Cái gì có thể cứu rừng nhiệt đới? Điện thoại di động cũ

Trong rừng già có cả tiếng líu lo của chim, tiếng vo vo của ve sầu, tiếng hú của vượn. Nhưng làm nền cho những âm thanh đa dạng ấy là tiếng cưa gỗ liên tục do lâm tặc tạo ra. Kĩ sư Topher White chia sẻ một phương thức đơn giản, hữu hiệu ngăn chặn nạn chặt phá rừng bừa bãi - bắt đầu từ chính chiếc di động cũ của bạn.

(Âm thanh rừng nhiệt đới)

Mùa hè năm 2011,
với tư cách là khách du lịch,

tôi đã tới thăm những khu rừng nhiệt đới
tại Borneo lần đầu tiên,

và như các bạn có thể tưởng tượng ra,

những âm thanh hỗn độn
thực sự làm tôi ấn tượng mạnh.

Một mớ các loại tiếng ồn.

Nhưng cũng có
một vài âm thanh khá nổi bật.

Ví dụ, đây là tiếng chim mỏ sừng,
một loài chim lớn.

Tiếng râm ran này là của ve sầu.

Đây là tiếng một đàn vượn.

Thực ra là chúng đang hát to
cho nhau nghe.

Nơi thực hiện những ghi âm này
là một khu bảo tồn loài vượn,

vì vậy bạn nghe được
nhiều tiếng vượn thế,

nhưng thực ra âm thanh đáng chú ý nhất
trong khu rừng lúc đó

tôi lại không để ý,

mọi người trong đoàn chúng tôi
cũng không để ý

Như tôi đã nói, đây là
khu bảo tồn loài vượn.

Mọi người dành hầu hết thời gian
để hồi phục loài vượn,

nhưng đồng thời họ cũng phải
dành thời gian

bảo vệ cả khu vực
khỏi nạn chặt rừng trái phép.

Nếu chúng tôi dùng
âm thanh ghi trong rừng

và lọc ra tiếng vượn, tiếng côn trùng.
hay tiếng khác,

trong bối cảnh đó,
trong đoạn ghi âm bạn nghe

có tiếng cưa máy ở xa xa.

Có ba nhân viên kiểm lâm
làm việc trong khu bảo tồn

công việc của họ thực ra
là ngăn chặn nạn chặt cây.

Một hôm khác, chúng tôi lại đi vào rừng
với tư cách khách du lịch,

và sau khi đi bộ được 5 phút,

chúng tôi thấy
một người đang cưa cây.

Vâng, chỉ 5 phút đi bộ,
vài trăm mét từ trạm kiểm lâm.

Tiếng cưa không bị nghe thấy,

vì, như các bạn thấy,
khu rừng rất ồn.

Tôi thấy việc này khó mà chấp nhận được,
giữa thời buổi này,

chỉ vài trăm mét từ trạm kiểm soát
trong một khu bảo tồn,

lại không ai nghe thấy
tiếng có tiếng cưa cây.

Nghe có vẻ vô lí,
nhưng sự thật là thế.

Vậy làm sao chúng ta ngăn chặn được
nạn chặt cây trái phép?

Nghe thì hấp dẫn, với một kĩ sư,
lúc nào cũng có giải pháp công nghệ,

đầy tính kĩ thuật cao,

nhưng sự thật là
bạn đang ở trong rừng.

Giải pháp cần phải đơn giản,
phải thực tế.

Và ở đó chúng tôi đã phát hiện ra

ta đã có đủ những thứ cần thiết.

Ta có thể tạo ra một hệ thống
giúp ngăn chặn việc này

sử dụng
chính những thứ sẵn có.

Những ai, những gì
đã có sẵn trong rừng?

Chúng ta có con người,

có hẳn một nhóm kiểm lâm tận tuỵ,

sẵn sàng ngăn chặn việc này,

họ chỉ cần biết những gì
đang xảy ra trong rừng mà thôi.

Điều gây bất ngờ lớn nhất

là sóng điện thoại trong rừng.

Điện thoại hoạt động tốt
ở giữa nơi hẻo lánh ấy,

một nơi cách con đường gần nhất
hàng trăm cây số.

Điện thì không có,
nhưng sóng điện thoại rất tốt.

Người trong thị trấn truy cập
Facebook suốt,

hay lướt web trên điện thoại,

và điều này làm tôi nảy ra ý tưởng

về cách sử dụng âm thanh trong rừng

tự động lọc ra tiếng máy cưa,

bởi vì con người
không nghe thấy,

rồi gửi thông báo.

Nhưng bạn lại phải treo
thiết bị lên cây.

Nếu chúng ta có thiết bị
"nghe" âm thanh trong khu rừng,

kết nối với điện thoại,

rồi gửi thông báo cho chúng ta,

có thể vấn đề sẽ được giải quyết.

Nhưng hãy nói về việc
bảo vệ rừng một chút nào,

bởi vì có lẽ các bạn cũng nghe
về vấn đề này mãi rồi.

Thế hệ chúng tôi được nghe về
việc bảo vệ rừng

từ khi còn bé,

và có vẻ như nhiệm vụ ấy
vẫn còn đến ngày nay.

Chúng ta cần bảo vệ rừng,
điều này rất cấp thiết,

Ngày hôm qua
nhiều sân bóng đá bị phá huỷ,

nhưng hôm nay,
rừng chỉ còn có một nửa,

và chúng ta còn gặp nhiều vấn đề
cấp bách hơn, như biến đổi khí hậu.

Thực ra, có một điều tôi đã không nhận ra:

Nạn phá rừng gây ra
hiệu ứng nhà kính nhiều hơn

tất cả máy bay, tàu hoả, xe cộ
và tàu thuyền trên thế giới cộng lại.

Nó là nguyên nhân lớn thứ hai
dẫn đến biến đổi khí hậu.

Thêm vào đó, theo Interpol,

90% việc chặt rừng nhiệt đới

là trái phép, giống như vụ việc
chúng tôi đã chứng kiến.

Vậy nếu chúng ta có thể hỗ trợ
kiểm lâm thi hành nhiệm vụ,

ta có thể giảm được 17%
một con số đáng kể

và đạt được hiệu quả cao
trong thời gian ngắn.

Đây có thể là cách rẻ nhất, nhanh nhất
để giải quyết biến đổi khí hậu.

Và sau đây là thiết bị
chúng ta nghĩ ra.

Trông rất hiện đại.

Khi có tiếng cưa trong rừng,

thiết bị sẽ phát hiện

và gửi thông báo qua
mạng lưới GSM sẵn có

tới một nhân viên trong khu vực,

anh ta sẽ có mặt lập tức
và ngăn việc chặt rừng.

Sẽ không còn việc đi tìm cây bị chặt.

Sẽ không còn việc
nhận ra từ vệ tinh một cây

giữa một khu vực đã bị chặt phá.

Chúng ta sẽ can thiệp trực tiếp.

Tôi đã nói đây là biện pháp
kinh tế nhất và nhanh nhất,

nhưng thực tế thì ý tưởng
đã không thực hiện được,

nên có thể việc này cũng
không rẻ và nhanh cho lắm.

Nhưng nếu thiết bị được gắn lên cây
là điện thoại di động,

giá thành có thể sẽ khá thấp.

Dị động bị vứt đi phải đến
hàng trăm triệu cái mỗi năm,

hàng trăm triệu đó
chỉ tính riêng ở Mĩ,

mặc dù đúng là chúng ta
nên tính cả các nước khác nữa,

nhưng điện thoại rất tuyệt vời.

Chúng có bộ cảm biến.

Chúng có thể
"nghe" được tiếng rừng.

Tất nhiên chúng cần được bảo vệ.

Ta phải cho di động
vào một cái hộp thế này,

và ta cũng phải
nạp pin cho chúng nữa.

Năng lượng là một
thử thách kĩ thuật khó nhằn

mà chúng ta phải đương đầu,

bởi nạp năng lượng cho di động
treo trên cành cây,

ví dụ dùng như năng lượng mặt trời,

đã từng là một câu hỏi khó,

Đây là một thiết bị năng lượng mặt trời

được tái chế từ chất thải công nghiệp.

Đây là những mảnh rời rạc ban đầu.

Tôi đã ghép chúng lại với nhau

trong nhà xe của bố mẹ.

Rất cảm ơn bố mẹ đã cho phép tôi
làm việc trong đó.

Như các bạn thấy,
đây là thiết bị khi đã treo lên cây.

Có thể các bạn sẽ thấy nó
được che giấu khá kĩ

tít cao trên cây.

Điều này khá quan trọng,
bởi dù chúng có thu được tiếng cưa

trong bán kính 1km,

giúp chúng hoạt động
trong khoảng 3 km vuông,

thì nếu có người muốn dỡ chúng xuống,
cả khu vực sẽ không còn được bảo vệ.

Vậy thiết bị này có hiệu quả không?

Để kiểm tra,
chúng tôi đưa nó đến Indonesia

không phải ở chỗ cũ nữa
mà là một chỗ mới,

một khu bảo tồn vượn khác

cũng là nạn nhân
của chặt phá rừng trái phép.

Ngay trong ngày thứ hai hoạt động,
nó đã thu được tiếng ồn từ máy cưa.

Chúng tôi nhận được thông báo ngay.

Tôi nhận được e-mail
trên điện thoại.

Thực ra lúc đó chúng tôi
vừa trèo từ tán cây xuống đất.

Mọi người còn đang hút thuốc

thì tôi nhận được e-mail,
và rồi tất cả mọi người im lặng,

thực ra bạn có thể
nghe thấy tiếng máy cưa

rất rất nhỏ,

nhưng đã không ai để ý
cho đến lúc đó.

Chúng tôi khởi hành ngay
để ngăn chặn việc chặt rừng.

Lúc đấy tôi khá là hồi hộp.

Rồi chúng tôi đến gần hơn
với vị trí đám lâm tặc.

Lúc đó tôi đang hơi nản

nản với toàn bộ công việc ấy.

Tôi không biết bên kia đồi có gì.

Anh kiểm lâm dũng cảm hơn tôi.

Anh ấy đi qua đồi,
nên tôi cũng phải theo,

Anh ấy đã thành công,

và dừng việc chặt cây ngay.

Những người chặt cây
thực sự bị bất ngờ,

vì trước đây chưa bao giờ
họ bị gián đoạn cả.

Sự kiện có lẽ đã tác động
nhiều đến họ,

sau đó họ đã không bao giờ
quay lại chặt rừng nữa.

Thực ra họ đều là những người tốt.

Họ đã cho chúng tôi biết
việc chặt rừng thực sự như thế nào,

và làm chúng tôi hiểu rõ:

nếu bạn xuất hiện đúng lúc
và yêu cầu dừng việc chặt phá rừng,

họ có thể sẽ không bao giờ
dám quay lại nữa.

Như vậy...

Cảm ơn các bạn.

Việc này được biết rộng rãi có thể do
chúng tôi đã kể với nhiều người,

và thực ra một vài
điều kì diệu đã xảy ra.

Nhiều người trên khắp thế giới
gửi e-mail hay gọi điện cho chúng tôi.

Chúng tôi nhận ra rằng ở châu Á,

châu Phi hay Nam Mĩ,

mọi người sử dụng
giải pháp này rất hiệu quả

và điều quan trọng nhát,

chúng tôi nhận ra: điều mà chúng tôi
tưởng là đặc biệt trong khu rừng,

sóng di động khoẻ

thực ra lại không có gì lạ,

đặc biệt là ở bìa rừng,
nơi bị đe doạ nhiều nhất.

Sau đó lại có kì tích xảy ra:

mọi người bắt đầu gửi
điện thoại di động cũ cho chúng tôi.

Vì vậy hiện tại chúng tôi
có cả một hệ thống,

trong đó con người là nhân tố có sẵn,

vừa sử dụng vừa cải thiện
việc kết nối đang có,

chúng tôi cũng tận dụng
những chiếc di động được gửi đến

từ khắp nơi trên thế giới

Nhiều người muốn những chiếc điện thoại
vẫn còn tác dụng sau khi bị thải ra

Như vậy,

nếu những phần còn lại của
thiết bị đều tái chế được,

nó sẽ trở thành một thiết bị
hoàn toàn dùng lại được.

Một lần nữa, điều này không bắt nguồn
từ bất kì ý tưởng công nghệ phức tạp nào.

Nó chỉ đơn thuần là
tận dụng những gì sẵn có,

và tôi tin rằng,
nếu không phải điện thoại,

nếu không có đủ tài nguyên sẵn.

bạn vẫn có thể xây dựng
biện pháp tương tự

mà phù hợp với từng hoàn cảnh.

Xin trân trọng cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)