ไรฟส์: เกมแห่งการสำรวจเอ็นไซโคลพีเดีย... ฉบับปรับปรุง
-
0:01 - 0:04เมื่อเดือนที่แล้ว เอ็นไซโคลพีเดีย บริตเตนิกา
(Encyclopaedia Britannica) ประกาศว่า -
0:04 - 0:06จะเลิกผลิตพจนานุกรม
-
0:06 - 0:10ที่ผลิตมากว่า 244 ปี
-
0:10 - 0:15ทำให้ผมนึกถึงเกมที่ผมเคยเล่น
ในห้องสมุดชุมชนแถวบ้าน -
0:15 - 0:16ครั้งที่ผมยังเป็นเด็ก
-
0:16 - 0:18อายุประมาณ 12 ขวบ
-
0:18 - 0:20ผมกลับมาคิดหาวิธีอัพเดตเกมนั้น
-
0:20 - 0:22ไม่ใช่แค่ให้ทันสมัย
-
0:22 - 0:24แต่เหมาะสำหรับตัวผมเองในยุคนี้
-
0:24 - 0:25ผมจึงลอง
-
0:25 - 0:27ผมเข้าไปในพจนานุกรมออนไลน์
-
0:27 - 0:29ชื่อวิกิพีเดีย แล้วพิมพ์ว่า "โลก"
-
0:29 - 0:32คุณจะเริ่มจากอะไรก็ได้
คราวนี้ผมเลือกโลกของเรา -
0:32 - 0:35กฎของแรกของเกมนั้นง่ายมาก
-
0:35 - 0:36คุณต้องอ่านบทความ
-
0:36 - 0:39จนกว่าคุณจะเจอสิ่งที่คุณไม่รู้มาก่อน
-
0:39 - 0:42หรือให้ดีกว่านั้น สิ่งที่พ่อของคุณไม่น่าจะรู้ด้วย
-
0:42 - 0:45ผมเจอสิ่งนี้
-
0:45 - 0:47สถานที่ที่อยู่ห่างจากจุดศูนย์กลางของโลกที่สุด
-
0:47 - 0:49ไม่ใช่ยอดเอเวอร์เรสต์อย่างที่คิด
-
0:49 - 0:53กลับกลายเป็นยอด "ชิมโบราโซ" (Mount Chimborazo)
ในเอกวาดอร์ -
0:53 - 0:56โลกหมุนรอบตัวเอง ในขณะที่หมุนรอบดวงอาทิตย์
-
0:56 - 0:58โลกเลยมีเอวนูนนิดหน่อยช่วงกลางๆ
-
0:58 - 0:59เหมือนใครบางคน
-
0:59 - 1:04แม้ชิมโบราโซ ไม่ได้ที่สูงที่สุด
ในเทือกเขาแอนดีส (Andes) -
1:04 - 1:06มันอยู่ 1 องศาจากเส้นศูนย์สูตร
-
1:06 - 1:09ซึ่งอยู่บนเอวของโลกพอดี
-
1:09 - 1:12จึงกลายเป็นบริเวณที่ไกลจากจุดศูนย์กลางของโลกมากที่สุด
-
1:12 - 1:15แถมชื่อก็น่ารักอีกด้วย
-
1:15 - 1:16ผมเลยตัดสินใจเดี๋ยวนั้น
-
1:16 - 1:18ว่านี่คือชื่อของเกม
-
1:18 - 1:20หรือคำอุธานใหม่ของผม
-
1:20 - 1:20คุณจะใช้มันที่ TED นี้ก็ได้นะ
-
1:20 - 1:22ชิมโบราโซ
-
1:22 - 1:24ประหนึ่ง "ยูเรก้า" หรือ "โป๊ะเช๊ะ" มีลูกหลาน
-
1:24 - 1:25ผมไม่รู้มาก่อน
-
1:25 - 1:27ซึ่งเท่ห์ไม่น้อยเลย
-
1:27 - 1:29ชิมโบราโซ!
-
1:29 - 1:32กฎข้อต่อไปก็ไม่ยากเช่นกัน
-
1:32 - 1:35คุณต้องหาคำอีกคำ แล้วอ่านบทความนั้น
-
1:35 - 1:37สมัยก่อน นั่นหมายถึงการเอาพจนานุกรมหนาๆ
-
1:37 - 1:39มาเปิดไล่ทีละคำ
-
1:39 - 1:40อาจจะออกนอกประเด็นไปบ้าง
-
1:40 - 1:41แต่ก็สนุกทีเดียว
-
1:41 - 1:43ทุกวันนี้เรามีลิงค์เป็นร้อยเป็นพัน
-
1:43 - 1:45ผมสามารถไปที่ไหนก็ได้ในโลก
-
1:45 - 1:47ในเมื่อผมอยู่เอกวาดอร์อยู่แล้ว
-
1:47 - 1:50ผมเลยกดที่คำว่า "เขตร้อนชื้น"
-
1:50 - 1:55ซึ่งพาผมมาเจอกับพื้นที่เขตร้อน
-
1:55 - 1:56ที่โอบล้อมโลกเราไว้
-
1:56 - 1:59เส้นทรอปิกออฟแคนเซอร์ (Tropic of Cancer)
ในทิศเหนือ -
1:59 - 2:00และเส้นทรอปิกออฟแคปริคอร์น (Tropic of Capricorn)
ในทิศใต้ -
2:00 - 2:01ที่ผมรู้อยู่แล้ว
-
2:01 - 2:03แต่ผมก็ต้องตกใจเมื่อรู้ว่า
-
2:03 - 2:05มันไม่ใช่เส้นที่แน่นอน
-
2:05 - 2:09เหมือนเส้นแลตติจูด หรือเขตแดนระหว่างประเทศ
-
2:09 - 2:12มันเป็นปรากฎการณ์ทางดาราศาสตร์
จากการเอียงของโลก -
2:12 - 2:13ซึ่งทำให้เส้นเปลี่ยนแปลงได้
-
2:13 - 2:16มันย้ายขึ้นบ้าง ลงบ้าง
-
2:16 - 2:19จริงๆแล้ว ทั้งสองเส้นที่ผมกล่าวถึง
-
2:19 - 2:22กำลังเคลื่อนเข้าหาเส้นศูนย์สูตร
-
2:22 - 2:24ด้วยความเร็ว 15 เมตรต่อไป
-
2:24 - 2:25ไม่มีใครเคยบอกผมเลย
-
2:25 - 2:26ผมไม่รู้มาก่อน
-
2:26 - 2:28ชิมโบราโซ่!
-
2:28 - 2:33ในการดำเนินเกมต่อ ผมต้องหาคำต่อไป
-
2:33 - 2:37เมื่อผมรู้จักเขตร้อนแล้ว
ผมเลยเสิชต่อว่า "ป่าเขตร้อน" -
2:37 - 2:39โด่งดังในเรื่องความหลากหลาย แม้กระทั่งมนุษย์เอง
-
2:39 - 2:45มีชนเผ่าอีกมากมายที่ไม่เคยติดต่อโลกภายนอก
-
2:45 - 2:49พวกเขากระจายอยู่ทั่วโลก แต่เกือบทั้งหมดอยู่ในป่าเขตร้อน
-
2:49 - 2:54เป็นที่ที่เหลือที่คุณไป
แล้วแอ๊ดเป็นเพื่อนกันไม่ได้ -
2:54 - 3:03ลิงค์ที่ผมคลิ๊กนั้น ทั้งแปลกใหม่ในตอนเริ่ม
และจบลงด้วยความลึกลับ -
3:03 - 3:10มีการพูดถึงเสือดาว กบที่มีเข็มพิษ
และโบอาคอนสตริกเตอร์ (Boa Constrictor) -
3:10 - 3:12จนกระทั่ง โคลีออพเทอร่า
-
3:12 - 3:15ซึ่งเป็นแมลงปีกแข็งชนิดหนึ่ง
-
3:15 - 3:17ผมตั้งใจคลิ๊กที่นี่
-
3:17 - 3:19แต่กลับมาอยู่ที่นี่โดยบังเอิญ
-
3:19 - 3:21ซึ่งทำให้ผมนึกถึงวง เดอะบีเทิลส์
-
3:21 - 3:23สำหรับรถยนต์ เชิญอ่าน "โฟล์กสวาเกน บีเทิล"
-
3:23 - 3:25แต่ผมมาหาบีเทิล ที่เป็นแมลง
-
3:25 - 3:29ซึ่งเป็นอันดับของสิ่งมีชีวิต
ที่ประสบความสำเร็จที่สุด -
3:29 - 3:34ถ้านับสิ่งมีชีวิตบนโลก รวมพืชทั้งหลาย
-
3:34 - 3:35ประมาณ 20 - 25 เปอร์เซ็นต์
ล้วนเป็นแมลงปีกแข็ง -
3:35 - 3:38เวลาคุณไปจ่ายตลาด
-
3:38 - 3:40มองหาคน 4 คน ที่อยู่ข้างหน้าคุณ
-
3:40 - 3:43โดยสถิติแล้ว หนึ่งในสี่คนนั้น
จะเป็นแมลงปีกแข็ง -
3:43 - 3:48ถ้าแมลงปีกแข็งนั้นคือคุณ
คุณถือว่าปรับตัวได้ดีมากๆ -
3:48 - 3:53มีแมลงปีกแข็งที่กินเนื้อหนังจากโครงกระดูก
-
3:53 - 3:57มีแมลงนักล่า ที่ล่าแมลงอื่นๆ
-
3:57 - 3:58แถมยังดูน่ารักสำหรับเรา
-
3:58 - 4:02มีแมลงปีกแข็งที่ค่อยๆกลิ้งมูลสัตว์
-
4:02 - 4:05ข้ามพื้นที่ทะเลทราย เพื่อป้อนให้แก่ลูกๆของมัน
-
4:05 - 4:09ทำให้นึกถึงเทพเจ้าอียิปต์โบราณ
นามว่า "เคปรี" -
4:09 - 4:12ผู้ชุบชีวิตดวงอาทิตย์ขึ้นทุกเช้า
-
4:12 - 4:14นั่นมันที่มาว่าทำไมแมลงปีกแข็งที่กลิ้งอึ
-
4:14 - 4:20ไปเป็นแมลงที่ศักดิ์สิทธิ์บนเสื้อเกราะ
ของฟาโรห์ ตุตันคาเมน -
4:20 - 4:26แมลงปีกแข็งเป็นสัตว์ที่โรแมนติดที่สุดแล้ว
-
4:26 - 4:28หิ่งห้อยเป็นแมลงปีกแข็งเช่นกัน
-
4:28 - 4:33ซึ่งแมลงปีกแข็งมีวิธีสื่อสารอีกหลายวิธี
-
4:33 - 4:35เช่นลิงค์ต่อไป
-
4:35 - 4:38ภาษาที่เกิดจากเคมีของฟีโรโมน
-
4:38 - 4:44ผมเจอวีดีโอหอยเม่นระหว่างมีเพศสัมพันธ์ ในหน้าบทความฟีโรโมน
-
4:44 - 4:47สุดๆเลย
-
4:47 - 4:51(เสียงหัวเราะ)
-
4:51 - 4:53และลิงค์ไปยัง แอฟโฟรดีซีแอค (aphrodisiac)
-
4:53 - 4:54ซึ่งช่วงกระตุ้นความต้องการทางเพศ
-
4:54 - 4:56คล้ายๆ ช็อคโกแลต
-
4:56 - 5:00ในช็อคโกแลตมีสาร เฟนิลไทลามิน
(phenethylamine) -
5:00 - 5:01ซึ่งอาจเป็นสารกระตุ้นอารมณ์ทางเพศชนิดหนึ่ง
-
5:01 - 5:04แต่บทความกลาวว่า
-
5:04 - 5:05ด้วยการสลายตัวของเอ็นไซม์
-
5:05 - 5:09เฟนิลไทลามินจะไปไม่ถึงสมองหากกลืนทางปาก
-
5:09 - 5:12ใครที่ทานช็อคโกแลตอย่างเดียว ต้องทดลองดู
-
5:12 - 5:16ลิงค์ที่ผมคลิกตรงนี้
-
5:16 - 5:21"เวทย์มนต์เห็นอกเห็นใจ" ผมพอรู้จักเป็นคำๆ
-
5:21 - 5:23แต่พอประกอบกันแล้วมันคืออะไร
-
5:23 - 5:26ผมชอบเห็นอกเห็นใจ ผมชอบเวทย์มนต์
-
5:26 - 5:28เมื่อผมคลิ๊กที่ "เวทย์มนต์เห็นอกเห็นใจ"
-
5:28 - 5:32ผมได้เวทย์มนต์เห็นอกเห็นใจ และตุ๊กตาวูดู
-
5:32 - 5:35ผมโชคดีอีกแล้ว
-
5:35 - 5:37เวทย์มนต์เห็นอกเห็นใจคือการเลียนแบบ
-
5:37 - 5:39ถ้าคุณเลียนแบบอะไรสักอย่าง คุณอาจสร้างผลกระทบได้
-
5:39 - 5:44นั่นคือที่มาของตุ๊กตาวูดู และจิตรกรรมผนังถ้ำ
-
5:44 - 5:49ลิงค์ที่ไปหาจิตรกรรมผนังถ้ำ พาผมไปดูศิลปะ
ที่เก่าแก่ที่สุดของมนุษยชาติ -
5:49 - 5:51ผมอยากเห็น กูเกิลแมปส์ ในถ้ำเหล่านี้บ้าง
-
5:51 - 5:55เรามีงานศิลปะอายุหลายหมื่นปี
-
5:55 - 6:00หัวข้อส่วนใหญ่กับสัตว์ป่า และมือมนุษย์
-
6:00 - 6:02ส่วนใหญ่แล้วเป็นมือซ้าย
-
6:02 - 6:06มนุษย์ถนัดขวาซะส่วนใหญ่ เป็นพันๆปี
-
6:06 - 6:12ผมไม่รู้หรอกว่ามนุษย์สมัยก่อนวาดมือตัวเอง
-
6:12 - 6:14หรือเป่าสีฝุ่นจากท่อยังไง
-
6:14 - 6:16แต่ผมก็จินตการออก
-
6:16 - 6:21ว่ามันคงไม่ต่างอะไรจากรูปมือสีขาว
-
6:21 - 6:24ที่ผมจะใช้คลิ๊กไปที่บทความเกี่ยวกับมือ
-
6:24 - 6:30ไปที่บทความเกี่ยวกับมือ
ผมเจอเกร็ดที่น่าสนุกและน่าอายที่สุดอันหนึ่ง -
6:30 - 6:32เท่าที่เคยเจอมา ซึ่งกล่าวว่า
-
6:32 - 6:37หลังมือของเรามีชื่อว่า โอพิสเทนาร์ (opisthenar)
-
6:37 - 6:40มันน่าอายเพราะว่า เท่าที่ผ่านมา
-
6:40 - 6:43ทุกครั้งที่ผมบอกว่า "ผมรู้ดีประหนึ่งหลังมือ"
-
6:43 - 6:46จริงๆแล้วผมพูดว่า "ผมคุ้นเคยกับมันมาก
-
6:46 - 6:48ผมแค่ไม่รู้ชื่อของมัน แค่นั้นเอง"
-
6:48 - 6:52และลิงค์ที่ผมคลิ๊กตรงนี้
-
6:52 - 6:56ลิงชนิดๆต่าง ต่างก็มีหลังมือน้อยๆของตัวเอง
-
6:56 - 7:00ผมคลิ๊กไปที่ชิมแปนซี
เพื่อดูญาติที่ใกล้เคียงเรามากที่สุด -
7:00 - 7:04ชื่อทางวิทยาศาสตร์คือ "แพน ทรอโกไดทส์" หมายถึง "อาศัยในถ้ำ"
-
7:04 - 7:06เปล่าเลย
-
7:06 - 7:08พวกเขาอาศัยในป่าเขตร้อน และทุ่งสะวันนา
-
7:08 - 7:11เพียงเพราะเราคิดว่าพวกเขาล้าหลัง
-
7:11 - 7:14ทางวิวัฒนาการ หรือค่อยๆตามหลังเรามา
-
7:14 - 7:18และในบางกรณี เขาก้าวหน้ากว่าเราด้วยซ้ำ
-
7:18 - 7:23ลิงค์ต่อไปที่ผมอดใจไม่ไหว คือ แฮม ลิงอวกาศ
-
7:23 - 7:27จริงๆ ผมคิดว่าลิงค์นั้นจะพาผมกลับมาที่เดิม
-
7:27 - 7:28เขาเกิดใน แคมเมอรูน
-
7:28 - 7:32ซึ่งอยู่กลางแถบเขตร้อนของผมเลย
-
7:32 - 7:38ยิ่งกว่านั้น ตอนนี้กระโหลกของเขา
กำลังถูกเก็บกวาดให้สะอาดโดยแมลงปีกแข็ง -
7:38 - 7:41และช่วงเวลาระหว่างสองเหตุการณ์นั้น
-
7:41 - 7:44เขาไปนอกโลกมาแล้ว
-
7:44 - 7:47เขาได้ประสบการณ์ไร้น้ำหนัก และการกลับมาสู่โลก
-
7:47 - 7:50หลายเดือนก่อนที่มนุษย์คนแรกจะได้ทำ
-
7:50 - 7:52นั่นคือ นักบินอวกาศ ยูริ กาการิน
-
7:52 - 7:55ผมคลิ๊กลิงค์ไปหาเขา
-
7:55 - 7:57ผมพบกับคนที่ไม่ได้สูงอะไรมากมาย
-
7:57 - 7:59แต่สูงส่งอย่างวีรบุรุษ
-
7:59 - 8:03โซเวียตประเมินว่าเขาสูง 165 ซม.
-
8:03 - 8:06คิดแล้ว ตัวเตี้ยกว่า 5 ฟุตครึ่งอีก
-
8:06 - 8:09อาจเป็นเพราะเขาโตมาด้วยความขาดสารอาหาร
-
8:09 - 8:12ในช่วงที่เยอรมันนีปกครองรัสเซีย
-
8:12 - 8:15เจ้าหน้าที่นาซียึดบ้านของเขา
-
8:15 - 8:18เขาและครอบครัวต้องย้ายไปอาศัยในบ้านดิน
-
8:18 - 8:21หลายปีให้หลัง เด็กที่โตขึ้นจากบ้านดินที่แออัดนั้น
-
8:21 - 8:25โตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ที่อยู่ในแคปซูลเล็กๆ
-
8:25 - 8:26บนปลายจรวด
-
8:26 - 8:30ที่อาสาให้ถูกส่งไปนอกโลก
-
8:30 - 8:34เป็นคนคนแรกที่ได้ออกนอกโลก
-
8:34 - 8:35เขาไม่ได้เพียงแค่ออกไปนอกโลก
-
8:35 - 8:38เขาวนไปรอบๆ มันหนึ่งรอบ
-
8:38 - 8:4050 ปีให้หลัง เพื่อเป็นการรำลึก
-
8:40 - 8:44สถานีอวกาศนานาชาติในปัจจุบัน
-
8:44 - 8:48ปรับวงโคจรตัวเอง ให้เข้ากับวงโคจรของกาการิน
-
8:48 - 8:49ในวันเดียวกัน
-
8:49 - 8:51แล้วถ่ายวีดีโอออกมา
-
8:51 - 8:55คุณสามารถเข้าไปที่เว็บ แล้วเปิดดูได้ประมาณ 100 นาที
-
8:55 - 8:58ของการเดินทางที่น่าตกตะลึง
-
8:58 - 8:59แต่ก็คงเหงาไม่น้อย
-
8:59 - 9:01มนุษย์คนแรกที่ได้เห็นสิ่งแบบนั้น
-
9:01 - 9:03เมื่อคุณตื้นตันพอแล้ว
-
9:03 - 9:06คุณสามาถคลิ๊กไปลิงค์ต่อไป
-
9:06 - 9:07กลับมายังโลก
-
9:07 - 9:09กลับมาที่ที่คุณเริ่มต้น
-
9:09 - 9:11แล้วจบเกมของคุณ
-
9:11 - 9:15คุณต้องการเกร็ดความรู้อีกหนึ่งอย่าง ที่คุณไม่รู้
-
9:15 - 9:17สำหรับผม ผมเจอกับเกร็ดนี้
-
9:17 - 9:22โลกมีค่าคลาดเคลื่อนประมาณ .17 เปอร์เซ็นต์
จากสัณฐานอ้างอิง (reference spheroid) -
9:22 - 9:26ซึ่งน้อยกว่า .22 เปอร์เซ็นต์ที่ยอมรับกัน
สำหรับลูกบิลเลียตเสียอีก -
9:26 - 9:29นี่คือเกร็ดความรู้ที่ผมคงหลงรัก ครั้งที่ยังเป็นเด็ก
-
9:29 - 9:30ผมพบมันด้วยตนเอง
-
9:30 - 9:32มีคณิตศาสตร์ที่ผมคิดเป็น
-
9:32 - 9:34และมั่นใจว่าพ่อผมไม่รู้แน่ๆ
-
9:34 - 9:40เกร็ดนี้หมายความว่า ถ้าคุณย่อโลกให้เล็กเท่าลูกบิลเลียต
-
9:40 - 9:46เอาโลก เอาภูเขา เอาถ้ำทั้งหมด
-
9:46 - 9:51เอาป่าเขตร้อน เอามนุษย์อวกาศ เอาชนเผ่าทั้งหลาย
เอาชิมแปนซี เอาตุ๊กตาวูดู -
9:51 - 9:56เอาหิ่งห้อย ช็อคโกแลต สัตว์ทะเลที่กำลังมีเพศสัมพันธ์
-
9:56 - 9:59เอาทุกอย่างมาย่อให้เล็กเท่าลูกบิลเลียต
-
9:59 - 10:03มันจะเรียบเนียนเท่าลูกบิลเลียต
-
10:03 - 10:08อาจจะมีรอยนูนที่เอวนิดหน่อย
-
10:08 - 10:11แต่ผมว่ามันเจ๋งมากเลย
-
10:11 - 10:13ผมไม่เคยรู้มาก่อนเลย...
-
10:13 - 10:15ชิมโบราโซ!
-
10:15 - 10:16ขอบคุณครับ
-
10:16 - 10:16(เสียงปรบมือ)
- Title:
- ไรฟส์: เกมแห่งการสำรวจเอ็นไซโคลพีเดีย... ฉบับปรับปรุง
- Speaker:
- Rives
- Description:
-
more » « less
เมื่อเอ็นไซโคลพีเดีย บริตเตนิกา (Encyclopaedia Britannica) ประกาศเลิกพิมพ์พจนานุกรม นักกวีนาม ไรฟส์ (Rives) จึงลองชุบชีวิตเกมเก่าที่เขาเคยเล่นเมื่อครั้นเป็นเด็ก ... ณ TEDxSummit ที่โดฮา เขาได้พาเราท่องไปกับความรู้ของมนุษยชาติ ตั้งแต่ภูเขาชิมโบราโซ (Chimborazo) ซึ่งเป็นสถานที่ที่ไกลที่สุดจากศูนย์กลางของโลก ไปจนถึงแฮม ลิงชิมแปนซีตัวแรกที่ได้สัมผัสนอกโลก (ก่อนมนุษย์คนแรกเสียอีก) ... ชิมโบราโซ!
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 10:46
|
Dimitra Papageorgiou approved Thai subtitles for Reinventing the encyclopedia game | |
|
chattima tiraphongprasert accepted Thai subtitles for Reinventing the encyclopedia game | |
|
|
chattima tiraphongprasert edited Thai subtitles for Reinventing the encyclopedia game | |
|
|
chattima tiraphongprasert edited Thai subtitles for Reinventing the encyclopedia game | |
|
Unnawut Leepaisalsuwanna edited Thai subtitles for Reinventing the encyclopedia game | |
|
|
Unnawut Leepaisalsuwanna edited Thai subtitles for Reinventing the encyclopedia game | |
|
|
Unnawut Leepaisalsuwanna edited Thai subtitles for Reinventing the encyclopedia game | |
|
|
Unnawut Leepaisalsuwanna added a translation |