Ξεκλειδώστε την ευφυΐα, το πάθος, το μεγαλείο των κοριτσιών

Η νικήτρια του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης Λέιμα Γκμπόουι έχει να αφηγηθεί δυο ισχυρές ιστορίες, της μεταμόρφωσης της δικής της ζωής και της ανεκμετάλευτης δυνατότητας των κοριτσιών σε όλον τον κόσμο. Μπορούμε να μεταμορφώσουμε τον κόσμο ξεκλειδώνοντας το μεγαλείο των κοριτσιών;

Πολλές φορές

γυρίζω τον κόσμο για να μιλήσω,

και οι άνθρωποι με ρωτάνε

για τις προκλήσεις,

τις στιγμές μου,

για μερικά πράγματα που έχω μετανιώσει.

1998:

Ανύπανδρη μητέρα τεσσάρων παιδιών,

τρεις μήνες μετά τη γέννηση
του τέταρτου παιδιού μου,

πήγα να κάνω μια δουλειά

ως βοηθός έρευνας.

Πήγα στη βόρεια Λιβερία

και ως μέρος της δουλειάς,

το χωριό πρόσφερε κατάλυμα.

Mου έδωσαν κατάλυμα
με μια ανύπαντρη μητέρα

και την κόρη της.

Αυτό το κορίτσι έτυχε να είναι
το μόνο κορίτσι σε ολόκληρο το χωριό

που είχε φτάσει έως την ένατη τάξη.

Ήταν ο περίγελος της κοινότητας.

Έλεγαν συχνά οι γυναίκες στη μητέρα της,

«Εσύ και το παιδί σου θα πεθάνετε φτωχές».

Μετά από δυο εβδομάδες δουλειάς
σε εκείνο το χωριό,

είχε έρθει η ώρα να πάω πίσω.

Η μητέρα ήρθε σε εμένα, γονάτισε και είπε,

«Λέιμα, πάρε την κόρη μου.

Επιθυμώ να γίνει νοσοκόμα».

Όντας πάμφτωχη,
καθώς ζούσα με τους γονείς μου,

αδυνατούσα οικονομικά να το κάνω.

Με δάκρυα στα μάτια μου είπα, «Όχι».

Δυο μήνες αργότερα,
πηγαίνω σε ένα άλλο χωριό

για να κάνω την ίδια εργασία

και μου ζήτησαν να μείνω
με τον αρχηγό του χωριού.

Η γυναίκα του αρχηγού στο χωριό
είχε αυτό το μικρό κορίτσι,

ανοιχτόχρωμο σαν κι εμένα,
εντελώς βρόμικο,

και όλη την ημέρα περιπλανιόταν
φορώντας μόνο τα εσώρουχά της.

Όταν ρώτησα, «Ποια είναι αυτή;»
μου είπε, «Αυτή είναι η Ουέι».

Το όνομα της σημαίνει γουρούνι.

Η μητέρα της πέθανε ενώ τη γεννούσε

και κανείς δεν είχε ιδέα
ποιος ήταν ο πατέρας της.

Για δυο εβδομάδες, έγινε η συντροφιά μου,
κοιμόταν μαζί μου.

Της αγόρασα χρησιμοποιημένα ρούχα

και την πρώτη της κούκλα.

Το βράδυ πριν φύγω,
ήρθε στο δωμάτιο και είπε,

«Λέιμα, μην με αφήσεις εδώ.

Θέλω να έρθω μαζί σου.
Θέλω να πάω στο σχολείο».

Πάμφτωχη, χωρίς λεφτά,

και καθώς ζούσα με τους γονείς μου,

είπα ξανά, «Όχι».

Δύο μήνες αργότερα,

και τα δύο αυτά χωριά
βρέθηκαν για ακόμα μια φορά σε πόλεμο.

Μέχρι σήμερα, δεν έχω ιδέα

πού βρίσκονται αυτά τα δυο κορίτσια.

Προχωρώντας μπροστά, 2004:

Στην αιχμή του ακτιβισμού μας,

ο υπουργός της Λιβερίας με κάλεσε

και είπε, «Λέιμα,
έχω μια εννιάχρονη για εσένα.

Θέλω να την πάρεις σπίτι
γιατί δεν έχουμε ασφαλή σπίτια».

Η ιστορία αυτού του μικρού κοριτσιού:

Είχε βιαστεί από τον παππού της,
από την μεριά του πατέρα της,

κάθε μέρα για έξι μήνες.

Ήρθε σε εμένα φουσκωμένη
και πολύ χλωμή.

Κάθε βράδυ που ερχόμουν από τη δουλειά
και ξάπλωνα στο κρύο πάτωμα,

εκείνη ξάπλωνε δίπλα μου και έλεγε,

«Θεία, θέλω να γίνω καλά.
Θέλω να πάω σχολείο».

2010:

Μια νεαρή γυναίκα
στέκεται μπροστά στην Πρόεδρο Σίρλιφ

και δίνει τη μαρτυρία της

για το πώς αυτή και τα αδέρφια της
ζουν μαζί,

ο πατέρας και η μητέρα τους πέθαναν
κατά την διάρκεια του πολέμου.

Εκείνη είναι 19.
Το όνειρό της είναι να πάει στο κολλέγιο

για να έχει την δυνατότητα
να τους υποστηρίζει.

Είναι πολύ αθλητική.

Ένα πράγμα από όσα συνέβησαν

είναι ότι κάνει αίτηση για υποτροφία,
πλήρη υποτροφία.

Την παίρνει.

Το όνειρο της να πάει σχολείο,

η ευχή της να αποκτήσει μόρφωση,
επιτέλους πραγματοποιείται.

Πηγαίνει σχολείο την πρώτη μέρα.

Ο διευθυντής της γυμναστικής

που είναι υπεύθυνος
για την εισαγωγή της στο πρόγραμμα

της ζητάει να βγει από την τάξη.

Και για τα επόμενα τρία χρόνια,
η μοίρα της πρόκειται να είναι

να έχει σεξουαλικές επαφές μαζί του
κάθε μέρα,

σαν χάρη που τη δέχτηκε στο σχολείο.

Παγκόσμια, έχουμε πολιτικές,

διεθνή όργανα,

ηγέτες στην εργασία,

σπουδαίους ανθρώπους
που έχουν δεσμευτεί ότι,

«Θα προστατεύσουμε τα παιδιά μας
από την ανάγκη και τον φόβο».

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν
τη Συνθήκη των Δικαιωμάτων του Παιδιού.

Σε χώρες όπως η Αμερική,
έχουμε ακούσει πράγματα όπως,

«Κανένα Παιδί να μη Μένει Πίσω».

Άλλες χώρες κάνουν διαφορετικά πράγματα.

Υπάρχει η Ανάπτυξη της Χιλιετίας-Στόχος 3

που επικεντρώνεται στα κορίτσια.

Όλα αυτά τα σπουδαία έργα,
από σπουδαίους ανθρώπους,

που έχουν στόχο να οδηγήσουν
τους νέους ανθρώπους

εκεί που θέλουμε να τους πάμε παγκοσμίως,

νομίζω, έχουν αποτύχει.

Στη Λιβερία, για παράδειγμα,

η αναλογία εφηβικής εγκυμοσύνης

είναι τρία στα δέκα κορίτσια.

Η εφηβική πορνεία είναι στην αιχμή της.

Σε μια κοινότητα, μας έχουν πει,
ξυπνάς το πρωί

και βλέπεις τόσα
χρησιμοποιημένα προφυλακτικά,

όσα και τα περιτυλίγματα από τσίχλες.

Δωδεκάχρονα κορίτσια εκπορνεύονται

για λιγότερο από ένα δολάριο τη βραδιά.

Είναι αποκαρδιωτικό, είναι λυπηρό.

Και μετά κάποιος με ρώτησε,

λίγες μέρες πριν την ομιλία μου στο TED,

«Λοιπόν, πού είναι η ελπίδα;»

Αρκετά χρόνια πριν, κάποιοι φίλοι μου

αποφάσισαν ότι έπρεπε
να γεφυρώσουμε το χάσμα

ανάμεσα στη γενιά μας
και στη γενιά των νέων γυναικών.

Δεν αρκεί να λες πως υπάρχουν
δύο βραβευθείσες με Νόμπελ

απ' τη Δημοκρατία της Λιβερίας

όταν τα κορίτσια σου είναι εκεί έξω

χωρίς ελπίδα, ή φαινομενικά χωρίς ελπίδα.

Δημιουργήσαμε ένα χώρο που ονομάζεται

Πρόγραμμα Μεταμόρφωσης Νέων Κοριτσιών.

Πηγαίνουμε σε αγροτικές κοινότητες

κι αυτό που κάνουμε,
όπως γίνεται σε αυτή την αίθουσα,

είναι να δημιουργούμε το χώρο.

Όταν αυτά τα κορίτσια κάθονται,

ξεκλειδώνετε την ευφυΐα,

ξεκλειδώνετε το πάθος,

ξεκλειδώνετε την αφοσίωση,

ξεκλειδώνετε τη συγκέντρωση,

ξεκλειδώνετε σπουδαίους ηγέτες.

Σήμερα, έχουμε εργαστεί
με περισσότερα από 300.

Ορισμένα απ΄αυτά τα κορίτσια

που μπήκαν στο δωμάτιο πολύ ντροπαλά

έχουν κάνει τολμηρά βήματα,
σαν νέες μητέρες,

να βγουν εκεί έξω και να υπoστηρίξουν
τα δικαιώματα των άλλων γυναικών.

Μια νεαρή γυναίκα που γνώρισα,

έφηβη μητέρα τεσσάρων,

που δεν είχε σκεφτεί ποτέ
να τελειώσει το λύκειο,

αποφοίτησε με επιτυχία.

Δεν είχε σκεφτεί ποτέ
να πάει στο κολέγιο,

γράφτηκε στο κολέγιο.

Μια μέρα μου είπε,

«Εύχομαι να αποφοιτήσω από το κολέγιο
και να μπορέσω να στηρίξω τα παιδιά μου».

Βρίσκεται κάπου που δεν μπορεί
να βρει χρήματα για να πάει να σπουδάσει.

Πουλάει νερό, πουλάει αναψυκτικά

και πουλάει κάρτες ανανέωσης για κινητά.

Θα νόμιζε κανείς ότι αυτά τα χρήματα

θα τα χρησιμοποιούσε για τις σπουδές της.

Χουανίτα είναι το όνομά της.

Παίρνει αυτά τα χρήματα και βρίσκει
ανύπανδρες μητέρες στην κοινότητά της

και τις στέλνει στο σχολείο.

Λέει, «Λέιμα, επιθυμώ να μορφωθώ.

Κι αν δεν μπορώ να μορφωθώ,

όταν βλέπω κάποια
από τις αδερφές μου να μορφώνεται,

η επιθυμία μου έχει πραγματοποιηθεί.

Εύχομαι να έχω μια καλύτερη ζωή.

Εύχομαι να έχουν φαγητό τα παιδιά μου.

Εύχομαι η σεξουαλική κακοποίηση

και η εκμετάλλευση στα σχολεία
να σταματήσει».

Αυτό είναι το όνειρο
του κοριτσιού από την Αφρική.

Πριν από μερικά χρόνια,
υπήρχε ένα κορίτσι από την Αφρική.

Αυτό το κορίτσι είχε ένα γιο
που ήθελε να φάει ένα κομματάκι ντόνατ

επειδή πεινούσε πάρα πολύ.

Θυμωμένη, συγχυσμένη,

πολύ αναστατωμένη
για την κατάσταση της κοινωνία της

και την κατάσταση των παιδιών της,

αυτό το κορίτσι ξεκίνησε ένα κίνημα,

ένα κίνημα απλών γυναικών
που ενώθηκαν για την ειρήνη.

Θα πραγματοποιήσω αυτή την επιθυμία της.

Αυτή είναι η ευχή ενός άλλου
κοριτσιού από την Αφρική.

Απέτυχα να πραγματοποιήσω την ευχή
εκείνων των δύο κοριτσιών. Απέτυχα.

Αυτές ήταν οι σκέψεις
που περνούσαν από το μυαλό

μιας άλλης νεαρής γυναίκας:

Απέτυχα, απέτυχα, απέτυχα,

οπότε θα κάνω αυτό.

Γυναίκες βγήκαν στους δρόμους,

διαδήλωσαν ενάντια ενός
βάναυσου δικτάτορα,

μίλησαν άφοβα.

Όχι μόνο πραγματοποιήθηκε η επιθυμία της
για εκείνο το κομματάκι ντόνατ,

πραγματοποιήθηκε
και η επιθυμία της για ειρήνη.

Αυτή η νεαρή γυναίκα
ήθελε να πάει και στο σχολείο.

Πήγε στο σχολείο.

Αυτή η νεαρή γυναίκα επιθυμούσε
και άλλα πράγματα.

Τα πραγματοποίησε.

Σήμερα, αυτή η νεαρή γυναίκα είμαι εγώ,

βραβευμένη με Νόμπελ.

Τώρα, βρίσκομαι σε ένα ταξίδι

για να πραγματοποιήσω την επιθυμία,

με τις περιορισμένες δυνατότητές μου,

των μικρών κοριτσιών της Αφρικής.

Την επιθυμία τους για εκπαίδευση.

Δημιουργήσαμε ένα ίδρυμα.

Δίνουμε πλήρεις τετραετείς υποτροφίες

σε κορίτσια από τα χωριά
τα οποία βλέπουμε ότι έχουν δυνατότητες.

Δεν έχω να σας ζητήσω πολλά.

Έχω πάει και σε διάφορα μέρη στις Η.Π.Α.,

και ξέρω ότι και σε αυτή τη χώρα
τα κορίτσια έχουν επιθυμίες.

Την επιθυμία να ζήσουν
μια καλύτερη ζωή στο Μπρονξ,

την επιθυμία να ζήσουν μια καλύτερη ζωή
κάπου στο κέντρο του Λος Άντζελες.

την επιθυμία για μια καλύτερη ζωή
κάπου στο Τέξας,

την επιθυμία για μια καλύτερη ζωή
κάπου στη Νέα Υόρκη,

την επιθυμία για μια καλύτερη ζωή
κάπου στο Νιού Τζέρσεϊ.

Θα ταξιδέψετε μαζί μου
για να βοηθήσω αυτό το κορίτσι,

είτε είναι από την Αφρική,
είτε είναι από την Αμερική

ή από την Ιαπωνία,

να πραγματοποιήσει την ευχή της

να πραγματοποιήσει το όνειρό της,

να πετύχει αυτό το όνειρο.

Επειδή όλοι αυτοί οι σπουδαίοι
μεταρρυθμιστές και εφευρέτες

με τους οποίους μιλήσαμε και είδαμε
τις τελευταίες μέρες

κάθονται κι αυτοί σε μια γωνία

σε διάφορα μέρη του κόσμου,

και το μόνο που μας ζητούν

είναι να δημιουργήσουμε το χώρο

όπου θα μπορέσουν
να ξεκλειδώσουν την ευφυΐα τους,

να ξεκλειδώσουν το πάθος τους,

να ξεκλειδώσουν όλα αυτά τα σπουδαία
πράγματα που κρατάνε μέσα τους.

Ας ταξιδέψουμε μαζί.

Ας ταξιδέψουμε μαζί.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Κρις Άντερσον: Σε ευχαριστώ πολύ.

Τώρα, στη Λιβερία,

ποιο θεωρείς ότι είναι το κύριο θέμα
που σας απασχολεί;

ΛΓ: Μου έχουν ζητήσει να ηγηθώ

της Πρωτοβουλίας
για την Συμφιλίωση της Λιβερίας.

Ως μέρος της δουλειάς μου,

κάνω αυτές τις περιοδείες
σε διάφορα χωριά και πόλεις,

13-15 ώρες σε χωματόδρομους,

και δεν υπάρχει ούτε μια κοινότητα
στην οποία να πήγα

και να μην είδα έξυπνα κορίτσια.

Δυστυχώς όμως,

το όραμα ενός σπουδαίου μέλλοντος,

ή το όνειρο ενός σπουδαίου μέλλοντος,
είναι απλώς ένα όνειρο,

επειδή υπάρχουν όλα αυτά τα κακά.

Η εφηβική εγκυμοσύνη, όπως είπα,
είναι μια επιδημία.

Οπότε, αυτό που με απασχολεί,

είναι ότι κάποτε βρισκόμουν εκεί

και με κάποιον τρόπο βρέθηκα εδώ,

και δεν θέλω να είμαι η μόνη εδώ.

Ψάχνω για τρόπους να βρεθούν
και άλλα κορίτσια εδώ μαζί μου.

Σε 20 χρόνια από τώρα,
θέλω να μπορώ να κοιτάξω πίσω

και να δω ότι κι ένα άλλο κορίτσι
από τη Λιβερία,

από τη Γκάμπια, από τη Νιγηρία,
από την Αιθιοπία

να στέκεται στη σκηνή του TED.

Και ίσως, λέω ίσως, να πει,

«Χάρη σε εκείνη την κάτοχο του Νόμπελ,
βρίσκομαι εδώ σήμερα».

Προβληματίζομαι όταν τις βλέπω
σαν να μην έχουν ελπίδα.

Αλλά δεν είμαι απαισιόδοξη,

επειδή ξέρω πως δεν χρειάζονται πολλά

για να ενεργοποιηθούν.

ΚΑ: Πες μας κάτι αισιόδοξο που είδες
να πραγματοποιείται την περασμένη χρονιά.

ΛΓ: Μπορώ να σας μιλήσω για πολλά
αισιόδοξα πράγματα που είδα,

όμως τη χρονιά που μας πέρασε,

στο χωριό από το οποίο κατάγεται
η Πρόεδρος Σέρλιφ,

πήγαμε για να συνεργαστούμε
με τα κορίτσια.

Και δεν μπορούσαμε να βρούμε 25 κορίτσια
που να πηγαίνουν γυμνάσιο.

Όλα τα κορίτσια πήγαιναν στο χρυσορυχείο

και ήταν κατά κύριο λόγο πόρνες
που έκαναν άλλα πράγματα.

Πήραμε 50 από αυτά τα κορίτσια
και συνεργαστήκαμε μαζί τους.

Και αυτό ήταν στις αρχές των εκλογών.

Αυτό ήταν ένα μέρος όπου οι γυναίκες,
ακόμα και οι γηραιότερες,

δεν είχαν καθίσει ποτέ
σε έναν κύκλο με τους άντρες.

Αυτά τα κορίτσια ενώθηκαν
και σχημάτισαν μια ομάδα

και ξεκίνησαν μια εκστρατεία
για να εγγραφούν οι ψηφοφόροι.

Αυτό είναι ένα πραγματικά
αγροτικό χωριό.

Και το σύνθημα που χρησιμοποίησαν ήταν:
«Ακόμα και τα όμορφα κορίτσια ψηφίζουν».

Μπόρεσαν να κινητοποιήσουν
τις νέες γυναίκες,

αλλά δεν έκαναν μόνο αυτό.

Πήγαν και στους υποψήφιους
για να τους ρωτήσουν,

«Τι θα προσφέρετε στα κορίτσια
αυτής της κοινότητας αν κερδίσετε;»

Και ένας από αυτούς,
που είχε ήδη μια έδρα-

στη Λιβερία ο νόμος για τους βιασμούς
είναι από τους πιο αυστηρούς-

ήταν ένας από αυτούς που πραγματικά
πάλευαν στο κοινοβούλιο,

για να καταργηθεί αυτός ο νόμος,
επειδή τον θεωρούσε βάρβαρο.

Ο βιασμός δεν είναι βάρβαρος, έλεγε,
αλλά ο νόμος είναι βάρβαρος.

Και όταν τα κορίτσια
άρχισαν να τον εμπλέκουν,

ήταν πολύ επιθετικός απέναντι τους.

Αυτά τα μικρά κορίτσια
γύρισαν και του είπαν,

«Θα ψηφίσουμε για να φύγεις».

Σήμερα δεν βρίσκεται στη θέση του.

(Χειροκρότημα)

ΚΑ: Λέιμα, σ' ευχαριστώ.

Σ΄ευχαριστώ πολύ που ήρθες στο TED.

ΚΑ: Σ΄ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)