Return to Video

Waarom de Noordpool voor de klimaatverandering de kanarie in de kolenmijn is - William Chapman

  • 0:07 - 0:09
    Het gebied dat de Noordpool omgeeft
  • 0:09 - 0:14
    lijkt op een bevroren en troosteloze
    omgeving waar niets verandert.
  • 0:14 - 0:19
    Maar eigenlijk is het een complex
    en evenwichtig natuurlijk systeem.
  • 0:19 - 0:23
    De extreme ligging ervan maakt het
    kwetsbaar voor terugkoppelingsprocessen
  • 0:23 - 0:27
    die zelfs de kleinste veranderingen
    in de atmosfeer kunnen uitvergroten.
  • 0:27 - 0:32
    Wetenschappers omschrijven de Noordpool
    vaak als de kanarie in de kolenmijn
  • 0:32 - 0:36
    in de voorspelling van
    de invloed van klimaatverandering.
  • 0:36 - 0:40
    Weerkaatsing is een heel
    belangrijke klimaat-terugkoppeling.
  • 0:40 - 0:42
    Witte oppervlakten zoals sneeuw en ijs
  • 0:42 - 0:46
    zijn heel effectief bij het terugkaatsen
    van zonne-energie de ruimte in,
  • 0:46 - 0:51
    terwijl donkerder oppervlakten veel meer
    binnenkomend zonlicht absorberen.
  • 0:51 - 0:55
    Als de Noordpool ook maar iets opwarmt,
    smelt er wat van de sneeuw- en ijsmassa,
  • 0:55 - 0:58
    zodat de bodem en de oceaan eronder
    bloot komen te liggen.
  • 0:58 - 1:02
    Absorptie van de toegenomen warmte
    leidt tot nog meer smelten
  • 1:02 - 1:04
    enzovoort.
  • 1:04 - 1:07
    Hoewel de huidige situatie op de Noordpool
    het opwarmingspatroon volgt,
  • 1:07 - 1:09
    kan het tegenovergestelde
    ook gebeuren.
  • 1:09 - 1:13
    Een kleine temperatuurdaling
    veroorzaakt meer bevriezing,
  • 1:13 - 1:16
    wat de hoeveelheid weerkaatsende
    sneeuw en ijs verhoogt.
  • 1:16 - 1:18
    Dit leidt tot minder zonlicht
    dat wordt geabsorbeerd
  • 1:18 - 1:23
    en leidt tot een cyclus van afkoeling
    zoals in voorgaande ijstijden.
  • 1:23 - 1:27
    Poolzee-ijs is verantwoordelijk voor
    nog een terugkoppelingmechanisme
  • 1:27 - 1:28
    door middel van isolatie.
  • 1:28 - 1:30
    Door het vormen van een laag
    op de oceaan
  • 1:30 - 1:33
    fungeert het ijs als buffer
    tussen de koude poollucht
  • 1:33 - 1:36
    en het betrekkelijk warmere
    water eronder.
  • 1:36 - 1:39
    Maar als het ijs dunner wordt,
    breekt of ergens smelt,
  • 1:39 - 1:42
    ontsnapt er hitte uit de oceaan
  • 1:42 - 1:46
    hetgeen de atmosfeer opwarmt en
    nog meer ijs doet smelten.
  • 1:46 - 1:49
    Dit zijn beide voorbeelden
    van positieve terugkoppelingslussen,
  • 1:49 - 1:51
    niet omdat ze iets positiefs doen,
  • 1:51 - 1:55
    maar omdat de aanvankelijke verandering
    wordt versterkt in dezelfde richting.
  • 1:55 - 1:57
    Een negatieve terugkoppelingslus,
    echter, ontstaat
  • 1:57 - 2:00
    als de aanvankelijke verandering
    tot effecten leidt
  • 2:00 - 2:02
    die in de omgekeerde richting werken.
  • 2:02 - 2:05
    Smeltend ijs veroorzaakt ook
    een soort negatieve terugkoppeling
  • 2:05 - 2:08
    door vocht de atmosfeer in te sturen.
  • 2:08 - 2:12
    Dit doet de hoeveelheid en het volume
    van de aanwezige wolken toenemen,
  • 2:12 - 2:16
    hetgeen de atmosfeer kan doen afkoelen
    door meer zonlicht tegen te houden.
  • 2:16 - 2:18
    Deze negatieve terugkoppelingslus
    duurt maar even
  • 2:18 - 2:20
    vanwege de korte poolzomers.
  • 2:20 - 2:23
    Voor de rest van het jaar,
    als zonlicht schaars is,
  • 2:23 - 2:25
    doen de verhoogde vochtigheid
    en wolken
  • 2:25 - 2:28
    het oppervlak opwarmen door
    de warmte van de aarde in te kapselen
  • 2:28 - 2:32
    en de terugkoppelingslus slechts
    enkele maanden positief te laten zijn.
  • 2:32 - 2:36
    Negatieve terugkoppelingslussen
    verhogen de stabiliteit door
  • 2:36 - 2:38
    het systeem naar een evenwicht te sturen,
  • 2:38 - 2:44
    maar positieve lussen destabiliseren
    door meer afwijkingen toe te staan.
  • 2:44 - 2:47
    De onlangs toegenomen invloed
    van positieve terugkoppeling
  • 2:47 - 2:50
    kan gevolgen hebben
    ver buiten het Noordpoolgebied.
  • 2:50 - 2:52
    Op een opwarmende planeet
  • 2:52 - 2:57
    zorgen zij ervoor dat de Noordpool
    sneller opwarmt dan de evenaar.
  • 2:57 - 3:00
    De afgenomen temperatuurverschillen
    tussen de twee gebieden
  • 3:00 - 3:03
    leiden tot een langzamere straalstroom
  • 3:03 - 3:07
    en minder atmosferische circulatie
    tussen de middelste breedtegraden
  • 3:07 - 3:09
    waar de meerderheid
    van de wereldbevolking leeft.
  • 3:09 - 3:12
    Veel wetenschappers vrezen dat
    verschuivingen in weerpatronen
  • 3:12 - 3:15
    langer zullen duren en extremer zijn,
  • 3:15 - 3:19
    met kortstondige fluctuaties die leiden
    tot aanhoudende koudeperiodes,
  • 3:19 - 3:23
    hittegolven. droogtes en overstromingen.
  • 3:23 - 3:26
    De gevoeligheid van het poolgebied dient
    niet alleen als tijdig alarm
  • 3:26 - 3:28
    voor wereldwijde klimaatverandering.
  • 3:28 - 3:33
    De terugkoppelingslussen kunnen ons
    op directere manieren beïnvloeden.
  • 3:33 - 3:35
    Zoals klimaatwetenschappers vaak zeggen:
  • 3:35 - 3:38
    wat er op de Noordpool gebeurt,
    blijft niet altijd aan de Noordpool.
Title:
Waarom de Noordpool voor de klimaatverandering de kanarie in de kolenmijn is - William Chapman
Description:

De Noordpool lijkt op een bevroren en troosteloze omgeving waar nooit iets verandert. Maar het klimaat van dit unieke en afgelegen gebied kan een vroege indicator zijn voor het klimaat elders op aarde en ook een aanjager voor weerpatronen over de hele wereldbol. William Chapman legt uit waarom wetenschappers de Noordpool vaak omschrijven als de "kanarie in de kolenmijn" waar het klimaatverandering betreft.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:59

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.