Masz smartfona? Zacznij nadawać

W 2011 roku dziennikarz Bruno Torturra zdał relacje z protestu w São Paulo, który nie skończył się dobrze. Jego doświadczenie z gazem łzawiącym miało znaczący wpływ na sposób w jaki myślał o swojej pracy. W wyniku tego, zrezygnował ze swojej pracy by poświęcić się transmitowaniu nieedytowanych materiałów online. W swojej fascynującej prelekcji, dzieli się sposobami jakimi eksperymentował z nadawaniem na żywo w sieci, i jak cały proces pomógł mu stworzyć bardzo nowoczesną sieć medialną.

Czy ktoś z was
miał kontakt z gazem łzawiącym?

Gaz łzawiący? Ktokolwiek?

Przykro mi to słyszeć. Wiecie więc,
że to bardzo toksyczna substancja,

ale możecie nie wiedzieć,
że to bardzo prosta molekuła

z trudną do wymówienia nazwą:

Nazywa się chlorobenzylidenomalononitryl.

Ja ją stworzyłem.

Liczy dziesiątki lat,
ale robi się bardzo popularna

wśród policji na całym świecie.

Jako doświadczony,
niedobrowolny wdychacz wiem,

że gaz łzawiący
ma dwa przeciwstawne skutki.

Pierwszy: może naprawdę wypalić ci oczy,

i drugi: może pomóc ci je otworzyć.

Zdecydowanie gaz łzawiący
pomógł mi otworzyć oczy

i tym chcę się z wami dzisiaj podzielić:

nadawanie na żywo
niezależnych sprawozdań w sieci

może być punktem zwrotnym
w dziennikarstwie,

aktywizmie, i moim zdaniem,
również w debatach politycznych.

Pomysł ten wpadł mi do głowy
na początku 2011 roku,

kiedy relacjonowałem protest w São Paulo.

Był to marsz zwolenników marihuany.

Chcieli, by marihuana była legalna.

Kiedy grupa zaczęła iść,

policyjne oddziały prewencji
zaskoczyły ich od tyłu kulami gumowymi,

bombami, a potem gazem.

Mówiąc krótko

zacząłem udział w proteście
jako redaktor naczelny znanego magazynu,

dla którego pracowałem przez 11 lat,

ale dzięki nieproszonym skutkom
gazu łzawiącego

skończyłem go jako dziennikarz,
zdecydowany zmienić sposób

dzielenia się doświadczeniem
faktycznego pobytu w takim miejscu.

Tydzień później wróciłem na ulice,

ale nie jako członek żadnego z mediów.

Nadawałem niezależnie,

mając ze sobą tylko pożyczony sprzęt.

Miałem bardzo prostą kamerę
i plecak z modemami 3G.

Miałem też link gotowy do wrzucenia
na media społecznościowe,

na dowolną stronę,

ale tym razem protest poszedł gładko.

Nie było przemocy.

Nie było scen akcji.

Ale było w tym coś
niezwykle ekscytującego,

bo z daleka widziałem
stacje telewizyjne robiące relacje,

ich duże wozy transmisyjne,
zespoły i kamery,

a ja robiłem to samo,

mając przy sobie tylko plecak.

Wspaniała chwila dla dziennikarza,

ale najciekawiej zrobiło się,
kiedy wróciłem do domu

i dowiedziałem się,
że moją relację obejrzało

ponad 90 000 ludzi.

W setkach maili i wiadomości pytano,

jak to zrobiłem,

jak się coś takiego robi.

Dowiedziałem się też wtedy,

że po raz pierwszy
ktoś nadawał z ulicy podczas protestu

w kraju.

I to mnie zszokowało,

bo nie byłem żadnym technoświrem,

cały potrzebny sprzęt

był łatwo dostępny.

Zdałem sobie sprawę,
że jest pewna granica,

bardzo ważna granica,

która zależy jedynie
od zmiany perspektywy

i internet mógłby być używany

jako olbrzymi i niekontrolowany

i wysoce samowolny kanał telewizyjny,
sieć telewizyjna,

gdzie z podstawowymi umiejętnościami
i bardzo prostym sprzętem

każdy, nawet ktoś, kto się trochę jąka,

jeśli zacznę się jąkać,
proszę o cierpliwość,

nawet taki ktoś, jak ja,
mógł zostać komentatorem.

To brzmiało dla mnie rewolucyjnie.

Dlatego przez następnych kilka lat

eksperymentowałem
z nadawaniem na różne sposoby,

nie tylko na ulicach,
ale głównie w studiach i domach

aż do początku 2013 roku,

kiedy założyliśmy grupę Mídia NINJA.

NINJA to akronim

od Narrativas Independentes
Jornalismo e Ação

czyli "Niezależne sprawozdania,
dziennikarstwo i działanie".

Była to grupa medialna
bez planu medialnego.

Nie mieliśmy żadnej struktury finansowej.

Nie planowaliśmy zarobić, co było mądre,

bo nie powinno się chcieć
zarabiać dziś na dziennikarstwie.

Byliśmy wtedy mocno przekonani,

że silnie powiązane środowisko
mediów społecznościowych

pozwoli nam stworzyć

ogólnokrajową sieć
dziennikarzy eksperymentalnych.

Utworzyliśmy stronę na facebooku,
a potem manifest,

i zaczęliśmy relacjonować z ulic
w bardzo prosty sposób.

Wtedy zdarzyło się coś
nie do przewidzenia,

czego nikt się nie spodziewał.

Zaczęły się protesty uliczne w São Paulo.

Najpierw bardzo lokalnie i specyficznie.

Protestowano przeciwko wzrostowi
cen biletów autobusowych w mieście.

To jest autobus.

Napisane jest na nim: "Złodziejstwo".

Te manisfestacje zaczęły się rozrastać

i trwały nieprzerwanie.

Przemoc policji wobec nich też wzrosła.

Ale miał miejsce też inny konflikt,

moim zdaniem ważniejszy niż inne,

bo był to konflikt sprawozdawczy.

Mieliśmy mainstreamową wersję wiadomości,

którą protestujący mogliby
spokojnie podważyć,

gdyby przestawili swoją wersję wydarzeń.

To zderzenie wersji wydarzeń,
zderzenie sposobu relacjonowania

sprawiło, że protesty zmieniły się

w długi okres
politycznych rozrachunków w kraju,

gdzie setki tysięcy ludzi,

może ponad milion ludzi,

wyszło na ulice w całym kraju.

Już nie chodziło o podwyżki cen biletów.

Powodem było wszystko.

Żądania ludzi, ich oczekiwania,

powody, dla których wyszli na ulice,

były równie różnorodne, co sprzeczne.

Gdybyście umieli to przeczytać,
zrozumielibyście mnie.

Środowisko politycznego oczyszczenia,

przetaczające się po całym kraju,

dotyczyło polityki,

ale również nowego sposobu organizacji

poprzez nowy sposób komunikacji.

W takim środowisku wzeszło Mídia NINJA

z anonimowości do zjawiska narodowego,

bo mieliśmy właściwy sprzęt.

Nie używamy dużych kamer.

Używamy tego.

Używamy smartfonów.

Dzięki temu jesteśmy niewidzialni
podczas protestów,

pozwoliło to nam też pokazać,

jak to jest być w samym środku protestu

i zaprezentować ludziom w domach
subiektywną perspektywę.

Ale czymś ważniejszym od sprzętu,

moim zdaniem,

był nasz sposób myślenia,

bo nie zachowywaliśmy się jak media.

Nie konkurujemy z wiadomościami.

Próbujemy zachęcić ludzi,

zaprosić ich i nauczyć, jak to się robi,

żeby sami mogli nadawać.

Trzeba było przekształcić Mídia NINJA

w kilka tygodni z małej grupy

w wykładniczo rosnącą grupę ogólnokrajową.

W parę tygodni podczas protestów

my byliśmy setkami młodych ludzi,

połączonych na przestrzeni całego kraju.

Nadawaliśmy z ponad 50 miast równocześnie.

Kanał telewizyjny nigdy by nie dał rady.

Dzięki temu nagle staliśmy się

mainstreamowym medium społecznościowym.

Mieliśmy 2000 śledzących na facebooku,

a wkrótce potem ćwierć miliona.

Nasze posty i filmy

oglądało tygodniowo 11 milionów ludzi.

Więcej niż umiałaby zgromadzić
jakakolwiek gazeta czy magazyn.

To przeistoczyło Mídia NINJA w coś innego,

w coś więcej niż medium
czy projekt medialny.

Stało się niemalże usługą publiczną

dla obywateli, protestantów,

aktywistów,

bo mieli proste, wydajne
i pokojowe narzędzie,

by zmierzyć się z policją
i władzami medialnymi.

Wiele z naszych zdjęć pojawiło się
na tradycyjnych kanałach.

Nasze nagrania zaczęto nadawać
w tradycyjnej telewizji,

kiedy zaczęło być naprawdę ciężko.

Dzięki niektórym zdjęciom
ludzie wyszli z więzienia,

ludzie, których niesłusznie aresztowano

pod fałszywymi zarzutami,
a my mogliśmy udowodnić, że są niewinni.

To wkrótce zmieniło Mídia NINJA

w niemal wroga policjantów, niestety,

zaczęto nas bić
i w końcu aresztowano nas na ulicach.

Zdarzyło się to wiele razy.

Ale było to też użyteczne,
bo wciąż byliśmy w sieci,

więc pomogło to w wywołaniu
ważnej debaty w kraju

na temat samej roli mediów

i stanu wolności prasy w kraju.

Mídia NINJA ewoluowało

i zjednoczyło się tak,
jak sobie wymarzyliśmy,

w krajową sieć setek młodych ludzi,

samorzutnie organizujących się lokalnie,

by mówić o kwestiach społecznych
i prawach człowieka

i wyrażać siebie nie tylko politycznie,

ale również dziennikarsko.

Na początku tego roku,

jako że Mídia NINJA jest teraz
samozarządzająca się siecią,

zacząłem nowy projekt.

Nazywa się "Fluxo",
czyli po portugalsku "strumień".

To studio dziennikarskie
w centrum São Paulo,

gdzie kiedyś nadawałem
w ramach eksperymentu

w formatach post-telewizyjnych,
jak je nazywam.

Szukam też sposobów na finansowanie
niezależnego dziennikarstwa

przez bezpośredni kontakt z publicznością,

z aktywną publicznością,

bo teraz naprawdę chcę zarobić

na tamtym postanowieniu
pod wpływem gazu łzawiącego.

Ale nie to jest najważniejsze.

Jest coś ważniejszego
niż mój osobisty przykład.

Nadawanie na żywo

mogłoby przekształcić internet
w kolosalną sieć telewizyjną,

ale, moim zdaniem, w coś jeszcze,

bo obserwując,
jak ludzie z niego korzystają,

nie tylko do sprawozdań,

ale i do wyrażania opinii,
organizacji politycznej,

wierzę, że nadawanie na żywo
może przekształcić cyberprzestrzeń

w globalną polityczną arenę,

gdzie każdy może mieć głos,
prawdziwy głos,

bo relacja na żywo
odbiera monopol politycznych debat,

czyli werbalny aspekt
politycznego dialogu,

politykom i ekspertom

i pozwala obywatelom,
przez bezpośrednią siłę bez mediacji,

na wymianę doświadczeń i dialog,

umacnia zadawanie pytań
i wpływ na na władze

w sposób, o którym się jeszcze przekonamy.

Osobiście wierzę, że jest coś
jeszcze bardziej istotnego:

łatwość technologii może połączyć
obiektywizm z subiektywizmem

w bardzo polityczny sposób,

bo naprawdę pomaga publiczności,

obywatelom zobaczyć świat
oczami kogoś innego.

Pomaga obywatelom postawić się

na miejscu innych ludzi.

Ta idea powinna być głównym zamiarem,

celem dobrego dziennikarstwa
i dobrego aktywizmu,

a przede wszystkim dobrej polityki.

Dziękuję bardzo.
To był dla mnie zaszczyt.

(Oklaski)