Return to Video

Telekinesiz gerçek mi?- Emma Bryce

  • 0:07 - 0:10
    Ünlü kurgusal karakter, Carrie White,
  • 0:10 - 0:13
    lise mezuniyet balo salonunu
    alevler içinde terk ettiğinde
  • 0:13 - 0:15
    ve yaşadığı kasabayı dehşete düşürdüğünde
  • 0:15 - 0:18
    telekinesiz, yani sadece zihin gücü
  • 0:18 - 0:25
    kullanarak objeleri hareket ettirme
    yetisini kullanıyordu.
  • 0:25 - 0:29
    Her ne kadar Carrie sadece bir romana
    dayalı kurgusal bir film olsa da,
  • 0:29 - 0:33
    telekinesize olan inanç hiç de
    kurgusal değil.
  • 0:33 - 0:37
    Yüzyıllardır insanlar, sadece
    zihinlerini kullanarak nesnelerin
  • 0:37 - 0:41
    hareketlerini kontrol edebilme gücüne
    sahiden sahip olduklarını ileri sürdüler.
  • 0:41 - 0:45
    Havada yükselme, irade gücü ile
    kapıyı açma ve kaşık bükmenin
  • 0:45 - 0:47
    her biri ilginç örneklerdir.
  • 0:47 - 0:51
    Matrix'de Neo havada kurşunları
    durdurduğunda olan budur ve
  • 0:51 - 0:54
    Yoda'nın bir T'yi kontrol ettiği
    yetenektir.
  • 0:54 - 0:56
    Ancak telekinesiz gerçek mi,
  • 0:56 - 1:01
    yoksa sadece Carrie, Yoda ve Neo'nun
    hepsinin olduğu kadar kurgu mu?
  • 1:01 - 1:04
    Araştırmak için, telekinetik iddialarını
    bilimsel yöntemler kullanarak
  • 1:04 - 1:08
    bilim merceği altında
    değerlendirmemiz gerekir.
  • 1:08 - 1:12
    Telekinesiz araştırmacıların
    psişik olayları incelediği
  • 1:12 - 1:15
    parapsikoloji adı verilen
    bir disiplinin parçasıdır.
  • 1:15 - 1:19
    Parapsikologlar yaptıklarını
    bilimsel olarak tanımlarlar ancak
  • 1:19 - 1:21
    diiğer bilim insanları
    bu fikre katılmamaktadır.
  • 1:21 - 1:23
    Haydi bir kaç temel gözlemi ele alalım.
  • 1:23 - 1:25
    Gözlem #1
  • 1:25 - 1:29
    Her ne kadar telekinesis hakkında
    bir sürü anekdot olsa da,
  • 1:29 - 1:32
    var olduğuna dair hiç bir
    bilimsel kanıt mevcut değildir;
  • 1:32 - 1:34
    bilimsel metoda uygun hiç
    çalışma yapılmadı ve
  • 1:34 - 1:39
    lab ortamında tekrarlanan hiç bir çalışma
    gerçek olduğunu kanıtlayamamaktadır.
  • 1:39 - 1:44
    1930'larda, parapsikolojinin sözde
    babası, Joseph Banks Rhine,
  • 1:44 - 1:47
    insanların bir zarı istedikleri şekilde
    atabilmek amacıyla
  • 1:47 - 1:50
    telekineziyi kullanıp kullanamayacaklarını
    laboratuvarda test etti.
  • 1:50 - 1:54
    Ancak bundan sonra bilim adamları
    onun bulgularını tekrarlayamadılar,
  • 1:54 - 1:56
    ve tekrar bir fikri kanıtlamak
    için çok önemli olduğundan
  • 1:56 - 1:58
    bu bir problemdi.
  • 1:58 - 2:00
    Bilim adamlarının dışında,
  • 2:00 - 2:03
    telekinetik olduğunu savunan
    sayısız insan var
  • 2:03 - 2:06
    ancak hepsinin ya sahtekar olduğu
    ortaya çıktı
  • 2:06 - 2:10
    ya da tamamıyla kontrol edemedikleri
    durumlarda başarısızlar,
  • 2:10 - 2:15
    bu da istedikleri sonuç için ortamı
    düzenlediklerini düşündürmektedir.
  • 2:15 - 2:21
    Bugün, psişik yetilerin, telekinesiz gibi,
    gerçek olduğunu kanıtlayabilecek herkese
  • 2:21 - 2:26
    pek çok organizasyon tarafından sunulan
    büyük meblağda para ödülleri bile mevcut.
  • 2:26 - 2:29
    Ancak bu servet henüz sahiplenilmedi.
  • 2:29 - 2:31
    Gözlem #2:
  • 2:31 - 2:32
    Telekineziyi incelediğimizde,
  • 2:32 - 2:37
    tam olarak neyin ölçüldüğüne dair
    tam bir fikir birliği sağlanamadı.
  • 2:37 - 2:40
    Belki de güçlü, Yoda-gibi, beyin dalgaları
    söz konusudur?
  • 2:40 - 2:44
    Araştırma için bir standart oluşturmak
    güç, çünkü hiç kimse aynı fikirde değil,
  • 2:44 - 2:47
    ki bu fikirlerin geçerliliğini test için
  • 2:47 - 2:49
    tüm bilim dallarında gerekli bir şeydir.
  • 2:49 - 2:51
    Gözlem#3
  • 2:51 - 2:54
    Bilimin odağı bilinmeyenin keşfidir
  • 2:54 - 2:56
    ve bilimsel araştırma tarihinde,
  • 2:56 - 2:58
    kesinlikle yeni keşiflerin
  • 2:58 - 3:01
    kabul gören bilime
    tezat oluşturdukları
  • 3:01 - 3:04
    ve hatta koca bir bilim dalını
    yerle bir ettikleri görülmüştür.
  • 3:04 - 3:08
    Bu tür keşifler daha bir
    özenle kanıtlanmalıdır ki
  • 3:08 - 3:10
    eleştirelere karşı durabilsinler.
  • 3:10 - 3:12
    Telekinesiz için ise, düşünce
  • 3:12 - 3:14
    kabul gören bilime karşı çıkmaktadır,
  • 3:14 - 3:17
    ancak kabulünü sağlayacak güçlü
    kanıttan yoksundur.
  • 3:17 - 3:21
    Evrenimiz fizik kuralları tarafından
    kontrol edilir ve açıklanır,
  • 3:21 - 3:25
    ve bu kurallardan birisi bize, beynimizin
    kafatasımızın ötesinde herhangi bir şeyi
  • 3:25 - 3:28
    etkileyebilecek kadar güçlü ve uzağa
    ulaşabilir olmadığından
  • 3:28 - 3:32
    nesneleri kontrol
    edemediğini söylemektedir.
  • 3:32 - 3:36
    Fizik aynı zamanda bize nesneleri uzaktan
    etkileyebilecek yegane gücün manyetik
  • 3:36 - 3:39
    ve yerçekimsel güç olduğunu söylemektedir.
  • 3:39 - 3:43
    Muhtemelen bilimin açıklayabileceği
    telekinetisize en yakın şey
  • 3:43 - 3:47
    bir robot kolunu kontrol amacıyla
    düşüncelerin kullanılmasıdır.
  • 3:47 - 3:50
    Hareket edemeyen felçli
    hastaların beyinlerinde
  • 3:50 - 3:54
    hareketi kontrol eden bölgeye araştırmacı
    minicik teller yerleştirebilir
  • 3:54 - 3:58
    ve sonra da hastayı zihnin bir uzantısı
    gibi davranan robot kolunu
  • 3:58 - 4:02
    hareket ettirmeye odaklaşmaya eğitebilir
    ve bu işe yarar.
  • 4:02 - 4:04
    Bu olağanüstü, ancak telekinetiz değil.
  • 4:04 - 4:08
    Hastaların düşünceleri sadece muğlak,
    tespit edilemez şeyler değildir.
  • 4:08 - 4:10
    Bunlar teller aracılığıyla robota
  • 4:10 - 4:13
    iletilen ölçülebilir beyin dalgalarıdır.
  • 4:13 - 4:16
    Bilim, hareketi ölçebilir,
    test edebilir ve açıklayabilir,
  • 4:16 - 4:20
    ve bu tür zihin kontrölünün gerçek
    olduğunu size böyle gösterdik.
  • 4:20 - 4:22
    Bilim bir fikre yönelik
  • 4:22 - 4:27
    karşıt ya da destekleyici kanıtın
    toplandığı yavaş bir süreçtir
  • 4:27 - 4:29
    Kanıtı topladığımızda,
  • 4:29 - 4:31
    hangi kulenin en yüksek olacağını
    görebiliriz
  • 4:31 - 4:36
    ve telekinetiz için, bu onun var olduğunu
    gösteren kule değil.
  • 4:36 - 4:40
    Bazıları bu mistik fenomenin bilimin
    sınırlarıyla uyuşmadığını söylerler,
  • 4:40 - 4:41
    olabilir.
  • 4:41 - 4:45
    Ama o zamanda telekinetiz tamamıyla
    kişisel bir ikna meselesi haline gelir.
  • 4:45 - 4:48
    Eğer bir şey bilimsel olarak
    test edilemezse,
  • 4:48 - 4:51
    o zaman bilimsel olarak da tanımlanamaz.
  • 4:51 - 4:53
    Bu yüzden bizim araştırmalarımızın sonucu
  • 4:53 - 4:56
    ortaya çıkan bulgu şudur ki;
    bu gücün içimizde olduğuna
  • 4:56 - 4:58
    inanmayı her ne kadar istesekde,
  • 4:58 - 5:01
    telekinetiz için destek
    yetersiz kalmaktadır.
  • 5:01 - 5:03
    Üzgünüz Neo, Carrie ve Yoda.
  • 5:03 - 5:23
    Yetenekleriniz akla durgunluk verici
    ancak şimdilik, sadece filmlerle sınırlı.
Title:
Telekinesiz gerçek mi?- Emma Bryce
Description:

Telekinesiz, objeleri sadece zihinle kontrol edebilme yetisi, Neo, Yoda ve elbette Carrie dahil olmak üzere en popüler kurgu karakterlerinin bazıları tarafından sergilenen bir özelliktir. Ancak bu zihin kontrolü gerçek hayatta gerçekten olası mıdır? Emma Bryce telekinesizi bilimsel metoda tabi tutuyor.

Ders Emma Bryce, animasyon Delphie Burrus tarafından hazırlandı.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:23

Turkish subtitles

Revisions