0:00:00.949,0:00:07.497
(Âm thanh rừng nhiệt đới)

0:00:09.680,0:00:13.167
Mùa hè năm 2011, [br]với tư cách là khách du lịch,

0:00:13.167,0:00:17.593
tôi đã tới thăm những khu rừng nhiệt đới [br]tại Borneo lần đầu tiên,

0:00:17.593,0:00:19.641
và như các bạn có thể tưởng tượng ra,

0:00:19.641,0:00:24.911
những âm thanh hỗn độn[br]thực sự làm tôi ấn tượng mạnh.

0:00:24.911,0:00:27.721
Một mớ các loại tiếng ồn.

0:00:27.721,0:00:30.136
Nhưng cũng có[br]một vài âm thanh khá nổi bật.

0:00:30.136,0:00:34.562
Ví dụ, đây là tiếng chim mỏ sừng,[br]một loài chim lớn.

0:00:34.562,0:00:38.734
Tiếng râm ran này là của ve sầu.

0:00:39.434,0:00:42.047
Đây là tiếng một đàn vượn.

0:00:42.047,0:00:46.161
Thực ra là chúng đang hát to[br]cho nhau nghe.

0:00:47.341,0:00:50.334
Nơi thực hiện những ghi âm này[br]là một khu bảo tồn loài vượn,

0:00:50.334,0:00:52.371
vì vậy bạn nghe được[br]nhiều tiếng vượn thế,

0:00:52.372,0:00:57.302
nhưng thực ra âm thanh đáng chú ý nhất[br]trong khu rừng lúc đó

0:00:57.302,0:00:58.834
tôi lại không để ý,

0:00:58.834,0:01:01.943
mọi người trong đoàn chúng tôi[br]cũng không để ý

0:01:02.373,0:01:04.361
Như tôi đã nói, đây là[br]khu bảo tồn loài vượn.

0:01:04.361,0:01:07.170
Mọi người dành hầu hết thời gian[br]để hồi phục loài vượn,

0:01:07.170,0:01:09.961
nhưng đồng thời họ cũng phải[br]dành thời gian

0:01:09.961,0:01:12.961
bảo vệ cả khu vực[br]khỏi nạn chặt rừng trái phép.

0:01:12.961,0:01:15.466
Nếu chúng tôi dùng[br]âm thanh ghi trong rừng

0:01:15.466,0:01:19.023
và lọc ra tiếng vượn, tiếng côn trùng.[br]hay tiếng khác,

0:01:19.023,0:01:22.689
trong bối cảnh đó,[br]trong đoạn ghi âm bạn nghe

0:01:22.689,0:01:26.403
có tiếng cưa máy ở xa xa.

0:01:26.403,0:01:30.397
Có ba nhân viên kiểm lâm[br]làm việc trong khu bảo tồn

0:01:30.397,0:01:34.599
công việc của họ thực ra[br]là ngăn chặn nạn chặt cây.

0:01:34.599,0:01:38.058
Một hôm khác, chúng tôi lại đi vào rừng[br]với tư cách khách du lịch,

0:01:38.058,0:01:40.311
và sau khi đi bộ được 5 phút,

0:01:40.311,0:01:43.690
chúng tôi thấy[br]một người đang cưa cây.

0:01:43.690,0:01:46.951
Vâng, chỉ 5 phút đi bộ,[br]vài trăm mét từ trạm kiểm lâm.

0:01:46.951,0:01:49.009
Tiếng cưa không bị nghe thấy,

0:01:49.009,0:01:52.826
vì, như các bạn thấy,[br]khu rừng rất ồn.

0:01:52.826,0:01:56.745
Tôi thấy việc này khó mà chấp nhận được,[br]giữa thời buổi này,

0:01:56.745,0:02:01.217
chỉ vài trăm mét từ trạm kiểm soát[br]trong một khu bảo tồn,

0:02:01.217,0:02:05.022
lại không ai nghe thấy[br]tiếng có tiếng cưa cây.

0:02:05.022,0:02:09.687
Nghe có vẻ vô lí,[br]nhưng sự thật là thế.

0:02:09.689,0:02:11.523
Vậy làm sao chúng ta ngăn chặn được[br]nạn chặt cây trái phép?

0:02:11.523,0:02:14.952
Nghe thì hấp dẫn, với một kĩ sư,[br]lúc nào cũng có giải pháp công nghệ,

0:02:14.952,0:02:16.713
đầy tính kĩ thuật cao,

0:02:16.713,0:02:18.663
nhưng sự thật là[br]bạn đang ở trong rừng.

0:02:18.663,0:02:21.040
Giải pháp cần phải đơn giản,[br]phải thực tế.

0:02:21.040,0:02:24.048
Và ở đó chúng tôi đã phát hiện ra

0:02:24.048,0:02:26.374
ta đã có đủ những thứ cần thiết.

0:02:26.374,0:02:29.125
Ta có thể tạo ra một hệ thống[br]giúp ngăn chặn việc này

0:02:29.125,0:02:31.407
sử dụng[br]chính những thứ sẵn có.

0:02:31.407,0:02:33.639
Những ai, những gì[br]đã có sẵn trong rừng?

0:02:33.639,0:02:34.787
Chúng ta có con người,

0:02:34.787,0:02:38.072
có hẳn một nhóm kiểm lâm tận tuỵ,

0:02:38.072,0:02:39.846
sẵn sàng ngăn chặn việc này,

0:02:39.846,0:02:42.960
họ chỉ cần biết những gì[br]đang xảy ra trong rừng mà thôi.

0:02:42.960,0:02:44.853
Điều gây bất ngờ lớn nhất

0:02:44.853,0:02:47.236
là sóng điện thoại trong rừng.

0:02:47.236,0:02:50.150
Điện thoại hoạt động tốt[br]ở giữa nơi hẻo lánh ấy,

0:02:50.150,0:02:53.081
một nơi cách con đường gần nhất[br]hàng trăm cây số.

0:02:53.081,0:02:56.653
Điện thì không có,[br]nhưng sóng điện thoại rất tốt.

0:02:56.653,0:02:59.276
Người trong thị trấn truy cập[br]Facebook suốt,

0:02:59.276,0:03:01.226
hay lướt web trên điện thoại,

0:03:01.226,0:03:04.335
và điều này làm tôi nảy ra ý tưởng

0:03:04.335,0:03:06.494
về cách sử dụng âm thanh trong rừng

0:03:06.494,0:03:08.886
tự động lọc ra tiếng máy cưa,

0:03:08.886,0:03:10.534
bởi vì con người[br]không nghe thấy,

0:03:10.534,0:03:12.221
rồi gửi thông báo.

0:03:12.221,0:03:14.803
Nhưng bạn lại phải treo[br]thiết bị lên cây.

0:03:14.803,0:03:18.454
Nếu chúng ta có thiết bị[br]"nghe" âm thanh trong khu rừng,

0:03:18.454,0:03:20.687
kết nối với điện thoại,

0:03:20.687,0:03:22.721
rồi gửi thông báo cho chúng ta,

0:03:22.721,0:03:26.271
có thể vấn đề sẽ được giải quyết.

0:03:26.271,0:03:29.551
Nhưng hãy nói về việc[br]bảo vệ rừng một chút nào,

0:03:29.551,0:03:33.393
bởi vì có lẽ các bạn cũng nghe[br]về vấn đề này mãi rồi.

0:03:33.393,0:03:36.312
Thế hệ chúng tôi được nghe về[br]việc bảo vệ rừng

0:03:36.312,0:03:38.212
từ khi còn bé,

0:03:38.212,0:03:40.460
và có vẻ như nhiệm vụ ấy[br]vẫn còn đến ngày nay.

0:03:40.460,0:03:42.982
Chúng ta cần bảo vệ rừng,[br]điều này rất cấp thiết,

0:03:42.982,0:03:45.688
Ngày hôm qua[br]nhiều sân bóng đá bị phá huỷ,

0:03:45.688,0:03:48.992
nhưng hôm nay,[br]rừng chỉ còn có một nửa,

0:03:48.992,0:03:53.319
và chúng ta còn gặp nhiều vấn đề[br]cấp bách hơn, như biến đổi khí hậu.

0:03:53.319,0:03:57.228
Thực ra, có một điều tôi đã không nhận ra:

0:03:57.228,0:04:00.189
Nạn phá rừng gây ra[br]hiệu ứng nhà kính nhiều hơn

0:04:00.189,0:04:04.229
tất cả máy bay, tàu hoả, xe cộ[br]và tàu thuyền trên thế giới cộng lại.

0:04:04.229,0:04:06.945
Nó là nguyên nhân lớn thứ hai[br]dẫn đến biến đổi khí hậu.

0:04:06.945,0:04:09.778
Thêm vào đó, theo Interpol,

0:04:09.778,0:04:13.307
90% việc chặt rừng nhiệt đới

0:04:13.307,0:04:17.088
là trái phép, giống như vụ việc[br]chúng tôi đã chứng kiến.

0:04:17.088,0:04:21.132
Vậy nếu chúng ta có thể hỗ trợ[br]kiểm lâm thi hành nhiệm vụ,

0:04:21.132,0:04:25.056
ta có thể giảm được 17%[br]một con số đáng kể

0:04:25.056,0:04:27.667
và đạt được hiệu quả cao[br]trong thời gian ngắn.

0:04:27.667,0:04:32.832
Đây có thể là cách rẻ nhất, nhanh nhất[br]để giải quyết biến đổi khí hậu.

0:04:32.832,0:04:34.830
Và sau đây là thiết bị[br]chúng ta nghĩ ra.

0:04:34.830,0:04:36.024
Trông rất hiện đại.

0:04:36.024,0:04:38.657
Khi có tiếng cưa trong rừng,

0:04:38.657,0:04:40.829
thiết bị sẽ phát hiện

0:04:40.829,0:04:44.436
và gửi thông báo qua[br]mạng lưới GSM sẵn có

0:04:44.436,0:04:46.523
tới một nhân viên trong khu vực,

0:04:46.523,0:04:49.340
anh ta sẽ có mặt lập tức[br]và ngăn việc chặt rừng.

0:04:49.340,0:04:53.249
Sẽ không còn việc đi tìm cây bị chặt.

0:04:53.249,0:04:55.425
Sẽ không còn việc[br]nhận ra từ vệ tinh một cây

0:04:55.425,0:04:57.061
giữa một khu vực đã bị chặt phá.

0:04:57.061,0:04:59.259
Chúng ta sẽ can thiệp trực tiếp.

0:04:59.669,0:05:02.390
Tôi đã nói đây là biện pháp[br]kinh tế nhất và nhanh nhất,

0:05:02.390,0:05:05.315
nhưng thực tế thì ý tưởng[br]đã không thực hiện được,

0:05:05.315,0:05:07.199
nên có thể việc này cũng[br]không rẻ và nhanh cho lắm.

0:05:07.199,0:05:10.635
Nhưng nếu thiết bị được gắn lên cây[br]là điện thoại di động,

0:05:10.635,0:05:12.191
giá thành có thể sẽ khá thấp.

0:05:12.191,0:05:16.478
Dị động bị vứt đi phải đến[br]hàng trăm triệu cái mỗi năm,

0:05:16.478,0:05:18.599
hàng trăm triệu đó[br]chỉ tính riêng ở Mĩ,

0:05:18.599,0:05:21.780
mặc dù đúng là chúng ta[br]nên tính cả các nước khác nữa,

0:05:21.780,0:05:24.311
nhưng điện thoại rất tuyệt vời.

0:05:24.311,0:05:25.644
Chúng có bộ cảm biến.

0:05:25.644,0:05:27.796
Chúng có thể[br]"nghe" được tiếng rừng.

0:05:27.796,0:05:29.178
Tất nhiên chúng cần được bảo vệ.

0:05:29.178,0:05:31.585
Ta phải cho di động[br]vào một cái hộp thế này,

0:05:31.585,0:05:33.152
và ta cũng phải[br]nạp pin cho chúng nữa.

0:05:33.152,0:05:35.915
Năng lượng là một[br]thử thách kĩ thuật khó nhằn

0:05:35.915,0:05:37.215
mà chúng ta phải đương đầu,

0:05:37.215,0:05:39.967
bởi nạp năng lượng cho di động[br]treo trên cành cây,

0:05:39.967,0:05:42.219
ví dụ dùng như năng lượng mặt trời,

0:05:42.219,0:05:44.029
đã từng là một câu hỏi khó,

0:05:44.029,0:05:46.886
Đây là một thiết bị năng lượng mặt trời

0:05:46.886,0:05:51.205
được tái chế từ chất thải công nghiệp.

0:05:51.205,0:05:53.829
Đây là những mảnh rời rạc ban đầu.

0:05:53.829,0:05:57.335
Tôi đã ghép chúng lại với nhau

0:05:57.335,0:05:59.216
trong nhà xe của bố mẹ.

0:05:59.216,0:06:01.793
Rất cảm ơn bố mẹ đã cho phép tôi[br]làm việc trong đó.

0:06:01.793,0:06:06.149
Như các bạn thấy,[br]đây là thiết bị khi đã treo lên cây.

0:06:06.149,0:06:09.734
Có thể các bạn sẽ thấy nó[br]được che giấu khá kĩ

0:06:09.734,0:06:11.536
tít cao trên cây.

0:06:11.536,0:06:15.013
Điều này khá quan trọng,[br]bởi dù chúng có thu được tiếng cưa

0:06:15.013,0:06:16.783
trong bán kính 1km,

0:06:16.783,0:06:19.303
giúp chúng hoạt động[br]trong khoảng 3 km vuông,

0:06:19.303,0:06:22.481
thì nếu có người muốn dỡ chúng xuống,[br]cả khu vực sẽ không còn được bảo vệ.

0:06:23.281,0:06:26.034
Vậy thiết bị này có hiệu quả không?

0:06:26.034,0:06:29.006
Để kiểm tra,[br]chúng tôi đưa nó đến Indonesia

0:06:29.006,0:06:31.119
không phải ở chỗ cũ nữa[br]mà là một chỗ mới,

0:06:31.119,0:06:32.790
một khu bảo tồn vượn khác

0:06:32.790,0:06:35.635
cũng là nạn nhân[br]của chặt phá rừng trái phép.

0:06:36.505,0:06:40.424
Ngay trong ngày thứ hai hoạt động,[br]nó đã thu được tiếng ồn từ máy cưa.

0:06:40.424,0:06:42.623
Chúng tôi nhận được thông báo ngay.

0:06:42.623,0:06:43.970
Tôi nhận được e-mail[br]trên điện thoại.

0:06:43.970,0:06:47.686
Thực ra lúc đó chúng tôi[br]vừa trèo từ tán cây xuống đất.

0:06:47.686,0:06:49.926
Mọi người còn đang hút thuốc

0:06:49.926,0:06:52.783
thì tôi nhận được e-mail,[br]và rồi tất cả mọi người im lặng,

0:06:52.783,0:06:54.887
thực ra bạn có thể[br]nghe thấy tiếng máy cưa

0:06:54.887,0:06:56.816
rất rất nhỏ,

0:06:56.816,0:06:59.121
nhưng đã không ai để ý[br]cho đến lúc đó.

0:06:59.121,0:07:02.395
Chúng tôi khởi hành ngay[br]để ngăn chặn việc chặt rừng.

0:07:02.395,0:07:03.904
Lúc đấy tôi khá là hồi hộp.

0:07:03.904,0:07:08.130
Rồi chúng tôi đến gần hơn[br]với vị trí đám lâm tặc.

0:07:08.130,0:07:11.244
Lúc đó tôi đang hơi nản

0:07:11.244,0:07:13.245
nản với toàn bộ công việc ấy.

0:07:13.245,0:07:15.988
Tôi không biết bên kia đồi có gì.

0:07:15.988,0:07:17.951
Anh kiểm lâm dũng cảm hơn tôi.

0:07:17.951,0:07:22.131
Anh ấy đi qua đồi,[br]nên tôi cũng phải theo,

0:07:22.131,0:07:24.290
Anh ấy đã thành công,

0:07:24.290,0:07:27.527
và dừng việc chặt cây ngay.

0:07:27.527,0:07:29.189
Những người chặt cây[br]thực sự bị bất ngờ,

0:07:29.189,0:07:31.569
vì trước đây chưa bao giờ[br]họ bị gián đoạn cả.

0:07:31.569,0:07:33.734
Sự kiện có lẽ đã tác động[br]nhiều đến họ,

0:07:33.734,0:07:36.850
sau đó họ đã không bao giờ[br]quay lại chặt rừng nữa.

0:07:36.850,0:07:38.342
Thực ra họ đều là những người tốt.

0:07:38.342,0:07:40.522
Họ đã cho chúng tôi biết[br]việc chặt rừng thực sự như thế nào,

0:07:40.522,0:07:43.096
và làm chúng tôi hiểu rõ:

0:07:43.096,0:07:45.341
nếu bạn xuất hiện đúng lúc[br]và yêu cầu dừng việc chặt phá rừng,

0:07:45.341,0:07:49.523
họ có thể sẽ không bao giờ[br]dám quay lại nữa.

0:07:49.529,0:07:51.085
Như vậy...

0:07:51.085,0:07:56.076
Cảm ơn các bạn.

0:07:57.586,0:08:01.440
Việc này được biết rộng rãi có thể do[br]chúng tôi đã kể với nhiều người,

0:08:01.440,0:08:04.877
và thực ra một vài[br]điều kì diệu đã xảy ra.

0:08:04.877,0:08:08.546
Nhiều người trên khắp thế giới[br]gửi e-mail hay gọi điện cho chúng tôi.

0:08:08.546,0:08:10.635
Chúng tôi nhận ra rằng ở châu Á,

0:08:10.635,0:08:13.377
châu Phi hay Nam Mĩ,

0:08:13.377,0:08:15.288
mọi người sử dụng[br]giải pháp này rất hiệu quả

0:08:15.288,0:08:16.568
và điều quan trọng nhát,

0:08:16.568,0:08:19.066
chúng tôi nhận ra: điều mà chúng tôi[br]tưởng là đặc biệt trong khu rừng,

0:08:19.066,0:08:21.648
sóng di động khoẻ

0:08:21.648,0:08:23.525
thực ra lại không có gì lạ,

0:08:23.525,0:08:27.468
đặc biệt là ở bìa rừng,[br]nơi bị đe doạ nhiều nhất.

0:08:27.468,0:08:29.768
Sau đó lại có kì tích xảy ra:

0:08:29.768,0:08:33.251
mọi người bắt đầu gửi[br]điện thoại di động cũ cho chúng tôi.

0:08:33.251,0:08:35.201
Vì vậy hiện tại chúng tôi[br]có cả một hệ thống,

0:08:35.201,0:08:38.544
trong đó con người là nhân tố có sẵn,

0:08:38.544,0:08:41.609
vừa sử dụng vừa cải thiện[br]việc kết nối đang có,

0:08:41.609,0:08:44.286
chúng tôi cũng tận dụng[br]những chiếc di động được gửi đến

0:08:44.286,0:08:45.779
từ khắp nơi trên thế giới

0:08:45.779,0:08:49.072
Nhiều người muốn những chiếc điện thoại[br]vẫn còn tác dụng sau khi bị thải ra

0:08:49.072,0:08:49.826
Như vậy,

0:08:49.826,0:08:52.755
nếu những phần còn lại của[br]thiết bị đều tái chế được,

0:08:52.755,0:08:55.471
nó sẽ trở thành một thiết bị[br]hoàn toàn dùng lại được.

0:08:55.471,0:08:59.125
Một lần nữa, điều này không bắt nguồn[br]từ bất kì ý tưởng công nghệ phức tạp nào.

0:08:59.125,0:09:01.438
Nó chỉ đơn thuần là[br]tận dụng những gì sẵn có,

0:09:01.438,0:09:04.294
và tôi tin rằng,[br]nếu không phải điện thoại,

0:09:04.294,0:09:06.663
nếu không có đủ tài nguyên sẵn.

0:09:06.663,0:09:08.474
bạn vẫn có thể xây dựng[br]biện pháp tương tự

0:09:08.474,0:09:10.540
mà phù hợp với từng hoàn cảnh.

0:09:10.540,0:09:12.676
Xin trân trọng cảm ơn.

0:09:12.676,0:09:17.204
(Tiếng vỗ tay)