How does a jellyfish sting? - Neosha S Kashef

Bạn đang bơi giữa biển,
và cảm thấy có gì đó ở chân

Khi cơn ngứa kéo đến,

bạn nhận ra mình đã bị sứa chích.

Làm sao sinh vật xinh đẹp, đầy gelatine này
lại chích đau đến thế?

Sứa rất mềm vì bên trong chúng 95% là nước

và chủ yếu cấu tạo từ chất hơi đục,
giống gel gọi là mesoglea.

Với cơ thể mỏng manh như vậy.

chúng tồn tại nhờ vào chất độc chứa
trong tế bào vòi gọi là cnidocytes

để bảo vệ và bắt mồi.

Ngay cả sứa con,
chỉ bé bằng một cục tẩy,

cũng có khả năng chích.

Ấu trùng sứa, ephyrae, giống như những
bông hoa nhỏ bơi giữa biển.

Khi lớn lên, chúng có hình cây dù
với cái chóp trên đầu

và xúc tu xung quanh rìa.

Họ sứa lớn nhất, Bờm Sư Tử,

có xúc tu có thể kéo dài
hơn 100 feet,

dài hơn cả cá voi xanh.

Xúc tu này chứa chủ yếu là
tế bào vòi,

mặc dù những họ sứa khác cũng có
xúc tu trên đầu nữa.

Chất độc được tiết qua nang trâm,

một ống rỗng,

nằm cuộn dưới
áp suất thẩm thấu cao.

Khi có tác nhân cơ hay hóa học
kích hoạt các thụ cảm,

nắp của tế bào sẽ bật ra
và nước biển tràn vào.

Nó làm cái lao móc bé tí bắn ra,

đâm xuyên qua và tiêm độc
vào nạn nhân.

Nang trâm bắn ra chỉ trong vòng
chưa đến 1 phần 1.000.000 giây,

nó là một trong những chu trình
sinh-hóa tự nhiên nhanh nhất.

Nang trâm có thể bắn ra ngay cả
khi con sứa đã chết,

nên việc loại bỏ
xúc tu còn sót lại trên da rất quan trọng.

Rửa với giấm sẽ làm những nang
chưa bắn bị bất hoạt.

Nước biển có thể giúp
loại bỏ những nang còn dư.

Nhưng đừng dùng nước thường
vì sự thay đổi nồng độ muối

sẽ làm thay đổi áp suất thẩm thấu
bên ngày vòi cnidocyte

và làm các nang trâm bắn độc.

Thế nên việc dùng mẹo dân gian như
tưới nước tiểu lên vùng bị chích,

có thể gây hại,
tùy thuộc vào thành phần nước tiểu.

Đa số khi bị sứa cắn
chỉ thấy khó chịu và phiền toái,

nhưng đôi khi có thể tử vong.

Họ sứa hộp Ấn Độ-Thái Bình Dương,
còn gọi là ong bắp cày biển,

độc của chúng có thể gây teo cơ tim,

và gây chết dần với liều lượng lớn.

Có chất kháng độc,
nhưng độc lan truyền rất nhanh,

nên bạn cần sự hỗ trợ y tế
ngay tức khắc.

Dù có những xúc tu với
khả năng rất ấn tượng,

sứa vẫn có thể bị đánh bại.

Tế bào vòi không thể xuyên qua
lớp da dày bảo vệ của thú ăn thịt,

như rùa da biển và cá thái dương biển.

Thú ăn sứa đều có những đặc điểm thích nghi để ngăn những con sứa trơn tuột

trốn thoát

những cái gai nằm ngược
trong miệng và thực quản của rùa

và những cái răng uốn ngược
nằm sau má của cá thái dương.

Ngay cả ấu trùng tôm hùm bé xíu
đã có thể tóm lấy chóp đầu của sứa

để đi nhờ một đoạn,

trong khi bọn tôm hùm
để dành năng lượng để lớn lên

Những con cá nhỏ dùm sứa
như tảng đá ngầm để tự vệ,

lao vào giữa những cái xúc tu
nhưng không chạm vào chúng.

Nudibranch, ốc sên biển,
được bảo vệ bởi lớp chất nhớt

có thể tấn công bọn sứa bằng cách
ăn những cái vòi,

và chuyển chúng vào những cái
bao đặc biệt để dùng sau,

như vũ khí để chống lại kẻ thù.

Ngay cả con người sẽ hưởng lợi
từ cú chích của sứa một ngày nào đó.

Nhà khoa học đang tìm cách khống chế
vòi cnidocyte để bào chế thuốc,

trong khi cái nang chỉ gần bằng 3%
kích thước của cây kim .

Vì thế, lần sau bạn ra biển chơi,
hãy cẩn thận đấy!

Nhưng đừng quên ngắm cảnh
và tận hưởng nhé!