შეგვიძლია ადამიანებისთვის ახალი გრძნობების შექმნა?

0:01 - 0:06

ჩვენ ძალიან პატარა მასალით ვართ აგებული,
0:06 - 0:08

და ძალიან დიდ კოსმოსში ვართ ჩასმული,
0:08 - 0:13

და ფაქტია, რომ რეალობაში
კარგად გარკვევა არც ერთ ამ მასშტაბზე
0:13 - 0:14

არ გამოგვდის.
0:14 - 0:16

ეს იმიტომ, რომ ჩვენი ტვინები
0:16 - 0:20

არ განვითარებულან სამყაროს
ამ მასშტაბებზე შესაცნობად.
0:20 - 0:24

ამის ნაცვლად, ჩაკეტილები ვართ
აღქმის ამ ძალიან თხელ ნაჭერზე,
0:24 - 0:26

ზუსტად შუა ადგილას.
0:27 - 0:31

უცნაური ის არის, რომ რეალობის ამ
ნაჭერზეც კი, რასაც ჩვენ სახლს ვეძახით,
0:31 - 0:34

უმეტეს რამეს, რაც ირგვლივ ხდება,
ვერ ვხედავთ.
0:34 - 0:38

აი, ავიღოთ სამყაროს ფერები.
0:38 - 0:42

ეს არის სინათლის ტალღები, ელექტომაგნიტური
რადიაცია, რომელიც აირეკლება ობიექტებიდან
0:42 - 0:46

და ეჯახება თვალების უკანა ნაწილში არსებულ
სპეციალიზირებულ რეცეპტორებს.
0:46 - 0:49

მაგრამ ჩვენ ვერ ვხედავთ
ირგვლივ არსებულ ყველა ტალღას.
0:49 - 0:51

სინამდვილეში, ის რასაც ვხედავთ
0:51 - 0:55

უფრო ცოტაა,
ვიდრე არსებულის 10 მეტრილიონედი.
0:55 - 0:58

ანუ, გვაქვს რადიო ტალღები
და მიკროტალღები
0:58 - 1:02

რენტგენის და გამა სხივები,
რომლებიც ამ წამს გადიან თქვენს სხეულში
1:02 - 1:05

და თქვენ საერთოდ ვერ გრძნობთ მათ,
1:05 - 1:08

რადგან არ გაქვთ შესაბამისი
ბიოლოგიური რეცეპტორები
1:08 - 1:09

მათ აღსაქმელად.
1:10 - 1:12

ამ წამს ათასობით მობილური
სატელეფონო საუბარი
1:12 - 1:14

გადის თქვენს სხეულში
1:14 - 1:16

და თქვენ სრულიად ბრმა ხართ მათ მიმართ.
1:16 - 1:20

საქმე იმაში არაა, რომ ეს რაღაცეები
არსებითად უხილავია.
1:20 - 1:25

მაგალითად, გველებს აქვთ
ინფრა-წითელი საკუთარ რეალობაში,
1:25 - 1:29

ფუტკრების ხედვის სამყარო კი
ულტრა იისფერს შეიცავს,
1:29 - 1:32

ჩვენ ვქმნით მოწყობილობებს მანქანებში,
1:32 - 1:35

რომ დავიჭიროთ სიგნალები
რადიო სიხშირეების დიაპაზონში,
1:35 - 1:39

ასევე მოწყობილობებს საავადმყოფოებში
რომ დავიჭიროთ რენტგენის დიაპაზონში.
1:39 - 1:42

მაგრამ თქვენ მათი
შეგრძნება თქვენით არ შეგიძლიათ,
1:42 - 1:43

ყოველ შემთხვევაში ჯერ-ჯერობით,
1:43 - 1:47

რადგან არ ხართ აღჭურვილი
შესაბამისი სენსორებით.
1:47 - 1:52

ეს ნიშნავს, რომ რეალობის ჩვენი აღქმა
1:52 - 1:55

შეზღუდულია ჩვენი ბიოლოგიით.
1:55 - 1:58

ეს ეწინააღმდეგება საქვეყნოდ
გავრცელებულ მოსაზრებას
1:58 - 2:00

რომ ჩვენი თვალები, ყურები და თითები
2:00 - 2:04

უბრალოდ აღიქვამენ ირგვლივ
არსებულ ობიექტურ რეალობას.
2:04 - 2:10

სინამდვილეში ჩვენი ტვინები სამყაროს
მხოლოდ პატარა ნაწილს ამოარჩევენ.
2:10 - 2:12

ცხოველთა სამყაროში
2:12 - 2:15

სხვადასხვა ცხოველი რეალობის
სხვადასხვა ნაწილს არჩევს.
2:15 - 2:18

ასე რომ, ტკიპას ბრმა და ყრუ სამყაროში,
2:18 - 2:23

ტემპერატურა და ბუთირული მჟავაა
მნიშვნელოვანი სიგნალები;
2:23 - 2:26

შავი აჩრდილი დანა თევზის შემთხვევაში
2:26 - 2:31

მისი გრძნობების სამყარო გულუხვად
გაფერადებულია ელექტრული ველებით;
2:31 - 2:33

ექოლოკაციური უნარის მქონე ღამურასთვის კი,
2:33 - 2:37

მისი რეალობა შეკუმშული ჰაერის
ტალღებისგან არის აგებული.
2:37 - 2:42

ეს არის მათი ეკოსისტემის ნაჭერი,
რისი აღქმაც შეუძლიათ და ჩვენ ამისთვის
2:42 - 2:43

სიტყვა გვაქვს მეცნიერებაში.
2:43 - 2:45

მას უმველტი ჰქვია,
2:45 - 2:49

რაც გერმანულად გარემო სამყაროს ნიშნავს.
2:49 - 2:52

ალბათ ყველა ცხოველს ჰგონია,
2:52 - 2:56

რომ სწორედ მისი უმველტია გარშემო
არსებული მთელი ობიექტური რეალობა,
2:56 - 2:58

რადგან რატომ უნდა წარმოიდგინო,
2:58 - 3:01

რომ ჩვენს მიერ აღქმულის მიღმა
კიდევ რაღაც არსებობს?
3:01 - 3:04

ჩვენ უბრალოდ ვიღებთ რეალობას ისეთს,
3:04 - 3:07

როგორიც წარმოგვიდგება.
3:07 - 3:10

მოდით ცნობიერება ავიმაღლოთ ამ თემაზე.
3:10 - 3:12

წარმოიდგინეთ, რომ თქვენ
მეძებარი ძაღლი ხართ.
3:13 - 3:15

მთელი თქვენი სამყარო ყნოსვის ირგვლივაა.
3:15 - 3:20

გაქვთ გრძელი დრუნჩი 200 მილიონი
ყნოსვის რეცეპტორით,
3:20 - 3:24

გაქვთ სველი ნესტოები, რომლებიც იზიდავენ
და იჭერენ სურნელის მოლეკულებს,
3:24 - 3:28

ნესტოებს ნაპრალებიც კი აქვთ,
რომ ბევრი ჰაერი შეისუნთქოთ.
3:28 - 3:31

თქვენთვის ყველაფერი სუნზეა.
3:31 - 3:35

ერთ დღესაც, გზაზე მიმავალი ჩერდებით,
3:35 - 3:39

უყურებთ თქვენს ადამიან პატრონს და ფიქრობთ,
3:39 - 3:43

"ნეტა როგორია ადამიანის საწყალი და
გამოლეული ცხვირის ქონა?
3:43 - 3:45

(სიცილი)
3:45 - 3:48

როგორია როცა არასაკმარის ჰაერს შეისუნთქავ?
3:48 - 3:52

როგორ ვერ უნდა იგებდე იმას,
რომ 100 მეტრში კატაა,
3:52 - 3:56

ან იმას, რომ შენი მეზობელი ზუსტად ამ
ადგილას იდგა 6 საათის წინ?"
3:56 - 3:58

(სიცილი)
3:58 - 4:01

რადგან ადამიანები ვართ,
4:01 - 4:03

ჩვენ არასდროს გამოგვიცდია
სუნის სამყარო,
4:03 - 4:06

ასე რომ, არც გვაკლია ის.
4:06 - 4:10

მყარად ვართ დამკვიდრებული ჩვენს უმველტში.
4:10 - 4:14

ისმის კითხვა: აუცილებელია იქ ჩავრჩეთ?
4:14 - 4:19

როგორც ნეირომეცნიერი, მე მაინტერესებს
როგორ შეუძლია ტექნოლოგიას
4:19 - 4:21

ჩვენი უმველტის გაფართოება
4:21 - 4:26

და როგორ შეცვლის ეს ჩვენს
ადამიანად ყოფნის გამოცდილებას.
4:26 - 4:30

უკვე ვიცით, რომ შეგვიძლია ტექნოლოგია
ჩვენ ბიოლოგიასთან შევაჯვაროთ,
4:30 - 4:34

რადგან ასობით ათასი ადამიანი დადის
4:34 - 4:37

ხელოვნური სმენით და ხელოვნური მხედველობით.
4:37 - 4:42

ეს ასე მუშაობს: იღებთ მიკროფონს,
აციფრულებთ სიგნალს
4:42 - 4:45

და პირდაპირ ყურის შიდა ნაწილში დებთ
ელექტროდების ფირფიტას.
4:45 - 4:48

ან რეტინალური იმპლანტის დროს
იღებთ კამერას,
4:48 - 4:51

აციფრულებთ სიგნალს და ოპტიკურ ნერვზე
4:51 - 4:54

პირდაპირ მიაერთებთ ელექროდების ბადეს.
4:54 - 4:58

სულ რაღაც 15 წლის წინ
4:58 - 5:02

უამრავი მეცნიერი ფიქრობდა,
რომ ეს ტექნოლოგიები არ იმუშავებდა.
5:02 - 5:07

რატომ? იმიტომ რომ ეს ტექნოლოგიები
სილიკონის ველის ენაზე საუბრობენ,
5:07 - 5:12

ეს იგივე დიალექტი არ არის, რაც ჩვენს
ბიოლოგიურ სენსორულ ორგანოებს გააჩნიათ.
5:12 - 5:15

მაგრამ ფაქტია, რომ ეს ყველაფერი მუშაობს;
5:15 - 5:19

ტვინი მშვენივრად ხვდება,
თუ როგორ გამოიყენოს ეს სიგნალები.
5:20 - 5:21

როგორ ვიგებთ ამას?
5:22 - 5:23

დიდ საიდუმლოს გაგიმხელთ:
5:23 - 5:29

თქვენს ტვინს არაფერი ესმის
და ვერაფერს ხედავს.
5:29 - 5:35

ტვინი სიჩუმის და სიბნელის საცავშია
ჩაკეტილი თავის ქალის შიგნით.
5:35 - 5:39

ყველაფერი, რასაც ის ხედავს,
ელექტროქიმიური სიგნალებია,
5:39 - 5:42

რომლებიც მონაცემების სხვადასხვა
სადენებით შემოდიან,
5:42 - 5:46

მხოლოდ ეს აქვს მას სამუშაოდ, მეტი არაფერი.
5:47 - 5:49

საოცარია, რომ ტვინი
5:49 - 5:52

ძალიან კარგად იღებს ამ სიგნალებს,
5:52 - 5:55

არჩევს სტრუქტურებს
და მნიშვნელობებს ანიჭებს.
5:55 - 5:59

ის იღებს ამ შიდა კოსმოსს,
ერთად ალაგებს და ამბავს ქმნის,
5:59 - 6:04

თქვენს სუბიექტურ სამყაროს ქმნის.
6:04 - 6:06

მთავარი მომენტი აქ ისაა,
6:06 - 6:10

რომ ტვინმა არ იცის და არც აინტერესებს,
6:10 - 6:13

თუ საიდან მოდის მონაცემები.
6:13 - 6:17

რა ინფორმაციაც არ უნდა შემოვიდეს,
ის მიხვდება, როგორ უნდა დაამუშაოს.
6:17 - 6:20

ეს ძალიან ეფექტური მანქანაა.
6:20 - 6:24

არსებითად ზოგადი დანიშნულების
გამომთვლელი მოწყობილობაა,
6:24 - 6:26

უბრალოდ ყველაფერს მიიღებს
6:26 - 6:29

და მოიფიქრებს რა უქნას.
6:29 - 6:33

ეს, ვფიქრობ, ათავისუფლებს დედა ბუნებას
6:33 - 6:37

სხვადასხვა ტიპის შემომავალი
არხებით წვალებისგან.
6:37 - 6:40

მე ამას ევოლუციის P.H. მოდელს ვეძახი,
6:40 - 6:42

ტექნიკურ დეტალებში არ შევალ,
6:42 - 6:45

მაგრამ P.H. არის Potato Head
(კარტოფილის თავი).
6:45 - 6:49

ამ სახელით ხაზს ვუსვამ,
რომ ყველა ეს სენსორი,
6:49 - 6:52

რაც ვიცით და გვიყვარს, როგორც ჩვენი
თვალები, ყურები და თითები,
6:52 - 6:57

უბრალოდ პერიფერიული მოწყობილობებია:
6:57 - 7:00

შეართებ და მზად ხარ.
7:00 - 7:05

ტვინი დაადგენს რა უქნას
შემოსულ მონაცემებს.
7:06 - 7:08

თუ გადახედავთ ცხოველთა სამყაროს,
7:08 - 7:11

უამრავ პერიფერიულ მოწყობილობას იპოვით.
7:11 - 7:15

გველებს თავზე სითბოს ღრმული აქვთ,
რითიც ინფრაწითელს აღიქვამენ;
7:15 - 7:18

აჩრდილ დანა თევზს ელექტრო
რეცეპტორები აქვს;
7:18 - 7:21

ხოლო ვარსკვლავცხვირა თხუნელას
7:21 - 7:24

ეს 22 თითიანი მონაზარდი აქვს
7:24 - 7:27

რითიც გარემოს გრძნობს და
სამყაროს 3D მოდელს აგებს.
7:27 - 7:31

ბევრ ფრინველს მაგნეტიტი აქვს,
რომ პლანეტის
7:31 - 7:34

მაგნიტური ველის მიხედვით
ორიენტაცია შეძლონ.
7:34 - 7:38

ეს ნიშნავს, რომ ბუნებას არ უწევს
7:38 - 7:40

მუდმივად ცვალოს ტვინის დიზაინი.
7:40 - 7:45

სანაცვლოდ, რადგან ტვინის სამუშაოდ
საჭირო წესები ჩამოყალიბებულია,
7:45 - 7:49

ბუნებამ მხოლოდ ახალი პერიფერიული
მოწყობილობების აგებაზე უნდა იფიქროს.
7:49 - 7:52

ეს ნიშნავს შემდეგს:
7:52 - 7:54

ვიღებთ გაკვეთილს,
7:54 - 7:58

რომ არაფერია ძალიან გამორჩეული,
ან ფუნდამენტური
7:58 - 8:01

იმ ბიოლოგიაში, რაც თავიდან გვეძლევა.
8:01 - 8:03

ეს უბრალოდ ისაა, რაც ევოლუციის
8:03 - 8:06

რთული გზის შედეგად მივიღეთ მემკვიდრეობით.
8:06 - 8:10

არ არის აუცილებელი მასთან ჩავრჩეთ,
8:10 - 8:12

და ამ პრინციპის
ჩვენი საუკეთესო მტკიცებულება
8:12 - 8:14

მოდის ე.წ. სენსორული ჩანაცვლებიდან.
8:14 - 8:18

ეს გულისხმობს ტვინისთვის
ინფორმაციის მიწოდებას
8:18 - 8:20

უჩვეულო სენსორული არხების საშუალებით
8:20 - 8:23

და შემდეგ ტვინი თვითონ არკვევს,
თუ როგორ დაამუშაოს ის.
8:23 - 8:26

ეს შეიძლება სპეკულაციად ჟღერდეს,
8:26 - 8:31

მაგრამ ამის მაჩვენებელი პირველი სტატია
დაიბეჭდა 1969 წელს ჟურნალში Nature.
8:32 - 8:34

მეცნიერმა სახელად პოლ ბაქ ირიდამ
(Paul Bach-y-Rita)
8:34 - 8:38

უსინათლო ადამიანები სტომატოლოგის
გადაკეთებულ სკამში ჩასვა,
8:38 - 8:40

დაუყენა ვიდეო ნაკადი
8:40 - 8:42

და რაღაც დადო კამერის წინ.
8:42 - 8:45

შემდეგ მას თქვენს ზურგზე იგრძნობდით
8:45 - 8:48

სოლენოიდების ბადით.
8:48 - 8:50

თუ კამერის წინ ყავის ჭიქას გააქნევთ,
8:50 - 8:52

მას თქვენ ზურგზე იგრძნობთ.
8:52 - 8:55

ბრმა ადამიანებს
საოცრად კარგად გამოსდიოდათ
8:55 - 8:59

კამერის წინ არსებული
ობიექტის დადგენა,
8:59 - 9:03

როცა ზურგის მხოლოდ პატარა ნაწილით
გრძნობდნენ მას.
9:03 - 9:06

ამის მრავალი თანამედროვე
ინკარნაცია არსებობს.
9:06 - 9:10

ბგერითი სათვალეები იღებენ
იმ ვიდეო ნაკადს რაც თქვენს წინაა
9:10 - 9:12

და ბგერით პეიზაჟად გადააქცევენ,
9:12 - 9:15

როცა გარშემო ნივთები მოძრაობენ,
შორს, ან ახლოს მოდიან,
9:15 - 9:17

ისმის "ბზზ, ბზზ, ბზზ."
9:17 - 9:19

კაკაფონიას ჰგავს,
9:19 - 9:23

მაგრამ რამდენიმე კვირის შემდეგ ბრმა
ადამიანებს საკმაოდ კარგად გამოსდით
9:23 - 9:25

იმის დადგენა, თუ რა არის მათ წინ
9:25 - 9:28

მხოლოდ სმენაზე დაყრდნობით.
9:28 - 9:30

არ არის აუცილებელი ეს ყურების
გავლით მოხდეს:
9:30 - 9:33

ეს სისტემა შუბლზე არსებულ
ელექტროტაქტილურ ბადეს იყენებს,
9:33 - 9:37

ასე რომ,
ვიდეო ნაკადს თქვენ შუბლზე იგრძნობთ.
9:37 - 9:40

რატომ შუბლი? იმიტომ, რომ მას
დიდად არ იყენებთ სხვა რამისთვის.
9:40 - 9:44

ყველაზე თანამედროვე ინკარნაციას
BrainPort ჰქვია.
9:44 - 9:48

ეს პატარა ელექტრო ბადეა,
რომელიც თქვენს ენაზე ზის,
9:48 - 9:52

და ვიდეო ნაკადი ამ პატარა
ელექტროტაქტილურ სიგნალებში გარდაიქმნება.
9:52 - 9:58

ბრმა ადამიანები იმდენად კარგად ეჩვევიან
მის გამოყენებას, რომ ბურთს აგდებენ კალათში
9:58 - 10:02

ან რთულ დაბრკოლებებიან გზაზე
შეუძლიათ ნავიგაცია.
10:03 - 10:08

ისინი თავისი ენით იწყებენ ხედვას.
10:08 - 10:10

სიგიჟეს ჰგავს, არა?
10:10 - 10:13

მაგრამ გავიხსენოთ, რომ მხედველობა
მხოლოდ და მხოლოდ
10:13 - 10:17

ტვინში მოძრავი ელექტროქიმიური სიგნალებია.
10:17 - 10:19

თქვენმა ტვინმა არ იცის
საიდან მოდიან სიგნალები.
10:19 - 10:23

ის უბრალოდ არკვევს რა უქნას მათ.
10:23 - 10:28

ჩემს ლაბორატორიაში ჩემი ინტერესი არის
სენსორული ჩანაცვლება ყრუ ადამიანებისთვის
10:28 - 10:31

და ეს არის პროექტი,
10:31 - 10:34

რომელზეც ჩემს ლაბორატორიაში სტუდენტთან,
სკოტ ნოვიკთან, ერთად ვმუშაობ.
10:34 - 10:37

ის თავისი დისერტაციისთვის ამზადებს მას.
10:37 - 10:39

აი, ამის გაკეთება გვსურდა:
10:39 - 10:43

გვსურდა, სამყაროდან მიღებული
ხმა შეგვეცვალა რამენაირად ისე,
10:43 - 10:47

რომ ყრუ ადამიანებს ნათქვამი გაეგოთ.
10:47 - 10:52

გვქონდა რა ხელთ კომპიუტერების
ძალა და ხელმისწავდომობა, გვსურდა
10:52 - 10:57

რომ ამის გაშვება მობილურებსა და ტაბლეტებზე
ყოფილიყო შესაძლებელი.
10:57 - 10:59

კიდევ გვსურდა, რომ ეს ტარებადი ყოფილიყო,
10:59 - 11:02

რამე, რასაც ტანსაცმლის ქვეშ ატარებდით.
11:02 - 11:04

აი, ეს არის კონცეფცია.
11:05 - 11:10

ახლა როცა ვსაუბრობ, ტაბლეტი
ჩემს ხმას იჭერს
11:10 - 11:16

და შემდეგ ჟილეტზე ანაწილებს, რომელიც
ვიბრაციული მოტორებითაა დაფარული,
11:16 - 11:20

ზუსტად ისეთი მოტორებით, როგორიც
თქვენს მობილურს აქვს.
11:20 - 11:22

ასე რომ, როცა ვსაუბრობ
11:22 - 11:28

ხმა ვიბრაციების გამოსახულებებში
ითარგმნება.
11:28 - 11:30

ეს მხოლოდ კონცეპტუალური არ არის:
11:30 - 11:35

ტაბლეტი Bluetooth-ით გადასცემს და
ეს ჟილეტი ამ წუთას ტანზე მაცვია.
11:35 - 11:37

როცა ვსაუბრობ --(აპლოდისმენტები)--
11:38 - 11:44

ხმა ვიბრაციის დინამიურ
სტრუქტურებად გარდაიქმნება.
11:44 - 11:49

მე ვგრძნობ ჩემ გარშემო არსებულ
ბგერით სამყაროს.
11:49 - 11:53

ჩვენ გამოვცადეთ ეს ყრუ ადამიანებთან
11:53 - 11:57

და აღმოჩნდა, რომ ძალიან მოკლე დროში
11:57 - 12:00

ადამიანები იწყებენ შეგრძნებას,
ისინი იწყებენ
12:00 - 12:03

ჟილეტის ენის გაგებას.
12:03 - 12:08

ეს 37 წლის ჯონათანია.
მას მაგისტრის ხარისხი აქვს.
12:08 - 12:10

ის აბსოლუტურად ყრუ დაიბადა,
12:10 - 12:14

ეს ნიშნავს, რომ მისი უმველტის რაღაც ნაწილი
მისთვის მიუწვდომელია.
12:14 - 12:19

ჩვენ ვავარჯიშებდით ჯონათანს ჟილეტით
ოთხი დღე, დღეში ორი საათი,
12:19 - 12:22

და აი ნახეთ ის მეხუთე დღეს.
12:22 - 12:24

სკოტ ნოვიკი ამბობს სიტყვას: "შენ"
12:24 - 12:27

სკოტი ამბობს სიტყვას, ჯონათანი კი
ჟილეტზე გრძნობს მას
12:27 - 12:30

და დაფაზე წერს.
12:30 - 12:34

სკოტი: "სად. სად".
12:34 - 12:38

ჯონათანს შეუძლია რომ ვიბრაციების
ეს რთული გამოსახულება გარდაქმნას
12:38 - 12:41

ნათქვამის გაგებაში.
12:41 - 12:44

სკოტი: "შეხება. შეხება".
12:44 - 12:49

ის არ აკეთებს ამას ცნობიერად
12:49 - 12:55

(აპლოდისმენტები)
12:56 - 13:00

ჯონათანი ცნობიერად არ აკეთებს ამას,
რადგან სტრუქტურები ზედმეტად რთულია,
13:00 - 13:06

მაგრამ მისი ტვინი ნელ-ნელა ხვდება
გამოსახულებების ამოხსნას და ამით ის
13:06 - 13:08

მონაცემების მნიშვნელობას ადგენს.
13:08 - 13:12

ჩვენი მოლოდინი ის არის, რომ ამ ჟილეტის
დაახლოებით სამი თვის ტარების შემდეგ,
13:12 - 13:17

მას სმენის პირდაპირი აღქმის
ისეთივე შეგრძნება ექნება,
13:17 - 13:21

როგორიც ბრმა ადამიანს აქვს
ბრაილზე თითის გადატარებისას.
13:21 - 13:26

მნიშვნელობა პირდაპირ ფურცლიდან მოდის
ყველანაირი ცნობიერი ჩარევის გარეშე.
13:27 - 13:30

ამ ტექნოლოგიას აქვს პოტენციალი,
რომ რევოლუციური იყოს,
13:30 - 13:34

რადგან ერთადერთი სხვა გამოსავალი
სიყრუისთვის კოხლეარული იმპლანტია,
13:34 - 13:37

ის ინვაზიურ ქირურგიას მოითხოვს.
13:37 - 13:42

ამის შექმნა კი 40-ჯერ უფრო იაფი ჯდება,
ვიდრე კოხლეარული იმპლანტი.
13:42 - 13:47

ეს გლობალურად მისაწვდომს ხდის ამ
ტექნოლოგიას, უღარიბესი ქვეყნებისთვისაც კი.
13:48 - 13:53

ჩვენ შთაგვაგონა სენსორული ჩანაცვლების
ამ შედეგებმა,
13:53 - 13:57

თუმცა რაზეც ძალიან ბევრს ვფიქრობთ - ეს
სენსორული დამატებაა.
13:57 - 14:03

როგორ შეგვიძლია ამ ტექნოლოგიის გამოყენება,
რომ სრულად ახალი ტიპის გრძნობა დავამატოთ
14:03 - 14:06

და გავაფართოვოთ ადამიანური უმველტი?
14:06 - 14:10

მაგალითად, რომ ავიღოთ და ინტერნეტიდან
ამ წამს მიმდინარე ინფორმაციული ნაკადი
14:10 - 14:12

პირდაპირ ვინმეს ტვინში გავუშვათ,
14:12 - 14:16

შეძლებს ის ადამიანი,
რომ მისი პირდაპირი აღქმა განივითაროს?
14:16 - 14:18

ლაბორატორიაში ამ ექსპერიმენტს ვატარებთ.
14:18 - 14:22

სუბიექტი გრძნობს ინტერნეტიდან ინფორმაციის
რეალურ დროში მომდინარე ნაკადს
14:22 - 14:24

ხუთი წამის განმავლობაში.
14:24 - 14:27

შემდეგ ორი ღილაკი ჩნდება და
მან არჩევანი უნდა გააკეთოს.
14:27 - 14:29

მან არ იცის რა ხდება სინამდვილეში.
14:29 - 14:32

ის აკეთებს არჩევანს
და ერთ წამში უკუკავშირს იღებს.
14:32 - 14:33

საქმე რაშია:
14:33 - 14:36

მას წარმოდგენა არ აქვს
თუ რას ნიშნავს ყველა ეს სტრუქტურა,
14:36 - 14:39

მაგრამ ჩვენ ვუყურებთ, გააუმჯობესებს
თუ არა არჩევანის გაკეთების უნარს.
14:39 - 14:41

მან არ იცის რომ ის ნაკადი, რასაც ვაწვდით,
14:41 - 14:45

საფონდო ბირჟის მონაცემებია რეალურ დროში
14:45 - 14:47

და ის
აქციების ყიდვა-გაყიდვის არჩევანს აკეთებს.
14:47 - 14:49

(სიცილი)
14:49 - 14:53

უკუკავშირი ეუბნება მას
სწორად მოიქცა თუ არა.
14:53 - 14:56

შეგვიძლია თუ არა ადამიანური უმველტის
ისე გაფართოება,
14:56 - 14:59

რომ რამდენიმე კვირაში მას მთელი პლანეტის
ეკონომიკური პროცესების
14:59 - 15:05

პირდაპირი აღქმის შეგრძნება განუვითარდეს?
15:05 - 15:08

ამას მოგვიანებით შეგატყობინებთ,
როცა ვნახავთ რამდენად კარგად ჩაივლის.
15:08 - 15:10

(სიცილი)
15:11 - 15:13

აი კიდევ ერთი რამ, რასაც ვაკეთებთ:
15:13 - 15:17

ამ დილით, გამოსვლების დროს
ჩვენ ავტომატურად მოგვქონდა ტვიტები
15:17 - 15:20

ჰეშტეგით TED2015,
15:20 - 15:23

ასევე ავტომატურ ანალიზს
ვუკეთებდით განწყობებს.
15:23 - 15:27

ანუ, ადამიანები დადებით სიტყვებს იყენებენ,
უარყოფითს, თუ ნეიტრალურს?
15:27 - 15:30

და სანამ ეს მიმდინარეობდა,
15:30 - 15:33

მე ვგრძნობდი ამას,
15:33 - 15:37

მე მიერთებული ვარ ათასობით ადამიანის
15:37 - 15:41

საერთო ემოციაზე რეალურ დროში,
15:41 - 15:45

და ეს სრულებით ახალი ადამიანური
გამოცდილებაა, რადგან ახლა ვიცი
15:45 - 15:48

როგორაა ყველა და როგორ მოგწონთ
ეს ყველაფერი.
15:48 - 15:53

(სიცილი) (აპლოდისმენტები)
15:55 - 15:59

ეს იმაზე უფრო დიდი გამოცდილებაა, ვიდრე
ადამიანს შეიძლება ჩვეულებრივ ჰქონდეს.
16:00 - 16:03

ჩვენ ასევე ვაფართოვებთ პილოტების უმველტს.
16:03 - 16:07

ამ შემთხვევაში ჟილეტში
9 სხვადასხვა საზომი მიედინება
16:07 - 16:08

კვადროკოპტერიდან.
16:08 - 16:12

ზევით ასვლა, კურსიდან გადახვევა, ბრუნვა,
ორიენტაცია, მიმართულება
16:12 - 16:16

და ეს აუმჯობესებს პილოტის
შესაძლებლობებს მის სამართავად.
16:16 - 16:21

თითქოს საკუთარ კანს აფართოებს
ზემოთ შორს.
16:21 - 16:23

ეს მხოლოდ დასაწყისია.
16:23 - 16:28

ჩვენ მომავლისთვის ვისახავთ, რომ ავიღოთ
საზომებით სავსე პილოტის თანამედროვე კაბინა
16:28 - 16:33

და ყველაფრის წაკითხვის მცდელობის
ნაცვლად, უბრალოდ ვიგრძნოთ.
16:33 - 16:35

ახლა ინფორმაციის სამყაროში ვცხოვრობთ
16:35 - 16:39

და დიდი განსხვავებაა, წავიკითხავთ
ბევრ მონაცემს,
16:39 - 16:42

თუ გამოვცდით მას.
16:42 - 16:46

ვფიქრობ,
რომ ადამიანის განვითარების ჰორიზონტზე
16:46 - 16:48

შესაძლებლობებს ბოლო არ აქვს.
16:48 - 16:53

უბრალოდ წარმოიდგინეთ, რომ ასტრონავტს
16:53 - 16:57

შეეძლოს საერთაშორისო კოსმოსური სადგურის
მდგომარეობის შეგრძნება.
16:57 - 17:02

ან თქვენ შეგეძლოთ თქვენი ჯანმრთელობის
უხილავი მდგომარეობის შეგრძნება,
17:02 - 17:05

მაგალითად შაქრის ოდენობა სისხლში,
ან თქვენი მიკრობიომის მდგომარეობა,
17:05 - 17:11

ან გქონდეთ 360 გრადუსიანი ხედვა,
ან ხედავდეთ ინფრაწითელს, ან ულტრაიისფერს.
17:11 - 17:15

მთავარი არის შემდეგი:
მომავლისკენ მსვლელობისას
17:15 - 17:20

ჩვენ სულ უფრო მეტად შევძლებთ საკუთარი
პერიფერიული მოწყობილობების არჩევას.
17:20 - 17:23

აღარ მოგვიწევს დაველოდოთ დედა ბუნებას
სენსორული საჩუქრებისთვის
17:23 - 17:25

დროის მის მასშტაბებში.
17:25 - 17:29

სანაცვლოდ, როგორც კარგმა მშობელმა,
მან მოგვცა საჭირო ხელსაწყოები,
17:29 - 17:34

რომ ავდგეთ და განვსაზღვროთ ჩვენი
საკუთარი ტრაექტორია.
17:34 - 17:35

ახლა ისმის კითხვა:
17:35 - 17:41

როგორ გსურთ, რომ გახვიდეთ გარეთ
და გამოსცადოთ თქვენი სამყარო?
17:41 - 17:43

გმადლობთ.
17:43 - 17:51

(აპლოდისმენტები)
17:59 - 18:02

კრის ანდერსონი: გრძნობთ?
დ.ი.: კი
18:02 - 18:05

ეს პირველი შემთხვევაა, როცა ჟილეტით
აპლოდისმენტები ვიგრძენი.
18:05 - 18:07

სასიამოვნოა, მასაჟს ჰგავს. (სიცილი)
18:07 - 18:11

კ.ა.: ტვიტერი გადაირია. ტვიტერი გაგიჟდა.
18:11 - 18:13

მაშ, საფონდო ბირჟის ექსპერიმენტი,
18:13 - 18:17

ეს შესაძლოა პირველი ექსპერიმენტი იყოს,
რომელიც თქვენს დაფინანსებას
18:17 - 18:20

სამუდამოდ უზრუნველყოფს
წარმატების შემთხვევაში. არა?
18:20 - 18:23

დ.ი.: მართალია. აღარ მომიწევდა
NIH-ისთვის მიწერა.
18:23 - 18:26

კ.ა.: მოდი მხოლოდ ერთი წუთით
სკეპტიკური ვიქნები.
18:26 - 18:29

ეს გასაოცარია, მაგრამ აქამდე
მტკიცებულების უმრავლესობა
18:29 - 18:31

ადასტურებს, რომ სენსორული
ჩანაცვლება მუშაობს.
18:31 - 18:33

ეს ხომ არ ნიშნავს რომ
დამატებაც მუშაობს?
18:33 - 18:37

იქნებ ბრმა ადამიანი თავისი ენით
იმიტომ ხედავს,
18:37 - 18:42

რომ მისი ვიზუალური ქერქი ჯერ კიდევ იქ არის
და მზად არის დამუშავებისთვის,
18:42 - 18:44

იქნებ ეს საჭირო ნაწილია?
18:44 - 18:46

დ.ი.: შესანიშნავი კითხვაა.
სინამდვილეში ჩვენ არ ვიცით
18:46 - 18:50

რა თეორიული საზღვრები არსებობს თუ
რა ტიპის მონაცემების მიღება შეუძლია ტვინს.
18:50 - 18:53

ზოგადად, ის საოცრად მოქნილია.
18:53 - 18:57

როცა ადამიანი ბრმავდება, ის რასაც მის
ვიზუალურ ქერქს ვეძახდით
18:57 - 19:02

სხვა რამეების მფლობელობაში გადადის -
შეხების, სმენის, სიტყვის მარაგის.
19:02 - 19:06

ეს გვეუბნება, რომ ქერქმა
მარტო ერთი რამ იცის.
19:06 - 19:09

ის უბრალოდ გარკვეული ტიპის
გამოთვლებს ასრულებს.
19:09 - 19:12

და როცა ვუყურებთ, მაგალითად,
ისეთ რამეებს როგორიც ბრაილია,
19:12 - 19:15

ადამიანები ინფორმაციას იღებენ თითების
ბურცვებზე გადატარებით.
19:15 - 19:19

ასე რომ, არ მგონია რამე მიზეი გვქონდეს,
რომ თეორიული ლიმიტის
19:19 - 19:21

არსებობაზე ვიფიქროთ.
19:21 - 19:25

კ.ა.: ეს თუ დადასტურდა, თქვენ წაგლეკავენ.
19:25 - 19:28

უამრავი შესაძლო გამოყენება
მოეძებნება ამას. მზად ხართ ამისთვის?
19:28 - 19:32

ყველაზე მეტად რა აღგაფრთოვანებთ,
მისი რომელი მიმართულება?
19:32 - 19:34

დ.ი.: ვფიქრობ ჩვენს წინაშე
უამრავი გამოყენებაა.
19:34 - 19:38

სენსორული ჩანაცვლების მიღმა, საკითხები,
რასაც ვახსენებდი ასტრონავტებზე
19:38 - 19:42

და კოსმოსურ სადგურებზე, ისინი ძალიან
დიდ დროს კარგავენ მონიტორინგში.
19:42 - 19:45

სანაცვლოდ შეიძლებოდა პირდაპირ
გაეგოთ თუ რა ხდება,
19:45 - 19:49

რადგან ის რისთვისაც ეს ნამდვილად კარგია,
არის მრავალგანზომილებიანი მონაცემები.
19:49 - 19:54

მთავარი მომენტია, რომ ჩვენი ვიზუალური
სისტემები კარგად არჩევენ ლაქებს და კიდეებს
19:54 - 19:56

მაგრამ ვერ უმკლავდებიან
თანამედროვე სამყაროს,
19:56 - 19:58

რაც არის ეკრანები უამრავი მონაცემით.
19:58 - 20:01

ჩვენ იქ ცოცვა გვიწევს ჩვენი
ყურადღების სისტემებით.
20:01 - 20:03

ეს კი არის გზა, რომ ვგრძნობდეთ
რაღაცის მდგომარეობას,
20:03 - 20:07

ზუსტად ისე, როგორც იცით თქვენი
სხეულის მდგომარეობა დგომისას.
20:07 - 20:10

ვფიქრობ, მძიმე მანქანები, უსაფრთხოება,
ქარხნის, თქვენი დანადგარის
20:10 - 20:13

მდგომარეობა. ეს ერთ-ერთი მიმართულებაა,
სადაც ეს მაშინვე მოხვდება.
20:13 - 20:17

კ.ა.: დევიდ იგლმენ, საოცარი საუბარი იყო.
დიდი მადლობა.
20:17 - 20:22

დ.ი.: გმადლობ, კრის.
(აპლოდისმენტები)

Title:: შეგვიძლია ადამიანებისთვის ახალი გრძნობების შექმნა?
Speaker:: დევიდ იგლმენი
Description:: როგორც ადამიანებს, ჩვენ შეგვიძლია, რომ სინათლის ყველა ტალღიდან მხოლოდ მის ათ-მეტრილიონედზე ნაკლები აღვიქვათ. "რეალობის ჩვენი აღქმა", ამბობს ნეირომეცნიერი დევიდ იგლმენი, "ჩვენი ბიოლოგიით არის შეზღუდული." მას ამის შეცვლა სურს. მისმა კვლევამ ტვინის პროცესების შესახებ ახალი ინტერფეისების შექმნისკენ მიიყვანა - როგორიც სენსორული ჟილეტია - რომ მიიღოს აქამდე უხილავი ინფორმაცია ჩვენ ირგვლივ არსებული სამყაროს შესახებ.

more » « less
Video Language:: English
Team:: closed TED
Project:: TEDTalks
Duration:: 20:34

	Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Can we create new senses for humans?
	Levan Lashauri approved Georgian subtitles for Can we create new senses for humans?
	Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Can we create new senses for humans?
	Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Can we create new senses for humans?
	Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Can we create new senses for humans?
	Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Can we create new senses for humans?
	Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Can we create new senses for humans?
	Levan Lashauri edited Georgian subtitles for Can we create new senses for humans?

Show all

Georgian subtitles

Revisions Compare revisions

Revision 26 Edited

Levan Lashauri
Revision 25 Edited

Levan Lashauri

	Revision Number	Author	Created
	26	Levan Lashauri
	25	Levan Lashauri

შეგვიძლია ადამიანებისთვის ახალი გრძნობების შექმნა?

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies

Operating cookies (Required)