Return to Video

Koelakant: Yaşayan balık fosili - Erin Eastwood

  • 0:13 - 0:16
    Dirilme fikri hepimize korkunç gelse de
  • 0:16 - 0:18
    bilim insanları bunun
  • 0:18 - 0:20
    muazzam bir fırsat
    olabileceğini düşünüyor.
  • 0:20 - 0:23
    Elbette zombilerden bahsetmiyoruz burada.
  • 0:23 - 0:26
    Ancak bu fırsat,
    "koelakant" olarak bilinen
  • 0:26 - 0:28
    büyük, yavaş hareket eden balıkların
  • 0:28 - 0:30
    beklenmedik bir formu
    olarak karşımıza çıkıyor.
  • 0:30 - 0:33
    Bu tuhaf tür,
    360 milyon yıl önce yaşıyordu.
  • 0:33 - 0:37
    Ve neslinin, 65 milyon yıl
    önce dinozorları yok eden
  • 0:37 - 0:40
    kütlesel yok oluş sırasında
    tükendiğine inanılıyordu.
  • 0:40 - 0:45
    Biyologlar ve paleontolojistlere göre
    bu canlı, oldukça antik ve büyüleyici
  • 0:45 - 0:50
    ancak soyu tükenmiş ve bir daha
    rastlayamayacağımız bir balıktı.
  • 0:50 - 0:57
    Ancak 1938'de Güney Afrika müzesinden
    küratör Marjorie Courtenay-Latimer
  • 0:57 - 1:00
    tarih öncesine ait görünümü olan
  • 1:00 - 1:02
    pırıl pırıl mavi balıkları
    rıhtımda görene dek.
  • 1:02 - 1:07
    Bu garip, 1,5 metre uzunluğundaki
    balığın önemli olduğunu düşünse de
  • 1:07 - 1:11
    incelenmesi için onu
    koruyamadı ama kuruttu.
  • 1:11 - 1:15
    Yerel bir balık uzmanı olan
    J.L.B Smith'e gittiğinde
  • 1:15 - 1:20
    Smith ilk bakışta balığın,
    gerçek bir koelakant olduğunu anladı.
  • 1:20 - 1:25
    Ancak tam 14 yıl önce Komor Adalarında
    canlı bir örneğinin bulunması
  • 1:25 - 1:27
    bilim insanlarına 300 milyon yıl boyunca
  • 1:27 - 1:30
    neredeyse hiç görülmemiş bir yaratığı
    yakından inceleme fırsatı verdi.
  • 1:30 - 1:33
    Yani yaşayan bir fosil.
  • 1:33 - 1:36
    Yıllar sonra Endonezya'ya yakın bir yerde
    benzer bir tür bulundu.
  • 1:36 - 1:40
    Soyunun tükendiği sanılan
    canlıların aslında halen yaşıyor olması
  • 1:40 - 1:43
    bunun, yüzyılın en büyük keşiflerinden
    biri olduğunu kanıtlamış oldu.
  • 1:43 - 1:46
    Ancak aslında koelakantı ilginç kılan şey
  • 1:46 - 1:48
    dirilmesi değil.
  • 1:48 - 1:51
    Daha da ilginç olanı,
    genetik ve morfolojik olarak,
  • 1:51 - 1:54
    balığın, dört bacaklı omurgalılarla
    neredeyse diğer tüm balıklardan
  • 1:54 - 1:57
    daha fazla ortak noktasının olması
  • 1:57 - 2:00
    ve üzerinde çalışması oldukça kolay olan
    daha küçük genomunun olması.
  • 2:00 - 2:03
    Bu da, koelakantın su
    ve kara omurgalıları ile
  • 2:03 - 2:05
    güçlü bir bağının olduğunu ortaya koyuyor.
  • 2:05 - 2:10
    Milyonlarca yıl önce sudan
    karaya geçişin canlı bir kanıtı.
  • 2:10 - 2:13
    Bu geçişin sırrı yüzgeçlerde.
  • 2:13 - 2:17
    Okyanus balıklarının çoğu
    ışınlı balıklar kategorisine girerken,
  • 2:17 - 2:20
    koelakant, daha kalın yüzgeçlere
    sahip olup çok daha küçük,
  • 2:20 - 2:22
    evrimsel olarak farklı
    bir grubun parçasıdır
  • 2:22 - 2:24
    ve et yüzgeçliler olarak bilinirler.
  • 2:24 - 2:28
    Koelakant yüzgeçlerinin altısı
    uzuvlarımıza çok benzeyen
  • 2:28 - 2:29
    kemiklerden oluşur.
  • 2:29 - 2:31
    Bir kemik, yüzgeci vücuda bağlar,
  • 2:31 - 2:34
    diğer ikisi kemiği yüzgecin ucuna bağlar,
  • 2:34 - 2:37
    ve bu uçta küçük, parmak
    benzeri birçok kemik bulunur.
  • 2:37 - 2:39
    Bu yüzgeçler sadece çiftler halinde
  • 2:39 - 2:42
    senkronize hareket edecek
    şekilde yapılandırılmamış,
  • 2:42 - 2:44
    aynı zamanda Koelakant,
    kara omurgalılarında
  • 2:44 - 2:48
    uzuv gelişimini sağlayan
    aynı genetik diziyi bile paylaşır.
  • 2:48 - 2:50
    Yani koelakant karada
    yürümese de yüzgeçleri,
  • 2:50 - 2:54
    sağlam, esnek uzantıların yardımıyla
    bedenlerini karaya çıkaran
  • 2:54 - 2:56
    ve karada yürüyebilenler olarak
  • 2:56 - 2:58
    evrimsel bir köprü olmuş
  • 2:58 - 3:02
    yakın akrabalarının yüzgeçlerine benziyor.
  • 3:02 - 3:05
    İşte bu tarih öncesi balık,
    omurgalıların sudan karaya doğru olan
  • 3:05 - 3:09
    evrimsel hareketini
    açıklığa kavuşturmamızı sağlıyor.
  • 3:09 - 3:11
    Milyonlarca yıl boyunca,
  • 3:11 - 3:15
    bu geçiş amfibiler, kuşlar
    ve hatta atalarımız olan memeliler gibi
  • 3:15 - 3:19
    tetrapod adı verilen dört ayaklı
    hayvanların yayılmasına yol açtı.
  • 3:19 - 3:21
    Başka bir güçlü ipucu daha var.
  • 3:21 - 3:24
    Çoğu balıktan farklı olarak,
    koelakantlar yumurtlamıyor,
  • 3:24 - 3:28
    bunun yerine, tıpkı memeliler
    gibi yavrularını doğuruyorlar.
  • 3:28 - 3:33
    Ve bu tarih öncesi balıklar,
    300 milyon yıl önce omurgalıların,
  • 3:33 - 3:38
    okyanustan nasıl göç ettikleri hakkında
    büyüleyici bilgiler sunmaya devam edecek.
  • 3:38 - 3:40
    Nihayetinde kendi evrimimizi,
    hayatta kalmamızı
  • 3:40 - 3:42
    ve varlığımıza dayanan bir yolculuk.
  • 3:42 - 3:46
    Bugün koelakant,
    bilimin keşfettiği ve keşfedeceği
  • 3:46 - 3:49
    harika gizemlerin bir sembolü.
  • 3:49 - 3:50
    Bu balıklar, okyanusun derinlikleri
  • 3:50 - 3:53
    ve evrimle ilgili daha
    öğrenilecek çok şey var.
  • 3:53 - 3:57
    Gelecekteki keşiflerin hangi gizli sırları
    açığa çıkaracağını kim bilebilir ki?
Title:
Koelakant: Yaşayan balık fosili - Erin Eastwood
Description:

Tüm ders için: http://ed.ted.com/lessons/the-coelacanth-a-living-fossil-of-a-fish-erin-eastwood

Yanlışlıkla dinozorlarla aynı anda soyu tükenmiş olduğu düşünülen tarih öncesi bir balık olan koelakant, 360 milyon yıldır denizlerimizde yaşamayaya devam ediyor. Erin Eastwood, koelakantın şaşırtıcı "dirilme" keşfini detaylandırıyor ve bu balıkların yüzgeçlerinin omurgalıların sudan karaya evrimsel hareketine nasıl ışık tuttuğunu açıklıyor.

Ders: Erin Eastwood, Animasyon: James Price for The Foreign Correspondents' Club.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:17

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.