(Henüz) Kredi geçmişi olmayan insanlar için akıllı kredi

Güven: Onu nasıl kazanırsınız? Bankalar güvenilir olup olmadığınıza karar vermek için kredi notlarını kullanıyorlar ama dünya üzerinde kredi notu olmayan yaklaşık 2,5 milyar insan var. Bu insanlar yeni bir iş kurmak, ev almak ya da hayatlarını başka bir şekilde geliştirmek için kredi alamıyorlar. TED Burslusu Shivani Siroya'nın, finansal kimlik yaratmak için mobil verileri kullanan yeni bir uygulama olan InVenture ile gelişmekte olan ülkelerdeki kullanılmayan satın alma gücünü nasıl ortaya çıkardığını dinleyin. "Kredi notu gibi basit bir şeyle," diyor Siroya, "insanlara kendi geleceklerini inşa etme gücü veriyoruz."

Birine gönül rahatlığıyla
borç vermeden önce

o kişiyi ne kadar tanımanız gerekir?

İki sıra arkanızda oturan kişiye

1.000 dolar borç vermek
istediğinizi farz edelim.

İçinizin rahat olması için

o kişi hakkında neleri bilmeniz gerekir?

Annem, Hindistan'dan ABD'ye
geldiğinde otuzlarının sonlarındaydı.

Şu an Brooklyn'de doktorluk yapıyor

ve çoğu zaman, arkadaşlarının ve
komşularının muayene ücretini

hemen ödeyip ödeyemeyeceğine bakmaksızın
gelip muayene olmalarına izin veriyor.

Onunla beraber bakkalda
veya kaldırımda yürürken

hastalarına rastladığımızı hatırlıyorum.

Bazen yanımıza gelip,
daha önceki muayenelerin ücretini

hemen orada öderlerdi.

Annem de onlara teşekkür eder

ve ailelerinin nasıl olduğunu sorardı.

Onlara güvendiği için kredi verirdi.

Birçoğumuz annem gibiyiz.

Tanıdığımız ya da
yan yana yaşadığımız birine

kredi veririz.

Ama birçoğumuz muhtemelen,
hakkında en azından

bir şeyler bilmediğimiz
bir yabancıya borç vermeyiz.

Bankalar, kredi kartı şirketleri
ve diğer finansal kurumlar

bizi kişisel olarak tanımıyorlar,

ama kredi notumuz sayesinde

bize bir şekilde güvenebiliyorlar.

Kredi notumuz,
genel harcama verilerimiz toplanıp

analiz edilerek oluşturuluyor.

Bu sayede,
elektrik bağlatmaktan ev almaya

ya da riske girip
yeni bir iş kurmaya kadar

ihtiyacımız olan bütün mal ve hizmetlere

kolayca ulaşabiliyoruz.

Ama...

dünya üzerinde kredi notu olmayan

2,5 milyar insan var.

Bu rakam dünya nüfusunun üçte biri.

Kredi notları yok,

çünkü resmi devlet kayıtları yok.

Banka hesapları yok,

kredi geçmişleri yok,

sosyal güvenlik numaraları da yok.

Kredi notları olmadığı için,

hayatlarını geliştirebilecekleri
bir krediye ya da

finansal ürünlere erişimleri de yok.

Güvenilir değiller.

Biz de güven oluşturmak
ve bu 2,5 milyar kişiyi

finansal erişime ulaştırmak için
bir yol bulmak istedik.

Böylece mobil verileri kullanarak

onlar için kredi notu oluşturan
bir mobil uygulama geliştirdik.

Hâlen, gelişmekte olan ülkelerde
bir milyardan fazla akıllı telefon var.

İnsanlar bunları aynı bizim
kullandığımız gibi kullanıyorlar.

Arkadaşlarına mesaj atıyorlar,
adres tarifi alıyorlar,

İnternet'e giriyorlar

ve hatta finansal işlem yapıyorlar.

Zamanla bu veriler
telefonlarımıza kaydediliyor

ve bir insanın hayatı hakkında
kapsamlı bir tablo oluşturuyor.

Müşterilerimiz bize,
bu verilere erişim izni veriyor

ve biz de bunları mobil uygulamamız
aracılığıyla kaydediyoruz.

Bizim Kenya, Nairobi'deki,
küçük bir işletme sahibi

Jenipher gibi insanların kredibilitelerini
anlamamıza yardımcı oluyor.

Jenipher 65 yaşında ve yıllardır
merkezi iş bölgesinde

bir yiyecek tezgâhı işletiyor.

Meslek okuluna giden üç oğlu var

ve tasarruf için oluşturulmuş olan

yerel chama grubunun da lideri.

Jenipher'in yiyecek tezgâhının durumu iyi.

Her gün, harcamalarını ucu ucuna
karşılayacak kadar para kazanıyor.

Ama finansal olarak güvende değil.

Acil bir durum onu borca sokabilir.

Ayrıca ailesinin hayatını
iyileştirmek için,

acil durumlar için

ya da işlerini büyütmek için kullanacağı

tasarruf edebileceği bir geliri yok.

Jenipher kredi kullanmak isterse
seçenekleri sınırlı.

Mikro kredi kullanabilir,

ama onun güvenilirliğine kefil olacak
bir grup oluşturması gerek.

O zaman bile, kredinin miktarı

onun işine etki edecek kadar
büyük olmayabilir.

Ortalama 150 dolar civarı oluyor.

Tefeciler de bir seçenek tabii ki,

ama %300'den fazla faiz oranlarıyla

finansal olarak çok riskliler.

Jenipher'ın bir teminatı ya da
kredi geçmişi olmadığı için,

bir bankaya gidip ticari kredi isteyemez.

Ama bir gün,

Jenipher'ın oğlu,
onu uygulamamızı indirmesi

ve kredi başvurusu yapması için ikna etti.

Jenipher telefonunda
birkaç soruyu yanıtladı

ve bize cihazındaki
bazı önemli verilere erişim izni verdi.

İşte gördüklerimiz bunlar:

Önce kötü haberler.

Jenipher'ın çok az birikimi var
ve bir kredi geçmişi de yok.

Bunlar geleneksel bir banka için

kırmızı bayrak kaldıracak nedenler.

Ama geçmişinde,
bize onun potansiyelinin

daha geniş bir resmini gösteren
başka noktalar vardı.

En başta,

Uganda'daki ailesine düzenli olarak
telefon ettiğini gördük.

Veriler, yakın olduğu birkaç kişiyle

sürekli olarak görüşen insanların

kredileri geri ödeme oranlarında %4'lük
bir artış olduğunu gösteriyor.

Ayrıca, gün içinde

epey dolaşmasına rağmen,

aslında epey düzenli bir rota
takip ettiğini gördük.

Ya evinde ya da
yiyecek tezgâhında oluyordu.

Veriler ayrıca, zamanının çoğunu
aynı yerlerde geçiren insanların

kredileri geri ödeme oranlarında

%6'lık bir artış olduğunu da gösteriyor.

Yine, gün içinde

birçok farklı insanla görüştüğünü

ve güçlü bir destek ağı olduğunu gördük.

Verilerimiz,

58'den fazla farklı kişiyle
iletişim kuran insanların

genelde daha iyi müşteriler
olduklarını gösteriyor.

Jenipher ise

89 farklı kişiyle görüşüyordu.

Bu da onun ödemelerine
%9 oranında bir artış olarak yansıdı.

Bunlar, bir kişinin kredibilitesini
anlayabilmek için baktığımız

binlerce farklı veri göstergesinden
sadece birkaçı.

Bütün bu farklı göstergeleri
analiz ettikten sonra,

riske girdik

ve Jenipher'a kredi verdik.

Bu veriler, resmi belgelerde
ya da finansal kayıtlarda

bulunabilecek bilgiler değil.

Ama güven telkin ediyorlar.

Gelirin dışındaki şeylere bakarak,

gelişmekte olan ülkelerdeki,

ilk bakışta riskli ve tahmin edilemez
görülebilen insanların aslında,

borçlarını ödeyebilecek kapasitede
ve buna istekli olduklarını gördük.

Kredi notlarımız, Kenya'da,
sadece geçtiğimiz yıl 200.000'den fazla

kredi temin edebilmemizi sağladı.

Geri ödeme oranlarımız %90'ın üzerinde.

Bu oran, geleneksel bankacılıktaki
geri ödeme oranlarıyla aynı seviyede.

Kredi notu gibi basit bir şeyle,

insanlara kendi geleceklerini
inşa etme gücü veriyoruz.

Müşterilerimiz kredilerini
aile harcamaları,

acil durumlar, seyahat harcamaları

ve işlerine yatırım yapıp
büyütmek için kullandılar.

Şimdi, daha fazla insanın
başarılı olabileceği

daha iyi ekonomiler
ve topluluklar inşa ediyorlar.

Jenipher, iki yıldan fazla bir süredir
ürünümüzü kullanarak

tasarruflarını %60 oranında arttırdı.

Ayrıca iki yeni yiyecek tezgâhı açtı

ve şu anda kendi restoranını
açmak için planlar yapıyor.

Ticari bir bankaya küçük bir ticari kredi
başvurusunda bulundu,

çünkü artık o krediyi hak ettiğini
kanıtlayan bir kredi geçmişine sahip.

Jenipher'ı daha geçen hafta
Nairobi'de gördüm,

bana, bu işe başlarken
ne kadar heyecanlı olduğunu anlattı.

"Bunu yapabileceğime
sadece oğlum inanmıştı.

Bunun bana uygun olduğunu
düşünmemiştim." dedi.

Bütün hayatını,

dünyanın ona kapalı olan bir bölümü
olduğunu düşünerek yaşadı.

Şimdi bizim işimiz; dünyayı Jenipher'a

ve onun gibi güvenilmeyi hak eden
milyarlarca kişiye açmak.

Teşekkür ederim.

(Alkış)