WEBVTT

00:00:06.930 --> 00:00:09.132
Het gebied dat de Noordpool omgeeft

00:00:09.132 --> 00:00:14.052
lijkt op een bevroren en troosteloze
omgeving waar niets verandert.

00:00:14.052 --> 00:00:18.846
Maar eigenlijk is het een complex
en evenwichtig natuurlijk systeem.

00:00:18.846 --> 00:00:23.066
De extreme ligging ervan maakt het
kwetsbaar voor terugkoppelingsprocessen

00:00:23.066 --> 00:00:27.068
die zelfs de kleinste veranderingen
in de atmosfeer kunnen uitvergroten.

00:00:27.068 --> 00:00:32.282
Wetenschappers omschrijven de Noordpool
vaak als de kanarie in de kolenmijn

00:00:32.282 --> 00:00:36.180
in de voorspelling van
de invloed van klimaatverandering.

00:00:36.180 --> 00:00:40.045
Weerkaatsing is een heel 
belangrijke klimaat-terugkoppeling.

00:00:40.050 --> 00:00:41.946
Witte oppervlakten zoals sneeuw en ijs

00:00:41.946 --> 00:00:46.027
zijn heel effectief bij het terugkaatsen
van zonne-energie de ruimte in,

00:00:46.027 --> 00:00:50.899
terwijl donkerder oppervlakten veel meer 
binnenkomend zonlicht absorberen.

00:00:50.899 --> 00:00:55.094
Als de Noordpool ook maar iets opwarmt,
smelt er wat van de sneeuw- en ijsmassa,

00:00:55.094 --> 00:00:58.111
zodat de bodem en de oceaan eronder
bloot komen te liggen.

00:00:58.111 --> 00:01:01.966
Absorptie van de toegenomen warmte
leidt tot nog meer smelten

00:01:01.966 --> 00:01:03.605
enzovoort.

00:01:03.605 --> 00:01:07.111
Hoewel de huidige situatie op de Noordpool
het opwarmingspatroon volgt,

00:01:07.111 --> 00:01:09.365
kan het tegenovergestelde
ook gebeuren.

00:01:09.365 --> 00:01:12.607
Een kleine temperatuurdaling
veroorzaakt meer bevriezing,

00:01:12.607 --> 00:01:15.942
wat de hoeveelheid weerkaatsende
sneeuw en ijs verhoogt.

00:01:15.942 --> 00:01:18.484
Dit leidt tot minder zonlicht
dat wordt geabsorbeerd

00:01:18.484 --> 00:01:22.757
en leidt tot een cyclus van afkoeling
zoals in voorgaande ijstijden.

00:01:22.757 --> 00:01:26.634
Poolzee-ijs is verantwoordelijk voor
nog een terugkoppelingmechanisme

00:01:26.634 --> 00:01:28.271
door middel van isolatie.

00:01:28.271 --> 00:01:30.206
Door het vormen van een laag
op de oceaan

00:01:30.206 --> 00:01:33.446
fungeert het ijs als buffer
tussen de koude poollucht

00:01:33.446 --> 00:01:36.432
en het betrekkelijk warmere
water eronder.

00:01:36.432 --> 00:01:39.450
Maar als het ijs dunner wordt,
breekt of ergens smelt,

00:01:39.450 --> 00:01:41.642
ontsnapt er hitte uit de oceaan

00:01:41.642 --> 00:01:45.720
hetgeen de atmosfeer opwarmt en
nog meer ijs doet smelten.

00:01:45.720 --> 00:01:48.961
Dit zijn beide voorbeelden
van positieve terugkoppelingslussen,

00:01:48.961 --> 00:01:50.791
niet omdat ze iets positiefs doen,

00:01:50.791 --> 00:01:54.905
maar omdat de aanvankelijke verandering
wordt versterkt in dezelfde richting.

00:01:54.905 --> 00:01:57.250
Een negatieve terugkoppelingslus,
echter, ontstaat

00:01:57.250 --> 00:01:59.701
als de aanvankelijke verandering
tot effecten leidt

00:01:59.701 --> 00:02:02.289
die in de omgekeerde richting werken.

00:02:02.289 --> 00:02:05.276
Smeltend ijs veroorzaakt ook
een soort negatieve terugkoppeling

00:02:05.276 --> 00:02:08.367
door vocht de atmosfeer in te sturen.

00:02:08.367 --> 00:02:12.119
Dit doet de hoeveelheid en het volume
van de aanwezige wolken toenemen,

00:02:12.119 --> 00:02:15.626
hetgeen de atmosfeer kan doen afkoelen
door meer zonlicht tegen te houden.

00:02:15.626 --> 00:02:18.077
Deze negatieve terugkoppelingslus
duurt maar even

00:02:18.077 --> 00:02:20.441
vanwege de korte poolzomers.

00:02:20.441 --> 00:02:22.824
Voor de rest van het jaar,
als zonlicht schaars is,

00:02:22.824 --> 00:02:24.649
doen de verhoogde vochtigheid
en wolken

00:02:24.649 --> 00:02:28.325
het oppervlak opwarmen door
de warmte van de aarde in te kapselen

00:02:28.325 --> 00:02:32.491
en de terugkoppelingslus slechts
enkele maanden positief te laten zijn.

00:02:32.491 --> 00:02:35.509
Negatieve terugkoppelingslussen
verhogen de stabiliteit door

00:02:35.509 --> 00:02:38.049
het systeem naar een evenwicht te sturen,

00:02:38.049 --> 00:02:43.990
maar positieve lussen destabiliseren
door meer afwijkingen toe te staan.

00:02:43.990 --> 00:02:47.083
De onlangs toegenomen invloed
van positieve terugkoppeling

00:02:47.083 --> 00:02:50.387
kan gevolgen hebben
ver buiten het Noordpoolgebied.

00:02:50.387 --> 00:02:51.706
Op een opwarmende planeet

00:02:51.706 --> 00:02:57.072
zorgen zij ervoor dat de Noordpool
sneller opwarmt dan de evenaar.

00:02:57.072 --> 00:03:00.058
De afgenomen temperatuurverschillen
tussen de twee gebieden

00:03:00.058 --> 00:03:02.662
leiden tot een langzamere straalstroom

00:03:02.662 --> 00:03:06.936
en minder atmosferische circulatie
tussen de middelste breedtegraden

00:03:06.936 --> 00:03:09.374
waar de meerderheid
van de wereldbevolking leeft.

00:03:09.374 --> 00:03:12.301
Veel wetenschappers vrezen dat
verschuivingen in weerpatronen

00:03:12.301 --> 00:03:14.959
langer zullen duren en extremer zijn,

00:03:14.959 --> 00:03:18.912
met kortstondige fluctuaties die leiden
tot aanhoudende koudeperiodes,

00:03:18.912 --> 00:03:22.539
hittegolven. droogtes en overstromingen.

00:03:22.539 --> 00:03:25.883
De gevoeligheid van het poolgebied dient
niet alleen als tijdig alarm

00:03:25.883 --> 00:03:28.418
voor wereldwijde klimaatverandering.

00:03:28.418 --> 00:03:32.593
De terugkoppelingslussen kunnen ons
op directere manieren beïnvloeden.

00:03:32.593 --> 00:03:34.654
Zoals klimaatwetenschappers vaak zeggen:

00:03:34.654 --> 00:03:38.447
wat er op de Noordpool gebeurt,
blijft niet altijd aan de Noordpool.