Cách nuôi dạy con cái thành công -- bố mẹ đừng sống thay cho con

Bằng cách chất lên đầu con cái những kỳ vọng cao vời và bắt chúng chịu sử quản lý quá tỉ mỉ, bố mẹ không giúp gì được đâu. Đó là nhận định của Julie Lythcott-Haims .Với sự say sưa và hài hước châm biếm, cựu Trường Phòng Quản Lý Sinh Viên tại đại học Stanford khuyến cáo các bố mẹ hãy đừng vẽ ra những thành công của bọn trẻ thông qua những bằng cấp và điểm số. Thay vào đó, theo cô ta, họ nên chú ý đến ý tưởng cổ xưa nhất: tình yêu vô vị lợi.

Bạn biết đấy, tôi không được sinh ra
để làm chuyên gia nuôi dạy con cái.

Trên thực tế, chính bản thân tôi cũng
không hứng thú về lĩnh vực này.

Ngày nay, có một lối giáo dục

làm rối tung cuộc đời của lũ trẻ,

cản trở những cơ hội phát triển
bản thân của chúng.

Ngày nay, nhiều bố mẹ có kiểu giáo dục

làm cản đường của con cái.

Tôi đoán điều tôi muốn nói là,

chúng ta dành quá nhiều thời gian lo lắng

về những ông bố bà mẹ không dành
đủ thời gian cho con cái,

trong việc học hành và dạy dỗ chúng,

và tôi đồng ý với điều đó.

Nhưng ở thái cực khác,

sự can thiệp quá nhiều cũng gây
không ít tác hại cho chúng,

bố mẹ cảm thấy con mình
không thể thành công,

họ luôn giữ con khư khư,

canh chừng mọi việc, lên kế hoạch tỉ mỉ,

và hướng con cái vào cho được
những trường, ngành nghề theo ý họ.

Khi ta nuôi dạy con cái theo cách này,

tôi xin nói,

vì Chúa biết, trong việc nuôi dạy
hai đứa tuổi teen của tôi,

chính tôi cũng từng có những khuynh hướng này,

và rồi con cái chúng ta phải sống
một thời thơ ấu gông cùm.

Tuổi thơ bị kìm kẹp sẽ như thế này.

Ta giữ chúng thật an toàn

cho ăn, cho uống,

rồi ta muốn chắc chắn rằng chúng
được học trường tốt,

học trong lớp chọn ở
một trường tốt,

và chúng được hạng cao
trong lớp chọn tại trường tốt.

Nhưng không những chỉ điểm số

mà còn phải có giấy khen và phần thưởng

rồi thể thao,hoạt động
và tài lãnh đạo nữa.

Ta nói với con, đừng chỉ tham gia,hãy

tự lập một câu lạc bộ,vì trường muốn thấy điều đó.

Và hãy kiểm tra xem đã làm gì
được cho cộng đồng.

Cho nhà trường thấy rằng
con biết quan tâm người khác.

(Cười)

Tất cả những điều này được thực hiện để hy vọng về một sự hoàn hảo

Chúng ta muốn bọn trẻ thể hiện mình
ở mức độ hoàn hảo,

còn chúng ta thì chưa bao giờ bị bắt
buộc phải làm gì từ bản thân,

vì như thế là đòi hỏi quá mức,

chúng tôi nghĩ,

đương nhiên, là cha mẹ,
ta phải tranh luận với các giáo viên,

với hiệu trưởng, với huấn luyện viên,
và với giám khảo

và phải hành động như người giữ trẻ

và như vệ sĩ

và như thư ký.

Rồi với con chúng ta, những quý
tử của chúng ta,

chúng ta bỏ ra rất nhiều thời gian
để khuyến khích,

dỗ dành, gợi ý, giúp đỡ, mặc cả,
cằn nhằn khi có thể,

để bảo đảm rằng
chúng không mắc sai lầm,

không khép kín bản thân,

không hủy hoại tương lai,

để vinh dự được vào

trong một số ít đại học

từ chối hầu hết các ứng viên.

Và đây là danh sách những điều một đứa
bé thường gặp ở thời thơ ấu bị kèm cặp.

Trước hết, không có thời gian chơi tự do.

Không ở trong phòng buổi chiều,

ta nghĩ, vì mọi thứ phải thật đa dạng.

Đến mức mà mỗi bài tập ở nhà, mỗi bài
kiểm tra, mỗi hoạt động

là 1 thời điểm quyết định cho tương lai
mà chúng ta nghĩ ra cho chúng,

và chúng ta miễn cho chúng khỏi
làm việc nhà,

và chúng ta thậm chí còn chấp
nhận cho chúng ngủ ít

để hoàn thành các mục còn
chưa làm trong danh sách đã đề ra.

Để có danh sách các việc này,
chúng ta nói rằng vì muốn chúng hạnh phúc,

nhưng khi chúng vừa từ trường về đến nhà,

điều chúng ta thường hỏi đầu tiên

là về bài tập về nhà và điểm số.

Ở bọn trẻ nhìn thấy trong nét mặt chúng ta

sự chấp thuận, tình yêu,

sự tự hào của chúng ta về chúng,

đến từ những điểm A.

Rồi chúng ta đi cạnh bọn trẻ

và reo mừng khen ngợi như một
huấn luyện viên chó tại giải Westminster--

(Cười)

thúc đẩy chúng nhảy lên cao hơn tý nữa
và phóng xa hơn tý nữa,

từ ngày này qua ngày khác.

Khi chúng vào trung học,

chúng không tự hỏi, "Điều gì làm tôi
quan tâm trong việc học

và trong các hoạt động?

Chúng đến gặp các giáo viên
tư vấn và họ nói,

"Điều gì tôi cần làm để vào được
một trường đại học tốt?"

Rồi khi chúng bắt đầu các lớp ở trung học,

và chúng bị điểm B,

hoặc không may bị điểm C,

chúng gửi tin nhắn cho bạn chúng

và nói, "Có ai vào được đại học tốt
với những điểm số thế này chưa?"

Và bọn trẻ,

không thèm quan tâm chúng sẽ
đi đâu khi xong trung học,

chúng thở dài.

Chúng buông tay cho số phận.

Chúng cảm thấy trống rỗng.

Chúng hơi già trước tuổi,

với mong ước mau thành người lớn và tự nói
" Bạn đã làm như thế là đủ rồi,

những cố gắng mà bạn làm ở thời
thơ ấu đã nhiều lắm rồi."

Và bây giờ chúng tàn úa vì
lo lắng và trầm cảm

và một vài em tự hỏi,

đến tuổi nào mình mới có
cuộc sống có ý nghĩa đây?

Ở vị trí bố mẹ,

chúng ta dường như chắc chắn rằng mọi
cố gắng của bọn trẻ là cần thiết.

Chúng ta thường cho chúng thấy

chúng ta tin rõ ràng rằng
chúng sẽ không có tương lai

nếu chúng không vào được một trong
một vài đại học hay nghề nghiệp

mà chúng ta định hướng cho chúng.

Hoặc có thể, có thể thôi nhé,
chúng ta chỉ sợ

chúng không có một tương lai
làm chúng ta hãnh diện

với bạn bè nhờ vào những logo của
trường chúng học mà ta dán sau xe.

Vâng.

(Vỗ tay)

Nhưng nếu bạn nhìn việc chúng ta làm,

nếu bạn can đảm nhìn nhận nó
một cách rõ ràng,

bạn sẽ thấy rằng không chỉ bạn làm cho
bọn trẻ nghĩ giá trị của chúng

đến từ các xếp loại và điểm số,

mà còn làm chúng nghĩ bạn luôn chiếm
trí não đang phát triển của chúng,

như chính bạn đang tái hiện phiên
bản phim "Being John Malkovich,"

chúng ta gửi cho bọn trẻ thông điệp:

"Ê nhóc con, bố mẹ không nghĩ con có thể
làm gì được mà không có bố mẹ."

Và với sự bao cấp của bạn,

bao cấp về sự an toàn, về định hướng
và sự nắm tay chỉ việc

chúng ta đã lấy đi của trẻ cơ hội
tự xây dựng cho mình khả năng xoay xở,

đó chính là nguyên lý cơ bản
của tâm lý con người,

nó còn quan trọng hơn sự tự
cảm nhận về chính mình

mỗi khi được khen.

Khả năng xoay xở được xây dựng khi
thấy hành động của mình dẫn đến kết quả,

không à--

Đây rồi.

(Vỗ tay)

Không phải bố mẹ bạn làm thay cho bạn,

nhưng chính hành động của
bạn dẫn đến kết quả.

Vậy hay đơn giản,

nếu con chúng ta cần phát triển khả năng
xoay xở, và chúng phải làm điều đó,

thì chúng phải làm tất cả từ suy
nghĩ, lên kế hoạch, quyết định,

làm việc, hy vọng, sao chép, thử
nghiệm và sai lầm,

mơ ước và trải nghiệm cuộc sống

cho chính bản thân chúng.

Có phải tôi muốn nói

mỗi đứa trẻ đang làm việc
chăm chỉ và đầy hào hứng

và không cần cha hay mẹ dự phần
hay quan tâm đến việc của chúng,

và chúng ta chỉ cần quay lưng lại
cho chúng tự đi?

Ê, không phải vậy.

(Cười)

Tôi không muốn nói vậy.

Tôi muốn nói, khi chúng ta xem thành tích,
điểm số, giấy khen, phần thưởng

như là mục tiêu của tuổi thơ,

thì tất cả chỉ thúc đẩy bọn trẻ cố vào
cho được một trường đẳng cấp

hoặc chọn cho được
sự nghiệp trong nhóm đỉnh,

đó là một định nghĩa quá hẹp cho sự
thành công của con cái chúng ta.

Mặc dù chúng ta có thể giúp chúng
có được một vài chiến thắng nho nhỏ

bằng cách hỗ trợ toàn diện --

như là chúng sẽ có thành tích tốt hơn
nếu ta giúp chúng làm bài tập ở nhà,

chúng có lẽ sẽ phải kéo dài thời gian
phụ thuộc khi ta cứ giúp chúng mãi --

tôi muốn nói là tất cả những điều đó
chỉ gây bất lợi dài hạn

cho sự trưởng thành của chúng.

Tôi muốn nói, chúng ta nên bớt quan tâm

đến các nhóm trường đặc biệt

chúng có thể nộp đơn hay vào học

và ta hãy quan tâm nhiều hơn đến thói
quen, suy nghĩ, kỹ năng và

khả năng chăm sóc sức khỏe để chúng
luôn có thể thành công dù phải đi đâu.

Tôi muốn nói,

bọn trẻ cần chúng ta bớt bị
ám ảnh về thành tích và điểm số,

ta cần quan tâm đến

nền tảng từ tuổi thơ nhắm đến thành công

được xây dựng trên tình yêu

và việc nhà.

(Cười)

(Vỗ tay)

Tôi đã nói việc nhà hả?
Tôi đã nói là việc nhà à? Đúng rồi.

Tôi xin trình bày lý do.

Nghiên cứu về con người với lượng thời
gian dài nhất từ trước đến này

được gọi là Grand Study của
trường Y thuộc Harvard.

Nghiên cứu cho thấy rằng
thành công trong đời,

thành công mà chúng ta chờ đợi ở con cái,

thành công trong sự nghiệp
đến từ việc nhà khi còn nhỏ,

và bạn nên bắt đầu việc
nhà càng sớm càng tốt,

và rằng não trạng sẵn sàng
xắn tay vào việc,

một bộ não biết nói, có việc khó,

ai đó phải làm chứ, có thể là tôi,

một bộ não biết nói,

tôi sẽ đóng góp cố gắng của mình
để cải thiện tình hình,

đó là động lực thúc đẩy bạn xông vào việc.

Giờ đây tất cả chúng ta đều biết điều đó.
Bạn biết rồi đó nhé.

(Vỗ tay)

Chúng ta cần chú ý đến điều đó vì sự ảnh
hưởng của tuổi thơ được xếp đặt,

lúc đó chúng ta miễn giảm việc nhà
cho con cái,

rồi chúng đến tuổi trường
thành và đi làm

mà vẫn còn chờ một danh sách
việc để làm theo,

nhưng có ai làm danh sách cho đâu,

và quan trọng hơn, sự thiếu nội lực,
thiếu phản xạ

để xắn tay áo và vào việc

và nhìn xung quanh rồi suy nghĩ, làm sao
để tôi trở nên hữu ích cho đồng nghiệp?

Làm sao để tôi có thể dự kiến trước vài
bước cho điều mà ông chủ cần?

Một phát hiện thứ 2 cũng rất quan trọng
của nghiên cứu Harvard Grant Study

đó là hạnh phúc trong cuộc sống

đến từ tình yêu,

không phải từ công việc,

mà là tình yêu con người:

vợ, chồng, bạn bè, gia đình.

Vậy từ thời thơ ấu, con chúng ta cần học
biết yêu thương,

và chúng không thể yêu người nếu
chúng không biết yêu chính mình,

và chúng sẽ không yêu chính mình nếu ta
không trao cho chúng tình yêu vô vị lợi.

(Vỗ tay)

Đúng.

Vậy thì,

thay vì bị ám ảnh bởi bằng cấp và điểm số

khi con cái về nhà từ trường,

hay chúng ta về nhà từ công sở,

chúng ta cần đóng công nghệ lại,
để điện thoại xa ra,

và nhìn vào mắt chúng

và cho chúng nhìn thấy niềm vui
tỏa ra từ khuôn mặt bạn

chính niềm vui mà chúng ta có
khi nhìn chúng lúc mới chào đời.

Rồi chúng ta phải nói,

"Ngày hôm nay của con thế nào?

Con thích cái gì nhất trong ngày hôm nay?"

Khi con gái tuổi teen của bạn trả lời,
"Bữa ăn trưa," như con tôi đã nói thế,

thì tôi lại muốn nghe
về bài kiểm tra toán,

chứ không phải bữa trưa,

bạn củng phải để tâm đến bữa trưa.

Bạn nói, " Điều gì tuyệt vời ở
bữa ăn trưa hôm nay?"

Bọn trẻ cần biết con người chúng
mới quan trọng đối với ta,

chứ không phải điểm trung bình của chúng.

Vậy bạn nghĩ, việc nhà và tình yêu thương,

nghe có vẻ rất hay,
nhưng làm ơn, hãy thực tế.

Các đại học muốn thấy điểm
và thứ hạng cao,

bằng khen và phần thưởng,
tôi xin nói với bạn về mấy thứ đó.

Chính các trường danh giá nhất
đòi hỏi điều đó ở sinh viên của họ,

nhưng sau đây mới là tin tốt lành.

Điều tuyệt vời lại trái ngược với các tiêu
chuẩn trong bảng xếp hạng của đại học --

(Vỗ tay)

bạn không cần vào một trong các trường
danh tiếng nhất

để được hanh phúc và thành công trong đời.

Người hạnh phúc và thành công
đi học trường công,

vào một trường đại học nhỏ
không ai để ý,

học ở đại học cộng đồng,

thậm chí đi học ở một đại học
đâu đó và học chẳng ra sao.

(Vỗ tay)

Bằng chứng có đầy trong khán phòng
này, trong cộng đồng của chúng ta,

điều đó là sự thật.

Và nếu chúng ta có thể mở rộng
chọn lựa của mình

để nhìn đến một vài trường khác,

có thể loại bỏ tự ái,

thì ta sẽ chấp nhận và
trân trọng sự thật và rồi ta nghĩ,

đây không phải là tận thế

dù con chúng ta không vào được
một trong các trường danh tiếng.

Và quan trọng hơn,

nếu tuổi thơ của bọn trẻ không
theo một thời khóa biểu hà khắc

thì khi chúng vào đại học,

bất kỳ trường nào,

chúng sẽ học với đam mê của mình,

được thúc đẩy bởi sở thích riêng,

có khả năng và sẵn sàng phát
triển nắng lực cá nhân.

Tôi phải thừa nhận với bạn.

Tôi có 2 con, Sawyer và Avery.

Chúng đang ở tuổi teen.

Trước đây,

tôi nghĩ tôi đã đối xử với
Sawyer và Avery

như cây bon sai --

(Cười)

tôi đã cắt tỉa, tạo dáng

và tạo hình theo khuôn mẫu
con người hoàn hảo

có thể đủ hoàn hảo để bảo đảm
cho chúng được vào

một trong những trường đại học
khó nhất.

Nhưng tôi đã nhận ra, sau khi làm việc với
hàng nghìn đứa trẻ, con của người khác--

(Cười)

và sau khi nuôi lớn hai con của tôi,

tôi nhận ra chúng không
phải là cây bon sai.

Chúng là hoa dại

thuộc nhóm và loài lạ --

(Cười)

và việc của tôi là cho chúng
một môi trường đầy dinh dưỡng,

để làm chúng mạnh mẽ thông qua việc nhà

và yêu thương chúng như chúng có thể yêu
người khác và biêt đón nhận tình yêu

còn trường đại học, chuyên ngành
và nghề nghiệp

là phụ thuộc vào chúng.

Việc của tôi không phải là làm cho chúng
trở thành người theo ý tôi,

mà là hỗ trợ chúng trở thành chính con
người của chúng một cách tự tin.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)