[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.76,0:00:03.38,Default,,0000,0000,0000,,Als je 's nachts naar de sterren kijkt,
Dialogue: 0,0:00:03.38,0:00:05.43,Default,,0000,0000,0000,,is het verbazingwekkend wat je ziet.
Dialogue: 0,0:00:05.43,0:00:06.70,Default,,0000,0000,0000,,Het is mooi.
Dialogue: 0,0:00:06.72,0:00:09.82,Default,,0000,0000,0000,,Maar wat nog verbazingwekkender is,\Nis wat je niet ziet.
Dialogue: 0,0:00:09.84,0:00:11.22,Default,,0000,0000,0000,,We weten nu
Dialogue: 0,0:00:11.24,0:00:14.62,Default,,0000,0000,0000,,dat bij elke ster, of vrijwel elke ster,
Dialogue: 0,0:00:14.64,0:00:15.90,Default,,0000,0000,0000,,een planeet zit,
Dialogue: 0,0:00:15.92,0:00:17.24,Default,,0000,0000,0000,,en waarschijnlijk meerdere.
Dialogue: 0,0:00:18.12,0:00:20.22,Default,,0000,0000,0000,,Dus wat dit plaatje je niet laat zien,
Dialogue: 0,0:00:20.24,0:00:22.38,Default,,0000,0000,0000,,zijn alle planeten die we kennen
Dialogue: 0,0:00:22.40,0:00:23.80,Default,,0000,0000,0000,,daar in het heelal.
Dialogue: 0,0:00:24.28,0:00:27.50,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer we denken aan planeten,\Ndenken we snel aan dingen ver weg
Dialogue: 0,0:00:27.52,0:00:29.53,Default,,0000,0000,0000,,die erg anders zijn\Ndan wat we hier kennen.
Dialogue: 0,0:00:29.53,0:00:31.82,Default,,0000,0000,0000,,Maar hier zijn we op een planeet
Dialogue: 0,0:00:31.84,0:00:35.14,Default,,0000,0000,0000,,en er zijn zo veel dingen\Ndie verbazingwekkend zijn aan de Aarde
Dialogue: 0,0:00:35.16,0:00:39.28,Default,,0000,0000,0000,,dat we oneindig ver zoeken\Nnaar dingen die daarop lijken.
Dialogue: 0,0:00:39.36,0:00:42.86,Default,,0000,0000,0000,,En tijdens onze zoektocht\Nvinden we verbazingwekkende dingen.
Dialogue: 0,0:00:42.88,0:00:47.10,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik wil jullie vertellen\Nover iets verbazingwekkends hier op Aarde.
Dialogue: 0,0:00:47.12,0:00:49.86,Default,,0000,0000,0000,,En dat is dat per minuut
Dialogue: 0,0:00:49.88,0:00:52.30,Default,,0000,0000,0000,,zo'n 180 kilo waterstof
Dialogue: 0,0:00:52.32,0:00:54.94,Default,,0000,0000,0000,,en drie kilo helium
Dialogue: 0,0:00:54.96,0:00:57.80,Default,,0000,0000,0000,,van de Aarde ontsnappen, het heelal in.
Dialogue: 0,0:00:58.80,0:01:02.54,Default,,0000,0000,0000,,Deze gassen verdwijnen\Nen komen nooit meer terug.
Dialogue: 0,0:01:03.44,0:01:06.46,Default,,0000,0000,0000,,Waterstof, helium en nog wat dingen
Dialogue: 0,0:01:06.48,0:01:09.34,Default,,0000,0000,0000,,vormen samen de atmosfeer van de Aarde.
Dialogue: 0,0:01:09.36,0:01:13.18,Default,,0000,0000,0000,,De atmosfeer is niet meer dan gassen\Ndie deze dunne blauwe lijn vormen,
Dialogue: 0,0:01:13.20,0:01:16.42,Default,,0000,0000,0000,,zoals hier te zien\Nvanaf het International Space Station
Dialogue: 0,0:01:16.44,0:01:18.68,Default,,0000,0000,0000,,op een foto gemaakt door astronauten.
Dialogue: 0,0:01:19.20,0:01:22.58,Default,,0000,0000,0000,,En deze ijle fineerlaag om onze planeet
Dialogue: 0,0:01:22.60,0:01:24.94,Default,,0000,0000,0000,,is waardoor het leven hier goed gedijt.
Dialogue: 0,0:01:24.96,0:01:27.82,Default,,0000,0000,0000,,Het beschermt onze planeet\Ntegen al te veel inslagen
Dialogue: 0,0:01:27.84,0:01:29.86,Default,,0000,0000,0000,,van meteorieten en dergelijke.
Dialogue: 0,0:01:29.88,0:01:33.66,Default,,0000,0000,0000,,En het is zo'n verbazingwekkend fenomeen
Dialogue: 0,0:01:33.68,0:01:38.07,Default,,0000,0000,0000,,dat het feit dat het aan het verdwijnen is\Nje zorgen zou moeten baren.
Dialogue: 0,0:01:38.07,0:01:39.56,Default,,0000,0000,0000,,Op z'n minst een beetje.
Dialogue: 0,0:01:40.16,0:01:42.83,Default,,0000,0000,0000,,Ik bestudeer dit proces
Dialogue: 0,0:01:42.83,0:01:45.18,Default,,0000,0000,0000,,van ontsnapping uit de atmosfeer.
Dialogue: 0,0:01:46.68,0:01:51.26,Default,,0000,0000,0000,,Ontsnapping uit de atmosfeer\Nis niet specifiek iets van de Aarde.
Dialogue: 0,0:01:51.28,0:01:55.02,Default,,0000,0000,0000,,Het is volgens mij\Ninherent aan planeet-zijn,
Dialogue: 0,0:01:55.04,0:01:59.31,Default,,0000,0000,0000,,omdat planeten, niet alleen de Aarde\Nmaar overal in het universum,
Dialogue: 0,0:01:59.31,0:02:01.98,Default,,0000,0000,0000,,onderhevig kunnen zijn\Naan ontsnapping uit de atmosfeer.
Dialogue: 0,0:02:02.00,0:02:07.40,Default,,0000,0000,0000,,En de manier waarop dat gebeurt,\Nvertelt ons iets over de planeet zelf.
Dialogue: 0,0:02:07.92,0:02:10.58,Default,,0000,0000,0000,,Als je denkt aan het zonnestelsel,
Dialogue: 0,0:02:10.60,0:02:12.64,Default,,0000,0000,0000,,denk je wellicht aan dit plaatje.
Dialogue: 0,0:02:13.80,0:02:17.17,Default,,0000,0000,0000,,En dan zeg je dat er acht planeten zijn,\Nof misschien negen.
Dialogue: 0,0:02:17.17,0:02:19.95,Default,,0000,0000,0000,,Voor degenen die zich bij dit plaatje\Nongemakkelijk voelen,
Dialogue: 0,0:02:19.95,0:02:21.14,Default,,0000,0000,0000,,voeg ik wat toe.
Dialogue: 0,0:02:21.16,0:02:22.38,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:02:22.40,0:02:25.28,Default,,0000,0000,0000,,Met dank aan New Horizons\Ntellen we Pluto mee.
Dialogue: 0,0:02:26.16,0:02:27.77,Default,,0000,0000,0000,,Voor het doel van deze talk
Dialogue: 0,0:02:27.77,0:02:30.14,Default,,0000,0000,0000,,en het fenomeen\Nvan ontsnapping uit de atmosfeer
Dialogue: 0,0:02:30.16,0:02:32.18,Default,,0000,0000,0000,,is Pluto een planeet,
Dialogue: 0,0:02:32.20,0:02:36.14,Default,,0000,0000,0000,,net zoals planeten om andere sterren\Ndie we niet kunnen zien
Dialogue: 0,0:02:36.16,0:02:37.94,Default,,0000,0000,0000,,ook planeten zijn.
Dialogue: 0,0:02:37.96,0:02:40.66,Default,,0000,0000,0000,,Een fundamentele eigenschap van planeten
Dialogue: 0,0:02:40.68,0:02:43.05,Default,,0000,0000,0000,,is dat het lichamen zijn
Dialogue: 0,0:02:43.05,0:02:45.54,Default,,0000,0000,0000,,die bij elkaar gehouden worden\Ndoor zwaartekracht.
Dialogue: 0,0:02:45.56,0:02:48.06,Default,,0000,0000,0000,,Het is een hoop materiaal\Naan elkaar geklonterd
Dialogue: 0,0:02:48.08,0:02:49.68,Default,,0000,0000,0000,,door deze aantrekkingskracht.
Dialogue: 0,0:02:50.14,0:02:53.20,Default,,0000,0000,0000,,Deze lichamen zijn enorm groot\Nen hebben heel veel zwaartekracht.
Dialogue: 0,0:02:53.20,0:02:54.44,Default,,0000,0000,0000,,Daardoor zijn ze rond.
Dialogue: 0,0:02:54.44,0:02:56.12,Default,,0000,0000,0000,,Als je naar al deze planeten kijkt,
Dialogue: 0,0:02:56.12,0:02:57.30,Default,,0000,0000,0000,,inclusief Pluto,
Dialogue: 0,0:02:57.32,0:02:58.52,Default,,0000,0000,0000,,dan zijn ze rond.
Dialogue: 0,0:02:59.00,0:03:01.51,Default,,0000,0000,0000,,Je kunt dus zien dat er zwaartekracht is.
Dialogue: 0,0:03:01.76,0:03:05.06,Default,,0000,0000,0000,,Een andere eigenschap van planeten
Dialogue: 0,0:03:05.08,0:03:06.82,Default,,0000,0000,0000,,kun je hier niet zien.
Dialogue: 0,0:03:06.84,0:03:09.42,Default,,0000,0000,0000,,Dat is de ster, de Zon,
Dialogue: 0,0:03:09.44,0:03:12.56,Default,,0000,0000,0000,,waar alle planeten\Nin het zonnestelsel omheen draaien.
Dialogue: 0,0:03:13.20,0:03:16.92,Default,,0000,0000,0000,,En dat is de oorzaak\Nvan ontsnapping uit de atmosfeer.
Dialogue: 0,0:03:17.76,0:03:23.10,Default,,0000,0000,0000,,De reden dat sterren ontsnapping\Nuit de atmosfeer veroorzaken,
Dialogue: 0,0:03:23.12,0:03:28.50,Default,,0000,0000,0000,,is dat sterren aan planeten\Ndeeltjes en licht en warmte bieden
Dialogue: 0,0:03:28.52,0:03:31.62,Default,,0000,0000,0000,,die de atmosfeer kunnen laten verdwijnen.
Dialogue: 0,0:03:31.64,0:03:33.46,Default,,0000,0000,0000,,Als je denkt aan een heteluchtballon
Dialogue: 0,0:03:33.48,0:03:37.62,Default,,0000,0000,0000,,of je kijkt naar deze foto\Nvan lantaarns op een festival in Thailand,
Dialogue: 0,0:03:37.64,0:03:41.14,Default,,0000,0000,0000,,kun je zien dat warme lucht\Ngassen naar boven laat gaan.
Dialogue: 0,0:03:41.16,0:03:43.42,Default,,0000,0000,0000,,En als je genoeg energie en warmte hebt,
Dialogue: 0,0:03:43.44,0:03:44.78,Default,,0000,0000,0000,,zoals onze Zon,
Dialogue: 0,0:03:44.80,0:03:48.70,Default,,0000,0000,0000,,dan kan het gas, wat erg licht is\Nen alleen gebonden is door zwaartekracht,
Dialogue: 0,0:03:48.72,0:03:50.48,Default,,0000,0000,0000,,ontsnappen naar het heelal.
Dialogue: 0,0:03:51.60,0:03:55.54,Default,,0000,0000,0000,,Dit is wat ontsnapping\Nuit de atmosfeer veroorzaakt,
Dialogue: 0,0:03:55.56,0:03:58.26,Default,,0000,0000,0000,,zowel op Aarde als op andere planeten --
Dialogue: 0,0:03:58.28,0:04:00.98,Default,,0000,0000,0000,,dit samenspel tussen\Nopwarming door de ster
Dialogue: 0,0:04:01.00,0:04:04.32,Default,,0000,0000,0000,,en het overwinnen\Nvan de zwaartekracht van de planeet.
Dialogue: 0,0:04:05.00,0:04:06.74,Default,,0000,0000,0000,,Ik heb je verteld dat dit gebeurt
Dialogue: 0,0:04:06.76,0:04:10.10,Default,,0000,0000,0000,,met een snelheid van 180 kilo\Nper minuut voor waterstof
Dialogue: 0,0:04:10.12,0:04:12.20,Default,,0000,0000,0000,,en drie kilo per minuut voor helium.
Dialogue: 0,0:04:13.04,0:04:14.70,Default,,0000,0000,0000,,Maar hoe ziet dat er dan uit?
Dialogue: 0,0:04:14.72,0:04:16.54,Default,,0000,0000,0000,,Al in de jaren 80
Dialogue: 0,0:04:16.56,0:04:18.30,Default,,0000,0000,0000,,fotografeerden we de Aarde
Dialogue: 0,0:04:18.32,0:04:22.53,Default,,0000,0000,0000,,in het ultraviolette spectrum met\Nde Dynamic Explorer-satelliet van NASA.
Dialogue: 0,0:04:22.72,0:04:24.54,Default,,0000,0000,0000,,Deze twee foto's van de Aarde
Dialogue: 0,0:04:24.56,0:04:28.23,Default,,0000,0000,0000,,laten zien hoe de gloed\Nvan ontsnappend waterstof eruitziet.
Dialogue: 0,0:04:28.23,0:04:29.60,Default,,0000,0000,0000,,Dat is de rode gloed.
Dialogue: 0,0:04:29.60,0:04:33.22,Default,,0000,0000,0000,,Je kunt ook andere dingen zien,\Nzoals zuurstof en stikstof
Dialogue: 0,0:04:33.24,0:04:34.70,Default,,0000,0000,0000,,in dat witte schijnsel
Dialogue: 0,0:04:34.72,0:04:37.06,Default,,0000,0000,0000,,in de ring met het noorderlicht
Dialogue: 0,0:04:37.08,0:04:39.98,Default,,0000,0000,0000,,en ook wat slierten bij de evenaar.
Dialogue: 0,0:04:40.00,0:04:43.02,Default,,0000,0000,0000,,Dit zijn foto's\Ndie onomstotelijk laten zien
Dialogue: 0,0:04:43.04,0:04:46.74,Default,,0000,0000,0000,,dat onze atmosfeer niet alleen\Ngebonden is aan ons hier op Aarde,
Dialogue: 0,0:04:46.76,0:04:50.38,Default,,0000,0000,0000,,maar dat het ver het heelal in gaat.
Dialogue: 0,0:04:50.40,0:04:52.32,Default,,0000,0000,0000,,En in een alarmerend tempo.
Dialogue: 0,0:04:53.08,0:04:56.90,Default,,0000,0000,0000,,Niet alleen de Aarde\Nheeft last van deze ontsnappingen.
Dialogue: 0,0:04:56.92,0:05:00.38,Default,,0000,0000,0000,,Mars, onze directe buur,\Nis veel kleiner dan de Aarde
Dialogue: 0,0:05:00.40,0:05:04.18,Default,,0000,0000,0000,,en heeft veel minder zwaartekracht\Nwaarmee het de atmosfeer vast kan houden.
Dialogue: 0,0:05:04.20,0:05:06.42,Default,,0000,0000,0000,,Mars heeft een atmosfeer,
Dialogue: 0,0:05:06.44,0:05:08.66,Default,,0000,0000,0000,,maar die is veel dunner\Ndan die van de Aarde.
Dialogue: 0,0:05:08.68,0:05:10.14,Default,,0000,0000,0000,,Kijk maar naar het oppervlak.
Dialogue: 0,0:05:10.16,0:05:13.62,Default,,0000,0000,0000,,Je ziet kraters die erop wijzen\Ndat er geen atmosfeer was
Dialogue: 0,0:05:13.64,0:05:15.50,Default,,0000,0000,0000,,die de inslagen kon voorkomen.
Dialogue: 0,0:05:15.52,0:05:18.30,Default,,0000,0000,0000,,We zien ook dat het de 'rode planeet' is.
Dialogue: 0,0:05:18.32,0:05:20.86,Default,,0000,0000,0000,,Ontsnapping uit de atmosfeer\Nheeft er mede toe geleid
Dialogue: 0,0:05:20.88,0:05:22.46,Default,,0000,0000,0000,,dat Mars rood is.
Dialogue: 0,0:05:22.48,0:05:26.06,Default,,0000,0000,0000,,Dat is omdat we denken\Ndat Mars een natter verleden kent.
Dialogue: 0,0:05:26.08,0:05:30.66,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer water genoeg energie krijgt,\Nvalt het uiteen in waterstof en zuurstof.
Dialogue: 0,0:05:30.68,0:05:34.42,Default,,0000,0000,0000,,Waterstof is zo licht\Ndat het naar het heelal ontsnapte
Dialogue: 0,0:05:34.44,0:05:36.38,Default,,0000,0000,0000,,en de zuurstof die overbleef,
Dialogue: 0,0:05:36.40,0:05:38.22,Default,,0000,0000,0000,,liet de grond oxideren of roesten
Dialogue: 0,0:05:38.24,0:05:41.96,Default,,0000,0000,0000,,waardoor we nu\Nde bekende rode kleur hebben.
Dialogue: 0,0:05:42.89,0:05:44.52,Default,,0000,0000,0000,,We kunnen foto's van Mars bekijken
Dialogue: 0,0:05:44.52,0:05:47.40,Default,,0000,0000,0000,,en concluderen dat sprake is\Nvan ontsnapping uit de atmosfeer,
Dialogue: 0,0:05:47.40,0:05:51.50,Default,,0000,0000,0000,,maar NASA heeft nu een sonde op Mars,\Nde MAVEN-satelliet,
Dialogue: 0,0:05:51.52,0:05:55.06,Default,,0000,0000,0000,,die de ontsnapping uit de atmosfeer\Ndaadwerkelijk onderzoekt.
Dialogue: 0,0:05:55.08,0:05:59.66,Default,,0000,0000,0000,,MAVEN staat voor\N'Mars Atmosphere and Volatile Evolution'.
Dialogue: 0,0:05:59.68,0:06:04.97,Default,,0000,0000,0000,,De eerste foto's zijn vergelijkbaar\Nmet wat we op Aarde zien.
Dialogue: 0,0:06:05.28,0:06:07.78,Default,,0000,0000,0000,,We weten al lang\Ndat Mars atmosfeer verliest.
Dialogue: 0,0:06:07.80,0:06:09.58,Default,,0000,0000,0000,,Toch blijven de foto's indrukwekkend.
Dialogue: 0,0:06:09.60,0:06:14.12,Default,,0000,0000,0000,,Hier zie je in het rood de omvang van Mars
Dialogue: 0,0:06:14.12,0:06:18.46,Default,,0000,0000,0000,,en in het blauw de waterstof die ontsnapt.
Dialogue: 0,0:06:18.48,0:06:21.99,Default,,0000,0000,0000,,De waterstof komt tot tien keer verder\Ndan de grootte van de planeet.
Dialogue: 0,0:06:21.99,0:06:24.74,Default,,0000,0000,0000,,Ver genoeg om niet langer\Ngebonden te zijn aan de planeet.
Dialogue: 0,0:06:24.76,0:06:26.74,Default,,0000,0000,0000,,Het ontsnapt het heelal in.
Dialogue: 0,0:06:26.76,0:06:28.98,Default,,0000,0000,0000,,Dit helpt om vermoedens te bevestigen,
Dialogue: 0,0:06:28.98,0:06:31.92,Default,,0000,0000,0000,,bijvoorbeeld waarom Mars rood is\Ndoor het ontsnapte waterstof.
Dialogue: 0,0:06:32.52,0:06:35.10,Default,,0000,0000,0000,,Maar waterstof is niet\Nhet enige gas dat ontsnapt.
Dialogue: 0,0:06:35.12,0:06:38.30,Default,,0000,0000,0000,,Ik noemde al helium op Aarde,\Nen zuurstof en stikstof.
Dialogue: 0,0:06:38.32,0:06:42.10,Default,,0000,0000,0000,,MAVEN laat ons ook\Nhet zuurstofverlies op Mars zien.
Dialogue: 0,0:06:42.12,0:06:44.58,Default,,0000,0000,0000,,Omdat zuurstof zwaarder is dan waterstof
Dialogue: 0,0:06:44.60,0:06:47.74,Default,,0000,0000,0000,,gaat het minder ver weg,
Dialogue: 0,0:06:47.76,0:06:49.94,Default,,0000,0000,0000,,maar het ontsnapt wel.
Dialogue: 0,0:06:49.96,0:06:53.04,Default,,0000,0000,0000,,Je ziet dat de zuurstof ook\Nbuiten de rode cirkel is.
Dialogue: 0,0:06:53.80,0:06:58.03,Default,,0000,0000,0000,,Dat we ontsnapping uit de atmosfeer\Nniet alleen bij onze eigen planeet zien
Dialogue: 0,0:06:58.03,0:07:01.46,Default,,0000,0000,0000,,maar ook bij andere planeten,
Dialogue: 0,0:07:01.48,0:07:04.69,Default,,0000,0000,0000,,stelt ons in staat om te leren\Nover het verleden van planeten.
Dialogue: 0,0:07:04.69,0:07:06.86,Default,,0000,0000,0000,,Maar ook over planeten in het algemeen
Dialogue: 0,0:07:06.88,0:07:08.66,Default,,0000,0000,0000,,en over de toekomst van de Aarde.
Dialogue: 0,0:07:08.68,0:07:11.34,Default,,0000,0000,0000,,We kunnen leren over de toekomst
Dialogue: 0,0:07:11.36,0:07:14.68,Default,,0000,0000,0000,,door planeten te onderzoeken\Ndie we niet kunnen zien.
Dialogue: 0,0:07:15.44,0:07:18.50,Default,,0000,0000,0000,,Voordat ik daar verder op inga,
Dialogue: 0,0:07:18.52,0:07:22.42,Default,,0000,0000,0000,,waarschuw ik jullie dat ik van Pluto\Nniet zulke mooie foto's kan laten zien,
Dialogue: 0,0:07:22.44,0:07:24.46,Default,,0000,0000,0000,,simpelweg omdat we die nog niet hebben.
Dialogue: 0,0:07:24.48,0:07:27.21,Default,,0000,0000,0000,,Maar de New Horizons-missie bestudeert nu
Dialogue: 0,0:07:27.21,0:07:29.22,Default,,0000,0000,0000,,de ontsnapping uit de atmosfeer bij Pluto.
Dialogue: 0,0:07:29.22,0:07:30.84,Default,,0000,0000,0000,,Dus hou het in de gaten.
Dialogue: 0,0:07:31.56,0:07:33.70,Default,,0000,0000,0000,,De planeten waar ik het over wil hebben,
Dialogue: 0,0:07:33.72,0:07:36.02,Default,,0000,0000,0000,,zijn de overgaande exoplaneten.
Dialogue: 0,0:07:36.04,0:07:39.82,Default,,0000,0000,0000,,Elke planeet die om een ster draait\Nanders dan onze Zon
Dialogue: 0,0:07:39.84,0:07:42.78,Default,,0000,0000,0000,,wordt een exoplaneet genoemd.
Dialogue: 0,0:07:42.80,0:07:45.26,Default,,0000,0000,0000,,En de planeten die we 'overgaand' noemen,
Dialogue: 0,0:07:45.28,0:07:46.54,Default,,0000,0000,0000,,hebben als kenmerk
Dialogue: 0,0:07:46.56,0:07:48.66,Default,,0000,0000,0000,,dat als je naar de ster kijkt,
Dialogue: 0,0:07:48.68,0:07:51.06,Default,,0000,0000,0000,,deze knippert.
Dialogue: 0,0:07:51.08,0:07:52.94,Default,,0000,0000,0000,,De oorzaak van het knipperen
Dialogue: 0,0:07:52.96,0:07:56.61,Default,,0000,0000,0000,,is dat er planeten voorlangs gaan,
Dialogue: 0,0:07:56.61,0:08:01.06,Default,,0000,0000,0000,,waardoor die planeten\Nhet licht van de ster blokkeren
Dialogue: 0,0:08:01.06,0:08:03.33,Default,,0000,0000,0000,,wat wij als knipperen zien.
Dialogue: 0,0:08:05.42,0:08:08.08,Default,,0000,0000,0000,,Door de nachtelijke hemel af te speuren
Dialogue: 0,0:08:08.08,0:08:10.12,Default,,0000,0000,0000,,op zoek naar knipperende sterren,
Dialogue: 0,0:08:10.12,0:08:11.62,Default,,0000,0000,0000,,kunnen we planeten vinden.
Dialogue: 0,0:08:11.62,0:08:14.70,Default,,0000,0000,0000,,Op deze manier hebben we\Nal ruim 5.000 planeten ontdekt
Dialogue: 0,0:08:14.70,0:08:16.83,Default,,0000,0000,0000,,in onze eigen Melkweg
Dialogue: 0,0:08:16.83,0:08:18.67,Default,,0000,0000,0000,,en we weten dat er nog veel meer zijn.
Dialogue: 0,0:08:18.67,0:08:21.60,Default,,0000,0000,0000,,Als we kijken naar het licht\Nvan deze sterren,
Dialogue: 0,0:08:21.60,0:08:25.23,Default,,0000,0000,0000,,zien we dus niet de planeet zelf,
Dialogue: 0,0:08:25.23,0:08:28.73,Default,,0000,0000,0000,,maar wel het wegvallen van licht.
Dialogue: 0,0:08:29.48,0:08:32.90,Default,,0000,0000,0000,,Het licht vermindert\Nals de planeet voor de ster staat
Dialogue: 0,0:08:32.92,0:08:35.53,Default,,0000,0000,0000,,en dat is het knipperen\Nwat we zojuist zagen.
Dialogue: 0,0:08:35.53,0:08:37.55,Default,,0000,0000,0000,,We kunnen niet alleen\Nde planeten opsporen,
Dialogue: 0,0:08:37.55,0:08:40.02,Default,,0000,0000,0000,,maar ook de verschillende\Ngolflengten van het licht.
Dialogue: 0,0:08:40.04,0:08:44.14,Default,,0000,0000,0000,,We kunnen ook naar de Aarde en naar Mars\Nkijken vanuit het ultraviolette spectrum.
Dialogue: 0,0:08:44.16,0:08:47.78,Default,,0000,0000,0000,,Als we met de Hubble Space-telescoop\Nkijken naar de overgaande exoplaneten,
Dialogue: 0,0:08:47.80,0:08:51.22,Default,,0000,0000,0000,,zien we in het ultraviolette spectrum\Neen veel nadrukkelijker knipperen,
Dialogue: 0,0:08:51.22,0:08:53.58,Default,,0000,0000,0000,,veel minder licht van de ster
Dialogue: 0,0:08:53.60,0:08:55.38,Default,,0000,0000,0000,,wanneer de planeet er voorlangs gaat.
Dialogue: 0,0:08:55.40,0:08:58.82,Default,,0000,0000,0000,,We denken dat dit komt doordat er\Neen vergrote atmosfeer van waterstof
Dialogue: 0,0:08:58.84,0:09:00.06,Default,,0000,0000,0000,,om de planeet zit,
Dialogue: 0,0:09:00.08,0:09:01.58,Default,,0000,0000,0000,,waardoor deze opgezwollen lijkt
Dialogue: 0,0:09:01.60,0:09:03.92,Default,,0000,0000,0000,,en meer licht blokkeert.
Dialogue: 0,0:09:04.88,0:09:09.23,Default,,0000,0000,0000,,Met deze techniek hebben we\Nmeerdere overgaande exoplaneten ontdekt
Dialogue: 0,0:09:09.23,0:09:12.06,Default,,0000,0000,0000,,die onderhevig zijn aan\Nontsnapping uit de atmosfeer.
Dialogue: 0,0:09:12.08,0:09:16.33,Default,,0000,0000,0000,,Sommige van deze planeten\Nkunnen we hete Jupiters noemen,
Dialogue: 0,0:09:16.33,0:09:19.14,Default,,0000,0000,0000,,omdat het gasplaneten zijn zoals Jupiter.
Dialogue: 0,0:09:19.16,0:09:20.94,Default,,0000,0000,0000,,Maar ze staan erg dicht bij hun ster,
Dialogue: 0,0:09:20.96,0:09:23.22,Default,,0000,0000,0000,,zo'n honderd keer dichterbij dan Jupiter.
Dialogue: 0,0:09:23.24,0:09:26.70,Default,,0000,0000,0000,,Omdat er zoveel lichtgewicht gas is\Ndat kan ontsnappen
Dialogue: 0,0:09:26.72,0:09:28.42,Default,,0000,0000,0000,,en door de opwarming van de zon,
Dialogue: 0,0:09:28.44,0:09:32.26,Default,,0000,0000,0000,,heeft de ontsnapping uit de atmosfeer\Neen rampzalige snelheid.
Dialogue: 0,0:09:32.28,0:09:36.90,Default,,0000,0000,0000,,In tegenstelling tot de waterstof die met\N180 kilo per minuut ontsnapt aan de Aarde,
Dialogue: 0,0:09:36.92,0:09:38.18,Default,,0000,0000,0000,,gaat het bij deze planeten
Dialogue: 0,0:09:38.20,0:09:42.28,Default,,0000,0000,0000,,om ruim een half miljard kilo\Nwaterstof per minuut.
Dialogue: 0,0:09:43.32,0:09:47.66,Default,,0000,0000,0000,,Je vraagt je misschien af of dat\Nhet einde van die planeten betekent.
Dialogue: 0,0:09:47.68,0:09:49.70,Default,,0000,0000,0000,,Dat is de vraag die we ons ook stelden
Dialogue: 0,0:09:49.72,0:09:51.54,Default,,0000,0000,0000,,toen we naar ons zonnestelsel keken,
Dialogue: 0,0:09:51.56,0:09:53.90,Default,,0000,0000,0000,,omdat planeten dicht bij de Zon\Nrotsachtig zijn
Dialogue: 0,0:09:53.92,0:09:56.86,Default,,0000,0000,0000,,en planeten verder weg\Ngroter zijn en meer gas hebben.
Dialogue: 0,0:09:56.88,0:10:00.12,Default,,0000,0000,0000,,Kan een planeet begonnen zijn als Jupiter
Dialogue: 0,0:10:00.12,0:10:02.64,Default,,0000,0000,0000,,en al het gas verloren zijn?
Dialogue: 0,0:10:02.64,0:10:05.70,Default,,0000,0000,0000,,We denken dat als je\Niets als een hete Jupiter hebt,
Dialogue: 0,0:10:05.72,0:10:08.54,Default,,0000,0000,0000,,dat niet een Mercurius of Aarde wordt.
Dialogue: 0,0:10:08.56,0:10:11.63,Default,,0000,0000,0000,,Maar als je begint met iets kleiners,
Dialogue: 0,0:10:11.63,0:10:15.07,Default,,0000,0000,0000,,is het mogelijk dat zoveel gas ontsnapt
Dialogue: 0,0:10:15.07,0:10:19.06,Default,,0000,0000,0000,,dat je iets heel anders overhoudt.
Dialogue: 0,0:10:19.08,0:10:20.98,Default,,0000,0000,0000,,Dit klinkt allemaal algemeen
Dialogue: 0,0:10:20.98,0:10:23.57,Default,,0000,0000,0000,,en het is aardig om na te denken\Nover het zonnestelsel,
Dialogue: 0,0:10:23.57,0:10:26.34,Default,,0000,0000,0000,,maar wat heeft het te maken\Nmet ons op Aarde?
Dialogue: 0,0:10:26.36,0:10:28.14,Default,,0000,0000,0000,,In de verre toekomst
Dialogue: 0,0:10:28.16,0:10:30.30,Default,,0000,0000,0000,,wordt de Zon feller.
Dialogue: 0,0:10:30.32,0:10:31.54,Default,,0000,0000,0000,,Wanneer dat gebeurt,
Dialogue: 0,0:10:31.56,0:10:34.88,Default,,0000,0000,0000,,wordt de warmte die we\Nkrijgen van de Zon erg hevig.
Dialogue: 0,0:10:35.60,0:10:39.94,Default,,0000,0000,0000,,Op dezelfde manier als dat nu\Ngas wegstroomt van een hete Jupiter,
Dialogue: 0,0:10:39.96,0:10:42.30,Default,,0000,0000,0000,,zal gas dan ontsnappen van de Aarde.
Dialogue: 0,0:10:42.32,0:10:44.50,Default,,0000,0000,0000,,Waar we dus naar kunnen uitkijken,
Dialogue: 0,0:10:44.50,0:10:46.60,Default,,0000,0000,0000,,of ons in ieder geval\Nop kunnen voorbereiden,
Dialogue: 0,0:10:46.60,0:10:48.42,Default,,0000,0000,0000,,is het feit dat in de toekomst
Dialogue: 0,0:10:48.44,0:10:51.22,Default,,0000,0000,0000,,de Aarde meer op Mars gaat lijken.
Dialogue: 0,0:10:51.24,0:10:53.98,Default,,0000,0000,0000,,Onze waterstof, van water dat uiteen valt,
Dialogue: 0,0:10:54.00,0:10:56.42,Default,,0000,0000,0000,,zal sneller het heelal in ontsnappen
Dialogue: 0,0:10:56.44,0:11:00.52,Default,,0000,0000,0000,,en dan blijven we over\Nmet een droge rode planeet.
Dialogue: 0,0:11:00.69,0:11:03.18,Default,,0000,0000,0000,,Wees gerust, dat duurt\Nnog wel een paar miljard jaar,
Dialogue: 0,0:11:03.18,0:11:05.10,Default,,0000,0000,0000,,dus we hebben tijd voor voorbereidingen.
Dialogue: 0,0:11:05.10,0:11:06.16,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:11:06.16,0:11:08.96,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik wil dat je weet\Nwat er aan de hand is.
Dialogue: 0,0:11:08.98,0:11:13.36,Default,,0000,0000,0000,,Niet alleen in de toekomst, maar\Nontsnapping uit de atmosfeer gebeurt nu.
Dialogue: 0,0:11:13.52,0:11:17.02,Default,,0000,0000,0000,,Je hoort over indrukwekkende wetenschap\Ndie zich afspeelt in het heelal
Dialogue: 0,0:11:17.04,0:11:18.98,Default,,0000,0000,0000,,en over planeten heel ver weg.
Dialogue: 0,0:11:19.00,0:11:22.22,Default,,0000,0000,0000,,We onderzoeken die planeten\Nom over hun wereld te leren.
Dialogue: 0,0:11:22.24,0:11:26.94,Default,,0000,0000,0000,,Maar terwijl we leren over Mars\Nof exoplaneten zoals hete Jupiters,
Dialogue: 0,0:11:26.96,0:11:29.98,Default,,0000,0000,0000,,ontdekken we dingen\Nals ontsnapping uit de atmosfeer,
Dialogue: 0,0:11:30.00,0:11:33.74,Default,,0000,0000,0000,,die ons veel leren\Nover onze eigen planeet, de Aarde.
Dialogue: 0,0:11:33.76,0:11:37.82,Default,,0000,0000,0000,,Realiseer je dat, wanneer je weer eens\Ndenkt dat het heelal ver weg is.
Dialogue: 0,0:11:37.84,0:11:39.06,Default,,0000,0000,0000,,Dankjewel.
Dialogue: 0,0:11:39.08,0:11:40.95,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)