WEBVTT

00:00:06.630 --> 00:00:11.734
Gezegenimizdeki farklı ve muazzam 
ekosistemler, değişmez şeyler gibi

00:00:11.734 --> 00:00:15.037
gözükseler de aslında bozulmalara karşı 
çok hassaslar.

00:00:15.037 --> 00:00:17.034
Ormanlar çöllere,

00:00:17.034 --> 00:00:19.666
mercanlar cansız kayalara dönüşebilir,

00:00:19.666 --> 00:00:23.972
hem de volkanlar ve asteroitler gibi 
afetler olmaksızın.

00:00:23.972 --> 00:00:28.466
Peki değişikliklere karşı bir ekosistemi 
güçlü, diğerini zayıf yapan şey ne?

00:00:28.466 --> 00:00:32.217
Cevap, büyük ölçüde biyoçeşitlilik.

00:00:32.217 --> 00:00:35.692
Biyoçeşitlilik, iç içe geçmiş
üç bileşenden oluşur:

00:00:35.692 --> 00:00:37.720
ekosistem çeşitliliği,

00:00:37.720 --> 00:00:39.585
tür çeşitliliği,

00:00:39.585 --> 00:00:41.696
ve genetik çeşitlilik.

00:00:41.696 --> 00:00:44.589
Bu bileşenler birbirine ne kadar 
sıkı bağlanırsa,

00:00:44.589 --> 00:00:48.321
oluşacak örgü de o kadar sık ve 
dirençli olur.

00:00:48.321 --> 00:00:50.305
Mesela, Amazon yağmur ormanı

00:00:50.305 --> 00:00:53.292
karmaşık ekosistemleri,

00:00:53.292 --> 00:00:55.289
geniş tür yelpazesi ve

00:00:55.289 --> 00:00:57.086
bu türler arasındaki genetik 
çeşitlilik sayesinde

00:00:57.086 --> 00:00:59.849
biyoçeşitlilik açısından en zengin 
bölgelerden biridir.

00:00:59.849 --> 00:01:01.678
Burada, tropik sarmaşıklar,

00:01:01.678 --> 00:01:04.918
orman tabanından kanopiye tırmanır,

00:01:04.918 --> 00:01:07.047
ağaç tepelerine sarılır ve

00:01:07.047 --> 00:01:11.657
kalın odunsu saplar geliştirerek bu yüksek
ağaçlara destek olurlar.

00:01:11.657 --> 00:01:13.299
Sarmaşıkların yardım ettiği

00:01:13.299 --> 00:01:16.963
bu ağaçlar agutiler ve tapirler gibi 
otçulların beslendiği

00:01:16.963 --> 00:01:19.821
tohum, meyve ve yaprakları sağlar,

00:01:19.821 --> 00:01:23.778
otçullar da tohumları büyüyebilmeleri 
için ormana dağıtır.

00:01:23.778 --> 00:01:26.207
Artıklar, milyonlarca ayrıştırıcı
böcek tarafından

00:01:26.207 --> 00:01:30.223
tüketilerek besin döngüsüne geri 
kazandırılır böylece toprak zenginleşir.

00:01:30.223 --> 00:01:34.910
Yağmur ormanı, bu örnekteki gibi, 
birbiriyle bağlantılı türlerden oluşan

00:01:34.910 --> 00:01:38.188
daha küçük sistemlerle dolu dev bir 
sistemdir.

00:01:38.188 --> 00:01:40.471
Her bağlantı, bir sonraki için denge
sağlayarak

00:01:40.471 --> 00:01:43.329
biyoçeşitlilik örgüsünü güçlendirir.

00:01:43.329 --> 00:01:45.092
Bu örgü, türlerin değişimlere uyum 


00:01:45.092 --> 00:01:48.976
sağlayabilmelerine olanak tanıyan tür içi 


00:01:48.976 --> 00:01:51.484
genetik çeşitlilik ile daha da güçlenir.

00:01:51.484 --> 00:01:54.441
İzolasyon yada nüfus azlığı gibi 
sebeplerden dolayı

00:01:54.441 --> 00:01:56.182
genetik çeşitliliği az olan türler

00:01:56.182 --> 00:01:58.491
iklim değişimi, hastalık ve 
habitat bölünmesinin

00:01:58.491 --> 00:02:03.042
getirdiği sorunlara karşı çok daha 
savunmasızdır.

00:02:03.042 --> 00:02:06.713
Bir tür, zayıflayan gen havuzu yüzünden 
kaybolduğunda,

00:02:06.713 --> 00:02:10.945
bir ilmek çözülmüş olur ve ağın 
parçalarının bütünlüğü bozulur.

00:02:10.945 --> 00:02:14.511
Peki yağmur ormanından bir türü 
çıkarsaydık ne olurdu?

00:02:14.511 --> 00:02:16.945
Bütün sistem çöker miydi?

00:02:16.945 --> 00:02:18.388
Muhtemelen hayır.

00:02:18.388 --> 00:02:19.610
Tür sayısı,

00:02:19.610 --> 00:02:21.062
türlerin genetik çeşitliliği

00:02:21.062 --> 00:02:23.249
ve ekosistemlerin karmaşık yapısı 
bu ormanda

00:02:23.249 --> 00:02:26.135
öyle zengin bir biyoçeşitlilik 
oluşturur ki

00:02:26.135 --> 00:02:30.802
bir türün boşluğu bütün örgünün 
çözülmesine sebep olmaz.

00:02:30.802 --> 00:02:34.457
Orman direncini koruyup, 
değişikliklerden sonra iyileşebilir.

00:02:34.457 --> 00:02:36.509
Ama bu her durum için geçerli değil.

00:02:36.509 --> 00:02:40.271
Bazı ortamlarda, önemli tek bir bileşenin
çıkarılması

00:02:40.271 --> 00:02:42.747
bile bütün bir sisteme zarar verebilir.

00:02:42.747 --> 00:02:44.963
Mesela mercan kayalıklarını ele alalım.

00:02:44.963 --> 00:02:48.215
Bu kayalıklardaki pek çok organizma 
mercana bağımlıdır.

00:02:48.215 --> 00:02:51.801
Mercan, binlerce balık, kabuklu ve 
yumuşakçaya temel yaşam alanı,

00:02:51.801 --> 00:02:56.397
üreme yeri ve korunma sağlar.

00:02:56.397 --> 00:03:01.186
Mercanların, mantar ve bakterilerle 
de birbirine bağımlı ilişkileri vardır.

00:03:01.186 --> 00:03:02.987
Mercan, karmaşık biyoçeşitlilik

00:03:02.987 --> 00:03:07.261
ağının üstünde örüldüğü bir dokuma 
tezgahı gibidir.

00:03:07.261 --> 00:03:09.624
Bu da mercanı, yaşamak için kendisine 
bağımlı

00:03:09.624 --> 00:03:12.974
pek çok canlı olan kilit bir organizma 
yapar.

00:03:12.974 --> 00:03:15.670
Peki ya tahrip edici balıkçılık 
uygulamaları, kirlenme

00:03:15.670 --> 00:03:18.237
ve okyanus asitleşmesi 
mercanlara zarar verir

00:03:18.237 --> 00:03:21.775
ya da hepsini öldürürse ne olur?

00:03:21.775 --> 00:03:23.695
Tam olarak aklınıza gelen şey olur.

00:03:23.695 --> 00:03:28.478
Kilit bir türün kaybı, bütün resif 
sistemini tehdit ederek

00:03:28.478 --> 00:03:31.241
kendine bağımlı diğer canlıları da 
kayba sürükler.

00:03:31.241 --> 00:03:34.232
Ekosistem çeşitliliği, tür çeşitliliği ve 
genetik çeşitlilik,

00:03:34.232 --> 00:03:37.991
Dünya'daki canlıların varlıklarını 
sürdürebilmesi için

00:03:37.991 --> 00:03:41.593
hayati önem taşıyan karmaşık 
biyoçeşitlilik örgüsünü oluşturur.

00:03:41.593 --> 00:03:44.711
Biz insanlar da bu biyoçeşitlilik 
örgüsünün parçasıyız.

00:03:44.711 --> 00:03:46.983
Sadece bir kaç iplik kaybedildiğinde,

00:03:46.983 --> 00:03:49.394
bizim kendi refahımız tehdit altına girer.

00:03:49.394 --> 00:03:52.796
Pek çok bağlantı koparsa, tüm örgünün 
çözülmesi riskini almış oluruz.

00:03:52.796 --> 00:03:55.365
Geleceğin ne getireceği bilinmez,

00:03:55.365 --> 00:03:58.301
ama biyoçeşitlilik bize bir 
sigorta poliçesi sunabilir;

00:03:58.301 --> 00:04:02.597
Dünya'nın hayatta kalmamızı 
sağlayabilecek kendi emniyet ağı.