Biyoçeşitlilik neden bu kadar önemli? - Kim Preshoff

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/why-is-biodiversity-so-important-kim-preshoff

Gezegenimizdeki farklı ve muazzam ekosistemler, değişmez şeyler gibi gözükseler de aslında bozulmalara karşı çok hassaslar. Ormanlar çöllere, mercanlar cansız kayalıklara dönüşebilir. Peki değişikliklere karşı bir ekosistemi güçlü, diğerini zayıf yapan şey ne? Kim Preshoff cevabın neden büyük ölçüde biyoçeşitlilik olduğunu anlatıyor.

Ders: Kim Preshoff, animasyon: TED-Ed.

Gezegenimizdeki farklı ve muazzam
ekosistemler, değişmez şeyler gibi

gözükseler de aslında bozulmalara karşı
çok hassaslar.

Ormanlar çöllere,

mercanlar cansız kayalara dönüşebilir,

hem de volkanlar ve asteroitler gibi
afetler olmaksızın.

Peki değişikliklere karşı bir ekosistemi
güçlü, diğerini zayıf yapan şey ne?

Cevap, büyük ölçüde biyoçeşitlilik.

Biyoçeşitlilik, iç içe geçmiş
üç bileşenden oluşur:

ekosistem çeşitliliği,

tür çeşitliliği,

ve genetik çeşitlilik.

Bu bileşenler birbirine ne kadar
sıkı bağlanırsa,

oluşacak örgü de o kadar sık ve
dirençli olur.

Mesela, Amazon yağmur ormanı

karmaşık ekosistemleri,

geniş tür yelpazesi ve

bu türler arasındaki genetik
çeşitlilik sayesinde

biyoçeşitlilik açısından en zengin
bölgelerden biridir.

Burada, tropik sarmaşıklar,

orman tabanından kanopiye tırmanır,

ağaç tepelerine sarılır ve

kalın odunsu saplar geliştirerek bu yüksek
ağaçlara destek olurlar.

Sarmaşıkların yardım ettiği

bu ağaçlar agutiler ve tapirler gibi
otçulların beslendiği

tohum, meyve ve yaprakları sağlar,

otçullar da tohumları büyüyebilmeleri
için ormana dağıtır.

Artıklar, milyonlarca ayrıştırıcı
böcek tarafından

tüketilerek besin döngüsüne geri
kazandırılır böylece toprak zenginleşir.

Yağmur ormanı, bu örnekteki gibi,
birbiriyle bağlantılı türlerden oluşan

daha küçük sistemlerle dolu dev bir
sistemdir.

Her bağlantı, bir sonraki için denge
sağlayarak

biyoçeşitlilik örgüsünü güçlendirir.

Bu örgü, türlerin değişimlere uyum

sağlayabilmelerine olanak tanıyan tür içi

genetik çeşitlilik ile daha da güçlenir.

İzolasyon yada nüfus azlığı gibi
sebeplerden dolayı

genetik çeşitliliği az olan türler

iklim değişimi, hastalık ve
habitat bölünmesinin

getirdiği sorunlara karşı çok daha
savunmasızdır.

Bir tür, zayıflayan gen havuzu yüzünden
kaybolduğunda,

bir ilmek çözülmüş olur ve ağın
parçalarının bütünlüğü bozulur.

Peki yağmur ormanından bir türü
çıkarsaydık ne olurdu?

Bütün sistem çöker miydi?

Muhtemelen hayır.

Tür sayısı,

türlerin genetik çeşitliliği

ve ekosistemlerin karmaşık yapısı
bu ormanda

öyle zengin bir biyoçeşitlilik
oluşturur ki

bir türün boşluğu bütün örgünün
çözülmesine sebep olmaz.

Orman direncini koruyup,
değişikliklerden sonra iyileşebilir.

Ama bu her durum için geçerli değil.

Bazı ortamlarda, önemli tek bir bileşenin
çıkarılması

bile bütün bir sisteme zarar verebilir.

Mesela mercan kayalıklarını ele alalım.

Bu kayalıklardaki pek çok organizma
mercana bağımlıdır.

Mercan, binlerce balık, kabuklu ve
yumuşakçaya temel yaşam alanı,

üreme yeri ve korunma sağlar.

Mercanların, mantar ve bakterilerle
de birbirine bağımlı ilişkileri vardır.

Mercan, karmaşık biyoçeşitlilik

ağının üstünde örüldüğü bir dokuma
tezgahı gibidir.

Bu da mercanı, yaşamak için kendisine
bağımlı

pek çok canlı olan kilit bir organizma
yapar.

Peki ya tahrip edici balıkçılık
uygulamaları, kirlenme

ve okyanus asitleşmesi
mercanlara zarar verir

ya da hepsini öldürürse ne olur?

Tam olarak aklınıza gelen şey olur.

Kilit bir türün kaybı, bütün resif
sistemini tehdit ederek

kendine bağımlı diğer canlıları da
kayba sürükler.

Ekosistem çeşitliliği, tür çeşitliliği ve
genetik çeşitlilik,

Dünya'daki canlıların varlıklarını
sürdürebilmesi için

hayati önem taşıyan karmaşık
biyoçeşitlilik örgüsünü oluşturur.

Biz insanlar da bu biyoçeşitlilik
örgüsünün parçasıyız.

Sadece bir kaç iplik kaybedildiğinde,

bizim kendi refahımız tehdit altına girer.

Pek çok bağlantı koparsa, tüm örgünün
çözülmesi riskini almış oluruz.

Geleceğin ne getireceği bilinmez,

ama biyoçeşitlilik bize bir
sigorta poliçesi sunabilir;

Dünya'nın hayatta kalmamızı
sağlayabilecek kendi emniyet ağı.