plaatje.
  • 2:14 - 2:17
    En dan zeg je dat er acht planeten zijn,
    of misschien negen.
  • 2:17 - 2:20
    Voor degenen die zich bij dit plaatje
    ongemakkelijk voelen,
  • 2:20 - 2:21
    voeg ik wat toe.
  • 2:21 - 2:22
    (Gelach)
  • 2:22 - 2:25
    Met dank aan New Horizons
    tellen we Pluto mee.
  • 2:26 - 2:28
    Voor het doel van deze talk
  • 2:28 - 2:30
    en het fenomeen
    van ontsnapping uit de atmosfeer
  • 2:30 - 2:32
    is Pluto een planeet,
  • 2:32 - 2:36
    net zoals planeten om andere sterren
    die we niet kunnen zien
  • 2:36 - 2:38
    ook planeten zijn.
  • 2:38 - 2:41
    Een fundamentele eigenschap van planeten
  • 2:41 - 2:43
    is dat het lichamen zijn
  • 2:43 - 2:46
    die bij elkaar gehouden worden
    door zwaartekracht.
  • 2:46 - 2:48
    Het is een hoop materiaal
    aan elkaar geklonterd
  • 2:48 - 2:50
    door deze aantrekkingskracht.
  • 2:50 - 2:53
    Deze lichamen zijn enorm groot
    en hebben heel veel zwaartekracht.
  • 2:53 - 2:54
    Daardoor zijn ze rond.
  • 2:54 - 2:56
    Als je naar al deze planeten kijkt,
  • 2:56 - 2:57
    inclusief Pluto,
  • 2:57 - 2:59
    dan zijn ze rond.
  • 2:59 - 3:02
    Je kunt dus zien dat er zwaartekracht is.
  • 3:02 - 3:05
    Een andere eigenschap van planeten
  • 3:05 - 3:07
    kun je hier niet zien.
  • 3:07 - 3:09
    Dat is de ster, de Zon,
  • 3:09 - 3:13
    waar alle planeten
    in het zonnestelsel omheen draaien.
  • 3:13 - 3:17
    En dat is de oorzaak
    van ontsnapping uit de atmosfeer.
  • 3:18 - 3:23
    De reden dat sterren ontsnapping
    uit de atmosfeer veroorzaken,
  • 3:23 - 3:28
    is dat sterren aan planeten
    deeltjes en licht en warmte bieden
  • 3:29 - 3:32
    die de atmosfeer kunnen laten verdwijnen.
  • 3:32 - 3:33
    Als je denkt aan een heteluchtballon
  • 3:33 - 3:38
    of je kijkt naar deze foto
    van lantaarns op een festival in Thailand,
  • 3:38 - 3:41
    kun je zien dat warme lucht
    gassen naar boven laat gaan.
  • 3:41 - 3:43
    En als je genoeg energie en warmte hebt,
  • 3:43 - 3:45
    zoals onze Zon,
  • 3:45 - 3:49
    dan kan het gas, wat erg licht is
    en alleen gebonden is door zwaartekracht,
  • 3:49 - 3:50
    ontsnappen naar het heelal.
  • 3:52 - 3:56
    Dit is wat ontsnapping
    uit de atmosfeer veroorzaakt,
  • 3:56 - 3:58
    zowel op Aarde als op andere planeten --
  • 3:58 - 4:01
    dit samenspel tussen
    opwarming door de ster
  • 4:01 - 4:04
    en het overwinnen
    van de zwaartekracht van de planeet.
  • 4:05 - 4:07
    Ik heb je verteld dat dit gebeurt
  • 4:07 - 4:10
    met een snelheid van 180 kilo
    per minuut voor waterstof
  • 4:10 - 4:12
    en drie kilo per minuut voor helium.
  • 4:13 - 4:15
    Maar hoe ziet dat er dan uit?
  • 4:15 - 4:17
    Al in de jaren 80
  • 4:17 - 4:18
    fotografeerden we de Aarde
  • 4:18 - 4:23
    in het ultraviolette spectrum met
    de Dynamic Explorer-satelliet van NASA.
  • 4:23 - 4:25
    Deze twee foto's van de Aarde
  • 4:25 - 4:28
    laten zien hoe de gloed
    van ontsnappend waterstof eruitziet.
  • 4:28 - 4:30
    Dat is de rode gloed.
  • 4:30 - 4:33
    Je kunt ook andere dingen zien,
    zoals zuurstof en stikstof
  • 4:33 - 4:35
    in dat witte schijnsel
  • 4:35 - 4:37
    in de ring met het noorderlicht
  • 4:37 - 4:40
    en ook wat slierten bij de evenaar.
  • 4:40 - 4:43
    Dit zijn foto's
    die onomstotelijk laten zien
  • 4:43 - 4:47
    dat onze atmosfeer niet alleen
    gebonden is aan ons hier op Aarde,
  • 4:47 - 4:50
    maar dat het ver het heelal in gaat.
  • 4:50 - 4:52
    En in een alarmerend tempo.
  • 4:53 - 4:57
    Niet alleen de Aarde
    heeft last van deze ontsnappingen.
  • 4:57 - 5:00
    Mars, onze directe buur,
    is veel kleiner dan de Aarde
  • 5:00 - 5:04
    en heeft veel minder zwaartekracht
    waarmee het de atmosfeer vast kan houden.
  • 5:04 - 5:06
    Mars heeft een atmosfeer,
  • 5:06 - 5:09
    maar die is veel dunner
    dan die van de Aarde.
  • 5:09 - 5:10
    Kijk maar naar het oppervlak.
  • 5:10 - 5:14
    Je ziet kraters die erop wijzen
    dat er geen atmosfeer was
  • 5:14 - 5:15
    die de inslagen kon voorkomen.
  • 5:16 - 5:18
    We zien ook dat het de 'rode planeet' is.
  • 5:18 - 5:21
    Ontsnapping uit de atmosfeer
    heeft er mede toe geleid
  • 5:21 - 5:22
    dat Mars rood is.
  • 5:22 - 5:26
    Dat is omdat we denken
    dat Mars een natter verleden kent.
  • 5:26 - 5:31
    Wanneer water genoeg energie krijgt,
    valt het uiteen in waterstof en zuurstof.
  • 5:31 - 5:34
    Waterstof is zo licht
    dat het naar het heelal ontsnapte
  • 5:34 - 5:36
    en de zuurstof die overbleef,
  • 5:36 - 5:38
    liet de grond oxideren of roesten
  • 5:38 - 5:42
    waardoor we nu
    de bekende rode kleur hebben.
  • 5:43 - 5:45
    We kunnen foto's van Mars bekijken
  • 5:45 - 5:47
    en concluderen dat sprake is
    van ontsnapping uit de atmosfeer,
  • 5:47 - 5:51
    maar NASA heeft nu een sonde op Mars,
    de MAVEN-satelliet,
  • 5:52 - 5:55
    die de ontsnapping uit de atmosfeer
    daadwerkelijk onderzoekt.
  • 5:55 - 6:00
    MAVEN staat voor
    'Mars Atmosphere and Volatile Evolution'.
  • 6:00 - 6:05
    De eerste foto's zijn vergelijkbaar
    met wat we op Aarde zien.
  • 6:05 - 6:08
    We weten al lang
    dat Mars atmosfeer verliest.
  • 6:08 - 6:10
    Toch blijven de foto's indrukwekkend.
  • 6:10 - 6:14
    Hier zie je in het rood de omvang van Mars
  • 6:14 - 6:18
    en in het blauw de waterstof die ontsnapt.
  • 6:18 - 6:22
    De waterstof komt tot tien keer verder
    dan de grootte van de planeet.
  • 6:22 - 6:25
    Ver genoeg om niet langer
    gebonden te zijn aan de planeet.
  • 6:25 - 6:27
    Het ontsnapt het heelal in.
  • 6:27 - 6:29
    Dit helpt om vermoedens te bevestigen,
  • 6:29 - 6:32
    bijvoorbeeld waarom Mars rood is
    door het ontsnapte waterstof.
  • 6:33 - 6:35
    Maar waterstof is niet
    het enige gas dat ontsnapt.
  • 6:35 - 6:38
    Ik noemde al helium op Aarde,
    en zuurstof en stikstof.
  • 6:38 - 6:42
    MAVEN laat ons ook
    het zuurstofverlies op Mars zien.
  • 6:42 - 6:45
    Omdat zuurstof zwaarder is dan waterstof
  • 6:45 - 6:48
    gaat het minder ver weg,
  • 6:48 - 6:50
    maar het ontsnapt wel.
  • 6:50 - 6:53
    Je ziet dat de zuurstof ook
    buiten de rode cirkel is.
  • 6:54 - 6:58
    Dat we ontsnapping uit de atmosfeer
    niet alleen bij onze eigen planeet zien
  • 6:58 - 7:01
    maar ook bij andere planeten,
  • 7:01 - 7:05
    stelt ons in staat om te leren
    over het verleden van planeten.
  • 7:05 - 7:07
    Maar ook over planeten in het algemeen
  • 7:07 - 7:09
    en over de toekomst van de Aarde.
  • 7:09 - 7:11
    We kunnen leren over de toekomst
  • 7:11 - 7:15
    door planeten te onderzoeken
    die we niet kunnen zien.
  • 7:15 - 7:18
    Voordat ik daar verder op inga,
  • 7:19 - 7:22
    waarschuw ik jullie dat ik van Pluto
    niet zulke mooie foto's kan laten zien,
  • 7:22 - 7:24
    simpelweg omdat we die nog niet hebben.
  • 7:24 - 7:27
    Maar de New Horizons-missie bestudeert nu
  • 7:27 - 7:29
    de ontsnapping uit de atmosfeer bij Pluto.
  • 7:29 - 7:31
    Dus hou het in de gaten.
  • 7:32 - 7:34
    De planeten waar ik het over wil hebben,
  • 7:34 - 7:36
    zijn de overgaande exoplaneten.
  • 7:36 - 7:40
    Elke planeet die om een ster draait
    anders dan onze Zon
  • 7:40 - 7:43
    wordt een exoplaneet genoemd.
  • 7:43 - 7:45
    En de planeten die we 'overgaand' noemen,
  • 7:45 - 7:47
    hebben als kenmerk
  • 7:47 - 7:49
    dat als je naar de ster kijkt,
  • 7:49 - 7:51
    deze knippert.
  • 7:51 - 7:53
    De oorzaak van het knipperen
  • 7:53 - 7:57
    is dat er planeten voorlangs gaan,
  • 7:57 - 8:01
    waardoor die planeten
    het licht van de ster blokkeren
  • 8:01 - 8:03
    wat wij als knipperen zien.
  • 8:05 - 8:08
    Door de nachtelijke hemel af te speuren
  • 8:08 - 8:10
    op zoek naar knipperende sterren,
  • 8:10 - 8:12
    kunnen we planeten vinden.
  • 8:12 - 8:15
    Op deze manier hebben we
    al ruim 5.000 planeten ontdekt
  • 8:15 - 8:17
    in onze eigen Melkweg
  • 8:17 - 8:19
    en we weten dat er nog veel meer zijn.
  • 8:19 - 8:22
    Als we kijken naar het licht
    van deze sterren,
  • 8:22 - 8:25
    zien we dus niet de planeet zelf,
  • 8:25 - 8:29
    maar wel het wegvallen van licht.
  • 8:29 - 8:33
    Het licht vermindert
    als de planeet voor de ster staat
  • 8:33 - 8:36
    en dat is het knipperen
    wat we zojuist zagen.
  • 8:36 - 8:38
    We kunnen niet alleen
    de planeten opsporen,
  • 8:38 - 8:40
    maar ook de verschillende
    golflengten van het licht.
  • 8:40 - 8:44
    We kunnen ook naar de Aarde en naar Mars
    kijken vanuit het ultraviolette spectrum.
  • 8:44 - 8:48
    Als we met de Hubble Space-telescoop
    kijken naar de overgaande exoplaneten,
  • 8:48 - 8:51
    zien we in het ultraviolette spectrum
    een veel nadrukkelijker knipperen,
  • 8:51 - 8:54
    veel minder licht van de ster
  • 8:54 - 8:55
    wanneer de planeet er voorlangs gaat.
  • 8:55 - 8:59
    We denken dat dit komt doordat er
    een vergrote atmosfeer van waterstof
  • 8:59 - 9:00
    om de planeet zit,
  • 9:00 - 9:02
    waardoor deze opgezwollen lijkt
  • 9:02 - 9:04
    en meer licht blokkeert.
  • 9:05 - 9:09
    Met deze techniek hebben we
    meerdere overgaande exoplaneten ontdekt
  • 9:09 - 9:12
    die onderhevig zijn aan
    ontsnapping uit de atmosfeer.
  • 9:12 - 9:16
    Sommige van deze planeten
    kunnen we hete Jupiters noemen,
  • 9:16 - 9:19
    omdat het gasplaneten zijn zoals Jupiter.
  • 9:19 - 9:21
    Maar ze staan erg dicht bij hun ster,
  • 9:21 - 9:23
    zo'n honderd keer dichterbij dan Jupiter.
  • 9:23 - 9:27
    Omdat er zoveel lichtgewicht gas is
    dat kan ontsnappen
  • 9:27 - 9:28
    en door de opwarming van de zon,
  • 9:28 - 9:32
    heeft de ontsnapping uit de atmosfeer
    een rampzalige snelheid.
  • 9:32 - 9:37
    In tegenstelling tot de waterstof die met
    180 kilo per minuut ontsnapt aan de Aarde,
  • 9:37 - 9:38
    gaat het bij deze planeten
  • 9:38 - 9:42
    om ruim een half miljard kilo
    waterstof per minuut.
  • 9:43 - 9:48
    Je vraagt je misschien af of dat
    het einde van die planeten betekent.
  • 9:48 - 9:50
    Dat is de vraag die we ons ook stelden
  • 9:50 - 9:52
    toen we naar ons zonnestelsel keken,
  • 9:52 - 9:54
    omdat planeten dicht bij de Zon
    rotsachtig zijn
  • 9:54 - 9:57
    en planeten verder weg
    groter zijn en meer gas hebben.
  • 9:57 - 10:00
    Kan een planeet begonnen zijn als Jupiter
  • 10:00 - 10:03
    en al het gas verloren zijn?
  • 10:03 - 10:06
    We denken dat als je
    iets als een hete Jupiter hebt,
  • 10:06 - 10:09
    dat niet een Mercurius of Aarde wordt.
  • 10:09 - 10:12
    Maar als je begint met iets kleiners,
  • 10:12 - 10:15
    is het mogelijk dat zoveel gas ontsnapt
  • 10:15 - 10:19
    dat je iets heel anders overhoudt.
  • 10:19 - 10:21
    Dit klinkt allemaal algemeen
  • 10:21 - 10:24
    en het is aardig om na te denken
    over het zonnestelsel,
  • 10:24 - 10:26
    maar wat heeft het te maken
    met ons op Aarde?
  • 10:26 - 10:28
    In de verre toekomst
  • 10:28 - 10:30
    wordt de Zon feller.
  • 10:30 - 10:32
    Wanneer dat gebeurt,
  • 10:32 - 10:35
    wordt de warmte die we
    krijgen van de Zon erg hevig.
  • 10:36 - 10:40
    Op dezelfde manier als dat nu
    gas wegstroomt van een hete Jupiter,
  • 10:40 - 10:42
    zal gas dan ontsnappen van de Aarde.
  • 10:42 - 10:44
    Waar we dus naar kunnen uitkijken,
  • 10:44 - 10:47
    of ons in ieder geval
    op kunnen voorbereiden,
  • 10:47 - 10:48
    is het feit dat in de toekomst
  • 10:48 - 10:51
    de Aarde meer op Mars gaat lijken.
  • 10:51 - 10:54
    Onze waterstof, van water dat uiteen valt,
  • 10:54 - 10:56
    zal sneller het heelal in ontsnappen
  • 10:56 - 11:01
    en dan blijven we over
    met een droge rode planeet.
  • 11:01 - 11:03
    Wees gerust, dat duurt
    nog wel een paar miljard jaar,
  • 11:03 - 11:05
    dus we hebben tijd voor voorbereidingen.
  • 11:05 - 11:06
    (Gelach)
  • 11:06 - 11:09
    Maar ik wil dat je weet
    wat er aan de hand is.
  • 11:09 - 11:13
    Niet alleen in de toekomst, maar
    ontsnapping uit de atmosfeer gebeurt nu.
  • 11:14 - 11:17
    Je hoort over indrukwekkende wetenschap
    die zich afspeelt in het heelal
  • 11:17 - 11:19
    en over planeten heel ver weg.
  • 11:19 - 11:22
    We onderzoeken die planeten
    om over hun wereld te leren.
  • 11:22 - 11:27
    Maar terwijl we leren over Mars
    of exoplaneten zoals hete Jupiters,
  • 11:27 - 11:30
    ontdekken we dingen
    als ontsnapping uit de atmosfeer,
  • 11:30 - 11:34
    die ons veel leren
    over onze eigen planeet, de Aarde.
  • 11:34 - 11:38
    Realiseer je dat, wanneer je weer eens
    denkt dat het heelal ver weg is.
  • 11:38 - 11:39
    Dankjewel.
  • 11:39 - 11:41
    (Applaus)
Title:
Waarom de Aarde er ooit uit zou kunnen zien als mars
Speaker:
Anjali Tripathi
Description:

Per minuut ontsnapt er zo'n 180 kilo waterstof en drie kilo helium uit de atmosfeer van de Aarde het heelal in. Astrophysicus Anjali Tripathi bestudeert het fenomeen van deze ontsnapping uit de atmosfeer en in deze fascinerende en toegankelijke talk praat zij over hoe dit proces ooit (over miljarden jaren) onze blauwe planeet rood zou kunnen kleuren.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:55
Peter van de Ven approved Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars
Peter van de Ven accepted Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars
Peter van de Ven declined Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars
Peter van de Ven edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars
Mirjam van Dijk edited Dutch subtitles for Why Earth may someday look like Mars
Show all

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.