Mijn land zal weldra onder water staan -- tenzij we samenwerken

Voor de mensen van Kiribati moet de klimaatverandering niet meer worden besproken, ontkend of gereguleerd - het is dagelijkse realiteit. De laaggelegen eilandnatie in de Stille Oceaan kan binnenkort onder water staan door de stijging van de zeespiegel. In een persoonlijk gesprek met TED curator Chris Anderson bespreekt president Anote Tong van Kiribati de huidige klimaatcatastrofe in zijn land en zijn bedreigde toekomst. "Omgaan met de klimaatverandering betekent dat er offers moeten worden gebracht. Er moet betrokkenheid zijn," zegt hij. "We moeten de mensen vertellen dat de wereld is veranderd."

Chris Anderson: Misschien kun je beginnen

door ons wat te vertellen over je land.

Het zijn drie puntjes op de aardbol.
Die zijn vrij groot.

Ik denk dat elk ervan
zo groot is als Californië.

Vertel ons over Kiribati.

Anote Tong: Laat ik beginnen met
te zeggen hoe dankbaar ik ben

voor de kans om mijn verhaal te delen
met mensen die erom geven.

Ik heb mijn verhaal gedeeld

met een heleboel mensen
wie het niet veel kan schelen.

Kiribati bestaat
uit drie groepen eilanden:

de Gilbert-groep in het westen,

de Phoenix-eilanden in het midden

en de Line-eilanden in het oosten.

En eerlijk gezegd is Kiribati
misschien wel het enige land

dat in de vier hoeken van de wereld ligt:

in het noordelijk halfrond,
in het zuidelijk halfrond,

maar ook ten oosten en ten westen
van de internationale datumgrens.

Deze eilanden zijn volledig
van koraal gemaakte atollen,

gemiddeld ongeveer twee meter
boven de zeespiegel.

Dit is wat we hebben.

Meestal niet meer
dan twee kilometer breed.

Vaak vraagt men mij:

"Jullie lijden, waarom trekken
jullie je niet een beetje terug?"

Ze begrijpen het niet.

Ze hebben geen idee
van wat er bij komt kijken.

Met de stijgende zeespiegel zeggen ze:
"Je kunt toch wat achteruit gaan."

Ik zeg hen dan:

“Als we terugwijken, vallen we
aan de andere kant in de oceaan.”

Dit soort kwesties
begrijpen die mensen niet.

CA: Dit beschrijft zeker
jullie kwetsbaarheid daar.

Wanneer realiseerde je je

dat er misschien gevaar
dreigde voor je land?

AT: Het verhaal van de klimaatverandering
is al een aantal decennia oud.

Toen ik in 2003 aantrad,

begon ik in de Algemene Vergadering
van de Verenigde Naties

over klimaatverandering te praten.

Niet al te gepassioneerd,
want de controverse

tussen de wetenschappers
was nog aan de gang.

Werd ze nu door mensen
veroorzaakt of niet?

Maar tegen 2007 was het debat
zo goed als beslecht

met het Vierde Rapport van het IPCC.

Dat verklaarde categorisch
dat het echt was, door de mens veroorzaakt

en het voorspelde een aantal
zeer ernstige scenario’s

voor landen als het mijne.

Toen nam ik het zeer ernstig.

Vroeger sprak ik erover.

We waren ongerust.

Maar toen in 2007 de scenario's,
de voorspellingen kwamen,

werd het echt een probleem.

CA: De voorspellingen zijn,
denk ik, dat in 2100

de zeespiegel naar verwachting
misschien één meter zal stijgen.

Andere scenario’s voorspellen nog meer,

maar wat moet je zeggen
tegen een scepticus die zegt:

"Wat is één meter?

Jullie zitten gemiddeld
twee meter boven de zeespiegel.

Wat is het probleem?"

AT: Je moet begrijpen

dat een marginale stijging
van de zeespiegel

een groot verlies aan land zou betekenen,

omdat een groot deel
van het land laaggelegen is.

Daarbij komt nog de toegenomen golfslag.

Dat komt er nog bovenop.

Wat veel mensen niet begrijpen

is dat klimaatverandering
iets is vandaag al gebeurt.

We zitten nog maar aan het begin.

Maar het is al bezig.

We hebben al gemeenschappen
die zijn moeten verhuizen.

Ze moesten weg,
en bij iedere parlementaire sessie

krijg ik klachten
van verschillende gemeenschappen

die hulp vragen
om zeeweringen te bouwen,

om te zien wat we kunnen doen
aan de zoetwaterlens

omdat ze wordt vernield.

Bij mijn reizen
naar de verschillende eilanden,

zie ik bewijs dat de gemeenschappen

nu te maken krijgen
met verlies van voedingsgewassen

en vervuiling van de waterlenzen.

Misschien moeten deze gemeenschappen
binnen 5 tot 10 jaar wel gaan wegtrekken.

CA: En dan kreeg het land
zijn eerste cycloon te verwerken.

Dat staat ermee in verband, niet?
Wat is hier aan de hand?

AT: Nou, we zitten op de evenaar,

en velen onder jullie weten
dat wanneer je op de evenaar zit,

je normaal in de luwte zit.
Daar krijg je normaal geen cyclonen.

Wij maken ze en sturen ze dan
naar het noorden of het zuiden.

(Gelach)

Maar niet met de bedoeling
om terug te komen.

Maar voor het eerst
in het begin van het jaar

vernietigde de cycloon Pam Vanuatu

en reikten de randen ervan

tot onze twee meest zuidelijke eilanden.

Heel Tuvalu kwam onder water te staan
toen de orkaan Pam toesloeg.

Over onze twee meest zuidelijke eilanden

kwamen golven
tot over de helft van het eiland.

Dat is nog nooit eerder gebeurd.

Het is een nieuwe ervaring.

Ik ben net terug
van mijn eigen kiesdistrict.

De prachtige bomen
die er al decennia stonden,

waren volledig verwoest.

Dit is wat er gebeurt,

maar als we praten
over de stijgende zeespiegel,

denken we dat het is iets
dat geleidelijk gebeurt.

Het komt met de wind,
het komt met de deining,

ze worden groter en groter,

we beginnen verandering
in het weerpatroon te zien.

Dat is misschien wel
de meest dringende uitdaging

waarmee we misschien eerder

zullen worden geconfronteerd
dan met de stijgende zeespiegel.

CA: Dus het land
ondergaat nu al de effecten.

Als je vooruitblikt

wat zijn dan je opties
als land, als natie?

AT: Ik vertel dit verhaal elk jaar.

Ik bezocht al een aantal landen -

ik reis de wereld af
om het mensen te laten inzien.

We denken dat we een plan hebben.

Op een keer, ik denk in Genève,

was er een man
die me hierover interviewde.

Ik zei:
"We denken aan drijvende eilanden."

Hij dacht dat ik een grapje maakte,
maar iemand zei:

"Nee, geen grapje. Deze mensen
zijn op zoek naar oplossingen."

Ik ging op zoek naar drijvende eilanden.

De Japanners zijn geïnteresseerd
in het bouwen van drijvende eilanden.

Als land moeten we,

wat er ook gebeurt,
zo veel mogelijk proberen te blijven

en te blijven bestaan als natie.

Wat daarvoor nodig is,

zal groot zijn,

zeer, zeer aanzienlijk.

Ofwel gaan we leven
op drijvende eilanden,

of moeten we de eilanden ophogen
om boven water te blijven

als de zeespiegel stijgt
en de stormen erger worden.

Maar zelfs dat gaat heel,
heel moeilijk zijn

omwille van de benodigde financiële
en personele middelen.

CA: Ofwel is de enige oplossing
een vorm van gedwongen migratie.

AT: daar denken we ook aan.

Als er geen steun komt

van de internationale gemeenschap,

bereiden we ons voor,

want we willen niet iets meemaken
als wat er nu in Europa gebeurt.

We willen niet op een bepaald moment
voor massale migratie komen te staan.

We willen de mensen
vandaag al de keuze geven.

Wie ervoor kiest en dat wil doen,
mag vandaag al migreren.

We willen niet dat het zover komt
dat ze worden gedwongen om te migreren

zonder daar op voorbereid te zijn.

Natuurlijk zijn onze cultuur
en onze maatschappij heel anders,

en zodra we naar een andere omgeving,

een andere cultuur migreren,

gaan er een hele hoop
aanpassingen nodig zijn.

CA: Jullie hebben al
gedwongen migratie meegemaakt.

Je hebt deze mensen
enkele dagen geleden nog bezocht.

Wat is er gebeurd?

AT: Ja, het spijt me.
Ik denk dat iemand vroeg

waarom we die plaats gingen bezoeken.

Ik had een zeer goede reden,
want er leven al mensen van Kiribati

op dat deel van de Salomonseilanden,

maar dit waren mensen
van de Phoenix-eilanden

die al in de jaren 60 werden verplaatst.

Er was een ernstige droogte.

De mensen konden niet
op het eiland blijven,

en dus werden ze verhuisd
naar de Salomonseilanden.

Dus was het gisteren erg interessant
om deze mensen te ontmoeten.

Ze wisten niet wie ik was.
Ze kenden mij niet.

Sommigen herkenden me later,

maar ik denk dat ze erg blij waren.

Later wilden ze me officieel verwelkomen.

Maar wat ik gisteren zag,
was erg interessant

omdat ik onze mensen kon ontmoeten.

Ik sprak hen in onze taal,
en natuurlijk antwoordden ze me,

maar ze kunnen al niet meer
goed Kiribati spreken.

Er was een dame met rode tanden.

Ze kauwde op betelnoten,

iets wat we niet doen in Kiribati.

Wij kauwen niet op betelnoten.

Ik ontmoette ook iemand die met iemand
van de lokale bevolking was getrouwd.

Dat is wat er gebeurt.

In een andere gemeenschap
krijg je veranderingen.

Er is een zeker verlies van identiteit,

daar krijgen we
in de toekomst mee te maken

als we gaan migreren.

CA: Het moet wel een bijzonder
emotionele dag zijn geweest

door deze vragen over identiteit,

de vreugde van het terugzien

en misschien ook het aanvoelen
van wat ze hadden verloren.

Het is heel inspirerend om je te horen
zeggen dat je gaat vechten tot het einde

om de natie op één locatie
proberen te houden.

AT: Dat is onze wens.

Niemand wil ooit zijn thuis verlaten,

en dus is het
een zeer moeilijke beslissing voor mij.

Als leider maak je geen plannen
om je eiland, je thuis te verlaten.

Herhaaldelijk vroeg men me:

"Hoe voel je je?"

En het voelt helemaal niet goed.

Het is een emotionele zaak.
Ik probeer ermee te leven,

en ik weet dat ik
er al van ben beschuldigd

dat ik het probleem
niet probeer op te lossen.

Ik alleen kan het probleem niet oplossen.

Het is iets dat collectief moet gebeuren.

Klimaatverandering
is een wereldwijd fenomeen,

zoals ik vaak heb betoogd.

Als we bij de Verenigde Naties
vergaderen met de landen

van het Pacific Island Forum
waar Australië en Nieuw-Zeeland

ook leden van zijn,
is er vaak discussie.

In het nieuws ging het verhaal

dat verminderen van de uitstoot
niet zou lukken

omdat het invloed
zou hebben op hun industrie.

Ik zei: “Oké, ik versta jullie wel,

maar probeer
ook te begrijpen wat ik zeg

want als jullie
je uitstoot niet verminderen,

staat ónze overleving op het spel.

Het is aan jullie
om deze morele kwesties af te wegen.

Het gaat om industrie
of het voortbestaan van een volk.

CA: Ik vroeg je gisteren
wat je boos maakte,

en je zei: "Ik wordt niet boos."
Maar dan pauzeerde je.

Ik denk dat dit je boos maakte.

AT: Ik verwijs
naar mijn eerdere verklaring

bij de Verenigde Naties.

Ik was heel boos,
erg gefrustreerd en depressief.

Er was een gevoel van zinloosheid

dat we een uitzichtloos gevecht leveren.

Ik moest mijn aanpak veranderen.

Ik moest redelijker worden

omdat ik dacht
dat mensen zouden luisteren

naar iemand die rationeel was,

maar ik blijf radicaal rationeel
-- wat dat ook moge zijn.

(Gelach)

CA: Een belangrijk onderdeel
van jullie identiteit is visserij.

Ik denk dat je zei dat vrijwel iedereen

op een bepaalde manier
betrokken is bij het vissen.

AT: We eten elke dag vis.

Ik denk dat ons percentage
van consumptie van vis

misschien wel het hoogste is in de wereld.

We hebben niet veel vee,

we zijn afhankelijk van vis.

CA: Jullie zijn afhankelijk van vis,
zowel op lokaal niveau

als voor de inkomsten
die het land ontvangt

van de mondiale visserij
activiteiten voor tonijn,

en toch, ondanks dat namen jullie

een paar jaar geleden
een zeer ingrijpende beslissing.

Kan je ons daar iets over vertellen?

Hier op de Phoenix-eilanden
is iets gebeurd.

AT: Laat me je wat meer vertellen
over hoe belangrijk vis voor ons is.

We hebben één van de grootste
tonijnvisserijen in de wereld.

In de Stille Oceaan bezitten we,
denk ik, ongeveer 60 procent

van de resterende tonijnvisserij.

Het blijft relatief gezond
voor sommige soorten, maar niet voor alle.

Kiribati is een
van de drie grote eigenaars

van het tonijnbestand.

Op het moment komt ongeveer

80 tot 90 procent van onze inkomsten

van toegangskosten, licentiekosten.

CA: van jullie nationale inkomsten.

AT: Nationale inkomsten,

waarvan alles afhangt van wat we doen

voor overheden, ziekenhuizen,
scholen en wat dan ook.

Maar we besloten om deze te sluiten.
Het was een zeer moeilijke beslissing.

Ik kan je verzekeren

dat het politiek en lokaal
niet gemakkelijk was,

maar ik was ervan overtuigd
dat we dit moesten doen

om te waarborgen
dat de visserij duurzaam blijft.

Er waren aanwijzingen dat sommige soorten,

in het bijzonder de grootoogtonijn,
ernstig werden bedreigd.

De geelvintonijn was ook zwaar bevist.

De gestreepte blijft gezond.

We moesten er iets aan doen,
daarom nam ik die beslissing.

Een andere reden waarom ik dat deed,

was omdat ik de internationale
gemeenschap had gevraagd

dat om de klimaatverandering tegen te gaan

er offers en afspraken nodig zullen zijn.

Als we de internationale gemeenschap
vroegen om een offer te brengen,

vond ik dat we zelf
een offer moesten brengen.

En dus brachten we dat offer.

Afzien van commerciële visserij

in het beschermd gebied
van de Phoenix-eilanden

zou een verlies
aan inkomsten betekenen.

We zijn de grootte van dat verlies
aan het uitrekenen

omdat we het afsloten
aan het begin van dit jaar.

Aan het einde van dit jaar gaan we weten

hoe groot de verloren inkomsten zijn.

CA: Hier komen zoveel dingen bij kijken.

Aan de ene kant zet het aan
tot gezondere visserij.

Ik bedoel: hoeveel
kun je de prijs opdrijven

voor de exploitatie
van de resterende gebieden?

AT: De onderhandelingen
erg moeilijk zijn geweest,

maar we zijn erin geslaagd om
de kosten van een schip-dag te verhogen.

Voor elk vaartuig dat één dag komt vissen

hebben we de prijs
verhoogd van $6.000-$8.000

tot $10.000-$12.000 per schip per dag.

Al een aanzienlijke stijging.

Maar het is belangrijk dat,

terwijl in het verleden deze vissersboten

misschien 10 ton per dag vingen,

nu misschien 100 ton vangen,
omdat ze zo efficiënt zijn geworden.

Daarop moeten we ook reageren.

We moeten heel, heel voorzichtig zijn,
want de techniek is zo verbeterd.

Ooit probeerde de Braziliaanse vloot

van de Atlantische
naar de Stille Oceaan te verhuizen.

Het lukte niet.

Maar ze bleven proberen.

Nu kunnen ze het wel,
en wel zeer efficiënt.

CA: Kunt u ons een idee
van deze onderhandelingen geven?

Je moet opboksen tegen bedrijven

die honderden miljoenen dollars
op het spel hebben staan.

Hoe gaat dat?

Kun je advies geven

aan andere leiders die
met dezelfde bedrijven te maken hebben

over hoe je het meest
voor je land kunt krijgen,

het meest voor jullie vis?

Welk advies zou je geven?

AT: We richten ons maar al te vaak
op de vergunningverlening

om er wat aan te verdienen,

want wat we krijgen van licentiekosten

ongeveer 10%
van de waarde van de vangst

aan de kade, niet in de winkels.

We krijgen slechts ongeveer 10%.

Door de jaren heen probeerden we

onze deelname in de industrie te verhogen,

in de oogst, de verwerking,

en uiteindelijk,
hopelijk, de marketing.

Het is niet gemakkelijk
daar een plaats te veroveren,

maar we werken eraan,

en ja, het antwoord is verhoging.

Om ons rendement te verhogen,
moeten we meer betrokken worden.

We begonnen dat te doen,

en moeten de industrie herstructureren.

We moeten deze mensen vertellen
dat de wereld is veranderd.

Nu willen we de vis zelf gaan produceren.

CA: Ondertussen vissen
jullie lokale vissers nog steeds zelf,

maar hoe zien de zaken er voor hen uit?

Wordt het steeds moeilijker?
Raken de wateren uitgeput?

Wordt dat duurzaam uitgebaat?

AT: Met de ambachtelijke visserij --

we nemen niet deel
aan de commerciële visserij --

bevoorraden we alleen
de binnenlandse markt.

De tonijnvisserij is helemaal
voor de buitenlandse markt,

vooral hier in de VS, Europa, Japan.

Als visser
ving ik heel veel geelvintonijn.

Nu vang je nog maar zelden geelvintonijn

omdat ze met honderden tonnen tegelijk

door deze ringzegenvaartuigen
uit het water worden geschept.

CA: Hier een paar
mooie meisjes uit jouw land.

Als je over hun toekomst denkt,

welke boodschap heb je dan voor hen

en welke boodschap voor de wereld?

AT: Ik vertel de wereld
dat we echt iets moeten doen

aan wat er gebeurt met het klimaat

want voor ons gaat het
over de toekomst van deze kinderen.

Ik heb 12 kleinkinderen,
tenminste, dat denk ik toch.

Mijn vrouw weet het zeker.

(Gelach)

Ik heb acht kinderen.

Het gaat over hún toekomst.

Elke dag zie ik mijn kleinkinderen,
ongeveer zo oud als deze jonge meisjes,

en ik vraag het me af,

en soms word ik echt boos.

Ik vraag me af wat er
van hen moet geworden.

Over hen moeten we iedereen vertellen,

dat het niet gaat
over hun eigen nationale belangen,

omdat klimaatverandering, helaas, helaas,

door vele landen als een nationaal
probleem wordt ervaren, ten onrechte.

Dat is de discussie die we
onlangs hadden met onze partners,

de Australiërs en Nieuw-Zeelanders,

want ze zeiden: "We kunnen
niet meer terugschroeven."

Een Australische leider zei:

“We hebben ons deel gedaan.”

Ik zei: “Hoe zit het met de rest?
Waarom hou je dat niet voor jezelf?

Als jullie de uitstoot
binnen jullie grenzen

kunnen houden,
hoeven wij niets te vragen.

Produceer dan maar
zoveel als jullie willen.

Maar helaas sturen
jullie het ónze kant op

en bedreigt het
de toekomst van ónze kinderen.

Dat is de kern van het probleem
van de klimaatverandering vandaag.

We komen eind dit jaar samen in Parijs,

maar we moeten dit zien
als een wereldwijd fenomeen.

Wij, als naties,
zijn er verantwoordelijk voor,

maar het beïnvloedt ieder ander,

en toch weigeren we
om er iets aan te doen,

en zien het als een nationaal probleem.

Dat is het niet –-
het is een wereldwijd probleem,

en we moeten het collectief aanpakken.

CA: Mensen hebben ongelooflijk
weinig verstand van grafieken en cijfers.

We sluiten onze geest er voor af.

Als het om mensen gaat,
reageren we soms een beetje beter.

Het ziet ernaar uit dat jullie land,

ondanks, of eigenlijk net vanwege
de grote problemen die op jullie afkomen,

het sterkste alarmsignaal is
voor de rest van de wereld.

Ik wil je namens ons allemaal bedanken

voor je buitengewone leiderschap
en voor je aanwezigheid hier.

Meneer de president, dank je wel.

AT: Dank je wel.

(Applaus)