0:00:06.630,0:00:11.734
Gezegenimizdeki farklı ve muazzam [br]ekosistemler, değişmez şeyler gibi

0:00:11.734,0:00:15.037
gözükseler de aslında bozulmalara karşı [br]çok hassaslar.

0:00:15.037,0:00:17.034
Ormanlar çöllere,

0:00:17.034,0:00:19.666
mercanlar cansız kayalara dönüşebilir,

0:00:19.666,0:00:23.972
hem de volkanlar ve asteroitler gibi [br]afetler olmaksızın.

0:00:23.972,0:00:28.466
Peki değişikliklere karşı bir ekosistemi [br]güçlü, diğerini zayıf yapan şey ne?

0:00:28.466,0:00:32.217
Cevap, büyük ölçüde biyoçeşitlilik.

0:00:32.217,0:00:35.692
Biyoçeşitlilik, iç içe geçmiş[br]üç bileşenden oluşur:

0:00:35.692,0:00:37.720
ekosistem çeşitliliği,

0:00:37.720,0:00:39.585
tür çeşitliliği,

0:00:39.585,0:00:41.696
ve genetik çeşitlilik.

0:00:41.696,0:00:44.589
Bu bileşenler birbirine ne kadar [br]sıkı bağlanırsa,

0:00:44.589,0:00:48.321
oluşacak örgü de o kadar sık ve [br]dirençli olur.

0:00:48.321,0:00:50.305
Mesela, Amazon yağmur ormanı

0:00:50.305,0:00:53.292
karmaşık ekosistemleri,

0:00:53.292,0:00:55.289
geniş tür yelpazesi ve

0:00:55.289,0:00:57.086
bu türler arasındaki genetik [br]çeşitlilik sayesinde

0:00:57.086,0:00:59.849
biyoçeşitlilik açısından en zengin [br]bölgelerden biridir.

0:00:59.849,0:01:01.678
Burada, tropik sarmaşıklar,

0:01:01.678,0:01:04.918
orman tabanından kanopiye tırmanır,

0:01:04.918,0:01:07.047
ağaç tepelerine sarılır ve

0:01:07.047,0:01:11.657
kalın odunsu saplar geliştirerek bu yüksek[br]ağaçlara destek olurlar.

0:01:11.657,0:01:13.299
Sarmaşıkların yardım ettiği

0:01:13.299,0:01:16.963
bu ağaçlar agutiler ve tapirler gibi [br]otçulların beslendiği

0:01:16.963,0:01:19.821
tohum, meyve ve yaprakları sağlar,

0:01:19.821,0:01:23.778
otçullar da tohumları büyüyebilmeleri [br]için ormana dağıtır.

0:01:23.778,0:01:26.207
Artıklar, milyonlarca ayrıştırıcı[br]böcek tarafından

0:01:26.207,0:01:30.223
tüketilerek besin döngüsüne geri [br]kazandırılır böylece toprak zenginleşir.

0:01:30.223,0:01:34.910
Yağmur ormanı, bu örnekteki gibi, [br]birbiriyle bağlantılı türlerden oluşan

0:01:34.910,0:01:38.188
daha küçük sistemlerle dolu dev bir [br]sistemdir.

0:01:38.188,0:01:40.471
Her bağlantı, bir sonraki için denge[br]sağlayarak

0:01:40.471,0:01:43.329
biyoçeşitlilik örgüsünü güçlendirir.

0:01:43.329,0:01:45.092
Bu örgü, türlerin değişimlere uyum [br]

0:01:45.092,0:01:48.976
sağlayabilmelerine olanak tanıyan tür içi [br]

0:01:48.976,0:01:51.484
genetik çeşitlilik ile daha da güçlenir.

0:01:51.484,0:01:54.441
İzolasyon yada nüfus azlığı gibi [br]sebeplerden dolayı

0:01:54.441,0:01:56.182
genetik çeşitliliği az olan türler

0:01:56.182,0:01:58.491
iklim değişimi, hastalık ve [br]habitat bölünmesinin

0:01:58.491,0:02:03.042
getirdiği sorunlara karşı çok daha [br]savunmasızdır.

0:02:03.042,0:02:06.713
Bir tür, zayıflayan gen havuzu yüzünden [br]kaybolduğunda,

0:02:06.713,0:02:10.945
bir ilmek çözülmüş olur ve ağın [br]parçalarının bütünlüğü bozulur.

0:02:10.945,0:02:14.511
Peki yağmur ormanından bir türü [br]çıkarsaydık ne olurdu?

0:02:14.511,0:02:16.945
Bütün sistem çöker miydi?

0:02:16.945,0:02:18.388
Muhtemelen hayır.

0:02:18.388,0:02:19.610
Tür sayısı,

0:02:19.610,0:02:21.062
türlerin genetik çeşitliliği

0:02:21.062,0:02:23.249
ve ekosistemlerin karmaşık yapısı [br]bu ormanda

0:02:23.249,0:02:26.135
öyle zengin bir biyoçeşitlilik [br]oluşturur ki

0:02:26.135,0:02:30.802
bir türün boşluğu bütün örgünün [br]çözülmesine sebep olmaz.

0:02:30.802,0:02:34.457
Orman direncini koruyup, [br]değişikliklerden sonra iyileşebilir.

0:02:34.457,0:02:36.509
Ama bu her durum için geçerli değil.

0:02:36.509,0:02:40.271
Bazı ortamlarda, önemli tek bir bileşenin[br]çıkarılması

0:02:40.271,0:02:42.747
bile bütün bir sisteme zarar verebilir.

0:02:42.747,0:02:44.963
Mesela mercan kayalıklarını ele alalım.

0:02:44.963,0:02:48.215
Bu kayalıklardaki pek çok organizma [br]mercana bağımlıdır.

0:02:48.215,0:02:51.801
Mercan, binlerce balık, kabuklu ve [br]yumuşakçaya temel yaşam alanı,

0:02:51.801,0:02:56.397
üreme yeri ve korunma sağlar.

0:02:56.397,0:03:01.186
Mercanların, mantar ve bakterilerle [br]de birbirine bağımlı ilişkileri vardır.

0:03:01.186,0:03:02.987
Mercan, karmaşık biyoçeşitlilik

0:03:02.987,0:03:07.261
ağının üstünde örüldüğü bir dokuma [br]tezgahı gibidir.

0:03:07.261,0:03:09.624
Bu da mercanı, yaşamak için kendisine [br]bağımlı

0:03:09.624,0:03:12.974
pek çok canlı olan kilit bir organizma [br]yapar.

0:03:12.974,0:03:15.670
Peki ya tahrip edici balıkçılık [br]uygulamaları, kirlenme

0:03:15.670,0:03:18.237
ve okyanus asitleşmesi [br]mercanlara zarar verir

0:03:18.237,0:03:21.775
ya da hepsini öldürürse ne olur?

0:03:21.775,0:03:23.695
Tam olarak aklınıza gelen şey olur.

0:03:23.695,0:03:28.478
Kilit bir türün kaybı, bütün resif [br]sistemini tehdit ederek

0:03:28.478,0:03:31.241
kendine bağımlı diğer canlıları da [br]kayba sürükler.

0:03:31.241,0:03:34.232
Ekosistem çeşitliliği, tür çeşitliliği ve [br]genetik çeşitlilik,

0:03:34.232,0:03:37.991
Dünya'daki canlıların varlıklarını [br]sürdürebilmesi için

0:03:37.991,0:03:41.593
hayati önem taşıyan karmaşık [br]biyoçeşitlilik örgüsünü oluşturur.

0:03:41.593,0:03:44.711
Biz insanlar da bu biyoçeşitlilik [br]örgüsünün parçasıyız.

0:03:44.711,0:03:46.983
Sadece bir kaç iplik kaybedildiğinde,

0:03:46.983,0:03:49.394
bizim kendi refahımız tehdit altına girer.

0:03:49.394,0:03:52.796
Pek çok bağlantı koparsa, tüm örgünün [br]çözülmesi riskini almış oluruz.

0:03:52.796,0:03:55.365
Geleceğin ne getireceği bilinmez,

0:03:55.365,0:03:58.301
ama biyoçeşitlilik bize bir [br]sigorta poliçesi sunabilir;

0:03:58.301,0:04:02.597
Dünya'nın hayatta kalmamızı [br]sağlayabilecek kendi emniyet ağı.