1
00:00:00,739 --> 00:00:05,318
Czy ktoś z was 
miał kontakt z gazem łzawiącym?

2
00:00:05,318 --> 00:00:08,433
Gaz łzawiący? Ktokolwiek?

3
00:00:08,433 --> 00:00:13,004
Przykro mi to słyszeć. Wiecie więc, 
że to bardzo toksyczna substancja,

4
00:00:13,004 --> 00:00:16,428
ale możecie nie wiedzieć, 
że to bardzo prosta molekuła

5
00:00:16,428 --> 00:00:18,642
z trudną do wymówienia nazwą:

6
00:00:18,642 --> 00:00:21,762
Nazywa się chlorobenzylidenomalononitryl.

7
00:00:21,762 --> 00:00:23,779
Ja ją stworzyłem.

8
00:00:23,779 --> 00:00:29,137
Liczy dziesiątki lat, 
ale robi się bardzo popularna

9
00:00:29,137 --> 00:00:32,016
wśród policji na całym świecie.

10
00:00:32,016 --> 00:00:36,839
Jako doświadczony, 
niedobrowolny wdychacz wiem,

11
00:00:36,839 --> 00:00:40,813
że gaz łzawiący 
ma dwa przeciwstawne skutki.

12
00:00:41,026 --> 00:00:44,168
Pierwszy: może naprawdę wypalić ci oczy,

13
00:00:44,168 --> 00:00:47,443
i drugi: może pomóc ci je otworzyć.

14
00:00:48,603 --> 00:00:52,192
Zdecydowanie gaz łzawiący 
pomógł mi otworzyć oczy

15
00:00:52,192 --> 00:00:55,932
i tym chcę się z wami dzisiaj podzielić:

16
00:00:55,932 --> 00:01:01,226
nadawanie na żywo 
niezależnych sprawozdań w sieci

17
00:01:01,226 --> 00:01:04,407
może być punktem zwrotnym
w dziennikarstwie,

18
00:01:04,407 --> 00:01:10,749
aktywizmie, i moim zdaniem,
również w debatach politycznych.

19
00:01:10,749 --> 00:01:15,522
Pomysł ten wpadł mi do głowy
na początku 2011 roku,

20
00:01:15,522 --> 00:01:19,060
kiedy relacjonowałem protest w São Paulo.

21
00:01:19,060 --> 00:01:21,048
Był to marsz zwolenników marihuany.

22
00:01:21,048 --> 00:01:25,010
Chcieli, by marihuana była legalna.

23
00:01:25,010 --> 00:01:27,475
Kiedy grupa zaczęła iść,

24
00:01:27,475 --> 00:01:31,785
policyjne oddziały prewencji 
zaskoczyły ich od tyłu kulami gumowymi,

25
00:01:31,785 --> 00:01:33,654
bombami, a potem gazem.

26
00:01:34,184 --> 00:01:36,202
Mówiąc krótko

27
00:01:36,202 --> 00:01:40,091
zacząłem udział w proteście 
jako redaktor naczelny znanego magazynu,

28
00:01:40,091 --> 00:01:44,864
dla którego pracowałem przez 11 lat,

29
00:01:44,864 --> 00:01:49,776
ale dzięki nieproszonym skutkom 
gazu łzawiącego

30
00:01:49,776 --> 00:01:54,709
skończyłem go jako dziennikarz, 
zdecydowany zmienić sposób

31
00:01:54,709 --> 00:02:00,652
dzielenia się doświadczeniem 
faktycznego pobytu w takim miejscu.

32
00:02:00,652 --> 00:02:04,492
Tydzień później wróciłem na ulice,

33
00:02:04,492 --> 00:02:08,555
ale nie jako członek żadnego z mediów.

34
00:02:08,555 --> 00:02:11,246
Nadawałem niezależnie,

35
00:02:11,246 --> 00:02:15,312
mając ze sobą tylko pożyczony sprzęt.

36
00:02:15,312 --> 00:02:21,366
Miałem bardzo prostą kamerę
i plecak z modemami 3G.

37
00:02:21,366 --> 00:02:26,991
Miałem też link gotowy do wrzucenia 
na media społecznościowe,

38
00:02:26,991 --> 00:02:29,868
na dowolną stronę,

39
00:02:29,868 --> 00:02:32,897
ale tym razem protest poszedł gładko.

40
00:02:32,897 --> 00:02:34,746
Nie było przemocy.

41
00:02:34,746 --> 00:02:36,835
Nie było scen akcji.

42
00:02:36,835 --> 00:02:39,274
Ale było w tym coś 
niezwykle ekscytującego,

43
00:02:39,274 --> 00:02:44,124
bo z daleka widziałem 
stacje telewizyjne robiące relacje,

44
00:02:44,124 --> 00:02:48,148
ich duże wozy transmisyjne,
zespoły i kamery,

45
00:02:48,148 --> 00:02:50,627
a ja robiłem to samo,

46
00:02:50,627 --> 00:02:53,403
mając przy sobie tylko plecak.

47
00:02:53,403 --> 00:02:56,678
Wspaniała chwila dla dziennikarza,

48
00:02:56,678 --> 00:03:01,059
ale najciekawiej zrobiło się,
kiedy wróciłem do domu

49
00:03:01,059 --> 00:03:03,886
i dowiedziałem się, 
że moją relację obejrzało

50
00:03:03,886 --> 00:03:06,990
ponad 90 000 ludzi.

51
00:03:06,990 --> 00:03:11,895
W setkach maili i wiadomości pytano,

52
00:03:11,895 --> 00:03:13,295
jak to zrobiłem,

53
00:03:13,295 --> 00:03:16,611
jak się coś takiego robi.

54
00:03:16,611 --> 00:03:18,864
Dowiedziałem się też wtedy,

55
00:03:18,864 --> 00:03:25,300
że po raz pierwszy 
ktoś nadawał z ulicy podczas protestu

56
00:03:25,300 --> 00:03:27,588
w kraju.

57
00:03:27,588 --> 00:03:29,966
I to mnie zszokowało,

58
00:03:29,966 --> 00:03:33,618
bo nie byłem żadnym technoświrem,

59
00:03:33,618 --> 00:03:35,746
cały potrzebny sprzęt

60
00:03:35,746 --> 00:03:39,055
był łatwo dostępny.

61
00:03:39,055 --> 00:03:41,741
Zdałem sobie sprawę, 
że jest pewna granica,

62
00:03:41,741 --> 00:03:43,537
bardzo ważna granica,

63
00:03:43,537 --> 00:03:45,870
która zależy jedynie 
od zmiany perspektywy

64
00:03:45,870 --> 00:03:48,797
i internet mógłby być używany

65
00:03:48,797 --> 00:03:52,296
jako olbrzymi i niekontrolowany

66
00:03:52,296 --> 00:03:55,838
i wysoce samowolny kanał telewizyjny,
sieć telewizyjna,

67
00:03:56,248 --> 00:04:00,951
gdzie z podstawowymi umiejętnościami
i bardzo prostym sprzętem

68
00:04:00,951 --> 00:04:07,095
każdy, nawet ktoś, kto się trochę jąka,

69
00:04:07,125 --> 00:04:11,428
jeśli zacznę się jąkać,
proszę o cierpliwość,

70
00:04:11,428 --> 00:04:15,143
nawet taki ktoś, jak ja, 
mógł zostać komentatorem.

71
00:04:15,143 --> 00:04:17,442
To brzmiało dla mnie rewolucyjnie.

72
00:04:17,492 --> 00:04:19,394
Dlatego przez następnych kilka lat

73
00:04:19,414 --> 00:04:23,242
eksperymentowałem 
z nadawaniem na różne sposoby,

74
00:04:23,242 --> 00:04:27,529
nie tylko na ulicach, 
ale głównie w studiach i domach

75
00:04:27,639 --> 00:04:30,475
aż do początku 2013 roku,

76
00:04:30,475 --> 00:04:34,163
kiedy założyliśmy grupę Mídia NINJA.

77
00:04:34,163 --> 00:04:36,453
NINJA to akronim

78
00:04:36,453 --> 00:04:39,792
od Narrativas Independentes
Jornalismo e Ação

79
00:04:39,932 --> 00:04:44,132
czyli "Niezależne sprawozdania,
dziennikarstwo i działanie".

80
00:04:44,132 --> 00:04:47,223
Była to grupa medialna
bez planu medialnego.

81
00:04:47,413 --> 00:04:50,005
Nie mieliśmy żadnej struktury finansowej.

82
00:04:50,005 --> 00:04:52,694
Nie planowaliśmy zarobić, co było mądre,

83
00:04:52,724 --> 00:04:56,344
bo nie powinno się chcieć 
zarabiać dziś na dziennikarstwie.

84
00:04:58,084 --> 00:05:01,003
Byliśmy wtedy mocno przekonani,

85
00:05:01,003 --> 00:05:06,182
że silnie powiązane środowisko
mediów społecznościowych

86
00:05:06,732 --> 00:05:09,482
pozwoli nam stworzyć

87
00:05:09,542 --> 00:05:13,833
ogólnokrajową sieć 
dziennikarzy eksperymentalnych.

88
00:05:14,493 --> 00:05:19,547
Utworzyliśmy stronę na facebooku, 
a potem manifest,

89
00:05:19,957 --> 00:05:22,814
i zaczęliśmy relacjonować z ulic 
w bardzo prosty sposób.

90
00:05:22,814 --> 00:05:26,502
Wtedy zdarzyło się coś 
nie do przewidzenia,

91
00:05:26,502 --> 00:05:29,780
czego nikt się nie spodziewał.

92
00:05:30,230 --> 00:05:33,367
Zaczęły się protesty uliczne w São Paulo.

93
00:05:33,367 --> 00:05:35,867
Najpierw bardzo lokalnie i specyficznie.

94
00:05:35,867 --> 00:05:40,097
Protestowano przeciwko wzrostowi 
cen biletów autobusowych w mieście.

95
00:05:40,547 --> 00:05:42,447
To jest autobus.

96
00:05:42,627 --> 00:05:45,728
Napisane jest na nim: "Złodziejstwo".

97
00:05:45,728 --> 00:05:50,562
Te manisfestacje zaczęły się rozrastać

98
00:05:50,562 --> 00:05:52,571
i trwały nieprzerwanie.

99
00:05:52,571 --> 00:05:56,556
Przemoc policji wobec nich też wzrosła.

100
00:05:56,696 --> 00:05:58,903
Ale miał miejsce też inny konflikt,

101
00:05:58,903 --> 00:06:02,242
moim zdaniem ważniejszy niż inne,

102
00:06:02,242 --> 00:06:05,036
bo był to konflikt sprawozdawczy.

103
00:06:05,036 --> 00:06:08,696
Mieliśmy mainstreamową wersję wiadomości,

104
00:06:09,016 --> 00:06:12,546
którą protestujący mogliby
spokojnie podważyć,

105
00:06:12,546 --> 00:06:18,042
gdyby przestawili swoją wersję wydarzeń.

106
00:06:18,042 --> 00:06:21,731
To zderzenie wersji wydarzeń,
zderzenie sposobu relacjonowania

107
00:06:21,731 --> 00:06:26,241
sprawiło, że protesty zmieniły się

108
00:06:26,241 --> 00:06:28,933
w długi okres 
politycznych rozrachunków w kraju,

109
00:06:28,933 --> 00:06:32,384
gdzie setki tysięcy ludzi,

110
00:06:33,054 --> 00:06:35,012
może ponad milion ludzi,

111
00:06:35,012 --> 00:06:37,080
wyszło na ulice w całym kraju.

112
00:06:37,330 --> 00:06:40,668
Już nie chodziło o podwyżki cen biletów.

113
00:06:40,668 --> 00:06:43,112
Powodem było wszystko.

114
00:06:43,542 --> 00:06:46,236
Żądania ludzi, ich oczekiwania,

115
00:06:46,696 --> 00:06:49,286
powody, dla których wyszli na ulice,

116
00:06:49,286 --> 00:06:53,306
były równie różnorodne, co sprzeczne.

117
00:06:53,696 --> 00:06:57,085
Gdybyście umieli to przeczytać,
zrozumielibyście mnie.

118
00:06:59,255 --> 00:07:02,093
Środowisko politycznego oczyszczenia,

119
00:07:02,093 --> 00:07:04,648
przetaczające się po całym kraju,

120
00:07:05,038 --> 00:07:07,547
dotyczyło polityki,

121
00:07:07,997 --> 00:07:11,724
ale również nowego sposobu organizacji

122
00:07:11,754 --> 00:07:15,007
poprzez nowy sposób komunikacji.

123
00:07:15,007 --> 00:07:17,220
W takim środowisku wzeszło Mídia NINJA

124
00:07:17,220 --> 00:07:22,602
z anonimowości do zjawiska narodowego,

125
00:07:22,602 --> 00:07:25,075
bo mieliśmy właściwy sprzęt.

126
00:07:25,105 --> 00:07:28,138
Nie używamy dużych kamer.

127
00:07:28,218 --> 00:07:30,308
Używamy tego.

128
00:07:30,378 --> 00:07:32,512
Używamy smartfonów.

129
00:07:32,512 --> 00:07:37,681
Dzięki temu jesteśmy niewidzialni 
podczas protestów,

130
00:07:37,681 --> 00:07:40,289
pozwoliło to nam też pokazać,

131
00:07:40,419 --> 00:07:44,681
jak to jest być w samym środku protestu

132
00:07:44,681 --> 00:07:49,185
i zaprezentować ludziom w domach
subiektywną perspektywę.

133
00:07:49,185 --> 00:07:51,829
Ale czymś ważniejszym od sprzętu,

134
00:07:51,829 --> 00:07:53,545
moim zdaniem,

135
00:07:53,545 --> 00:07:55,651
był nasz sposób myślenia,

136
00:07:55,651 --> 00:07:58,579
bo nie zachowywaliśmy się jak media.

137
00:07:58,579 --> 00:08:00,990
Nie konkurujemy z wiadomościami.

138
00:08:00,990 --> 00:08:03,508
Próbujemy zachęcić ludzi,

139
00:08:03,508 --> 00:08:07,359
zaprosić ich i nauczyć, jak to się robi,

140
00:08:07,359 --> 00:08:10,435
żeby sami mogli nadawać.

141
00:08:10,435 --> 00:08:14,495
Trzeba było przekształcić Mídia NINJA

142
00:08:14,495 --> 00:08:18,705
w kilka tygodni z małej grupy

143
00:08:18,705 --> 00:08:22,725
w wykładniczo rosnącą grupę ogólnokrajową.

144
00:08:22,765 --> 00:08:27,222
W parę tygodni podczas protestów

145
00:08:27,222 --> 00:08:30,299
my byliśmy setkami młodych ludzi,

146
00:08:30,299 --> 00:08:32,941
połączonych na przestrzeni całego kraju.

147
00:08:32,941 --> 00:08:35,606
Nadawaliśmy z ponad 50 miast równocześnie.

148
00:08:35,606 --> 00:08:38,886
Kanał telewizyjny nigdy by nie dał rady.

149
00:08:38,886 --> 00:08:43,050
Dzięki temu nagle staliśmy się

150
00:08:43,050 --> 00:08:47,113
mainstreamowym medium społecznościowym.

151
00:08:47,113 --> 00:08:51,419
Mieliśmy 2000 śledzących na facebooku,

152
00:08:51,419 --> 00:08:54,120
a wkrótce potem ćwierć miliona.

153
00:08:54,180 --> 00:08:56,726
Nasze posty i filmy

154
00:08:56,726 --> 00:09:00,740
oglądało tygodniowo 11 milionów ludzi.

155
00:09:00,740 --> 00:09:05,249
Więcej niż umiałaby zgromadzić 
jakakolwiek gazeta czy magazyn.

156
00:09:05,259 --> 00:09:09,200
To przeistoczyło Mídia NINJA w coś innego,

157
00:09:09,200 --> 00:09:12,874
w coś więcej niż medium 
czy projekt medialny.

158
00:09:12,874 --> 00:09:15,645
Stało się niemalże usługą publiczną

159
00:09:15,645 --> 00:09:18,334
dla obywateli, protestantów,

160
00:09:18,464 --> 00:09:20,061
aktywistów,

161
00:09:20,061 --> 00:09:23,555
bo mieli proste, wydajne
i pokojowe narzędzie,

162
00:09:23,555 --> 00:09:28,743
by zmierzyć się z policją 
i władzami medialnymi.

163
00:09:28,743 --> 00:09:33,934
Wiele z naszych zdjęć pojawiło się 
na tradycyjnych kanałach.

164
00:09:33,934 --> 00:09:38,224
Nasze nagrania zaczęto nadawać
w tradycyjnej telewizji,

165
00:09:38,814 --> 00:09:40,964
kiedy zaczęło być naprawdę ciężko.

166
00:09:40,964 --> 00:09:46,483
Dzięki niektórym zdjęciom 
ludzie wyszli z więzienia,

167
00:09:46,483 --> 00:09:48,710
ludzie, których niesłusznie aresztowano

168
00:09:48,710 --> 00:09:52,479
pod fałszywymi zarzutami, 
a my mogliśmy udowodnić, że są niewinni.

169
00:09:52,479 --> 00:09:55,608
To wkrótce zmieniło Mídia NINJA

170
00:09:55,608 --> 00:10:00,089
w niemal wroga policjantów, niestety,

171
00:10:00,549 --> 00:10:05,210
zaczęto nas bić 
i w końcu aresztowano nas na ulicach.

172
00:10:05,210 --> 00:10:07,633
Zdarzyło się to wiele razy.

173
00:10:07,633 --> 00:10:11,167
Ale było to też użyteczne,
bo wciąż byliśmy w sieci,

174
00:10:11,167 --> 00:10:16,049
więc pomogło to w wywołaniu
ważnej debaty w kraju

175
00:10:16,049 --> 00:10:18,764
na temat samej roli mediów

176
00:10:18,764 --> 00:10:21,993
i stanu wolności prasy w kraju.

177
00:10:21,993 --> 00:10:24,712
Mídia NINJA ewoluowało

178
00:10:24,712 --> 00:10:30,103
i zjednoczyło się tak,
jak sobie wymarzyliśmy,

179
00:10:30,103 --> 00:10:33,663
w krajową sieć setek młodych ludzi,

180
00:10:33,663 --> 00:10:37,407
samorzutnie organizujących się lokalnie,

181
00:10:37,407 --> 00:10:40,964
by mówić o kwestiach społecznych 
i prawach człowieka

182
00:10:40,964 --> 00:10:44,525
i wyrażać siebie nie tylko politycznie,

183
00:10:44,525 --> 00:10:47,243
ale również dziennikarsko.

184
00:10:49,553 --> 00:10:53,015
Na początku tego roku,

185
00:10:53,015 --> 00:10:57,770
jako że Mídia NINJA jest teraz
samozarządzająca się siecią,

186
00:10:57,770 --> 00:11:00,816
zacząłem nowy projekt.

187
00:11:00,816 --> 00:11:03,889
Nazywa się "Fluxo", 
czyli po portugalsku "strumień".

188
00:11:03,889 --> 00:11:06,635
To studio dziennikarskie 
w centrum São Paulo,

189
00:11:06,635 --> 00:11:09,822
gdzie kiedyś nadawałem 
w ramach eksperymentu

190
00:11:09,822 --> 00:11:13,919
w formatach post-telewizyjnych, 
jak je nazywam.

191
00:11:13,919 --> 00:11:18,574
Szukam też sposobów na finansowanie 
niezależnego dziennikarstwa

192
00:11:18,574 --> 00:11:22,032
przez bezpośredni kontakt z publicznością,

193
00:11:22,042 --> 00:11:23,884
z aktywną publicznością,

194
00:11:23,884 --> 00:11:26,506
bo teraz naprawdę chcę zarobić

195
00:11:26,506 --> 00:11:29,540
na tamtym postanowieniu 
pod wpływem gazu łzawiącego.

196
00:11:29,750 --> 00:11:33,168
Ale nie to jest najważniejsze.

197
00:11:33,178 --> 00:11:37,618
Jest coś ważniejszego
niż mój osobisty przykład.

198
00:11:37,618 --> 00:11:39,718
Nadawanie na żywo

199
00:11:39,718 --> 00:11:42,738
mogłoby przekształcić internet 
w kolosalną sieć telewizyjną,

200
00:11:42,738 --> 00:11:45,299
ale, moim zdaniem, w coś jeszcze,

201
00:11:45,299 --> 00:11:48,246
bo obserwując, 
jak ludzie z niego korzystają,

202
00:11:48,246 --> 00:11:50,241
nie tylko do sprawozdań,

203
00:11:50,241 --> 00:11:53,426
ale i do wyrażania opinii, 
organizacji politycznej,

204
00:11:53,426 --> 00:11:56,931
wierzę, że nadawanie na żywo 
może przekształcić cyberprzestrzeń

205
00:11:56,931 --> 00:12:01,065
w globalną polityczną arenę,

206
00:12:01,065 --> 00:12:04,673
gdzie każdy może mieć głos, 
prawdziwy głos,

207
00:12:04,673 --> 00:12:09,747
bo relacja na żywo 
odbiera monopol politycznych debat,

208
00:12:09,747 --> 00:12:13,012
czyli werbalny aspekt 
politycznego dialogu,

209
00:12:13,012 --> 00:12:17,645
politykom i ekspertom

210
00:12:18,805 --> 00:12:24,764
i pozwala obywatelom, 
przez bezpośrednią siłę bez mediacji,

211
00:12:24,764 --> 00:12:27,164
na wymianę doświadczeń i dialog,

212
00:12:27,164 --> 00:12:30,987
umacnia zadawanie pytań 
i wpływ na na władze

213
00:12:30,987 --> 00:12:33,737
w sposób, o którym się jeszcze przekonamy.

214
00:12:33,737 --> 00:12:39,316
Osobiście wierzę, że jest coś
jeszcze bardziej istotnego:

215
00:12:39,316 --> 00:12:46,010
łatwość technologii może połączyć 
obiektywizm z subiektywizmem

216
00:12:46,010 --> 00:12:49,100
w bardzo polityczny sposób,

217
00:12:49,100 --> 00:12:52,703
bo naprawdę pomaga publiczności,

218
00:12:52,703 --> 00:12:57,302
obywatelom zobaczyć świat
oczami kogoś innego.

219
00:12:57,302 --> 00:13:01,896
Pomaga obywatelom postawić się

220
00:13:01,896 --> 00:13:03,860
na miejscu innych ludzi.

221
00:13:03,860 --> 00:13:07,272
Ta idea powinna być głównym zamiarem,

222
00:13:07,282 --> 00:13:12,110
celem dobrego dziennikarstwa
i dobrego aktywizmu,

223
00:13:12,110 --> 00:13:14,815
a przede wszystkim dobrej polityki.

224
00:13:14,815 --> 00:13:16,917
Dziękuję bardzo. 
To był dla mnie zaszczyt.

225
00:13:16,917 --> 00:13:19,605
(Oklaski)